1. Ki kabakalañi muapositola Paulusi hanaaelelize Bakreste ba Majuda ba mwa linako za baapositola kuli basusuezane “sihulu” ka nako yene bapila ku yona?

KI KABAKALAÑI haluswanela kuikataza hahulu kususueza babañwi? Muapositola Paulusi naalutaluselize libaka haluswanela kueza cwalo mwa liñolo lanaañolezi Bakreste ba Maheberu. Naababulelezi kuli: “Luisezane pilu kuli lususuezane kuba ni lilato ni misebezi yeminde, lusike lwakeshebisa kukopana hamoho, sina babañwi habanani mukwa wo, kono lususuezane, mi lueze cwalo sihulu hamubona kuli lizazi lisutelezi.” (Maheb. 10:24, 25) Nekusiyezi feela lilimo zebato ba zeketalizoho kuli Bakreste ba Majuda bane bapila mwa Jerusalema baiponele “lizazi la Jehova” lene lisutelezi, ni kulemuha sisupo sanaa bafile Jesu sene sika batusa kuziba kuli nebatokwa kubaleha mwa muleneñi wo kuli bapiliswe. (Lik. 2:19, 20; Luka 21:20-22) Lizazi la Jehova leo nelitile ka silimo sa 70 C.E., Maroma hane batahisize katulo ya Jehova ka kusinya Jerusalema.

2. Ki kabakalañi halutokwa hahulu kususuezana kacenu?

 ² Kacenu, lwautwisisa hande kuli lizazi la Jehova ‘lelituna ni lelisabisa hahulu’ lisutelezi. (Joe. 2:11) Mupolofita Zefania naabulezi kuli: “Lizazi la Jehova lelituna lifakaufi! Lifakaufi mi liakufa ka lubilo lolutuna!” (Zef. 1:14) Manzwi a mwa bupolofita bo aluama ni luna kacenu. Bakeñisa kuli lizazi la Jehova li fakaufi, Paulusi ulutaluseza kuli “luiyakatwe babañwi kuli lususuezane kuba ni lilato ni misebezi yeminde.” (Maheb. 10:24, litaluso ze kwatasi.) Kacwalo, luswanela kuisa hahulu pilu mizwale baluna, kuli lukone kubasusueza habatokwa kutiiswa.

3. Muapositola Paulusi naabuleziñi ka za kususueza babañwi? (Mubone siswaniso sesi fa likepe 20.)

³ Bibele ili: “Lipilaelo ze mwa pilu ya mutu zaiimeza, kono manzwi amande aiwabelisa.” (Liprov. 12:25) Manzwi ao ki a niti luli. Kaufelaa luna lutokwanga kususuezwa ka linako zeñwi. Paulusi naatalusize kuli nihaiba babanani buikalabelo bwa kususueza babañwi ni bona batokwa kususuezwa. Naañolezi Bakreste bane bapila mwa Roma kuli: “Ninyolezwi kumibona, kuli nimife mpo ya moya ilikuli mutiiswe; kamba mane kuli lususuezane ka tumelo ya yomuñwi ni yomuñwi, yamina ni yaka.” (Maro. 1:11, 12) Kaniti luli, Paulusi, yanaasusuezanga hahulu babañwi, ni yena naatokwanga kususuezwa ka linako zeñwi.—Mubale Maroma 15:30-32.

4, 5. Ki bo mañi boluswanela kususueza kacenu, mi ki kabakalañi?

⁴ Bakreste babaezize buitomboli mwa bupilo bwabona baswanela kubabazwa. Babañwi ku bona ki mapaina babasebeza ka busepahali. Kuli basebeze sina mapaina, buñata bwabona nebanani kuitoboha lika zeñwi. Babañwi babaezize cwalo ki balumiwa, baokameli ba mipotoloho ni basali babona, hamohocwalo ni babasebeleza fa liofisi za mutai kamba fa liofisi za toloko. Mizwale ni likaizeli bao kaufela baezize buitomboli mwa bupilo bwabona ilikuli bakone kuba ni nako yeñata ya kueza musebezi wa Mulimu. Kacwalo, baswanela kususuezwa. Babañwi babatokwa kususuezwa ki Bakreste bane batabela kuzwelapili mwa sebelezo ya nako kaufela kono bakeñisa miinelo, habasa kona kueza cwalo.

⁵ Hape luswanela kususueza mizwale ni likaizeli babazwelapili kuba makwasha kabakala kulatelela taelo ya mwa Bibele ya kunyala kamba kunyalelwa ‘feela ku Mulena.’ (1 Makor. 7:39) Ka mukwa oswana, basali babanyezwi babasebeza ka taata baswanela kubabaziwa ki baana babona. (Liprov. 31:28, 31) Bakreste babazwelapili kusepahala kusina taba ni nyandiso kamba makulanu, ni bona batokwa kususuezwa. (2 Mates. 1:3-5) Jehova ni Kreste batiisanga mizwale ni likaizeli bao kaufela babazwelapili kusepahala.—Mubale 2 Matesalonika 2:16, 17.

6. Ki musebezi mañi obapeta baana-bahulu ka kuya ka Isaya 32:1, 2?

⁶ Mubale Isaya 32:1, 2. Jesu Kreste uitusisa banyani bahae babatozizwe ni baana-bahulu, bona “manduna” babali lingu zeñwi, kuli basusueze ni kuetelela babalembwalile ni babazwafile mwa nako yetaata ye. Baana-bahulu baswanela kueza cwalo kabakala kuli ‘hababusi’ tumelo ya babañwi kono ‘babeleka hamoho’ ni mizwale babona kuli babatuse kuba ni tabo.—2 Makor. 1:24.

7, 8. Baana-bahulu bakona kutiisa cwañi babañwi kwandaa kubabulelela feela manzwi asusueza?

⁷ Muapositola Paulusi naalutomezi mutala omunde oluswanela kulikanyisa. Naañolezi Bakreste ba kwa Tesalonika bane banyandiswa kuli: “Bakeñisa lilato laluna ku mina,  neluikatulezi kumifa taba yende ya Mulimu, mane cwalo ni bupilo bwaluna, kakuli nemubile balatiwa baluna.”—1 Mates. 2:8.

⁸ Paulusi naabonisize kuli haluswaneli feela kubulelela babañwi manzwi asusueza, hanaataluselize baana-bahulu ba kwa Efese kuli: “Mulukela kutusa babafokola, mi mulukela kuhupula manzwi a Mulena Jesu, hanaaize: ‘Kunani tabo yetuna mwa kufana yefita ye mwa kufiwa.’” (Lik. 20:35) Paulusi naasabati feela kususueza mizwale bahae, kono naaitakaleza ‘kufana zahae ali yatabile ni kuifana ka kutala kabakala’ bona. (2 Makor. 12:15) Ka mukwa oswana, baana-bahulu habaswaneli feela kubulelela mizwale babona manzwi asusueza, kono hape baswanela kubonisa kuli babaisa pilu.—1 Makor. 14:3.

9. Baana-bahulu bakona kueza cwañi kuli bafe kelezo ka nzila yesusueza babañwi?

⁹ Baana-bahulu hape baswanela kutiisa babañwi ka kubafa kelezo, kono habanze baeza cwalo, baswanela kulatelela zeibulela Bibele ka za mwakufela kelezo ka nzila yesusueza babañwi. Jesu, hasaashwile ni kuzuha kwa bafu, naatomile mutala omunde hahulu wa kukalimela babañwi ka nzila yesusueza. Naafile liputeho zeñwi za mwa Asia Minor kelezo yenongile, kono mulemuhe mwanaaezelize cwalo. Asikafa kale kelezo yeo, naababalize liputeho za mwa Efese, Pergamo, ni Tiyatira. (Sin. 2:1-5, 12, 13, 18, 19) Naabulelezi puteho ya mwa Laodisea kuli: “Benilata kaufela nabakalimela ni kubaeleza. Cwale ube ni tukufalelo mi ubake.” (Sin. 3:19) Baana-bahulu baswanela kulikanyisa mutala wa Kreste habaeleza babañwi.

10. Lukona kususueza cwañi babañwi kaufelaa luna?

¹⁰ Haki baana-bahulu feela babaswanela kususueza babañwi. Paulusi naasusuelize Bakreste kaufela kubulelanga “manzwi amande atiisa kulikana ni mokutokwahalela, ilikuli atuse” babañwi. (Maef. 4:29) Yomuñwi ni yomuñwi waluna uswanela kulemuha kuli utokwa kususueza  babañwi kulikana ni “mokutokwahalela.” Paulusi naaelelize Bakreste ba Maheberu kuli: “Mutiise mazoho alepelela ni mañwele afokola, mi muzwelepili kuezeza mahutu amina linzila zelukile, kuli lelitoza lisike lakwetelela, kono lifole.” (Maheb. 12:12, 13) Kaufelaa luna, kukopanyeleza cwalo ni banana, lwakona kutiisa babañwi ka kubabulelela manzwi asusueza.

11. Bo Marthe nebatusizwe cwañi hane baikutwile kulembwala?

¹¹ Kaizeli yabizwa Marthe, * yanaalembwalile ka nako yeñwi, naañozi kuli: “Zazi leliñwi hamulaho wa kulapela ku Mulimu kuli anitiise, nenikopani ni kaizeli yomuñwi wa musupali yanaa nibonisize lilato ni mukekecima, mi ka nako yeo nenitokwa mutu yaniisa pilu. Kaizeli yo hape naanitaluselize muinelo wanaaipumani ku ona kwamulaho oswana ni one nitalimana ni ona, mi naikutwa kutiiswa.” Mwendi mane kaizeli wa musupali yo naasika lemuha kuli litaba zanaabulezi nelitiisize hahulu bo Marthe.

12, 13. Lukona kusebelisa cwañi kelezo yeñozwi kwa Mafilipi 2:1-4?

¹² Paulusi naaelelize ba mwa puteho kaufela ya Filipi kuli: “Cwale haiba mwasusuezwa ka Kreste, haiba mwaomba-ombiwa ka lilato, haiba mwaswalisana kwa moya, haiba mwalatana mi mubonisa mukekecima, mutaleleze tabo yaka, ka kuba ni muhupulo oswana ni lilato leliswana, inze muswalisani ka kutala, ni kuba ni muhupulo oswana. Musike mwaeza sesiñwi ka likañi kamba ka kuinuneka, kono ka kuba ni buikokobezo muunge babañwi kuli bamifita, munze muisa pilu, isiñi ku zamina feela, kono ni ku za babañwi.”—Mafil. 2:1-4.

¹³ Kaniti, haiba kaufelaa luna luisa pilu mizwale ni likaizeli baluna ka ‘kubaomba-omba ka lilato,’ ‘kuswalisana kwa moya’ ni bona, ni ka ‘kubalata ni kubabonisa mukekecima,’ luka basusueza.

14. Ki taba mañi yekona kulususueza?

¹⁴ Lwakona kususuezwa haluutwa lipiho za kuli batu bane lutusize kwamulaho bazwelapili kusepahala, mi lukaikutwa sina mwanaaikutwezi Joani yanaañozi kuli: “Hakuna nto yeenitabisa hahulu inge kuutwa taba ye: kuli bana baka bazwelapili kuzamaya mwa niti.” (3 Joa. 4) Mapaina babañata batalusa kuli basusuezwangwa habautwa kuli batu babañwi bane baitutanga ni bona Bibele lilimo-limo kwamulaho bazwelapili kusepahala, mi mwendi mane sebali mapaina. Mwakona kususueza paina yazwafile ka kumuhupulisa lika zetabisa zapetile kwamulaho.

15. Lukona kususueza cwañi Bakreste babasebeza ka busepahali?

¹⁵ Baokameli ba mipotoloho babañata batalusa kuli bona ni basali babona baikutwanga kususuezwa habaamuhela liñolo la buitumelo lelizwa kwa mizwale ba mwa puteho yene bapotezi. Ka mukwa oswana, baana-bahulu, balumiwa, mapaina, ni ba lubasi lwa Betele ni bona baikutwanga kususuezwa, babañwi habaitebuha musebezi obaeza ka busepahali.

16. Ki lika mañi zeluswanela kueza kuli lususueze babañwi?

¹⁶ Haluswaneli kunahana kuli halukoni kususueza babañwi kabakala kuli haluna buikoneli bwa kubulela. Halutokwi kubulela lika zeñata kuli lususueze babañwi—mwendi lutokwa feela kumenyeza mutu yelulumelisa. Haiba yelulumelisa asa lumenyezi, taba yeo ikona kubonisa kuli mwendi utalimana ni butata bobuñwi, mi haiba lumuteeleza, lwakona kumuomba-omba.—Jak. 1:19.

17. Muzwale yomuñwi wa mutangana naatusizwe cwañi hanaazwafile?

 ¹⁷ Muzwale wa mutangana yabizwa Henri, naazwafile hahulu bahabo yena, mane cwalo ni bo ndatahe bane bali baana-bahulu babaitingwa mwa puteho, hane batuhezi kuswalisana ni puteho. Bo Henri nebasusuelizwe ki muokameli wa mupotoloho yanaaile ni bona kwa sibaka kone kulekiswa lico kuli ayo balekela komoki ya kofi, mi taba yeo yatahisa kuli bo Henri balukuluhe kutalusa maikuto abona. Bo Henri balemuha kuli nzila feela inosi yene bakakona kutusa ka yona lubasi lwabona kukala kuswalisana hape ni puteho, neli ka kuzwelapili kusepahala ku Mulimu. Nebaomba-ombilwe hahulu hane babalile manzwi afumaneha kwa Samu 46; Zefania 3:17; ni Mareka 10:29, 30.

18. (a) Mulena Salumoni naabuleziñi? (b) Muapositola Paulusi naasusuelize babañwi kuezañi?

¹⁸ Mitala yelunyakisisize ya bo Marthe ni bo Henri ibonisa kuli lwakona kususueza muzwale kamba kaizeli yatokwa kuomba-ombiwa. Mulena Salumoni naañozi kuli: ‘Linzwi lelibulelwa ka nako yelukile—ki lelinde luli! Sifateho sesimenya sinyakalalisa pilu; piho yende itiisa masapo.’ (Liprov. 15:23, 30, litaluso ze kwatasi.) Hape, kubalanga Tawala ya Mulibeleli ni litaba zefumaneha fa webusaiti yaluna kwakona kutusa mutu yazwafile. Paulusi ubonisa kuli kuopela hamoho lipina za Mubuso kwakona kususueza babañwi. Naañozi kuli: “Muzwelepili kulutana ni kususuezana ka lisamu, ka milumbeko ku Mulimu, ka lipina za kwa moya zeopelwa ka buitumelo, inze muopelela Jehova mwa lipilu zamina.”—Makolo. 3:16; Lik. 16:25.

19. Ki kabakalañi haluka tokwa hahulu kususuezana kwapili, mi luswanela kuezañi?

¹⁹ Lizazi la Jehova halinze ‘lisutelela,’ lukatokwa hahulu kususuezana. (Maheb. 10:25) Haike lulatelele manzwi anaabulezi Paulusi kwa Bakreste ba mwa linako zahae, aali: “Muzwelepili kususuezana ni kutiisana, sina mane momuezeza.”—1 Mates. 5:11.