1. ¿Ni töi dianta nieta yebätä Biblia tä dre niere?

¿NI TÖI dianta nieta ye ngwane, dreta nüke mä töite? Ye ngwane ni mikata ja ngie nuin yebätä mä töita nemen, akwa ye ñan aibe ngörä. Kukwe gare nie, ni rabadre töbätä, ja taredre bätä ja nire yebätä Biblia tä blite ngwane, ni töi dianta ye kädekateta arato. Ye tä mike gare, ni töi dianta ye ruäre ngwane kwin krubäte (Prov. 1:2-7; 4:11-13). Ngöböta mäträre nibätä yebiti tä bämike niarata ni tarere aune tö ni tuai nüne kärekäre (Heb. 12:6, TNM). Niarata mäträre nibätä ye ngwane, raba ni töi den, akwa ñan tä ni mike ja tare nike krubäte. Aisete, ni töi dianta nieta ye abokän metrere blitata dirita nie yebätä, ni rüne tä nuainne monso tare kwe yebätä erere.

2, 3. ¿Ni töi dianta ye ngwane kukwe meden ketebu nuain raba? (Üai bämikani kena mikadre ñärärä).

² Ani bämike keteiti. Monso chi kädekata Carlos tädre ja denkä bolabiti gwita. Meye niedre ie: “Carlitos, mä ñan raba ja denkä bolabiti gwita, nane mäkwe jondron dikandrete”. Akwa niara ñaka meye kukwei mikadre täte aune rabadre ja denkä jankunu. Batibe, bola matadre jondron kriblü mikara yete aune dikandrete kwe. ¿Meye niara töi diandre ño? Diridre kwe ie aune töi diandre kwe. Dirikäre ie, kukwe nuainbare kwe ye ñobätä ñaka kwin ye meye mikadre gare ie. Niara rabadre rün aune meye kukwei mike täte aune  dre ribeta kwetre ie ye abokän kwin niara kräke ye mikadre gare kwe ie arato. Kukwe rabadre gare ja töi kräke monso yei yekäre, meye ja töi mikadre bola ye denkä kän kä braibe te töi diankäre. Ye ñaka matadre kwin Carlobätä, akwa rabadre gare ie ñaka rün aune meye mikadre täte kwe ye köböite kukwe mada raba nemen barebätä.

³ Ni kristiano tä “Ngöbö jue” yete arato (1 Tim. 3:15, NGT). Ye medenbätä, nita ñaka Jehová kukwei mike täte ye ngwane, niarata kukwe ükete nuaindre nie aune mäträre nibätä töi kwinbiti ye nikwe mikadre ütiäte jai. Ne madakäre, nita kukwe ñaka kwin nuainne köböite kukwe tare tä nemen ni kisete aune Jehovata mäträre nibätä ye tä mike gare nie ütiäte krubäte nikwe niara mikadre täte (Gál. 6:7). Ni tare krubäte Ngöbökwe aune niara ñan tö ni tuai ja tare nike (1 Ped. 5:6, 7).

4. a) ¿Mäträta ni madabätä ye köböire dre kwin tä nemen bare? b) ¿Dre dre bike nemen gare nie kukwe ja tötikara nekänti?

⁴ Kukwe nieta Bibliabätä yebiti nikwe mäträdre ye köböire, ni raba monsotre nikwe aune nitre ja tötikaka Bibliabätä dimike nemen ja tötikaka Kristokwe. Kukwe Ngöbökwe yebiti nita dirire ye bäri ütiäte aune tä ni dimike “mäträkäre kukwe metrebiti”. Kukwe Ngöbökwe yebiti, monsotre nikwe aune nitre ja tötikaka Bibliabätä ye dimika raba Jesukwe kukwe biani nuaindre ye jökrä mike täte (2 Tim. 3:16, TNM; Mat. 28:19, 20). Nita dirire ye erere ngwane, Jehovata kukwe kwin mike nemen bare ni kräke aune ye köböire nitre ja tötikaka Bibliabätä dimikata ne kwe rabadre nitre mada dimike nemen ja tötikaka Kristokwe (ñäkädre Tito 2:11-14 yebätä). Kukwe ketamä ütiäte ngwantarita ne nibike mike gare jai: 1) ¿Ngöböta mäträre nibätä yebiti ni tare kwe ye tä bämike ño? 2) ¿Ngöbökwe mäträbare nitre ruärebätä ye tä dre driere nie? 3) Nita mäträre ni madabätä ye ngwane, ¿ni raba ja ngwen ño Jehová aune Jesús erere?

5. ¿Jehovata mäträre nibätä yebiti ni tare kwe ye tä bämike ño?

⁵ Ni tare Jehovakwe yebätä tä ni töi ükete aune tä ni tötike. Niara tö ni tuai ja kete jankunu jabe aune tö ni tuai nüne kärekäre (1 Juan 4:16). Ñaka tä ñäke tare nie, ñakare aune tä ni mike tuin ütiäte jai (Prov. 12:18). Aune tä ni töi meden meden kwin ye mike ñärärä bätä ni tö dre diain nuaindre jai ye erere tä ni tuenmetre nuainne. Ni tare Jehovakwe yebätä tä mäträre nibätä Biblia, tärä aune täräkwata, ni rün bätä ni meye o nitre umbre ji ngwanka konkrekasionte yebiti, ¿ye erere tuin nie? Nita ‘ja mike ngite’ abokän ni ñaka gain jabätä ye ngwane, nitre umbre ji ngwanka tä ja di ngwen mäträre nibätä töi jämebiti aune tätre ni ngübare bätärekä. Jehovata ni tarere, ye erere niaratre tä nuainne (Gál. 6:1).

6. Ni töi dianta ye ngwane sribita ni kisete ye diankata nikän, ¿akwa ñobätä ni raba niere yebiti Jehovata ni tarere?

⁶ Ruäre ngwane, ni mada töi dianta ye ngwane ñan mäträta jerekäbebätä. Ni iti käkwe ja mikadre ngite krubäte ngwane, sribi tädre kisete konkrekasionte ye dianka raba kän. Akwa, ni tare Jehovakwe yebätä tä mäträre nibätä ye tä bämike kukwe yebiti. Nire kisete sribita konkrekasionte ye diankata ja mikani ngite kwe yebätä ngwane, ni ye rabadre kä denkä bäri jai ja tötikakäre kaibe, töbikatarikäre aune orakäre ye rabadre gare ie. Yekwe dimikai ja kete bäri kwin Jehovabe (Sal. 19:7). Ja känenkäre, sribi nämene kisete ye raba nementa kwe. Ni kitakata kukwebätä ye ngwane ni tare Jehovakwe ye tä bämike, ñobätä ñan aune yebiti tä konkrekasion kriemike kukwe blo yebätä (1 Cor. 5:6, 7, 11). Ne madakäre, käre Jehovata mäträre nibätä ye ngwane tä nuainne kwin metre, aisete ye raba nire kitakata kukwebätä ye dimike ja mikani ngite krubäte kwe ye mike nüke gare jai aune raba ja töi kwiteta (Hech. 3:19).

7. a) ¿Nire abokän Sebná? b) ¿Sebná jatani ja töi mike ño abokän ñaka kwin?

⁷ Ni töi dianta ye ñobätä ütiäte krubäte ye mikakäre gare jai, nitre nibubätä Jehovakwe mäträbare ye ani mike gare jai. Ni iti kädeka nämene Sebná, niara nünanbare rei Ezequías näire aune ja mräkä Graham abokän nünanka ni näire. Ani blite käne Sebná yebätä. Niara nämene kädekani ju aune jondron nämene Ezequías yekwe ye ngübabitikäre, aisete sribi ütiäte nämene niara kisete (Is. 22:15). Akwa niara namani bike kri aune käi kitadrekä ie tö namani. Arato, medente niara doboi mikadre ye ükaninte bä nuäre kwe aune karo ütiäte krubäte te nämene näin (Is. 22:16-18).

8. ¿Jehovakwe mäträbare ño Sebná yebätä aune ye köböire dre namani bare?

⁸ Sebná tö namani ja käikitakamana, yebätä sribi nämene kisete ye Ngöbökwe dianinkä kän aune biani kwe Eliaquim ie (Is. 22:19-21). Rei asirio Senaquerib tö namani Jerusalén diain jai ye ngwane, kukwe ye namani bare. Ye bitikäre, Senaquerib käkwe nitre ütiäte aune nitre rükä kwati krubäte juani kä jürä mikakäre nitre judío yebätä aune rei Ezequías ñaka rüdre ben yekäre arato (2 Rey. 18:17-25). Ezequías käkwe Eliaquim aune nitre mada nibu juani blite nitre rükä asirio yebe. Ni iti ye abokän Sebná, niara kädekani mada ni kukwe tikaka rei kräke. Kukwe ye tä mike gare Sebná ñaka namani rubun jankunu ja dokwäre, ñakare aune ja töi mikani bäri bobre kwe, ñobätä ñan aune sribi ñaka ütiäte ye kani ngäbiti kwe. ¿Kukwe namani bare ye tä dre driere nie? Ani kukwe ketamä ja töi kräke ye mike gare jai.

9-11. a) ¿Kukwe namani bare Sebná yebätä ye tä dre driere nie? b) Jehovakwe Sebná mikani tuin ño jai yebätä mätä töbike ngwane, ¿jata nemen ruin ño mäi?

⁹ Kena, Sebná nämene kädekani sribi keteiti nuainkäre abokän dianinkä kän ye tä mike gare nie, “nire tä bike kri ye bitikäre ngwain jakaire; aune nire ie ja nemen ruin kri ye bitikäre rikai tibien” (Prov. 16:18). Sribi ütiäte tä mä kisete konkrekasionte yebätä nitre mada raba mä mike tuin ütiäte jai. Ye erere ngwane, ¿mäkwe ja di ngwain ja töi mike bobre? ¿Dre nuain gare mäi o mäkwe dre nuainbare yebätä mätä Jehová käikitekä? (1 Cor. 4:7). Apóstol Pablo niebare: “Ti bike kukwe niere krörö mun itire itireye: Munkwe ñan bika kri ni mda mdabtä, akwa munkwe töbika era metre au jabtä” (Rom. 12:3).

¹⁰ Ketebukäre, Sebná töi ükaninte ye tä mike gare niara raba ja töi kwite namani tuin Jehovai (Prov. 3:11, 12). Nire nire kisete sribi nämene konkrekasionte abokän dianinkä kän, yei kukwe ne tä ja töi kräke. Ñaka rabadre rubun jankunu ja dokwäre, ñakare aune sribidre jankunu kwetre Ngöbö kräke aune mäträbare bätätre ye mikadre tuin kwetre jai  Jehovata tarere ye erere. Nikwe ja töi mikai bobre ngwane, ni Rün kä kwinbiti kukwe kwin mikai nemen bare ni kräke ye nikwe ngwandre törö jai (ñäkädre 1 Pedro 5:6, 7 yebätä). Ni tö ja tuai dobro därebe ye kwrere Jehová kisete aune mäträdre kwe nibätä ye ngwane, nikwe ja tuanemetre töi ükadrete ie.

¹¹ Ketamäkäre, Jehovakwe Sebná mikani tuin ño jai ye tä kukwe ütiäte driere nitre kädekani ji ngwanka yei, ñodre, nitre rüne aune nitre umbre ji ngwanka konkrekasionte yei. Jehovata mäträre nibätä ye ngwane, tä bämike niara brukwäta ja mika ngite ye kräke aune ni ja mikaka ngite ye tare kwe ye tä bämike arato. Ne madakäre, nita dre kwin nuainne ye Jehovata mike ñärärä. Mäkwe mäträdre ni madabätä ngwane, ¿Jehová tä nuainne ye erere mäkwe nuaindi? (Jud. 22, 23).

12-14. a) ¿Nitre ruärebätä Jehovata mäträre ye ngwane tä mate ño bätätre? b) ¿Bibliakwe ja mräkä iti dimikani ño ja töi ükete aune ye köböire dre dre namani bare?

¹² Nitre ruärebätä Jehovata mäträre ngwane, ñan tä mate kwin bätätre, yebätä tätre kä mikekä niarabätä aune konkrekasionbätä arato (Heb. 3:12, 13). ¿Nitre ye erere dimika raba? Kukwe ngwantarita ye mikakäre gare, dre namani bare ja mräkä Graham yebätä ye ani mike gare jai. Niara kitaninkä kukwebätä, ye bitikäre namaninta kukwebätä aune ja känenkäre namani tibo kukwe ja üairebiti. Kä nikani ruäre ta ye bitikäre, ni umbre iti ji ngwanka ben niara namani ja kete, yei niebare kwe niara tö namani ja tötikai Bibliabätä ben.

¹³ Ni umbre ji ngwanka ye tä niere: “Bika kri yebe Graham nämä ja tuin. Nitre umbre ji ngwanka käkwe niara kitaninkä kukwebätä ye rüere nämene ñäke. Aisete, nunkwe kä diankaba jai blitakäre jabe Biblia tä dre niere ni bike kri aune ye köböite dreta nemen bare yebätä. Biblia tä dre niere ye ererebätä ja mräkä Graham jataba töbiketari jabätä aune niara nämä dre nuainne ye ñaka rababa tuin kwin ie. Ye bitikäre, kukwe kwin jataba nemen bare. Niara nämene bike kri ye abokän “kri oto kri” ye kwrere nükani gare ie aune metrere nämene blite blo nitre umbrebätä, yebe niara nämene ja tuin nükani gare ie arato. Aisete, jataba ja töi ükete jötrö ngwarbe. Jataba ja ükökröta gätäbätä, jataba ja tötike bökän Bibliabätä aune jataba orare köbö kwatire kwatire. Niara jatabata ji ngwen mräkätre käne kukwe ja üairebiti, yekwe kä mikaba juto muko kwe aune ngäbriäntre merire yebätä” (Luc. 6:41, 42; Sant. 1:23-25).

¹⁴ Ni umbre ji ngwanka ye tä niere jankunu: “Bati ja mräkä Graham kukwe nieba tie yekwe ti töi mikaba niä: ‘Mekerabe tita kukwe metre mike täte aune tikwe sribi prekursor nuainbarera arato. Akwa nengwane krire ti raba niere metre, tita Jehová tarere’. Kä nikani braibe ta ngwane, ribebare ie rabadre nitre umbre ji ngwanka dimike micrófono yebätä aune sribi ye namani ütiäte kräke. Niarakwe kukwe bämikaba yekwe kukwe ütiäte drieba tie, nire tä bike bobre Jehová okwäkänti aune mäträtabätä tä kain ngäbiti ye ngwane, kukwe kwin keta kabre tä nemen kwe”.

15. ¿Nikwe dre nuaindre ne kwe nita mäträre ye nitre madakwe kadre ngäbiti?

¹⁵ Ni rabadre dirikä kwin yekäre, nikwe ja tuanemetre tötikadre ni madai (1 Tim. 4:15, 16). Ye erere, Jehovata mä mike mäträre ni madabätä ngwane, mäkwe ja töi mika bobre aune mäkwe ja tuanmetre jie ngwandre ie. Mätä ja töi mike bobre ye jutuai nitre madai ngwane, niaratre mä mikai ütiäte jai aune mäkwe mäträi bätätre ye rabai nuäre kräketre kadre ngäbiti. Jesukwe kukwe kwin bämikani ni kräke ye ani mike gare jai.

16. ¿Jesús nämene dirire aune mäträre ño ni madabätä ye tä dre mike gare nie?

¹⁶ Jesukwe Ngöbö mikani täte kukwe jökräbätä, ruäre ñaka namani nuäre kräke akwa  nuainbare kwe (Mat. 26:39). Aune Ngöbö köböire kukwe nämene gare ie bätä kukwe drie nämene gare ie ye käre nämene mike gare (Juan 5:19, 30). Jesús töi nämene bobre aune nämene Ngöbö kukwei mike täte, yebätä nämene dirire töi jämebiti aune nämene ni mada mike tuin bobre jai bätä nitre tö nämene kukwe mikai gare bökän jai ye tö namani niara kukwe nuai (ñäkädre Mateo 11:29 yebätä). Nitre nämene di nekä aune di ñakare yei niara nämene kukwe niere ye nämene dimike (Mat. 12:20). Nitre apóstol namani töbike ja aibebätä aune tö namani jondron tuai bäri jakwe ye ngwane, Jesukwe ngübabare bätärekä. Aune töi jämebiti mäträbare kwe bätätre (Mar. 9:33-37; Luc. 22:24-27).

17. ¿Nitre umbre ji ngwanka rabadre dre nuainne konkrekasion ngübakäre kwin?

¹⁷ Nitre umbre ji ngwanka rabadre ja ngwen Jesús erere mäträkäre kukwe nieta Bibliabätä ye ererebiti. Yebiti tätre bämike, tätre ja tuenmetre jie ngwandre Jehová aune Jesús ie. Apóstol Pedro niebare: “Nitre tödekaka Jesubti tä obeja kwrere Ngöbö ngwärekri amne tä mikani ngibiadre munye, ye abko munkwe ngibia kuin, akwa munkwe niaratre ngibia ja moto kuinbti, Ngöbö tö ie ye kwrere. [...] Erere arato, munkwe ñan niaratre ngibia ngwian ganainkäre jae, akwa munkwe kä ngwian nuäre jabtä niaratre ngibiakäre. Erere arato, nitre tä mikani ngibiadre munye, ye munkwe ñan ja mika dänkiene, akwa niaratre käkwe nünandre kuin, abkokäre mun ara jire käkwe nüna kuin niaratre okwäbti” (1 Ped. 5:2-4). Jehová aune Kristo tätre ji dokwäre konkrekasionte ye nitre umbre ji ngwanka käkwe mikai täte ngwane, kukwe kwin rabai kwetre aune nitre ngübabitita kwetre yekwe arato (Is. 32:1, 2, 17, 18).

18. a) ¿Jehovata kukwe meden ribere nuaindre nitre rüne ie? b) ¿Jehovata nitre rüne dimike ño ne kwe rabadre sribita kisete ye nuainne?

¹⁸ Kukwe ye erere nieta nitre ja mräkäre kräke arato. Nitre tä ji ngwen mräkätre käne yei Jehovata niere: “Munkwe ñaka ngra ngra monsotre munkwe yebiti, ñakare aune munkwe töi ükate bätä tötika jankunu Jehová kukwei yebätä” (Efes. 6:4, TNM). Kukwe ye ütiäte krubäte. Ñobätä ñan aune Proverbios 19:18 tä mike gare, nitre rüne ñaka mäträdre monsotre kwetre yebätä ngwane, monsotre krütadre ye ngie raba niken niaratrebiti. Jehovakwe kukwe ükaite nitre rüne yebe (1 Sam. 3:12-14). Nitre rüne tä ja tuenmetre jie ngwandre Kukwe Ngöbökwe aune üai deme ie ye Jehovata mike töbätä aune tä ja di bien ietre (ñäkädre Santiago 1:5 yebätä).

19, 20. a) ¿Jehovata mäträre nibätä ye nita kain ngäbiti ngwane dre kwin tä nemen nikwe? b) ¿Dre rabai gare nie kukwe ja tötikara ja känenkäre yekänti?

¹⁹ Jehovata mäträre nibätä ye nita kain ngäbiti aune nita mäträre ni madabätä Ngöbö aune Jesús ye erere ngwane, kukwe kwin keta kabre tä nemen nikwe. Nita nemen nüne jäme ni mräkätre ben aune konkrekasionte. Ni jökrä tareta aune ni mikata tuin ütiäte jai tä nemen ruin nie bätä ni töita nemen jäme. Ye erere nikwe nünain ja känenkäre ye bämikata (Sal. 72:7). Jehovata mäträre nibätä ye tä ni dimike nünankäre kärekäre jäme jabe aune keteitibe ni ja mräkäre ye kwrere ja känenkäre (ñäkädre Isaías 11:9 yebätä). * Kukwe ye tädi ni töibätä ngwane, ni tare Jehovakwe yebätä tä mäträre nibätä ye erere nikwe mikai tuin jai.

²⁰ Mäträdre ño nitre ja mräkäre aune konkrekasion yebätä ye rabai gare bäri nie kukwe ja tötikara ja känenkäre yekänti. Arato ni raba mäträre ño akwle jabätä aune ni raba dre nuainne ne kwe nikwe ñaka kukwe bäri tare mikadre ja kisete ye rabai gare nie arato.