1. Мүгәддәс Китабда тәрбијә анлајышы неҹә тәсвир олунур?

ТӘРБИЈӘ сөзүнү ешидәндә илк олараг ағыла «ҹәза» вә ја «дәјәнәк» ҝәлир. Амма тәрбијә анлајышы өзүнә даһа чох шеји дахил едир. Мүгәддәс Китабда тәрбијә, адәтән, мүсбәт тәрәфдән ишыгландырылыр, елм, һикмәт, мәһәббәт вә һәјат кими мәфһумларла гоша тутулур (Мәс. 1:2—7; 4:11—13). Демәли, Јеһованын бизи тәрбијә етмәси Онун мәһәббәтинин вә бизим әбәди јашамағымызы истәдијинин сүбутудур (Ибр. 12:6). Дүздүр, Јеһова һәрдән бизи ҹәзаландырыр, амма һеч вахт буну алчалдыҹы шәкилдә вә амансызҹасына етмир. Әслиндә, «тәрбијә» сөзү, әсасән, тәлим вә тәһсил верәрәк јетишдирмәк мәнасыны дашыјыр, неҹә ки, өвладыны севән валидејн ону тәлим верәрәк тәрбијә едир.

2, 3. Һансы һалларда тәрбијәјә һәм тәлим, һәм дә ҹәза вермәк дахил ола биләр? (Мәгаләнин әввәлиндәки шәклә бахын.)

² Ҝәлин белә бир сәһнәни тәсәввүр едәк: балаҹа оғлан евдә топ ојнајыр. Анасы ону сәсләјиб дејир: «Оғлум, сәнә демәмишәм, евдә топ ојнама! Бу дәгигә нәји исә сындыраҹагсан». Ушаг анасынын сөзүнә бахмајыб топ ојнамаға давам едир вә столун үстүндәки ҝүлданы салыб сындырыр. Ҝөрәсән, ана инди нә едәҹәк? Јәгин ки, бу вәзијјәтдә она ушағы һәм баша салмаг, һәм дә ҹәзаландырмаг лазым ҝәләҹәк. Ола билсин, оғлуна бу һәрәкәтин нәјә ҝөрә пис олдуғуну  баша салаҹаг. Ана һәмчинин ушаға валидејнә итаәт етмәјин ваҹиблијини, гојдуглары гајда-ганунларын әһәмијјәтини вә сәбәбини изаһ едә, еләҹә дә һәрәкәтиндән дәрс ҝөтүрсүн дејә, она дүзҝүн шәкилдә ҹәза верә биләр. Мәсәлән, ола билсин, о, оғлуну мүәјјән мүддәт топ ојнамагдан мәһрум едәҹәк. Бунун сајәсиндә ушаг баша дүшәҹәк ки, сөзә бахмамағын нәтиҹәси пис олур.

³ Мәсиһи јығынҹағынын үзвү олан бизләр дә Аллаһын аиләсинин бир һиссәсијик (1 Тим. 3:15). Буна ҝөрә дә сәмави Атамызын бизә гајда-ганун гојмаға вә итаәтсизлик едәндә бизи мәһәббәтлә ҹәзаландырмаға һаггы чатыр. Вә биз Онун бу һүгугуна һөрмәтлә јанашмалыјыг. Аҹы нәтиҹәләр ҝәтирән һәрәкәтә јол верәндә Јеһованын тәрбијә мәгсәдилә вердији ҹәза бизә Она итаәт етмәјин нә гәдәр ваҹиб олдуғуну баша сала биләр (Гал. 6:7). Унутмајаг ки, Јеһова бизи чох севир вә әзаб чәкмәјимизи истәмир (1 Бут. 5:6, 7).

4. а) Јеһова һансы тәлим үсулуна хејир-дуа верир? б) Бу мәгаләдә һансы суаллара ҹаваб тапаҹағыг?

⁴ Өвладымыза вә ја Мүгәддәс Китаб дәрси кечдијимиз диҝәр инсанлара Мүгәддәс Китаб әсасында тәлим-тәрбијә верәндә онлара Мәсиһин давамчысы олмаг мәгсәдинә чатмаға көмәк едирик. Әсас тәлим вәсаитимиз олан Аллаһын Кәламы сајәсиндә биз «салеһлијә ујғун тәрбијә» верә билирик. Бу, онлара Мәсиһин бујурдуғу «һәр шеји» гаврамаға вә онлара риајәт етмәјә көмәк едир (2 Тим. 3:16; Мәт. 28:19, 20). Јеһова бу тәлим үсулуна хејир-дуа верир, чүнки бу јолла јени шаҝирдләр даһа чох шаҝирд һазырламаға габил олур. (Титуса 2:11—14 ајәләрини охујун.) Белә исә ҝәлин нөвбәти үч суала ҹаваб тапмаға чалышаг: 1) Јеһова Аллаһын бизә вердији тәрбијәдән Онун бизи севдији неҹә ҝөрүнүр? 2) Кечмишдә Јеһованын тәрбијә етдији инсанларын һәјатындан нә өјрәнә биләрик? 3) Кимәсә тәлим-тәрбијә вә нәсиһәт верәндә Јеһова Аллаһдан вә Иса Мәсиһдән неҹә нүмунә ҝөтүрә биләрик?

5. Јеһова Аллаһын бизә севәрәк тәрбијә вердији нәдән ҝөрүнүр?

⁵ Јеһова Аллаһ бөјүк мәһәббәтиндән ирәли ҝәләрәк бизә өјүд-нәсиһәт, елм, тәлим верир ки, биз даим Онун мәһәббәтиндә галаг вә әбәди һәјат јолундан сапмајаг (1 Јәһ. 4:16). О, һеч вахт бизимлә алчалдыҹы шәкилдә рәфтар етмир, өзүмүзү дәјәрсиз һисс етмәјимизә сәбәб олмур (Мәс. 12:18). Әксинә, диггәтини биздәки ҝөзәл хүсусијјәтләрә ҹәмләмәклә вә ирадә азадлығымыза һөрмәт етмәклә бизә бөјүк дәјәр вердијини ҝөстәрир. Сиз Јеһованын Мүгәддәс Китаб, нәшрләримиз, мәсиһи валидејнләр вә јығынҹаг ағсаггаллары васитәсилә вердији тәрбијәдә буну дујурсунузму? Гејд едәк ки, «билмәдән сәһв бир иш ҝөр»дүјүмүзә ҝөрә ағсаггалларын бизи мүлајим вә меһрибан шәкилдә дүзәлтмәјә чалышмасы Јеһованын мәһәббәтинин сүбутудур (Гал. 6:1).

6. Нәјә әсасән демәк олар ки, тәрбијә мәгсәдилә инсаны нәдәнсә мәһрум етмәк Јеһованын мәһәббәтинин тәзаһүрүдүр?

⁶ Һәрдән тәрбијә етмәк үчүн мәсләһәт вермәкдән вә ирад тутмагдан даһа чох шеј лазым ҝәлир. Мәсәлән, кимсә ағыр ҝүнаһ ишләдәндә јығынҹагда алдығы тәјинатлардан мәһрум едилә биләр. Һәтта бу вәзијјәтә дә Јеһованын севәрәк вердији тәрбијә кими бахмалыјыг. Тәјинатларындан мәһрум олмагла инсан Мүгәддәс Китабы фәрди мүталиә етмәјин, охудугларынын үзәриндә дүшүнмәјин вә дуа етмәјин нә дәрәҹәдә ваҹиб олдуғуну баша дүшә биләр. Бу шејләрә диггәт јетирмәк инсана руһани ҹәһәтдән мөһкәмләнмәјә көмәк едәр (Зәб. 19:7). Ола билсин, бир мүддәт сонра она һәмин тәјинатлар јенидән һәвалә олунсун. Јығынҹагдан кәнаролунма да Јеһованын севҝидән доған тәрбијәсидир. Чүнки бу, јығынҹағы пис тәсирдән горујур (1 Кор. 5:6, 7, 11). Јеһова һәмишә әдаләтлә тәрбијә етдији үчүн јығынҹагдан кәнаролунма ҝүнаһкары ҝүнаһынын ағырлығыны дәрк етмәјә вә төвбәјә тәшвиг едә биләр (Һәв. 3:19).

7. Сәбна ким олуб вә онда һансы мәнфи хүсусијјәт јаранмышды?

⁷ Тәрбијәнин нә гәдәр ваҹиб олдуғуну баша дүшмәк үчүн ҝәлин Јеһованын тәрбијә етдији ики инсанын һадисәсини нәзәрдән кечирәк. Онлардан бири Һизгијјә падшаһын дөврүндә јашамыш Сәбна, диҝәри исә бизим дөврдә јашајан Граһам адлы бир гардашдыр. Сәбна ешикағасы кими јүксәк бир мөвгејә саһиб иди. Чох еһтимал ки, о, Һизгијјә падшаһын сарајында хидмәт едирди (Әшј. 22:15). Тәәссүф ки, бу вәзифә Сәбнада гүрур јаратмыш, ону өзүнә шан-шөһрәт ахтармаға сөвг етмишди. Бу инсан о дәрәҹәдә гүрурлу олмушду ки, дәбдәбәли арабаларда ҝәзир, өзүнә тәмтәраглы сәрдабә дүзәлтдирмишди (Әшј. 22:16—18).

8. Јеһова Сәбнаны неҹә тәрбијә етди вә еһтимал ки, Сәбна буна неҹә јанашды?

⁸ Сәбна өзүнү уҹалтдығы үчүн Јеһова ону мөвгејиндән салыб вәзифәсини Әлјакимә верди (Әшј. 22:19—21). Бу һадисә Ашшур падшаһы Синахериб Јерусәлимә һүҹум етмәк үзрә оланда баш вермишди. Бир ҝүн Синахериб јәһудиләрин ҹәсарәтини сындырмаг вә Һизгијјә падшаһын ҝөзүнү горхутмаг үчүн бөјүк бир ордунун мүшајиәти илә әјанларыны Јерусәлимә ҝөндәрди (2 Пад. 18:17—25). Ашшур әјанлары илә сөһбәт апармаға Әлјаким ҝөндәрилмишди. Амма о, тәк ҝәлмәмишди, ону ики нәфәр мүшајиәт едирди. Онлардан бири Сәбна иди. Инди о, сарајда мирзә кими хидмәт едирди. Ҝөрүнүр, јүксәк вәзифәдән салындығы үчүн Сәбна гәзәбләнмәмиш, ичиндә үсјан етмәмишди. О, тәвазөкарҹасына ашағы вәзифәни гәбул етмишди. Бу һадисәдән өзүмүзә ән азы үч дәрс ҝөтүрә биләрик.

9—11. а) Сәбнанын һадисәсиндән һансы дәрсләри ҝөтүрүрүк? б) Јеһованын Сәбна илә рәфтарында сизә хош тәсир бағышлајан нә олду?

⁹ Сәбнанын һадисәсиндән ҝөтүрдүјүмүз илк дәрс онун вәзифәдән салынмасыдыр. Доғрудан да, Мүгәддәс Китабда дејилдији кими, «әҹәлдән габаг гүрур, сүгутдан өнҹә тәкәббүр ҝәләр» (Мәс. 16:18). Әҝәр јығынҹагда сизә мүәјјән ишләр һәвалә олунубса, јахуд һансыса тәјинатыныз варса вә бу, мүәјјән мәнада хүсуси бир тәјинатдырса, өзүнүз һагда јүксәк фикирдә олмамаға чалышырсынызмы? Сиздә олан истедад вә баҹарыглара ҝөрә вә ја һансыса иши мүвәффәгијјәтлә јеринә јетирәндә Јеһованы уҹалдырсынызмы? (1 Кор. 4:7). Бу мәгамда һәвари Булусун мәсләһәти јада дүшүр: «Һәр биринизә дејирәм: өзүнүз барәдә лүзумундан артыг фикирләшмәјин. Һәр кәс... сағлам дүшүнҹәни горујуб сахласын» (Ром. 12:3).

¹⁰ Икинҹи дәрс одур ки, ола билсин, Јеһова Сәбнаны ҹидди шәкилдә тәнбеһ етмәклә ондан әлини үзмәдијини, онун дәјишәҹәјинә үмид етдијини ҝөстәрирди (Мәс. 3:11, 12).  Јығынҹагда дашыдығы вәзифәдән кәнарлашдырылан мәсиһиләр бурадан өзләринә дәрс ҝөтүрә биләрләр. Инҹимәјин вә гәзәбләнмәјин јери јохдур, јахшы оларды, онлар Јеһованын вердији бу тәрбијәјә Онун мәһәббәтинин ҝөстәриҹиси кими бахсынлар, мөвҹуд вәзијјәтдә баҹарыг вә габилијјәтләриндән Јеһованын јолунда там шәкилдә истифадә етсинләр. Унутмајын, сәмави Атамыз өзүнү Онун гаршысында ашағы тутан инсандан әлини үзмүр. (1 Бутрус 5:6, 7 ајәләрини охујун.) Јеһованын севәрәк вердији тәрбијә бизи формалашдырмаг үчүндүр. Одур ки, ҝәлин Онун әлинин алтында јумшаг ҝил олаг.

¹¹ Јеһованын Сәбна илә рәфтарындан ҝөтүрдүјүмүз үчүнҹү дәрс, хүсусилә тәрбијәчи ролуну дашыјан инсанлар, мәсәлән, валидејнләр вә јығынҹаг ағсаггаллары үчүн фајдалыдыр. Јеһованын вердији тәрбијәдә Онун ҝүнаһа нифрәти илә јанашы, ҝүнаһкара гајғысы да әкс олунур. Валидејн өвладына, ағсаггал диндашына тәлим-тәрбијә верәркән Јеһовадан өрнәк ҝөтүрмәлидир. Онун јанлыш һәрәкәтинә нифрәт етмәклә јанашы, ондакы ҝөзәл хүсусијјәтләри дә ҝөрмәјә чалышмалыдыр (Јһд. 22, 23).

12—14. а) Бәзиләри Јеһованын вердији тәрбијәјә неҹә јанашыр? б) Мүгәддәс Китаб бир гардаша дүшүнҹә тәрзини дәјишмәјә неҹә көмәк етди вә нәтиҹәси нә олду?

¹² Чох тәәссүф ки, бәзиләри тәнбеһ олунанда буну јара кими гәбул едир вә о дәрәҹәдә инҹијирләр ки, һәтта Аллаһдан вә јығынҹагдан үз дөндәрирләр (Ибр. 3:12, 13). Бәс бу о демәкдирми ки, бу инсанлардан әлимизи үзмәлијик? Ҝәлин Граһам гардашын һадисәсини нәзәрдән кечирәк. О, јығынҹагдан кәнар едилмиш, бир мүддәт сонра бәрпа олунмуш, амма сонралар ибадәтдә гејри-фәал олмушду. Бир нечә ил сонра Граһам онунла достлашмаға чалышан бир ағсаггалдан хаһиш етмишди ки, она Мүгәддәс Китаб дәрси кечсин.

¹³ Һәмин ағсаггал о ҝүнләри хатырлајараг дејир: «Граһама мане олан гүрур иди. О, онун јығынҹагдан кәнар олунмасына гәрар верән ағсаггаллар барәдә тәнгиди данышырды. Буна ҝөрә дә бир нечә дәрс биз гүрур вә онун тәсири илә бағлы ајәләри мүзакирә етдик. Граһам Мүгәддәс Китаб ҝүзҝүсүндә өзүнү ајдын ҝөрдү вә бу ҝүзҝүдәки әксини бәјәнмәди. Бу, чох ҝөзәл нәтиҹәләр ҝәтирди. Граһам баша дүшәндә ки, гүрур онун ҝөзүнү кор едиб вә онда тәнгиди мүнасибәт кими бир проблем вар өзүнү дүзәлтмәк үчүн дәрһал тәдбир ҝөрдү. О, ибадәт ҝөрүшләринә мүнтәзәм ҝәлмәјә, Аллаһын Кәламыны дәриндән өјрәнмәјә вә һәр ҝүн дуа етмәјә башлады. Граһам һәмчинин ибадәт мәсәләсиндә бир аилә башчысы кими өһдәсинә дүшән мәсулијјәти јеринә јетирди, бу да онун һәјат јолдашынын вә өвладларынын севинҹинә сәбәб олду» (Лука 6:41, 42; Јаг. 1:23—25).

¹⁴ Ағсаггал сөзүнә белә давам едир: «Бир ҝүн Граһам мәни чох тәсирләндирән бир сөз деди: “Мән һәгигәти узун илләрдир билирәм, һәтта өнҹүл кими хидмәт етмишәм. Амма јалныз инди үрәкдән дејә биләрәм ки, Јеһованы севирәм”. Бу сөһбәтдән гыса мүддәт сонра она јығынҹагда микрофонла хидмәт етмәк тапшырылды. О, бу тапшырыға ҝөрә чох миннәтдар иди. Граһамын һадисәсиндән баша дүшдүм ки, Јеһованын вердији тәрбијәни гәбул едиб өзүнү Онун гаршысында ашағы тутан инсанын башындан бол немәтләр төкүлүр».

15. Әҝәр вердијимиз тәлим-тәрбијәнин тәсирли олмасыны истәјириксә, нә етмәлијик?

¹⁵ Јахшы мүәллим олмаг истәјән адам әввәлҹә јахшы шаҝирд олмалыдыр (1 Тим. 4:15, 16). Ејнилә, Јеһовадан тәлим-тәрбијә вермәк сәлаһијјәти алан инсанлар өзләри дә Јеһованын ҝөстәришләринә даим табе олмалыдырлар. Бу итаәткарлыг онлара һәм башгаларынын һөрмәтини газандыраҹаг, һәм дә кимәсә тәлим верәндә вә дүзәлиш едәндә алныачыг данышмаға әсас верәҹәк. Ҝәлин ҝөрәк Иса Мәсиһ бу саһәдә неҹә нүмунә гојуб.

16. Тәлим вә тәрбијә вермәк мәсәләсиндә Иса Мәсиһдән нә өјрәнирик?

 ¹⁶ Иса һәмишә сәмави Атасына итаәткар олуб, һәтта буну етмәк чәтин оланда белә (Мәт. 26:39). О, һәмишә вердији тәлимләрин вә саһиб олдуғу һикмәтин Аллаһын әнамы олдуғуну вурғулајараг Она шәрәф ҝәтирирди (Јәһ. 5:19, 30). Исанын тәвазөкар вә итаәткар олмасы тәмиз гәлбли инсанлары она ҹәлб едирди. Бу хүсусијјәтләрин сајәсиндә о, шәфгәтли вә мәрһәмәтли мүәллим олмушду. (Лука 4:22 ајәсини охујун.) Онун мәлһәмли сөзләри «сынмыш гамыша», «көзәрән пилтәјә» бәнзәр инсанлара јени нәфәс верирди (Мәт. 12:20). Иса һәтта сәбри сынаға чәкилән мәгамларда да меһрибан вә мәһәббәтли инсан кими давранырды. Һәвариләр өзләрини худбин вә шан-шөһрәт ахтаран инсанлар кими апаранда Мәсиһ онларла мәһз бу ҹүр давранмышды (Марк 9:33—37; Лука 22:24—27).

17. Аллаһын халгына рәһбәрлик едән ағсаггаллара мәсулијјәтләрини фајдалы шәкилдә иҹра етмәјә һансы хүсусијјәтләр көмәк едә биләр?

¹⁷ Мүгәддәс Китаб принсипләри әсасында тәлим-тәрбијә верәндә Мәсиһдән нүмунә ҝөтүрән ағсаггаллар чох һикмәтлә давранырлар. Бунунла онлар Јеһованын вә Иса Мәсиһин рәһбәрлијинә табе олмаг истәдикләрини ҝөстәрирләр. Һәвари Бутрус јазмышды: «Аллаһын сизә әманәт етдији сүрүнү отарыб она нәзарәт един. Буну зорла јох, Аллаһ гаршысында көнүл хошлуғу илә, һагсыз газанҹ һәрислијиндән јох, ҹанла-башла един. Аллаһын әманәти үзәриндә ағалыг етмәјин, әксинә, сүрүјә нүмунә олун» (1 Бут. 5:2—4). Јеһоваја вә Мәсиһә севә-севә табе олмагла ағсаггаллар һәм өзләринә, һәм дә јығынҹаг үзвләринә фајда ҝәтирирләр (Әшј. 32:1, 2, 17, 18).

18. а) Јеһова Аллаһ валидејнләрин үзәринә һансы мәсулијјәти гојуб? б) Мәсулијјәтләрини иҹра етмәк үчүн Јеһова валидејнләрә неҹә көмәк едир?

¹⁸ Бәс аиләдәки тәлим-тәрбијә барәдә нә демәк олар? Мүгәддәс Китабда аилә башчыларына бујрулур: «Ушагларынызы гәзәбләндирмәјин, онлары Јеһованын тәрбијәси вә өјүд-нәсиһәтилә бөјүдүн» (Ефес. 6:4). Бу әмри јеринә јетирмәк олдугҹа ваҹибдир. Чүнки Мәсәлләр 19:18 ајәсиндә дејилир: «Һәлә үмид вар икән оғлуну тәрбијә ет, онун өлүмүнә баис олма». Өвладынын тәрбијәси илә ҹидди мәшғул олмајан мәсиһи Јеһованын гаршысында мәсулијјәт дашыјыр (1 Ишм. 3:12—14). Јеһова исә өз нөвбәсиндә валидејнләри көмәксиз гојмур. Онлар дуада Ондан көмәк диләјәндә, мәсләһәт үчүн Мүгәддәс Китаба мүраҹиәт едәндә вә мүгәддәс руһ истәјәндә Јеһова онлара һикмәт вә ҝүҹ верир. (Јагуб 1:5 ајәсини охујун.)

19, 20. а) Аллаһын вердији тәрбијәни гәбул етмәк һансы фајдалары ҝәтирир? б) Нөвбәти мәгаләдә нә барәдә данышылаҹаг?

¹⁹ Јеһованын вердији тәрбијәни гәбул етмәк, башгаларына тәлим-тәрбијә верәндә Јеһованы вә Исаны өрнәк ҝөтүрмәк сајсыз немәтләрә јол ачыр. Мәсәлән, аиләдә вә јығынҹагда сүлһә сәбәб олур; һәр кәс өзүнүн севилдијини, дәјәрли олдуғуну һисс едир, инсанлар арасында етибар олур. Бу шејләр ҝәләҹәк Ҹәннәтдәки немәтләрин көлҝәсидир (Зәб. 72:7). Јеһованын бу ҝүн вердији тәлим-тәрбијә бизи ҹәннәт һәјатына, бир аилә кими сәмави Атамызын гајғысы алтында сүлһ вә бирлик ичиндә јашамаға һазырлајыр. (Әшија 11:9 ајәсини охујун.) Әҝәр биз Аллаһын вердији тәрбијәјә бу тәрәфдән јанашсаг, она Јеһованын сонсуз мәһәббәтинин сүбуту кими бахаҹағыг.

²⁰ Нөвбәти мәгаләдә аилә вә јығынҹагдакы тәлим-тәрбијә барәдә даһа ҝениш данышылаҹаг. Бундан башга мәгаләдә өзүнүтәрбијәдән, еләҹә дә инсана ҹәзадан да бөјүк аҹы јашадан бир һалдан сөһбәт ачылаҹаг.