1. Kumbi Bayibolu likambanji za chilangu?

KUMBI ntchinthu wuli cho muŵanaŵana asani mwavwa mazu ngakuti chilangu? Mu Bayibolu, mazu ngo akungafwatuliya kuti chilangu, ngangang’anamuwa so kuti ulongozgi. Bayibolu likamba kuti chilangu ntchamampha kwaku isi ndipu nyengu zinyaki chizumbulika pamoza ndi kuziŵa vinthu, zeru, chanju ndi umoyu. (Nthanthi 1:2-7; 4:11-13) Chiuta watitilanga chifukwa chakuti watitiyanja, ndipu wakhumba kuti tizisaniyi umoyu wamuyaya. (Ahe. 12:6) Iyu watitilanga mwankhaza cha. Mazu ngakuti kulanga ngang’anamuwa kusambiza, nge mo mupapi wasambiziya mwana waki.

2, 3. Asani munthu wananga, wangakhumbika kumusambiza ndi kumupaska chilangu. Kumbi venivi vingachitika wuli? (Wonani chithuzi cho che pachanya.)

² Tiyeruzgiyi kuti mwana munyaki zina laki John watchaya bola munyumba. Anyina atimukambiya kuti: “John ungatchayanga bola munyumba cha, uswengi vinthu!” Iyu wakana kuŵavwiya. Walutirizga kutchaya bola ndipu watuswa msuku. Kumbi anyina achitengi nayu wuli? Yiwu angachita vinthu viŵi: Kumusambiza kweniso kumupaska chilangu. Pakumusambiza angamukumbusa chifukwa cho amukaniziyanga kutchaya bola  munyumba. Yiwu akhumba kuti waziŵi umampha wakuvwiya apapi kweniso kuti marangu ngawu ngakukhumbika. Pavuli paki, angamupaska chilangu chakwenere. Mwakuyeruzgiyapu, angabisa bola laki kwakanyengu. Ivi vingawovya John kuziŵa kuti wangasaniya masuzgu asani waleka kuvwiya.

³ Nge Akhristu, te chigaŵa cha nyumba yaku Chiuta. (1 Timo. 3:15) Mwaviyo, tiziŵa kuti Yehova ngwakwenere kuŵika marangu ndipuso kulanga mwachanju wo aleka kungavwiya. Kweniso asani takumana ndi masuzgu chifukwa cha vo tinguchita, chilangu cho Yehova wangatipaska chingatikumbusa kukhumbika kwakumuvwiya. (Aga. 6:7) Chiuta watitiyanja ukongwa ndipu wakhumba kutivikiliya ku masuzgu.—1 Petu. 5:6, 7.

4. (a) Kumbi Yehova watititumbika asani tigwiriskiya ntchitu vinthu wuli pakusambiza? (b) Kumbi mu nkhani iyi tikambiskanengenji?

⁴ Ulongozgi wa mu Malemba ungawovya mwana pamwenga munthu yo tisambira nayu Bayibolu kuti waje wakusambira waku Khristu. Chidya chikulu cho tigwiriskiya ntchitu pakusambiza ndi Bayibolu. Ilu lititiwovya pakulanga pamwenga ‘kulunguchizga mu urunji.’ Mwaviyo, mwana widu pamwenga yo tisambira nayu Bayibolu, tingamuwovya kuti wavwisi ndi ‘kusunga vinthu vosi vo Yesu wakutilamula.’ (2 Timo. 3:16; Mate. 28:19, 20) Yehova watititumbika asani tigwiriskiya ntchitu Bayibolu pakusambiza ŵana ndi wo tisambira nawu Bayibolu. Ivi vitiŵawovya kuti aje akwenere kusambiza ŵanthu anyaki kuti nawu aje akusambira aku Khristu. (Ŵerengani Tito 2:11-14.) Sonu tiyeni tikambiskani mafumbu yanga: (1) Kumbi Chiuta walongo wuli kuti watitiyanja asani watitilanga? (2) Kumbi tisambiranji ku ŵanthu wo Chiuta wanguŵapaskapu chilangu? (3) Kumbi tingalondo wuli Yehova ndi Mwana waki pakupereka chilangu?

5. Kumbi chilangu cho Yehova watitipaska chilongo wuli kuti watitiyanja?

⁵ Chifukwa cha chanju, Yehova watitichenya, kutisambiza ndi kutilunguchizga kuti tileki kupatuka pa nthowa yakuluta ku umoyu kweniso kuti walutirizgi kutiyanja. (1 Yoha. 4:16) Iyu watitinyoza cha pamwenga kuchitiska kuti tijiwonengi nge kuti te ambula ntchitu. (Nthanthi 12:18) M’malu mwaki Yehova watitipaska ulemu, wawona vamampha vo tichita ndipu watumbika wanangwa widu wakusankha vakuchita. Kumbi ndimu muwone chilangu cho Chiuta watitipaska kuziya mu Bayibolu, mu mabuku ngidu, apapi Achikhristu pamwenga ŵara mumpingu? Ŵara wo atesesa kutinyoro mwakuzika kweniso mwachanju asani ‘talandiya kuheni,’ chinanga kuti nyengu zinyaki tingaziŵa cha kuti tabuda, alongo kuti atitiyanja nge mo Yehova wachitiya.—Aga. 6:1.

6. Kumbi chilangu chilongonji chinanga kuti angatikanizga vinthu vinyaki mumpingu?

⁶ Nyengu zinyaki, chilangu chingasazgapu vinandi pade pakuchenya ndi kulunguchizga. Asani munthu wachita ubudi ukulu, wangakanizika kuchita vinthu vinyaki mumpingu. Kweni kukanizika vinthu vinyaki naku, mbukaboni wakuti Chiuta watimuyanja. Mwakuyeruzgiyapu, asani munthu amukaniza kuchita vinthu vinyaki mumpingu, wangaziŵa kukhumbika kwa kusambira Bayibolu pakuyija, kuŵanaŵaniyapu ndi kupemphera. Ivi vingamuwovya kuti waje wakukho mwauzimu. (Sumu 19:7) Kunthazi, iyu wangaziyamba so kuchita vo angumukaniza. Kusezga munthu naku kulongo kuti Yehova watitiyanja, chifukwa kuvikiliya mpingu ku vinthu viheni. (1 Akori. 5:6, 7, 11) Ndipu chifukwa chakuti Chiuta walanga mwakwenere, kusezga kungawovya so munthu kuziŵa kuti ubudi wo wanguchita wenga ukulu ndipu ivi vingamuchitiska kuti walapi.—Machi. 3:19.

7. Kumbi Shebna wenga yani, nanga wangwamba kuja ndi jalidu wuli?

⁷ Kuti tivwisi kukhumbika kwa chilangu, tiyeni tikambiskani za ŵanthu ŵaŵi wo Yehova wanguŵapaskapu chilangu. Ŵanthu yaŵa ndi Shebna yo wengaku munyengu yaku Hezekiya ndi Graham mteŵeti waku Chiuta wa mu nyengu yidu yinu. Shebna wenga ndi udindu wapachanya “wakuwonere nyumba.” Panyaki nyumba iyi yenga yaku Hezekiya. (Yesa. 22:15) Kweni chakuchitiska chitima ntchakuti wangwamba kujikuzga ndipu wajipenjiyanga unkhankhu. Wangujikumbiya muwunda wakudula kweniso wayendanga pa “magareta nga unkhankhu.”—Yesa. 22:16-18.

8. Kumbi Yehova wangumulanga wuli Shebna ndipu iyu wanguchita wuli?

⁸ Chifukwa chakuti Shebna wajipenjiyanga unkhankhu, Chiuta ‘wangumutuzgapu pa udindu waki’ ndipu wanguŵikapu Eliyakimu. (Yesa. 22:19-21) Ivi vinguchitika pa nyengu yo Senakaribu Fumu ya Asiriya yakhumbanga kuyukiya Yerusalemu. Pavuli paki, fumu iyi yingutuma arara aboma laki ku Yerusalemu pamoza ndi asirikali anandi kuti akatenthemesi Ayuda kweniso kuti Hezekiya wakachiti mantha ndi kuthera. (2 Ŵakaro. 18:17-25) Eliyakimu wangutumika kuti wakakambiskani ndi arara aboma wo angutuwa ku Asiriya. Kweni wenga yija cha. Iyu wanguluta ndi anyaki ŵaŵi. Yumoza wawu wenga Shebna, yo panyengu iyi wateŵetiyanga nge mlembi. Ivi vilongo kuti panyaki Shebna wangujiyuyuwa ndipu wangukwiya cha Yehova wati wamutuzgapu pa udindu. Iyu watenere kuti wanguzomera udindu umana wo angumupaska. Kumbi tisambiranji kwaku Shebna? Tiyeni tikambiskani vinthu vitatu.

9-11. (a) Kumbi tisambiranjipu pa vo vinguchitikiya Shebna? (b) Kumbi muchiskika wuli ndi mo Yehova wanguchitiya ndi Shebna?

⁹ Chakwamba, Chiuta wangumutuzgapu pa udindu Shebna. Ivi vititikumbusa fundu yakuti ‘kujikuzga kuchitiska kuti munthu wakumani ndi suzgu, ndipu mtima wakujikuzga uchitiska kuti munthu waguŵi.’ (Nthanthi 16:18) Asani muchita mauteŵeti nganyaki mumpingu ndipu muziŵika ukongwa, kumbi mulutirizgengi kujiyuyuwa? Kumbi mukumbuka kuti Yehova ndiyu wakukupaskani malusu ngo mwenangu kweniso kuti ndiyu watikuwovyani kufiska vo muchita? (1 Akori. 4:7) Wakutumika Paulo wangukamba kuti: “Ndikambiya weyosi waku yimwi kweniko, kuti mungajiŵanaŵaniyanga kuluska mo mutenere kujiŵanaŵaniya cha, kweni muŵanaŵanengi mwakulongo kuti mwe ndi maŵanaŵanu ngamampha.”—Aro. 12:3.

¹⁰ Chachiŵi, ulongozgi wanthazi wo Yehova wangupaska Shebna, ulongo kuti waziŵanga  kuti wangasintha. (Nthanthi 3:11, 12) Ili ndi sambiru lamampha kwaku wo akuŵalekeska mauteŵeti mumpingu. Mumalu mwakukwiya ndi kusunga chakukhosi, akhumbika kulutirizga kuchita vosi vo angafiska pakuteŵete Chiuta. Yiwu atenere kuwona chilangu cho aŵapaska kuti mbukaboni wakuti Yehova watiŵayanja. Mungaluwanga cha kuti Yehova watumbika wo atijiyuyuwa. (Ŵerengani 1 Peturo 5:6, 7.) Chilangu yingaŵa nthowa yo Chiuta watitiwumbiya. Mwaviyo, tingaŵanga dongu lakulama cha mumanja ngaki.

¹¹ Chachitatu, wo ŵe ndi mazaza ngakupereka chilangu nge apapi ndi ŵara, angasambirapu kanthu pa vo Yehova wanguchita ndi Shebna. Kumbi angasambiranjipu? Chinanga kuti Yehova watinkha uheni kweni munthu yo wabuda watimuyanja mbwenu. Asani ndimwi mupapi pamwenga mura, mutenere kulondo Yehova pakupereka chilangu. Mukhumbika kutinkha uheni wo munthu wachita kweni mutenere kuŵanaŵaniya vamampha vo mwana winu pamwenga Mkhristu munyinu wachita.—Yuda 22, 23.

12-14. (a) Kumbi ŵanthu anyaki achita wuli asani apaskika chilangu? (b) Kumbi Mazu ngaku Chiuta ngangumuwovya wuli Graham, nanga ntchinthu wuli chinguchitika?

¹² Chakuchitiska chitima ntchakuti abali anyaki aguŵa ukongwa asani apaskika chilangu. Yiwu aleka kuteŵete Chiuta limoza ndi ŵanthu ŵaki. (Ahe. 3:12, 13) Kumbi ivi ving’anamuwa kuti abali yaŵa angawovyeka cha? Ŵanaŵaniyani zaku Graham yo wangusezgeka mumpingu. Pati pajumpha nyengu angumuweziyamu. Kweni pavuli paki wangulopwa mwauzimu. Vyaka vati vajumphapu, wangupempha mura yo wakoliyananga nayu kuti wamusambizengi Bayibolu.

¹³ Mura yo wasambiranga nayu wangukamba kuti: “Graham wenga ndi suzgu la kujikuzga. Iyu wakambanga vinthu viheni va ŵara wo angumusezga. Mwaviyo, kwa mazuŵa ngamanavi, tingukambiskana malemba ngo ngakamba za uheni wakujikuzga. Graham wangwamba kujiwona umampha pa gilasi la Mazu ngaku Chiuta ndipu wangukondwa cha ndi vo wanguwona. Ivi vingumuwovya ukongwa. Iyu wati waziŵa kuti wawonanga vinthu umampha cha chifukwa cha ‘mugomba’ wakujikuzga kweniso kuti suzgu laki lenga kukamba vinthu viheni va ŵara, wangwamba kusintha mwaluŵi. Graham wangwamba kuwungana kaŵikaŵi, kusambira Mazu ngaku Chiuta kweniso kupemphera zuŵa lelosi. Iyu wangwamba so kuphwere banja laki mwauzimu. Venivi vingumukondwesa ukongwa muwolu waki ndi ŵana ŵaki.”—Luka 6:41, 42; Yako. 1:23-25.

¹⁴ Mura uyu wangukamba so kuti: “Zuŵa linyaki Graham wangundikambiya fundu yinyaki yo yingundikondwesa ukongwa. Iyu wanguti, ‘Pajumpha vyaka vinandi kutuliya po ndingusambiriya uneneska, ndipu ndateŵetiyapu nge mpayiniya kweni sonu ndipu ndingakamba kuti nditanja nadi Yehova.’ Pati pajumpha nyengu yimanavi, wangwamba kwendesa mayikulofoni mu Nyumba ya Ufumu. Iyu wawonga ukongwa uteŵeti wenuwu. Vo iyu wanguchita vikundisambiza kuti asani munthu wajiyuyuwa ndi kulonde chilangu, watumbikika ukongwa.”

15. Kumbi tingachita wuli kuti tiŵi asambizi amampha?

¹⁵ Kuti tiŵi asambizi amampha, tikhumbika kusambira Mazu ngaku Chiuta. (1 Timo. 4:15, 16) Mwakuyanana ŵaka, wo ŵe ndi mazaza ngakupereka chilangu, atenere kulutirizga kujiyuyuwa kweniso kuvwiya ulongozgi waku Yehova. Asani achita viyo, abali ndi azichi atiŵapaska ulemu ndipu nawu atuŵa ndi wanangwa wakulongoro asani asambiza pamwenga kulunguchizga anyawu. Tiyeni tiwoni vo Yesu wanguchita.

16. Kumbi tingasambiranji kwaku Yesu pa nkhani ya kupereka ulongozgi wakwenere kweniso kusambiza mwalusu?

 ¹⁶ Nyengu zosi Yesu wavwiyanga Awisi, chinanga mphanyengu yo kwenga kwakusuzga kuchita viyo. (Mate. 26:39) Iyu wangukamba kuti vo wasambizanga kweniso so zeru zo wenga nazu, vatuliyanga kwa Awisi. (Yoha. 5:19, 30) Kujiyuyuwa ndipuso kuvwiya kunguwovya Yesu kuja msambizi walisungu ndipu ŵanthu a mtima wamampha ayanjanga kuja nayu pafupi. (Ŵerengani Luka 4:22.) Vo wakambanga vawovyanga ŵanthu wo ŵenga nge deti lakuphwanyika ndipuso chisunda chakusiwiriya cho che pafupi kuzimwa. (Mate. 12:20) Yesu walongoronga mwakuzikira kweniso mwachanju chinanga mphanyengu yo vinthu vinyaki vatingi vimukwiyiskengi. Mwakuyeruzgiyapu, iyu wangukwiya cha panyengu yo akutumika asuskananga kuti mura ndiyani pakati pawu.—Mariko 9:33-37; Luka 22:24-27.

17. Kumbi ndi mijalidu yamampha niyi yo yingawovya ŵara kuja aliska amampha a mskambu waku Chiuta?

¹⁷ Wosi wo ŵe ndi mazaza ngakupereka ulongozgi wa mu Malemba, akhumbika kuchita nge mo Khristu wachitiyanga. Asani achita viyo, alongo kuti akhumbisiska kuwumbika ndi Chiuta kweniso Mwana waki. Wakutumika Peturo wangukamba kuti: “Liskani mskambu waku Chiuta wo we mu manja mwinu, teŵetiyani nge akuwonere, mwakuchichizgika cha, kweni mwakukhumbisiska pa masu paku Chiuta; mwakusaniriyapu phindu lachinyengu cha, kweni ndi mtima wosi; mwakuchita ufumu cha pa ŵanthu wo ntchihara chaku Chiuta, kweni jani chakuwoniyapu ku mskambu.” (1 Petu. 5:2-4) Ŵara wo avwiya Chiuta ndi Khristu, yo ndi mutu wa mpingu, atumbikika pamoza ndi mskambu wo aphwere.—Yesa. 32:1, 2, 17, 18.

18. (a) Kumbi Yehova wakhumba kuti apapi achitengi nawu wuli ŵana? (b) Kumbi Chiuta watiŵawovya wuli apapi kuti afiski udindu wawu?

¹⁸ Fundu iyi yigwira so ntchitu mubanja. Bayibolu likambiya mitu ya mabanja kuti: “Mungakwiyisanga ŵana ŵinu cha, kweni lutirizgani kuŵalera mwakuŵasambiza ndi kuŵalunguchizga nge mo Yehova wakhumbiya.” (Aefe. 6:4) Ntchifukwa wuli kuchita viyo nkhwakukhumbika? Lemba la Nthanthi 19:18 likamba kuti: “Langa mwana waku chigomezgu cheche waka, ndipu ungaŵanga ndi mulandu wa nyifwa yaki cha.” Yehova wakuŵapaska udindu apapi wakusambiza ŵana ŵawu ndipu asani aleka kuŵasambiza wazakuŵamba mulandu. (1 Samu. 3:12-14) Iyu watiwapaska nthazi ndi zeru asani atimupempha kuti waŵawovyi ndipuso asani agomezga Mazu ngaki ndi mzimu wakupaturika kuti uŵalongozgi.—Ŵerengani Yakobe 1:5.

19, 20. (a) Kumbi titumbikika wuli asani tizomera chilangu cho Chiuta watitipaska? (b) Kumbi tazamusambiranji mu nkhani ya sabata yamawa?

¹⁹ Tingafiska cha kuzumbuwa vitumbiku vosi vo tisaniya asani tizomera chilangu cho Chiuta watitipaska kweniso asani tilondo Yehova ndi Yesu pakupereka chilangu. Mwakuyeruzgiyapu, mumpingu ndi mubanja muja chimangu. Kweniso ŵanthu wo apaskika chilangu atijivwa kuti atanjika, mbakukhumbika kweniso mbakuvikilirika. Ivi ndi vitumbiku vimanavi ŵaka, kweni kunthazi kwe vinandi. (Sumu 72:7) Kukamba uneneska, chilangu cho Yehova watitipaska chititisambiza mo tingajaliya mwachimangu kweniso mwakukoliyana kwamuyaya nge banja limoza. (Ŵerengani Yesaya 11:9.) Asani tikumbuka fundu iyi, chilangu tichiwonengi kuti mbukaboni wakulongo kuti Chiuta watitiyanja.

²⁰ Mu nkhani ya sabata yamawa, tazamusambira vinandi pa nkhani ya mo chilangu chingaperekeke mubanja ndi mumpingu. Tazamukambiskana so mo tingajisambiziya kweniso chinthu chinyaki cho ntchakuŵaŵa ukongwa kuluska chilangu.