TURI ta nagiskuela ngà ngana, awan kuruga tu nanguli. Ta eskuelà, nu sinni i kaklasè ta Grade-I, ira lagapa i kavulu ku adde ta maggradua ta elementaria; kakuruganna, maggi ammammum i ngamin nga totolay ta ili, anna ammammu daka gapa.

Napalevutan i ili na Liberty tu baraddi nga koman, anna puru kamangitan. Ta neyana ngà, makikusetcha si yamà ta tadday tatun nga koman. Ta katinedyer ku, nagigiammù i mammaneho tu tractor anna familiar ngà ngana ta pakkusetcha.

Kakku nemammatan nga mabbing si yamà. Si yamà ay 56 anios turi ta neyana ngà; 35 anios gapa si yenà. Maski nu malalapi si yamà, magawa-gawayyan anna masiki-sikan yayya anna kakayàna i mattrabahu yatutta sinudduan nakami nga ánana nga tagibaloran yatun. Baddi laman i maleganna nga kuartu ngem mawayya nakami nga iddan tu balemi, sinnummi, anna kanammi—anna arianna kami vuluvuga pinagurayan. Natay yayya turi ta 93 i dagunna. Natay gapa si yenà ta edad nga 86. Awan nira dua i nasserbi kani Jehova. Ta wawwaragì, egga i tadday nga uriakku nga lalaki i matalo nga nasserbi nga elder turi ta namegafu yatun nga unnug ta gafu na dekada 1970.

Relihiosa si yenà. Iyange nakami ta Baptist church kada Liggu. Ollu nga naginnà i Trinidad turi 12 anios ngà. Megafu ta kayà ku mammuan yatun, niyavu ku kani yenà: “Kunnasi nabbalin tu si Jesus i parehu nga Ana anna Yama?” Manono ku paga i tabbagna: “Ana ku, misterio yatun. Ariattam talaga matindian.” Talaga misterio niakan yatun. Ngem nappabawtiso ngà lagapa turi 14 anios ngà ta bannag​—namittallu ngà nelaggo para ta Trinidad!

Ta hayskul ngà, egga i kofukku nga makibboksing para ta premio, tapus kinumbinsinà nga mabboksing. Yatutta, namegafu ngà massanay, anna naki-enrol ngà ta Golden Gloves, tadday nga organisasion ta boksing. Ari ngà kuruga malalaki, yatutta kabalin na piga nga laban, nagimmang ngà ngana. Ari nabbayag, nagalang ngà nga masserbi ta U.S. Army anna nadestinu ngà ta Germany. Durante ta passerbì tatun, zinognà na ofisial ku ta Noncommissioned Officers Academy, megafu ta nasinganna nga egga natural nga abilidad ku nga mangirollu. Kayàda nga kuakku tu karera i passuddalu. Awan vuluvuga tu pakkaraga ku nga mabbayag ta passuddalu, yari tu kabalin na dua ragun nga passerbì, nanaw ngà ngana turi 1956. Ngem ari nabbayag, egga sinallukku nga nerumu-ruma nga armada.

Adde taw nga punto na pattolè, nagigiammù nu kunnasi i mabbalin tu macho onu kurug nga lalaki. I ideya nu kunnasi nakuan i kurug nga lalaki, gittana magiraw ta pelikula ira anna ta pallevu, i kuruga nanginfluwensia niakan. Ta pagimamma ku, ari nga macho i mallayyagayya ira. Ngem namegafu ngà ngana makagigiammu tu gannug ira nga manguli ta pattolè. Tadday aggaw, durante nga manehowakku i uzzin nga kotsè ta ili, dua nga maginganay i nawwewweg niakan. Kilalà ira​—wagi ira na bayaw ku. Saksi ni Jehova danatun nga babbay. Inalawa ku i Passifusifutan anna Malukag! nga magazinas nga niyawada niakan, ngem para niakan gittana araralam i paggigiammu tu Passifusifutan. Ngem tatun nga tiempo, inimbitadà ta Congregation Book Study, baddi nga study para ta paggigiammu anna paguruvovug ta Biblia ta baleda. Kinagì nira nga pannonopakku. “Ipromesam kari?” agga-ngizzi nga niyavuda. “Wan,” kukku.

Mabbabawi ngà ta nipromesà yatun, ngem ariakku ngana mebabawi. Yatutta minay ngà tatun nga gabi. Talaga nappabbaw ngà ta abbarabbing. Ariakku makapangurug nga napakaru i ammuda ta Biblia! Maski nu kada Liggu nga nakisimba ngà kavulu i yenà, balabaddi lagapa i ammù ta Biblia. Sangawe mas determinadu ngà ngana nga makagigiammu paga. Minanugu ngà maki-Bible study. Insigidà nammuan nga i personal nga ngagan na Katannangan nga Dios ay Jehova. Piga dagun i nappasa, tagga ta niyavu ku kani yenà i meyannung ta Saksi ira ni Jehova, basta kinagina, “Eh, i dios da ay i lakay ngana nga tolay nga mangngagan tu Jehova.” Ngem sangawe, matageno ku ngana nga gittana navvuka i matà!

Alistu i pinapprogresò, megafu ta ammù nga nalegakku ngana i kinakurug. Ta unag na siam nga vulan kabalin na ollu nga pinagatendè, nabawtisowan ngà​—ta Marso na 1957. Nanguli i pagimamma ku ta pattolay. Kada manono ku i dati nga ugalì nga pabbalin tu macho, magayayya ngà ta nammuakku i ituttuddu na Biblia meyannung ta kurug nga lalaki. Perfekto si Jesus. Egga i sikanna anna pisikal nga pakapangnguana nga ari megitta ta maski sinni nga ‘macho nga tolay.’ Ngem, ari yayya nakillaban, nu ari, “nipamavulunna nga matakitan yayya,” kagittana neprofesiya. (Isa. 53:2, 7) Nagigiammù nga “mawag tu masippo” ta ngamin nga tolay i kurug nga tumuttul kani Jesus.​—2 Tim. 2:24.

 Nappayunir ngà ta tumunug nga dagun, ta 1958. Ngem ari nabbayag, mawag ku magimmang ta manganannuan. Ngatta? Naddisidi ngà nga atawan si Gloria, tadday ta dua nga maginganay nga nagimbita niakan ta study! Ariakku vuluvuga nga pinabbabawyan yatun nga desision. Tagga tatun nga tiempo, minas i paningakku kani Gloria, anna magadde sangawe, minas lagapa yayya. Para niakan, gittana i pinaka-mangina nga diamante nga Hope Diamond​—yatutta fermi ayayya ku nga inatawà yayya! Pagurayannu nga iyistoriana i meyannung sa:

“Disi-siete kami nga mawwaragi. Matalo nga Saksi i yenà. Natay yayya turi ta 14 i dagukku. Tatun gapa namegafu maggigiammu tu Biblia i yamà. Megafu ta awan ngana si yenà, egga i nipakiyuvovug na yamà ta prinsipal na eskuela. Ultimo nga dagun ngana ta haiskul i manang ku, yari tu nikiddaw na yamà nu puede nga makkatubba kami na manang ku nga tullung ta eskuela. Kuammi yatun tapenu tadday nikami i mabattang ta balemi nga manangngaw ta uriammi ira anna nakaprepara kami ngana nakuan tu pamugag para ta familia nige lubbe na yamami nga naggafu ta trabahu. Inapruban yatun na prinsipal, anna kunnatun i unnugmi adde ta naggradua i manang ku. Dua nga familia nga Saksi i nanuddu nikami ta Biblia, anna 11 nikami i nabbalin tu Saksi ni Jehova. Kakayà ku i mallayyagayya, maski nu marigatan ngà megafu ta minappasirang ngà. Inuffunannà ni Sam nga labanan yatun ta pappasa na daga-ragun.”

Nakkasal kami ni Gloria ta Pebrero na 1959. Kakayàmi nga makkavulu nga mappayunir. Ta Hulio natun nga dagun, nagaplay kami ta Bethel, megafu ta kakayàmi i masserbi ta world hedkuarter. I meddu nga wagi nga si Simon Kraker i nanginterviu nikami. Kinagina nikami nga ari mangaksepta tu magatawa tatun nga tiempo i Bethel. Ariammi vuluvuga kinattaman yatun nga pakkaragami nga masserbi ta Bethel​—maski nu nabayag kami naginnag!

Nattura kami ta world hedkuarter tapenu ikiddaw nga masserbi kami nakuan nu sitaw mas dakal i pakawagan. Ta tabbagda, tadday laman i pappiliammi: Pine Bluff, Arkansas. Tatun nga tiempo, dua i kongregasion ta Pine Bluff​—tadday para ta furaw anna tadday para ta ngisi. Nadog kami ta ngisi nga kongregasion, nga 14 laman i publisher-na.

Baka nonopannu nu ngatta passirinan na Saksi ira ni Jehova i furaw ta ngisi nga publisher. I tabbag ay simple laman: awan tu makuada tatun ira nga tiempo. Egga ira i dorob onu lay nga mepatuppal nga ilegal nga maggarammammung i furaw anna ngisi ta publiko, gittana ta lugar ira nga paddayawan. Egga gapa i peligro na kinavayolente. Ta aru nga lugar, makasta gapa i rason na wawwaragi nga maganassing nga nu maggarammammung ira para ta paddayaw, madaral i Kingdom Hall-da. Egga ira i nesimmu nga kunnatun. Nu mallayyagayya i ngisi nga Saksi ta lugar na furaw ira, maaresto ira​—anna siguradu nga mabubbug ira. Yatutta tapenu metuppalmi i trabahu nga pallayyagayya, tuttulammi i dorob, anna iddanamammi nga duttal noka i tiempo nga makkasta lagapa i ganna-gannug.

Egga ira i kapurueba ta ministeriomi. Durante nga mallayyagayya kami ta teritorio na ngisi, nu mittan ari sadya nga matottomi i balay na furaw nga familia. Mawag tu nonopammi insigida nu puruebammi i mangiyarubang tu ababba nga presentasion onu basta aminammi ngana laman tu nakkamali kami tapus magali ngana ta tumunug nga balay. Kunnatun i situasion ta karuan nga lugar tatun nga tiempo.

Siempre, mawagmi i sekular nga trabahu tapenu suportan i pappayunirmi. Maruddu nga balabaddi laman i taddammi ta tangaggaw. Egga i piga nga balay nga pakarenuan ni Gloria. Mittan napamavulunan ngà nga uffunan yayya ta tadday nga balay tapenu mas alistu mabalin. Iddaddakami tu pangumma​—nga TV dinner kudda nga dati nalutu nga naggafu ta ref nga mepatu tapenu kanammi ni Gloria nigemi manaw. Kada ligguan, mapplantsa si Gloria para ta tadday nga familia. Sakan gapa i mappakarenu ta pallevu, ta bentana ira, anna karuan paga nga trabahu. Ta balay na tadday nga furaw nga familia, regular nga pakarenuammi i bentanada​—si Gloria i mappakarenu ta unag, sakan gapa ta lawan. Tangaggawmi kuan yatun, yatutta libre i pangummami. Kuman si Gloria ta unag na balay ngem nesina ta familia, ta lawan ngà gapa ta garahe. Balewala niakan yatun. Masingngo  mabba i makan. Masippo ira nga familia; ngem awan tu makuada tapenu labanan yatun nga sistema na pamassirina. Meraddammakku mittan nagimmakkami ta tadday nga istation na gas. Kabalimmi kinargan i takemi, niyavu ku ta gasoline boy nu puede usan ni Gloria i banyu. Ininnannà laman tu marake tapus kinagina, “Nakakandadu.”

Ngem, egga lagapa i makakkasta ira nga ekspiriensami ta wawwaragi, anna kakayàmi i ministeriomi! Ta paddattalmi ta Pine Bluff, naddiakkami ta balay na brother nga congregation servant tatun nga tiempo. Ari paga tu Saksi i atawana, yatutta nigafu ni Gloria nga tudduan yayya tu Biblia. Nigafù gapa nga tudduan i anana nga babay anna i manuganna. Naddesision i yena anna i anana nga babay nga masserbi kani Jehova anna mappabawtiso.

Egga ira i meddu nga kokkofummi ta kongregasion na furaw. Imbitaddakami nga mamugag ta baleda, ngem mawag nga kuadda yatun nu maribbo ngana. Aktibo tatun nga tiempo i Ku Klux Klan (KKK), tadday nga organisasion nga mangipoppollu ta diskriminasion ta lahi anna kinavayolente. Neraddammakku i tadday nga lalaki nga naka-itubang ta arubang na balena ta tadday nga gabi na Halloween nga iyopopogna nga usan i furaw nga sinnun nga konsu kallag ta uluna, gittana iyellung na KKK tagga. Ngem ari nakefugag ta wawwaragi i kunnatun tapenu mangipasingan tu kinasippo. Mittan, mawagmi i kuartu tapenu makangay ta kombension, anna minanugu i tadday nga furaw nga brother nga gatangan i 1950 Ford nga takemi tapenu makangay kami. Nappasa i tanga-vulan, egga mittan nga nababbannag kami nga liminikag ta pabbala-balay anna ta pab-Bible study megafu ta tiempo na patu. Tapus nasurpresa kami ta pallabbemi. Egga tatun i takemi, nga nakagarahe ta arubang na paddianammi! Egga i nesippil tu tura ta windshield-na: “Kukuanu ngana ulit yaw i kotsenu ta iregalù ngana nikamu. I waginu.”

Egga mana i kinasippo nga talaga ariakku makattaman. Ta 1962, nembita ngà nga magatende ta Kingdom Ministry School ta South Lansing, New York. Tanga-vulan yatun nga passanay para ta manangngal ira ta kongregasion, sirkito, anna distrito. Ngem, turi ta nalawà ku i imbitasion, awan tu trabahù anna marigatan ngà ta finansial. Ngem ininterviunà na tadday nga kompania na telefono ta Pine Bluff para ta trabahu. Nu makapasa ngà, sakan nakuan i ollollu tu ngisi nga mattrabahu tatun. Kinagida nga nakapasa ngà kanu. Anni i kuakku? Awan tu kuartù nga umay ta New York. Talaga ninono ku ngana nga akseptan yatun nga trabahu anna kakku umay ta eskuela. Ta kakuruganna, mamadday ngà nakuan ngana tu tura nga ariakku akseptan i imbitasion ngem egga i nesimmu nga ariakku makattaman.

Tadday nga aggaw, egga i sister ta kongregasiommi, nga ari Saksi i atawana, i ummumma nga nattotto ta balemi anna niyalawana niakan i tadday nga sobre. Napannu yatun tu kuartu. Yayya anna i karuan ta mabbing nga ánana i piga ligguan nga maggammia nga umay ta pammulan tu kapo tapenu magikaddo. Kingnguada yatun tapenu makonnug  ira tu kuartu nga usakku nga mappange ta New York. Kunna sister, “Umay ka ta eskuela anna apertammu nga maggigiammu, tapus manoli ka anna tudduan nakami!” Turi kua, niyavu ku ta kompania na telefono nu puede nga pappasakku labbi i lima ligguan nige ku mattrabahu. Mananawag nga “Ari puede!” i tabbagda. Ngem okay laman. Naddesision ngà ngana. Pia ngana laman ta ariakku inalawa yatun nga trabahu!

Kunnaw i meraddamman ni Gloria ta pinasserbimi ta Pine Bluff: “Nagigiammù nga ayatan i teritoria! Egga i 15 adde ta 20 nga estudiantè ta Biblia. Yari tu mamala-balay kami ta umma tapus mab-Bible study kami adde ta fugag, nu mittan magadde ta alas-11 na gabi. Talaga kappagayayya i ministerio! Mas kayà ku nakuan nga mattalupaddian tatun nga trabahu. Aminadu ngà nga ariakku talaga kayà nga manguli tu asayment tapus masserbi ta sirkito, ngem egga tanakuan nga plano ni Jehova.” Kurug tu kunna.

Durante nga payunir kami ta Pine Bluff, nagaplay kami nga mabbalin tu espesial nga payunir. Talaga magekspekta kami megafu ta kayà na manangngal ta distrito nga uffunammi i kongregasion ta Texas, anna kayàna nga ma-espesial payunir kami tari. Guggustumi nakuan yatun nga panguli. Yari tu, naginnennag kami anna iddanamammi i tabbag na Society, ngem awan tu zimittal nga tura. Tadday aggaw, egga gabbalaman i zimittal nga tura—neyasayn kami nga masserbi ta sirkito! Enero na 1965 yatun. Natunno gapa tatun nga tiempo nga manangngal ta sirkito si Brother Leon Weaver, i maddaggun nga koordineytor na United States Branch Committee.

Mannerbios ngà ta pabbalin tu manangngal ta sirkito. Mattanga-ragun i nappasa, nirepaso ni James A. Thompson, Jr., i manangngal ta distrito, i kualipikasiokku ira. Masippo nga nipasinganna niakan nu anni ira paga i mawag tu pakastakku, gukaban na pangivuru-vura niakan nu anni ira nga abilidad i kawagan na mapia nga manangngal ta sirkito. Bagu ngà pagalaman ta panangngal ta sirkito anna nalippawa ku nga talaga kawagan i tabaranna ira. Kabalikku natunno, si Brother Thompson i ollu nga manangngal ta distrito nga nakavulu ku. Aru i nagigiammù tatun nga matalo nga brother.

Tatun nga tiempo, baddi laman i passanay nga malawà na manangngal ta sirkito. Tanga-ligguan ngà nga nagobserba ta tadday nga manangngal ta sirkito durante nga bisitanna i tadday nga kongregasion. Tapus ta tumunug nga ligguan, obserbannà gapa durante nga bisitakku i tadday nga kongregasion. Mangiyawa yayya tu suhestion anna tabarang ira. Ngem kabalin natun, massarili kami ngana. Manono ku paga i kinagi ni Gloria, “Mawag kari nga manaw ngana yayya?” Ngem nalippawa ku ta pappasa na tiempo i importante nga gannug.  Kanayun nga egga i mapia ira nga brother nga makoffun nikaw​—nu ipamavulummu nga uffunaddaka. Tagibalorakku paga i uffun nga nalawà ku tatun ta ekspiriensadu ira nga brother gittada J. R. Brown, manangngal ta sirkito tatun nga tiempo, anni Fred Rusk nga miembro na familia na Bethel tatun nga tiempo.

Grabe i pangireruma tatun ira nga tiempo. Mittan, napprotesta i KKK ta ili nga bisitammi ta Tennessee. Neraddammakku paga i tiempo turi ta nagimmang i grupo ta tadday nga fast-food restaurant. Minay ngà ta banyu na lalaki, tapus nasifutakku nga zinaddanannà na talaga mapoporay i itsurana nga lalaki, nga napannu tu tatû nga panakkilalan na mangireruma ira. Ngem sinuntubag kami na tadday nga furaw nga brother nga mas dakal nikami. “Okay ka laman Brother Herd?” kunna niakan. Insigida nanaw yatun nga lalaki nga arianna nga niyusa i banyu. Ta pappasa na daga-ragun, nemammatakku nga yatun nga pangireruma ay ari megafu ta kulor na tolay; megafu yatun ta liwa​—i Adamiko nga liwa nga nanginfluwensia nittam ngamin. Nagigiammù paga nga i wagi ay talaga wagi maski anni paga i kulor na tabbina, anna isakrifisiona i inangona nu kawagan.

Trentay-tres dagun kami ta pabbisi-bisita tu kongregasion, anna i ultimo nga 21 dagun ay ta panangngal ta distrito. Napappannu tu kinariku, bala-balo, anna makapagaram ira nga ekspiriensa danatun nga dagun. Ngem egga paga i duttal nga tadday nga regalu. Turi ta Agosto 1997 natuppal i nabayag ngana nga iddanamami. Nembita kami nga masserbi ta United States Bethel​—38 nga dagun kabalimmi nagaplay. Ta tumunug nga vulan, nigafumi i passerbi ta Bethel. Abbo ku nga kayà laman na responsable ira nga brother ta Bethel nga temporario ngà nga manguffun, ngem ari tu kunnatun i nesimmu.

Ollu ngà nga neyasayn nga mattrabahu ta Service Department. Aru i nagigiammu! Aru nga sensitibo anna mariga nga pakkiavu na elder ira anna na manangngal ta sirkito ta interu nasion i mawag nga tangngalladda. Naappresià i pasensia anna panguffudda ta passanay niakan. Maski kunna, gittana baguhan ngà lagapa nu meyasayn ngà uli tatun nga trabahu.

Kakayàmi ni Gloria i pattolay ta Bethel. Ugalimi dua nga malukag tu ummumma, anna dakal i neyuffun nikami natun. Kabalin na mattanga-ragun, namegafu ngà masserbi nga manguffun ta Service Committee na Manangngal nga Baggi na Saksi ira ni Jehova. Tapus ta 1999, natunno ngà nga miembro na Manangngal nga Baggi. Aru i nagigiammù taw nga annungan, ngem i pinaka-importante nga nagigiammù ay manawag nga si Jesu-Cristo​—ari tu maski sinni​—i ulu na Cristiano nga kongregasion.

Nu lipayakku i nappasa, matageno ku nu mittan nga gittà si profeta Amos. Ari nakattaman ni Jehova yatun nga minappakalinno nga pastor nga nagangngua ta alinno anna ari tu permanente nga klase na trabahu. Yayya ay taga-tubbo tu sikomoro nga igos​—kanan para laman ta pobre ira. Sinunno na Dios si Amos nga profeta, anna siguradu nga mariku ta espiritual yatun nga annungan. (Amos 7:14, 15, ftn.) Ariannà gapa nakattaman ni Jehova, i ana na pobre nga kusetcheru ta Liberty, Indiana, anna nivuvvuna niakan i aru nga bendision ira​—nga napakaru nu taggi-taddayakku! (Prov. 10:22) Natageno ku nga pobre ngà ta gafu, ngem nattuppal tu mariku ta espiritual, mas mariku paga anne ta nanono ku!