1. IBhayibhili lithini ngokulaya?

KUFIKANI engqondweni yakho nxa usizwa umuntu esithi “ngizakulaya.” Mhlawumbe uhle ucabange ngokutshaywa loba ukujeziswa ngendlela ebuhlungu. Kodwa iBhayibhili litshengisa ukuthi ukulaya yinto enhle ehambisana lokuba lolwazi, ukuhlakanipha, uthando kanye lokuphila. (Zaga. 1:2-7; 4:11-13) Okwenza uNkulunkulu asilaye yikuthi uyasithanda futhi ufuna sithole ukuphila okuphakade. (Heb. 12:6) Lanxa kwezinye izikhathi ebajezisa abantu bakhe kakwenzi ngolunya loba ngesihluku. Lona ngokwalo ibala elithi ukulaya lilomqondo wokufundisa njengalokho okwenziwa ngumzali nxa ekhulisa umntanakhe.

2, 3. Yisiphi isibonelo esitshengisa ukuthi ukulaya kugoqela ukufundisa lokujezisa? (Khangela umfanekiso osekuqaliseni.)

² Omunye umfanyana okuthiwa nguJohnny wayelokhu edlalela ibhora endlini eliphosela le lale. Unina wathi kuye: “Johnny angithi uyakwazi ukuthi akumelanga udlalele ibhora endlini, uzacina ubulala izinto.” Okungumfana kwaqhubeka kuzidlalela kungani akuzwa ukuthi unina uthini. Kwathi kuyaliphosa ibhora labe lisiyatshaya ivazi yamaluba yawela phansi yafa. Unina wamenzani uJohnny? Wahlala laye phansi wamtshengisa ukuthi  akwenzileyo kubi. Wayefuna afunde ukuthi kuqakatheke ngani ukulalela abazali lokuthi imithetho abamnika yona inceda ngani. Ngemva kwalokho unina wamjezisa uJohnny ngokumthathela ibhora lakhe okwensukwana ukuze abone ukuthi ukungalaleli kulempumela ebuhlungu.

³ Sonke esingamaKhristu eqiniso singamalunga emuli kaNkulunkulu. (1 Tim. 3:15) Siyakwazi ukuthi uJehova ulelungelo lokusitshayela imithetho okumele siyilandele njalo ulakho ukusijezisa nxa siyephula. Ukulaywa kanye lokujeziswa nguJehova kungasisiza sibone ukuthi ukumlalela kuqakathekile ikakhulu nxa sesiphakathi kobunzima obubangelwe ngamaphutha ethu. (Gal. 6:7) UNkulunkulu kafuni sihlupheke loba sizwe ubuhlungu ngoba uyasithanda kakhulu.​—1 Phet. 5:6, 7.

4. (a) Yiphi indlela yokulaya ebusiswa nguJehova? (b) Sizaxoxa ngani esihlokweni lesi?

⁴ Ukusebenzisa imilayo eseBhayibhilini nxa usiza abantwana loba abantu ofunda labo iBhayibhili kungabenza bathuthuke babe ngabalandeli bakaKhristu. ILizwi likaNkulunkulu yilo esilisebenzisa kakhulu nxa sifundisa abanye okulungileyo njalo sibasiza ukuthi bazwisise ‘konke uJesu asilaye ngakho.’ (2 Tim. 3:16; Mat. 28:19, 20) UJehova uyasibusisa nxa siqeqetsha abanye ngalindlela ngoba lokhu kuzabenza babe zingcitshi emsebenzini wokwenza abafundi. (Bala uThithusi 2:11-14.) Ake sixoxe ngemibuzo emithathu ephathelane lokulaya: (1) Indlela uJehova asilaya ngayo itshengisa njani ukuthi uyasithanda? (2) Singafundani ezibonelweni zabantu abake bajeziswa nguNkulunkulu? (3) Singamlingisela njani uJehova loJesu endabeni le?

5. Indlela uJehova asilaya ngayo itshengisani?

⁵ UJehova uyasithanda kakhulu, yikho esiqondisa, esifundisa njalo esiqeqetsha ukuze sihlale sisethandweni lwakhe futhi sihamba endleleni yokuphila. (1 Joh. 4:16) Kasikaze simuzwe esithethisa loba esitshela izinto ezingenza sibone angathi kasiqakathekanga kuye. (Zaga. 12:18) Kodwa ukhangela okuhle esikwenzayo njalo uyayihlonipha inkululeko yokuzikhethela asiphe yona. Lokhu sikubona endleleni asilaya ngayo esebenzisa iLizwi lakhe, abazali bethu, abadala bebandla kanye lamabhuku avela enhlanganisweni yakhe. Kwesinye isikhathi umuntu uyalibala acine ephambuka endleleni eyiyo, nxa abadala bebandla bemsiza ngomusa bayabe betshengisa ukuthi balothando njengoJehova.​—Gal. 6:1.

6. Ukuthathelwa imisebenzi yenkonzo lokususwa ebandleni kutshengisa njani ukuthi Jehova ulothando?

⁶ Kwesinye isikhathi kungadingakala ukuthi umuntu ajeziswe kulokuthi aphongukhuzwa nje. Ngokwesibonelo nxa enze isono esikhulu angajeziswa ngokuthathelwa imisebenzi ayenzayo ebandleni. Lokhu kutshengisa ukuthi uJehova uyamthanda lowomuntu. Ukuthathelwa imisebenzi yenkonzo kungamenza aqakathekise ukuthandaza, ukubala iBhayibhili kanye lokucabangisisa ngalokho akufundayo. Lokhu kuzamsiza ukuthi aqinise ubuhlobo bakhe loJehova. (Hubo. 19:7) Ngokuya kwesikhathi ulakho ukuyiphiwa futhi imisebenzi leyo. Ukususwa kwabantu abenza okubi lakho kutshengisa ukuthi uJehova uyasithanda ngoba kuvikela ibandla. (1 Khor. 5:6, 7, 11) Kanti njalo kunganceda lowomuntu abone ukuthi wenze isono esikhulu futhi azimisele ukuphenduka. (ImiSeb. 3:19) Lokhu kutshengisa ukuthi uJehova kadlulisi amalawulo nxa ejezisa.

7. Wayengubani uShebhina njalo wasisebenzisa njani isikhundla sakhe?

⁷ Ukuhlola izibonelo zabantu abake bajeziswa nguJehova kungasinceda kakhulu. Sizaxoxa ngendoda yasendulo okuthiwa nguShebhina kanye lomzalwane okuthiwa nguGraham. UShebhina wayelesikhundla esikhulu ‘sokuphatha isigodlo’ seNkosi uHezekhiya. (Isaya. 22:15) Kodwa okudanisayo yikuthi waqalisa ukuzigqaja lokufuna udumo. Wahlela ukuthi abantu bamgubhele ingcwaba edwaleni futhi wayehamba ‘ngezinqola ezinhle’ kakhulu.​—Isaya. 22:16-18, The Holy Bible in Ndebele.

8. UJehova wamjezisa njani uShebhina futhi kwaba layiphi impumela?

⁸ UNkulunkulu wakubona ukuthi uShebhina ugijimisa udumo ‘wasemxotsha emsebenzini ayewenza’ wafaka u-Eliyakhimi. (Isaya. 22:19-21) Lokhu kwenzakala ngesikhathi iNkosi yase-Asiriya uSenakheribi ifuna ukususela iJerusalema amanqe. Ngelinye ilanga inkosi le yathumela izikhulu zayo eJerusalema ziphelekezelwa libutho elikhulu okumangalisayo. Yayifuna ukwethusela uHezekhiya lokwenza amaJuda abe lomhedehede. (2 AmaKho. 18:17-25) INkosi uHezekhiya yathumela u-Eliyakhimi ukuthi ayekhuluma lezikhulu ze-Asiriya kodwa kazange ahambe yedwa. Wahamba lamadoda amabili futhi omunye wakhona kwakunguShebhina. Ngalesosikhathi uShebhina wayesengumabhalani. Lokhu kuveza ukuthi uShebhina kazange azonde loba akhalale ukukhonza ngesikhathi ethathelwa isikhundla ayelaso kodwa wazithoba wemukela umsebenzi ophansi awuphiwayo. Thina sifundani endabeni le? Ake sibone izifundo ezintathu esizitholayo.

9-11. (a) Yiziphi izifundo esizithola endabeni kaShebhina? (b) Kuyini okuthandileyo endleleni uJehova aphatha ngayo uShebhina?

⁹ Okokuqala sibonile ukuthi uShebhina walahlekelwa yisikhundla ayelaso. Lokhu kutshengisa ukuthi “ukuzigqaja kwandulela ukubhujiswa, umoya omubi ulandelwa yikuwa.” (Zaga. 16:18) Abanye abazalwane baphathiswe imisebenzi eminengi ebandleni engabe isenza ukuthi baziwe ngabantu abanengi. Nxa ungomunye wabo zibuze, ‘Ngizaqhubeka ngithobekile yini? Ngizamnika yini uJehova udumo ngenxa yeziphiwo engilazo loba imisebenzi engiyifezileyo?’ (1 Khor. 4:7) Umphostoli uPhawuli wabhala wathi: “Lingacabangi ngokuzazisa kakhulu okudlula okufaneleyo, kodwa lizicabangele ngokuqonda.”​—Rom. 12:3.

¹⁰ Okwesibili esikufundayo yikuthi uJehova  wajezisa uShebhina ngoba wayelethemba lokuthi uzantshintsha. (Zaga. 3:11, 12) Lokhu kungakusiza njani nxa uthathelwe umsebenzi obuwenza ebandleni? Samukele isimo osukuso njalo uqhubeke ukhuthele ekukhonzeni kulokuthi uzonde kumbe ukhalale. Ungakhohlwa ukuthi okwenza uJehova asijezise yikuthi uyasithanda futhi uyasibusisa nxa singazithoba sikwamukele lokhu. (Bala u-1 Phetro 5:6, 7.) Nxa uJehova esijezisa uyabe esibumba ngakho kungaba kuhle ukuthi sibe ngumdaka obuthakathaka ezandleni zakhe.

¹¹ Okwesithathu, indlela uJehova aphatha ngayo uShebhina inika abazali labadala bebandla isifundo esihle okufanele basilingisele nxa benika abanye iseluleko. UJehova kakhangeli isono esenziweyo kuphela kodwa utshengisa lokuthi ulendaba lalowomuntu owenze isono. Abazali labadala bebandla bangamlingisela njani uJehova nxa besiza umntwana loba omunye umuntu ebandleni? Akufanelanga bakhangele isono asenzileyo kuphela kodwa kumele bamphathe ngomusa lowomuntu njalo batshengise ukuthi bayafuna ukumsiza.​—Jud. 22, 23.

12-14. (a) Abanye benzani nxa bangajeziswa nguJehova? (b) ILizwi likaNkulunkulu lamsiza njani uGraham njalo kwaba lempumela bani?

¹² Kuyadanisa ukuthi nxa abanye bangajeziswa bayazonda baze batshiye ukukhonza uJehova. (Heb. 3:12, 13) Abantu abanjalo kabasancedeki yini? Umzalwane okuthiwa nguGraham wake wasuswa ebandleni waphinda wabuyiselwa. Kodwa ngokuhamba kwesikhathi wayengasayifezi inkonzo. Omunye umdala webandla wazisondeza kuye waba ngumngane wakhe. Ngemva kweminyaka ethile uGraham wacela umdala lo ukuthi afunde laye iBhayibhili.

¹³ Umzalwane lo uthi: “UGraham wayelohlupho lokuzigqaja njalo wayelokhu ebazondele abadala ababephathe udaba lokususwa kwakhe. Yikho ngakubona kukuhle ukuthi sixoxe ngemibhalo ekhuluma ngokuzigqaja kanye lempumela yakho. ILizwi likaNkulunkulu lamsiza uGraham wabona ukuthi indlela ayesenza ngayo yayingenhle. Wavuma ukuthi ukuzigqaja yikho okwakumphambanisa kumenza angaboni okuhle okwenziwa ngabanye. UGraham wenza untshintsho masinyane njalo waqalisa ukungena yonke imihlangano yebandla, ukubala iBhayibhili lokuthandaza nsuku zonke. Kanti njalo wayeseyikhokhela kuhle imuli yakhe ekukhonzeni lokhu kwenza umkakhe labantwana bathokoza kakhulu.”​—Luk. 6:41, 42; Jak. 1:23-25.

¹⁴ “Ngelinye ilanga uGraham wangitshela into eyangithinta inhliziyo. Wathi: ‘Sengikhonze uJehova okweminyaka eminengi njalo ngake ngaba liphayona kodwa khathesi ngizwa ngimthanda uJehova ukwedlula ngalesosikhathi.’ Ngemva kwesikhatshana uGraham waphiwa umsebenzi wokuhambisa amamayikhi emihlanganweni yebandla njalo wayewuthanda ngenhliziyo yonke. Isibonelo sakhe sangenza ngabona ukuthi uJehova uyambusisa umuntu ozithobayo njalo avume ukujeziswa.”

15. Kuyini okungenza abanye bakulalele nxa ubalaya?

¹⁵ Kuqakathekile ukuthi ube ngumfundi okhutheleyo ukuze wenelise ukufundisa abanye. (1 Tim. 4:15, 16) Ngakho nxa uphiwe umsebenzi wokulaya abanye kumele uqhubeke uzithoba njalo ulandela iziqondiso ezivela kuJehova. Nxa ungenza njalo abanye bazakuhlonipha futhi kuzakuba lula ukuthi bamukele amacebo loba iseluleko obanika sona. Lokhu yikho kanye okwenziwa nguJesu.

16. Kuyini esikufundayo kulokho okwenziwa nguJesu?

 ¹⁶ UJesu wamlalela uYise kukho konke lanxa kwezinye izikhathi kwakunzima ukwenza njalo. (Mat. 26:39) Kazange azitshaye isifuba ngolwazi kanye lokuhlakanipha ayelakho kodwa wayenika uJehova lonke udumo. (Joh. 5:19, 30) Ukulalela lokuzithoba kwakhe kwenza abantu bamthanda futhi wayefundisa ngomusa langesihawu. (Bala uLukha 4:22.) Amazwi akhe alomusa abaqinisa abantu ababefana lomhlanga ofecekileyo loba intambo yesibani esicima. (Mat. 12:20) Waqhubeka elomusa langesikhathi ephakathi kwesimo esasingabangela ukuthi aphelelwe luthando. Ngelinye ilanga abaphostoli bakhe babephikisana ngendaba yesikhundla kodwa uJesu wabasiza ngomusa langothando kazange abatshingele.​—Mak. 9:33-37; Luk. 22:24-27.

17. Kuyini okungenza abadala beluse kuhle umhlambi kaNkulunkulu?

¹⁷ Badala kumele lizame ukulingisela isibonelo sikaKhristu. Nxa lingakwenza lokhu liyabe litshengisa ukuthi liyafuna ukubunjwa nguJehova leNdodana yakhe. Umphostoli uPhetro wabhala wathi: “Yibani ngabelusi bomhlambi kaNkulunkulu eliwugcinayo, lisebenze njengababonisi kungasikubanjwa ngamandla kodwa ngenxa yokuthanda kwenu, njengoba uNkulunkulu efuna ukuthi libe njalo; lingelamhawu wemali, kodwa lifise ukubasiza; hatshi ukubusa ababekwe ezandleni zenu kodwa liyisibonelo emhlambini.” (1 Phet. 5:2-4) Nxa lingazithoba kuNkulunkulu loKhristu lizahlala lithokoza futhi lizaqinisa ibandla.​—Isaya. 32:1, 2, 17, 18.

18. (a) UJehova ukhangelele ukuthi abazali benzeni? (b) UJehova ubasiza njani abazali ukuthi benelise ukufundisa abantwababo?

¹⁸ Abakhokhelayo ezimulini bangamlingisela njani uJehova loJesu endabeni le? IBhayibhili lithi: “Boyise, lingabathukuthelisi abantwana benu, kodwa bondleni ngokufundisa langokulaya kweNkosi.” (Efe. 6:4) Kuqakatheke ngani lokhu? UZaga 19:18 uthi: “Qondisa indodana yakho, ngoba lokhu kuzayisiza; ungabi lengxenye yokuyibulala.” UJehova unike abazali umlandu wokufundisa abantwababo futhi bazalandisa kuye nxa bangayekela ukwenza lokhu. (1 Sam. 3:12-14) Lanxa kunjalo uJehova uyabanika ukuhlakanipha lamandla okwenza umsebenzi lo. Ngakho bazali qhubekani lithandaza kuJehova, linamathele eLizwini lakhe njalo livumele umoya ongcwele uliqondise ukuze lenelise ukufundisa abantwabenu.​—Bala uJakhobe 1:5.

19, 20. (a) Yiziphi izibusiso esizazithola nxa sivuma ukulaywa nguNkulunkulu? (b) Sizaxoxa ngani esihlokweni esilandelayo?

¹⁹ Ukuvuma ukulaywa nguNkulunkulu kanye lokulingisela uJehova loJesu nxa silaya abanye kuzasenza sithole izibusiso ezinengi kakhulu. Ezinye izibusiso esizazithola yikuhlalisana ngokuthula ezimulini zethu lasemabandleni. Abafowethu labodadewethu bazakhululeka nxa belathi futhi bazabona ukuthi siyabathanda lokuthi siyabaqathekisa. Konke lokhu kuyinzwisa yezibusiso esizazithola emhlabeni omutsha. (Hubo. 72:7) Asithandabuzi ukuthi ukulaywa nguJehova kuzasisiza ukuthi senelise ukuhlalisana kuhle labanye kuze kube nini lanini. (Bala u-Isaya 11:9.) Khumbula ukuthi okwenza uJehova asilaye yikuthi uyasithanda.

²⁰ Esihlokweni esilandelayo sizayinabisa indaba yokulaywa sikhangela indlela okungenziwa ngayo emulini lasebandleni. Sizabona lokuthi ukuzikhuza kungasinceda njani. Okunye esizaxoxa ngakho yimpumela ebuhlungu ebangelwa yikungalaleli nxa silaywa.