Atambaʼtaa mu matraxnuu

Ayuʼ náa naʼthí rí xú káʼnii nindxu̱u̱ ináa

I̱YU̱LÚ RÍ NIXTAGIXI̱I̱

Discursos rí najuixná náa inún mbaʼin xa̱bu̱ niʼni majuiʼtáraʼa rí gajkhun náa Irlanda

Discursos rí najuixná náa inún mbaʼin xa̱bu̱ niʼni majuiʼtáraʼa rí gajkhun náa Irlanda

ÍNDO̱ barco rí nagájnuu gúní na̱jkha̱ rato̱ʼo̱o̱ náa mañu ndrígóo Belfast Lough, mbá nguéjmi̱i̱n xa̱bu̱ wájun ikhí ruyexi̱ kúbá maxaʼ índo̱ ndiʼkhún egájnuu a̱jkha̱ʼ. Nindxu̱u̱ gu̱nʼ mayo tsiguʼ 1910. Charles Taze Russell, mbáa bi̱ na̱jkha̱ ikhí, naʼni má witsu nuthu rí na̱jkha̱ náa Irlanda. Náa inuu ikhaa ndiʼyoo xú káʼnii xtáa raguma a̱jma̱ barco mba̱ʼu̱ rí maʼngo̱o̱ manújngoo náa iyaʼ mba̱a̱: Titanic, rí mambáa gíná wéñuʼ ga̱jma̱a̱ ikháá má kayuʼ, rí nigumbiʼyuu Olympic. * Náa nuni ga̱jma̱a̱ naguma̱a̱ barco mbá gu̱wa̱ʼ ijmi̱i̱n bi̱ Nunigajmaa Biblia guájun náa nuguaʼthi̱i̱n xa̱bu̱.

Mbá skíñúʼ tsiguʼ ginii, ndxájulú Russell ni̱jkha̱ mbaʼa nuthu náa Estados unidos ga̱jma̱a̱ numuu rí maʼga̱ kayóo ajngáa rí májánʼ náa xúgíʼ numbaaʼ. Timbá aʼphu̱ ni̱jkha̱ náa Irlanda, nákha gu̱nʼ julio tsiguʼ 1891. Índo̱ nitsimuu náa City of Chicago, ndiʼyoo xú káʼnii ni̱jkha̱ rarmáʼáan A̱jkha̱ʼ asndu xó má ejkha̱ barco náa costa ndrígóo Queenstown (rí xúgi̱ nagumbiʼyuu Cóbh). Mbáa ikhú, nirmáʼáan a̱jkiu̱u̱n rí niʼthúu̱n anu̱u̱ náa nikuwa ikhiin. Índo̱ ni̱jkha̱ náa xuajen rí mitsaan wéñuʼ, ikhaa mangiin bi̱ na̱jkha̱ gajmíi̱n niguánu ndiyáá rí ku̱ba̱ʼ xtáa xawii mu muraxi̱i̱ rí nijuiʼdu.

Russell ni̱jkha̱ mbá juwan nuthu náa Irlanda. Nákha timbá miʼtsú rí ikhaa ni̱jkha̱ ikhí, mbaʼin xa̱bu̱ ninigu̱nʼ wéñuʼ mudxawíín, ga̱jma̱a̱ rígi̱ niʼni rí magún gudxawíín discurso rí maxná índo̱ gáʼga nda̱wa̱á. Índo̱ niʼni a̱jma̱ aʼphu̱ rí ni̱jkha̱, nákha mayo tsiguʼ 1903, nirígá reunión náa nigimbíin xa̱bu̱ náa Belfast ga̱jma̱a̱ Dublín, rí nijuiʼthá náa tikhuu periódicos. Russell niʼthí rí bi̱ “nikuwa ikhí nigíʼ májánʼ edxu̱ún” náa discurso rí nixná ga̱jma̱a̱ numuu fe ndrígóo Abrahán ga̱jma̱a̱ numuu rí májánʼ rí makhánun xa̱bu̱ nda̱wa̱á.

Numuu rí ninigu̱nʼ mudxawíín wéñuʼ náa Irlanda, Russell nitanga̱a̱ mbu̱júu̱ índo̱ niʼni ajtsú nuthu rí ni̱jkha̱ náa Europa. Náa naguáʼthi̱i̱n barco náa Belfast, mbá witsiin a̱ngiu̱lú nindriguíi mbá miʼcha̱ nákha gu̱nʼ abril tsiguʼ 1908. Ikhú má mbiʼi rúʼko̱ índo̱ nirámáʼ A̱jkha̱ʼ nixná mbá discurso rí kayá edxu̱u̱ “Naguma gámbáa náa naʼtáñajunʼ Satanás”. Mbá “ajtsú ciento xa̱bu̱ bi̱ nikuwa ikhí bi̱ nindúún majmañún itháan”. Mbáa bi̱ nixtáa ikhí niʼni mbaʼa graxe̱, ga̱jma̱a̱ bi̱ naxná discurso nijmaa niriʼña̱a̱ rí na̱ʼkha̱ raʼthí náa Escrituras. Náa Dublín, mbáa xa̱bu̱ sia̱nʼ bi̱ tséʼnimbo̱o̱, tátá O’Connor, nindxu̱u̱ secretario náa Asociación Cristiana ndrígu̱ún Jiáma (YMCA, tsinaʼ ndrígóo ajngáa inglés), nigíʼ niʼni rí itháan rí mbá mil xa̱bu̱ xúdxawíín rí guthi bi̱ Nunigajmaa Biblia. Ndiéjunʼ nirígá rá.

Gúʼgíʼ mundxaʼwáá edxu̱lúʼ rí nirígá nákha ikhú. Mbáa xa̱bu̱ bi̱ naniguʼ maʼdxun ajngóo Biblia na̱jkha̱ gaʼdxawun discurso rí mixná náa inún mbaʼin xa̱bu̱ rí nijuiʼthá náa i̱yi̱i̱ʼ rí nagumbiʼyuu The Irish Times. Índo̱ na̱jkha̱nú ikhí naʼniuu mingíjyúuʼ mbaʼyoo náa magiʼi. Xa̱bu̱ nagíʼ edxu̱u̱ maʼdxawun rí naʼthí xa̱bu̱ bi̱ miʼxá edxu̱u̱ ga̱jma̱a̱ gíʼdoo stawunʼ ma̱ngaa kagúwunʼ mbá xtíin skuniʼ rí na̱jkha̱nú asndu náa ragómiu̱u̱, bi̱ naʼba̱a̱n má xúʼko̱ ñawúunʼ ga̱jma̱a̱ bi̱ najngrui̱go̱o̱ náa plataforma. Naʼni rí mbá texto mambaníi ga̱jma̱a̱ i̱mba̱, ikhú xa̱bu̱ na̱jkha̱ rakro̱ʼo̱o̱ itháan májánʼ ajngáa rí gajkhun rí na̱ʼkha̱ náa Biblia. Maski ajndu nda̱a̱ ajua̱nʼ rí mawáán ga̱jma̱a̱ aʼwóo bi̱ naxná discurso, aʼwóo nawáán asndu rakháá ga̱jma̱a̱ xa̱bu̱ nudxawíín mbá hora tikhu. Nda̱wa̱á, náa nuraxi̱ ga̱jma̱a̱ náa nuxtiʼña̱a̱, O’Connor gajmíi̱n bi̱ nambáxu̱u̱n nigíʼdi̱i̱ niraxi̱ ga̱jma̱a̱ numuu ajngáa rí xtáa raʼthí náa inún xúgínʼ, mú ikhaa tséʼniuu mingíjyúuʼ mariʼña̱a̱ ga̱jma̱a̱ Biblia. Bi̱ kuwa ikhí nuxnáá ñawúunʼ ga̱jma̱a̱ gagi. Índo̱ nánguá ethi xa̱bu̱, xa̱bu̱ bi̱ niʼthá ga̱jma̱a̱ numuu nákha ginii nakuʼmaminaʼ mijngii náa kuwa a̱ngiu̱lú mu maʼniún itháan graxe̱. Tikhun xa̱bu̱ nuthi rí xúgi̱ kaʼnii niguánu nijmañún rí gajkhun.

Nákha gu̱nʼ mayo tsiguʼ 1909, ndxájulú Russell nigájnuu náa Nueva York nitsimuu náa barco Mauretania mu maʼga̱ náa Irlanda, rígi̱ eʼni a̱jkhu̱ nuthu rí na̱jkha̱ ikhí. Mbá miʼtsú rígi̱ ni̱jkha̱ ga̱jma̱a̱ ndxájulú, bi̱ nindxu̱u̱ taquígrafo (bi̱ naʼnirámáʼ tsinaʼ rí xóo eʼthí mbáa). Xúʼko̱ ma̱ndoo maʼnirámáʼ artículos ndrígóo Bi̱ Nayejngoo índo̱ kuwa rakidiin náa iyaʼ mba̱a̱. Índo̱ kuwa náa Belfast, Russell nixná mbá discurso náa inún mbá 450 xa̱bu̱, mbá 100 ndiyóoʼ muguajún numuu rí na̱nguá ma̱ja̱nʼ.

Ndxájulú Russell índo̱ xtáa ra̱jkha̱ náa barco Lusitania

Rí maʼni witsu nuthu rí ni̱jkha̱, ga̱jma̱a̱ numuu rí niʼthá nákha ginii, ikháá má kayúʼ ninindxu̱u̱. Nda̱wa̱á rí ndxájulú Rusell nixná mbá discurso náa inún mbaʼin xa̱bu̱ náa Dublín, mbáa teologo (bi̱ naʼnigajmaa ku̱ma̱ ndrígóo Dios) bi̱ najmaʼniiʼ wéñuʼ, bi̱ ni̱jkha̱ ga̱jma̱a̱ O’Connor nixtiʼña̱a̱ graxe̱ ndrígóo ga̱jma̱a̱ Biblia. Bi̱ kuwa ikhí nidxún wéñuʼ. Imbo̱o̱ mbiʼi, Russell ga̱jma̱a̱ bi̱ ni̱jkha̱ gajmíi̱n nitsimún náa barco ndrígóo correo rí na̱jkha̱ náa Liverpool, nda̱wa̱á nitsimún náa Lusitania rí na̱jkha̱ xígi̱ Nueva York. *

Nákha 20 ñajunʼ gu̱nʼ mayo tsiguʼ 1910, niʼtáraʼa náa The Irish Times mbá discurso rí mixná náa inún mbaʼin xa̱bu̱.

Índo̱ ni̱jkha̱ rí maʼni majun ga̱jma̱a̱ juwan nuthu, nákha tsiguʼ 1911, Russell nixná mbá discurso rí nijuiʼthá marigá asndu nákha ginii. Ikháá má tsiguʼ rúʼko̱ nákha gu̱nʼ abril, mbá 20 bi̱ nunigajmaa Biblia nindrigúun mbá 2,000 xa̱bu̱ náa Belfast, bi̱ niguwáʼ gudxawíín discurso rí kayá edxu̱u̱ “Ndiéjunʼ rígá náa i̱mba̱ numbaaʼ rá.” O’Connor ni̱jkha̱ náa Dublín ga̱jma̱a̱ mbáa ndxajkun, ma̱ngaa nájmi̱i̱n nini mbaʼa graxe̱. Bi̱ nikuwa ikhú ninigu̱nʼ wéñuʼ rí nixtiʼña̱a̱ ga̱jma̱a̱ Escrituras. Nda̱wa̱á, nákha gu̱nʼ octubre ga̱jma̱a̱ noviembre, Russell ni̱jkha̱ i̱ʼwáʼ xuajen, náa nagimbíi̱n mbaʼin wéñuʼ xa̱bu̱ mu mudxawíín rí gúthi. Ma̱ngaa ikhí O’Connor gajmíi̱n mbá 100 xa̱bu̱ nigíʼ muni rí ní xaguáʼdáá reunión náa Dublín, mú bi̱ kuwa ikhí nimbayíí bi̱ naxná discurso.

Maski ajndu ndxájulú Russell ninindxu̱u̱ timbáa bi̱ nixná discurso náa inún mbaʼin xa̱bu̱, ni̱jkha̱nú ndiʼyoo rí “nimbáa ragíʼdoo wéñuʼ numuu”, niʼthí rí “ñajunʼ rígi̱ raʼkháa ndrígóo mbáa xa̱bu̱, ñajunʼ Dios”. Discursos rí nitaraʼa rí marigá nákha ginii niriʼkuriyaʼ Reunión Pública ga̱jma̱a̱ nijmaa májánʼ mu miʼtá rí gajkhun ga̱jma̱a̱ numuu Biblia. Rígi̱ niyambáá mu marigá mbaʼa congregación náa mbaʼa xuajen, ga̱jma̱a̱ rí gajkhun niguiʼtáraʼa náa Irlanda. (I̱yu̱lú rí nixtagixi̱i̱ náa Gran Bretaña).

^ párr. 3 Itháan maʼni a̱jma̱ tsiguʼ índo̱ Titanic nimaʼa.

^ párr. 9 Mbá torpedo (bomba rí na̱jkha̱ náa inuu iyaʼ) nixkamaa barco Lusitania mijngii sur ndrígóo Irlanda nákha gu̱nʼ mayo tsiguʼ 1915.