Ir al contenido

Ir al índice

TLEN TIKAJOKTOKEJ

Tlamachtili tlen kichijki ma kimatikaj tlen melauak ipan Irlanda

Tlamachtili tlen kichijki ma kimatikaj tlen melauak ipan Irlanda

KEMA nopa barco asitiauiyaya ipan Belfast Lough, katli yauiyayaj nopaya kiitayayaj kenijkatsa Tonati tlauijtiualayaya iixko nopa miak tepemej tlen tlauel xoxouixtoya. Eliyaya metstli mayo, xiuitl 1910. Charles Taze Russell, nojkia yauiyaya ipan nopa barco, ika nopa makuilpa tlakuepilijtoya ipan Irlanda. Nechka kampa asito, nesiyaya ome uejueyi barcos tlen kichijchiuayayaj: Titanic, katli teipa atsonpoliuiskia, uan seyok katli nojkia nesiya sanse, kitokaxtijkej Olympic. * Nopaya nechka, se keskij Estudiantes de la Biblia kichixtoyaj toikni kampa asiyayaj barcos.

Se 20 xiuitl teipa, toikni Russell kiski tlen Estados Unidos uan yajki ipan sekinok altepemej pampa kinekiyaya kimoyauas ipan nochi Tlaltipaktli tlen Biblia tlamachtia. Achtoui yajki Irlanda, ipan 1891. Kema yajki ipan nopa barco tlen itoka City of Chicago, kiitak kenijkatsa kalaktiauiyaya Tonati kema asitiauiyaya ipan Queenstown (nama itoka Cóbh). Uelis kiilnamijki tlen itatauaj kiiljuiyayaj tlen nopa altepetl pampa nopaya euayayaj. Kema paxalotoj ipan nopa yejyektsitsij pilaltepetsitsij, ya uan katli yauiyayaj iuaya kiitakej miakej maseualmej kinekiyayaj kitlakakilisej tlen Biblia tlamachtia.

Toikni Russell chikompa yajki Irlanda. Kema achtoui yajki, miakej maseualmej tlauel kuali kitlakakilijkej, yeka miakej kitlakakilitoj nopa tlamachtili tlen kiixtomayaya. Kema ika ompa yajki, ipan mayo 1903, kiixtonkej tlamachtili ipan Belfast uan Dublín. Ipan miak periódicos moijtojtoya mopanoltiskia nopa tlamachtili. Toikni Russell kiijtok “nochi kuali kitlakakilijkej” nopa tlamachtili tlen motokaxtik “La promesa bajo juramento”, kampa moixtonki tlen Abraham itlaneltokilis uan tlen nopa tlateochiualistli katli maseualmej kipiasej teipa.

Kema ika expa tlakuepiliyaya Europa, Russell sampa yajki Irlanda pampa tlauel kuali kitlakakilijkej. Ipan abril 1908, ika ijnalok, makuiltij toikniuaj kichixtoyaj kampa asiskia nopa barco tlen ipan yauiyaya. Ika tiotlak, kipanoltik se tlamachtili tlen ya moijtojtoya itoka, motokaxtik “La derrota del imperio de Satanás”. Mosentilijkej se “300 maseualmej katli kinekiyayaj kimatisej tlen melauak”. Se katli nojkia yajki, kichijki miak tlajtlanili, uan toikni nochi kuali kinankilik ika Biblia. Ipan Dublín itstoya seyok tlakatl tlen nojkia kinkualankaitayaya toikniuaj, motokaxtiyaya O’Connor, katli eliyaya secretario tlen nopa Asociación Cristiana de Jóvenes (ika inglés kiiljuiaj YMCA). Ya kinekiyaya kipano 1,000 maseualmej katli mosentilijtoyaj nojkia ma kinkualankaitakaj Estudiantes de la Biblia. ¿Tlake panok?

Ma timoiljuikaj tlake panotoskia ipan nopa tonali. Se tlakatl katli kinekiyaya kimatis tlen Biblia kiitak ipan nopa pilamatsi The Irish Times mopanoltiskia se tlamachtili, uan kinejki yas kitlakakiliti. Kema asito, tlauel miakej itstoyaj uan yeka ouij kipantik kampa moseuiskia. Nopa tlakatl kuali kitlakakilia nopa tlamachtili tlen kipanoltia se tlakatl katli ya tsonchipauak uan tentsone, uan yayauik moyoyontijtok. Kiita kenijkatsa majmachanti uan nejnentinemi tlaixpa kampa tlamachtia. Kuali kiixtontia nochi textos tlen kipoua, yeka nopa tlakatl kuali kikuamachilia tlen Biblia tlamachtia. Maske amo kipia micrófono, itoskak chikauak kakisti uan nochi kuali kitlakakiliaj ipan se hora uan tlajko tlen uejkajki itlamachtil. Teipa, kema nochi ueliskiaj tlatsintokasej se keski tlamantli, O’Connor uan iuampoyouaj pejkej kiijtouaj amo nelia tlen tlamachtijtoya, uan ya kuali kinnankilia ika Biblia. Katli nopaya itstoyaj momatlajtlaxkalojkej pampa kinpaktiyaya tlen kikakiyayaj. Kema tlankej, nopa tlakatl katli tikijtojkej monechkauia uan kiniljuia toikniuaj nojua kineki kimatis sekinok tlamantli. Kej sekij kiijtouaj, miakej maseualmej kiampa kiyekojkej tlen melauak tlamachtia Biblia.

Ipan mayo 1909, Russell kistej tlen altepetl Nueva York ipan se barco tlen itoka Mauretania, kiampa ika najpa yajki ipan Irlanda. Ipan nopa tonali, toikni Huntsinger yajki iuaya. Nopa toikni eliyaya se tlajkuilojketl (taquígrafo). Kiampa kema yauiyayaj, Russell ueliskia kiiljuijtias nopa tlamachtili tlen kisayaya ipan pilamochtsi Tlen Tematiltia. Kema asitoj Belfast, toikni sampa kiixtonki seyok tlamachtili kampa mosentilijkej 450 maseualmej, uan 100 tlen nopa maseualmej san ijkatoyaj pampa amo kinkuik kampa mosentilijkej.

Toikni Russell ipan barco Lusitania

Kema ika makuilpa yajki, kej tikijtojkej kampa pejki ni tlapoualistli, nojkia panok kej achtouia kipanotoya. Kema toikni tlanki kiixtoma itlamachtil ipan Dublín, se teólogo katli tlauel kiixmatiyayaj nojkia kinankilijkej ika Biblia nochi tlen tlatsintokak. Katli itstoyaj nopaya tlauel kinpaktik kej kinankilik. Ualmostla, Russell uan iuampoyouaj tlejkokej ipan se barco katli yauiyaya Liverpool, uan teipa tlejkokej ipan Lusitania, tlen kinuikaskia Nueva York. *

Ipan mayo 20, 1910, kiijtojkej mopanoltiskia se tlamachtili ipan nopa The Irish Times.

Kema ika chikuasempa uan chikompa yajki ipan nopa altepetl, ipan 1911, kiixtonki tlamachtili tlen ya moijtojtoya mopanoltis. Ipan abril tlen nopa xiuitl, 20 Estudiantes de la Biblia kinselijkej se 2,000 maseualmej ipan Belfast katli yajkej kitlakakiliaj nopa tlamachtili tlen motokaxtik “La vida después de la muerte”. O’Connor yajki ipan Dublín iuaya seyok tlakatl katli tlayakanayaya ipan se religión uan sampa tlatsintokakej miak tlamantli. Maske O’Connor uan 100 maseualmej sampa kinejkej kitlamiltisej nopa tlanechikoli ipan Dublín, katli nopaya itstoyaj kipaleuijkej toikni ika miak pakilistli.

Maske ipan nopa tonali san toikni Russell kiixtomayaya tlamachtili, ya kiijtok “amo aka nelmoneki”, pampa “ni tekitl amo kiyakana se tlakatl, kiyakana toTeotsij”. Nopa tlamachtili tlen moixtomayaya kichijki teipa ma tijpiakaj nopa tlanechikoli tlen itoka Tlamachtili tlen moixtoma ika Biblia, uan nojkia kichijki toikniuaj ma kiixtomakaj tlen Biblia tlamachtia. Pampa kiampa kichijkej, teipa onkak tlanechikoli ipan miak altepemej uan tlen melauak momoyajki ipan Irlanda. (Tlen tikajoktokej ipan kali Betel tlen Gran Bretaña).

^ párr. 3 Nopa Titanic atsonpolijki kema ayamo panoyaya ome xiuitl.

^ párr. 9 Nopa Lusitania kiasik se bomba ipan mayo 1915, nechka Irlanda ika sur.