1. Sambu na nki ntumwa Polo siamisaka Bakristu ya Ebreo ya mvu-nkama ya ntete na kupesana diaka kikesa “mingi kuluta”?

NA MVU-NKAMA ya ntete, ntumwa Polo pesaka Bakristu ya Ebreo ndongisila yai: “Beto tudila bankaka dikebi sambu na kupusa bo na kumonisa zola mpi na kusala bisalu ya mbote, beto yambula ve kuvukana kumosi, mutindu yo kele kikalulu ya bankaka, kansi beto pesana kikesa, mpi beno sala yo diaka mingi kuluta sambu beno ke mona kilumbu ke finama.” (Baebreo 10:24, 25) Bampangi lendaka kudiyula sambu na nki Polo songaka bo na kupesana diaka kikesa mingi kuluta. Na nima ya bamvula fioti, bo zabaka kikuma yango. Na ntangu yina bo bakisaka nde kilumbu yina Yehowa fwete fwa Yeruzalemi finamaka. Bo bakisaka mpi nde bo fwete basika na mbanza mutindu Yezu songaka bo. (Luka 21:20-22; Bisalu 2:19, 20) Kilumbu yina ya Yehowa kwisaka na mvu 70, ntangu bantu ya Roma fwaka Yeruzalemi.

2. Sambu na nki beto fwete vanda ti kikalulu ya kupesa bantu ya nkaka kikesa?

² Bubu yai mpi, kilumbu ya ‘nene ya Yehowa ya ke pesa boma mingi’ me finama kibeni. (Yoele 2:11) Bangogo yai ya profete Sefania  ke tadila mpi bilumbu na beto: “Kilumbu ya nene ya Yehowa kele pene-pene! Yo kele pene-pene mpi yo ke finama nswalu kibeni!” (Sefania 1:14) Yo yina, beto fwete “kudibanza [sambu na] bankaka sambu na kupusa bo na kumonisa zola mpi na kusala bisalu ya mbote.” (Baebreo 10:24, noti na nsi ya lutiti) Beto fwete tudila bampangi dikebi ya mingi sambu na kupesa bo kikesa yina bo kele na yo mfunu.

3. Inki ntumwa Polo tubaka na yina me tala kupesa bampangi kikesa? (Tala kifwanisu ya luyantiku ya disolo.)

³ Biblia ke tuba nde: “Basusi na ntima ya muntu ke lembisaka ntima, kansi ndinga ya mbote ke pesaka yo kikesa.” (Bingana 12:25) Beto yonso kele na mfunu ya kikesa. Polo tendulaka pwelele nde ata bampangi yina ke pesaka bankaka kikesa ke vandaka mpi na mfunu ya kikesa. Yandi sonikilaka bampangi ya Roma nde: “Mono kele na nzala ya ngolo ya kumona beno, sambu mono pesa beno mwa dikabu ya kimpeve sambu beno kuma ngolo; to na kutuba ya mbote, sambu beto pesana kikesa, na nzila ya lukwikilu na beto, lukwikilu na beno mpi ya mono.” (Baroma 1:11, 12) Bantangu ya nkaka, ntumwa Polo mpi vandaka na mfunu ya kikesa.—Tanga Baroma 15:30-32.

4, 5. Banani beto fwete pesa kikesa bubu yai mpi sambu na nki?

⁴ Bubu yai, beto lenda pesa bampangi yina ke salaka kisalu ya ntangu yonso kikesa, mu mbandu bapasudi-nzila. Bampangi mingi na kati na bo me yambulaka bima yina bo vandaka kuzola sambu na kukuma bapasudi-nzila. Bamisionere, bampangi ya dibuta ya Betele mpi bankengi ya nziunga ti bankento na bo me yambulaka bima yina bo vandaka kuzola. Bo yonso me salaka bibansa sambu na kusala mingi na kisalu ya Yehowa. Yo yina beto fwete pesa bo kikesa. Bampangi ya nkaka mpi ke sepelaka kulanda kusala kisalu ya ntangu yonso kansi bo kele diaka ve ti ngolo. Bo ke sepelaka mingi ntangu bampangi ke pesaka bo kikesa.

⁵ Banani diaka beto fwete pesa kikesa? Beto fwete pesa bampangi yina me kwelaka ntete ve kikesa sambu bo ke zolaka kulemfukila ntuma ya Yehowa ya kukwela “kaka na Mfumu.” (1 Bakorinto 7:39) Bampangi-bankento ke bakaka kikesa ntangu babakala na bo ke zabisaka bo nde bo ke zolaka bo mpi ke sepelaka na mambu yonso ya bo ke salaka. (Bingana 31:28, 31) Bampangi yina ke kutana ti mbangika to ke bela ke vandaka mpi ti mfunu ya kikesa. (2 Batesalonika 1:3-5) Yehowa ti Yezu ke lembikaka bampangi yai yonso ya kwikama.—Tanga 2 Batesalonika 2:16, 17.

6. Yezaya 32:1, 2 ke longa beto nki na yina me tala mukumba ya bankuluntu?

⁶ Tanga Yezaya 32:1, 2. Beto ke zinga na bantangu ya mpasi, yo yina beto lenda lemba mpi kuvanda diaka ve na kiese. Yezu Kristu ke sadilaka “bamfumu,” disongidila bankuluntu yo vanda bayina bo me tulaka mafuta to bayina kele na kati ya mameme ya nkaka sambu na kupesa beto kikesa. Bankuluntu yai ke vandaka ve “bamfumu” ya lukwikilu na beto kansi bo kele “banduku ya kisalu” sambu na kiese na beto. Bo ke zolaka kusadisa beto na kuvanda na kiese mpi kubikala ya kwikama.—2 Bakorinto 1:24.

7, 8. Inki mutindu bankuluntu lenda pesa bampangi ya nkaka kikesa na mambu yina bo ke tuba mpi ke sala?

⁷ Bankuluntu ke landaka mbandu ya ntumwa Polo, yina salaka ngolo sambu na kupesa bampangi kikesa. Yandi sonikilaka bampangi ya Tesalonika yina vandaka kukutana ti mbangika nde: “Sambu beto vandaka ti lutondo sambu na beno, beto vandaka ti lukanu ya kupesa beno kaka nsangu ya mbote ya Nzambi ve, kansi mpi luzingu na beto mosi, sambu beno kumaka bantu ya beto ke zolaka mingi.”—1 Batesalonika 2:8.

 ⁸ Mambu yina bankuluntu ke tubaka ke pesaka beto kikesa. Kansi bo fwete suka kaka ve na bangogo. Polo songaka bankuluntu ya Efezo nde: ‘Beno fwete sadisa bantu yina kele ya kulemba, mpi beno fwete yibuka mambu yina Mfumu Yezu yandi mosi tubaka nde: “Kiese ke vandaka mingi na kupesa, kansi na kubaka kiese ke vandaka fioti.”’ (Bisalu 20:35) Polo vandaka ti luzolo ya ‘kupesa bima yonso ya yandi vandaka na yo mpi kuditambika ya mvimba sambu’ na bampangi. Mambu yina yandi vandaka kusala monisaka nde yandi vandaka ti luzolo ya kusala mambu yina yandi lenda sala sambu na bo. (2 Bakorinto 12:15) Mutindu mosi mpi bankuluntu fwete pesa bampangi ya nkaka kikesa na mambu yina bo ke tuba mpi ke sala. Mpidina, yo ta monisa nde bo ke kudibanzaka kibeni sambu na bampangi.—1 Bakorinto 14:3.

9. Inki mutindu bankuluntu lenda pesa bampangi bandongisila na mutindu yina ke pesa kikesa?

⁹ Bantangu ya nkaka bankuluntu ke pesaka bampangi bandongisila sambu na kusiamisa bo. Bankuluntu lenda tanga Biblia sambu na kuzaba mutindu ya mbote ya kusala yo. Yezu me bikilaka beto mbandu ya kuluta mbote na yina me tala kupesa bandongisila ntangu yandi tindaka bansangu na mabundu ya Asie Mineure, na nima ya lufwa mpi ya lufutumuku na yandi. Yandi pesaka dibundu ya Efezo, ya Pergame mpi ya Tiatire bandongisila sambu na kusungika bo. Kansi na ntwala ya kusala yo, yandi sikisaka bo ntete sambu na mambu yonso ya mbote yina bo vandaka kusala. (Kusonga 2:1-5, 12, 13, 18, 19) Yezu songaka dibundu ya Laodisea nde: “Bantu yonso yina mono ke zolaka, mono ke nganinaka bo mpi ke pesaka bo ndola. Yo yina, vanda kikesa mpi balula ntima.” (Kusonga 3:19) Bankuluntu ke salaka ngolo sambu na kulanda mbandu ya Kristu na yina me tala kupesa bandongisila.

10. Inki mutindu beto yonso lenda pesana kikesa?

¹⁰ Bankuluntu mpamba ve fwete pesa bampangi kikesa. Polo siamisaka bampangi yonso na kutuba “mambu ya mbote sambu na kutunga bantu yina kele na mfunu na yo.” (Baefezo 4:29) Konso muntu fwete tula dikebi na bampusa ya bampangi sambu na kusadisa  bo. Polo sonikilaka Bakristu ya Ebreo nde: “Beno pesa maboko yina me lemba mpi mabolongo yina kele ngolo ve kikesa, mpi beno landa kusungika banzila ya makulu na beno, sambu yina kele ti kifu kukatuka ve na binkoso, kansi yo beluka.” (Baebreo 12:12, 13) Beto yonso, ata baleke, fwete tuba mambu yina ke pesa bampangi kikesa.

11. Inki sadisaka Marthe ntangu yandi vandaka kuniokwama na mabanza?

¹¹ Na ntangu mosi buna, mpangi-nkento Marthe * vandaka kuniokwama na mabanza. Yandi ke tuba nde: “Kilumbu mosi ntangu mono vandaka kulomba Yehowa na kupesa mono kikesa, mono kutanaka ti mpangi-nkento mosi ya mbuta yina monisilaka mono zola mpi wilaka mono mawa na bantangu yina ya mpasi. Yandi zabisaka mono mambu ya mpasi yina yandi kutanaka ti yo yina fwananaka ti ya mono, mono kudiwaka diaka ve mono mosi.” Ziku mpangi-nkento yina bakisaka ve nde mambu yina yandi tubaka sadisaka mingi mpangi Marthe!

12, 13. Inki mutindu beto lenda sadila ndongisila yina kele na Bafilipi 2:1-4?

¹² Polo sonikilaka Bakristu ya Filipi nde: “Kana kele ti kikesa ya kupesa na kati ya Kristu, kana kele ti ndembikilu ya zola, kana kele ti kinduku ya kimpeve, kana kele ti lutondo mpi mawa, beno kumisa kiese na mono mingi kibeni mpi beno monisa nde beno kele ti ngindu ya mutindu mosi, mpi zola ya mutindu mosi, mpi nde beno kele kibeni na bumosi mpi beno kele ti mabanza ya mutindu mosi. Beno sala ve ata diambu mosi ti mpeve ya kuswana to sambu na kumonisa nde beno me luta bankaka, kansi ti kudikulumusa yonso beno tadila bankaka nde bo me luta beno. Beno sosa kaka ve mambote na beno mosi, kansi mpi mambote ya bantu ya nkaka.”—Bafilipi 2:1-4.

¹³ Beto yonso fwete sosa mabaku ya kusadisana. Beto lenda pesa bampangi na beto “ndembikilu ya zola,” kumonisila bo “kinduku ya kimpeve” mpi “lutondo mpi mawa.”

14. Inki mutindu beto lenda pesa bampangi kikesa?

¹⁴ Beto ke waka kiese kana beto me wa nde bantu yina beto sadisaka ke landa kusadila Nzambi na kwikama. Ntumwa Yoane sonikaka nde: “Kiese ya mingi yina mono kele na yo, yo yai: mono wa nde bana na mono ke landa kutambula na kieleka.” (3 Yoane 4) Bapasudi-nzila mingi ke waka kiese ntangu bo ke monaka bantu yina bo sadisaka na kuzaba kieleka ke landa kusadila Yehowa na kwikama yonso, to me kuma mpi bapasudi-nzila. Yo yina kana bapasudi-nzila me lemba, beto lenda yibusa bo mambu yonso ya mbote yina bo me salaka sambu na kusadisa bantu ya nkaka.

15. Inki beto lenda sala sambu na kupesa bampangi yina ke sadila Nzambi na kwikama kikesa?

¹⁵ Bankengi mingi ya nziunga ti bankento na bo ke tubaka nde bo ke bakaka kikesa ntangu bo ke tangaka mikanda yina bampangi ya mabundu ke tindilaka bo sambu na kutonda bo. Mutindu mosi mpi ti bankuluntu, bamisionere, bapasudi-nzila, bampangi ya dibuta ya Betele yina ke sadilaka Yehowa na kwikama yonso. Kana beto ke tonda bo, beto ta pesa bo kikesa mingi kuluta.

16. Inki mayele ya pete beto lenda sadila sambu na kupesa muntu kikesa?

¹⁶ Inki nge lenda sala kana nge ke kukaka ve kusiamisa bampangi ya nkaka? Ya kieleka, yo ke vandaka mpenza mpasi ve na kupesa bampangi ya nkaka kikesa. Nge lenda yantika kusekisa muntu. Kana yandi seka ve, yo lenda tendula nde yandi ke kutana ti diambu yina yandi ke zola kuzabisa muntu ya nkaka. Nge lenda pesa yandi kikesa kana nge tula dikebi na mambu yina yandi ke tuba.—Yakobo 1:19.

17. Inki pesaka mpangi mosi kikesa?

 ¹⁷ Mpangi Henri waka mpasi ntangu bantu mingi ya dibuta na bo yambulaka kusadila Yehowa. Papa na yandi yina vandaka nkuluntu yambulaka mpi kusadila Yehowa. Nkengi mosi ya nziunga bakisaka nde Henri vandaka mawa-mawa mpi yandi bingisaka yandi sambu bo nwa kafe. Yandi tulaka dikebi ntangu Henri vandaka kutuba. Henri bakisaka nde kana yandi bikala ya kwikama na Yehowa, yo ta sadisa bampangi na yandi na kuvutukila Yehowa. Nkunga 46, Sefania 3:17 mpi Marko 10:29, 30 pesaka yandi kikesa.

18. (a) Inki mambu ntotila Salomo sonikaka na yina me tala kupesa kikesa? (b) Inki mambu ntumwa Polo tubaka?

¹⁸ Mambu yina Marthe ti Henri kutanaka ti yo ke longa beto nde beto yonso lenda pesa bampangi kikesa. Ntotila Salomo sonikaka nde: “Ngogo yina bo me tuba na ntangu ya mbote—yo ke vandaka mbote kibeni! Kutala ya kiese ke pesaka kiese na ntima; nsangu ya mbote ke kumisaka mikwa ngolo.” (Bingana 15:23, 30, noti na nsi ya lutiti) Keti nge lenda yindula mpangi mosi yina me lemba to ke kutana ti bampasi? Nge lenda tangila yandi disolo mosi na Nzozulu ya Nkengi to na site Internet na beto. Diaka, Polo tubaka nde kuyimba bankunga ya Kimfumu na kimvuka lenda sadisa beto na kudiwa mbote. Yandi sonikaka nde: “Beno landa [kulonga beno na beno] mpi kupesana kikesa ti bankunga, bankunga ya kupesa Nzambi lukumu, bankunga ya kimpeve yina beno ke yimba na ntonda, mpi beno yimbila Yehowa na bantima na beno.”—Bakolosai 3:16; Bisalu 16:25.

19. Sambu na nki beto fwete pesana kikesa mingi kuluta mpi beto fwete sala nki?

¹⁹ Sambu kilumbu ya Yehowa me finama, beto fwete pesana kikesa mingi kuluta. (Baebreo 10:25) Beto ta vanda na kiese kana beto ke sadila ndongisila yai ya Polo: “Beno landa kupesana kikesa mpi kutungana, mutindu beno ke salaka yo tuka ntama.”—1 Batesalonika 5:11.