APA ngani dimbi sure yininke kapi ngayi litjindji unene. Vakwetu ava na tamekere nawo sure yiwo na ya manesere nawo hena. Vantu womodoropa zetu kwa lidivire navenye.

Doropa zetu kwa zi kundurukidire nofarama oku ngava limi unene epungu. Apa va hampurukire nge, otate ngava rugana kofarama. Ngomudinkantu naya lirongere kusinga etere nokuyadiva kuhamena unandima.

Apa va hampurukire nge, otate kwa kere nonomvhura 56, ano onane nonomvhura 35. Nampili ngoso, otate kwa kere noukanguki wouwa. Awo kwa here kurugana unene ntani nose ngava tu rongo tu hare kurugana unene. Otate ngava tambura yimaliwa yoyisesu nye ngava pakere mbili yihepwa yetu yopanyama ntani awo ngava tu vatere nkenye apa. Awo kwa ya dogorokere nonomvhura 93. Ano onane awo kwa ya dogorokere nonomvhura 86. Vakondi vange kapi ngava karere Jehova. Ano mepata lyetu, mumbyange gomumati tupu gelike nga karere Jehova. Age kwa kere mukuronambunga kutunda momvhura 1970 apa va tulire po ewapaiko lyositumbukira oso.

Onane kwa here unene ngereka. Nkenye sondaha awo ngava tu simbi tu ze nawo kongereka zoVabaptist. Apa na kere nonomvhura 12 yipo na zuvhire kuhamena erongo lyaKarunga mutatu gumwe. Na here kudiva ko yoyinzi, yipo na pulire onane asi: “Ngapi omu Jesus na kara Munwa ntani Guhya?” Awo kwa limbwilire nge asi: “Munwange, udigu kuyikwata egano. Kapi ya tu wapera mokuyidiva.” Erongo olyo kapi na likwete egano. Nampili ngoso, apa na kere nonomvhura 14, tava kuhu nge momukuro omu va dividire nge yikando yitatu kuliza nerongo lyaKarunga mutatu gumwe.

Apa ngani dimbi sure, na kere nakaume kange ogu ga kere mutooninyongo. Age kwa here ni lihameke mo, yipo na tokwere kuliyomberesa ntani na li tjangesere mombunga zokutoonanyongo. Kapi na divire nawa udano owo makura konyima zosiruwo tani ya hageke. Konyima yipo va zigidire nge koukwayita makura tava tumu nge koNdovesiranda. Vampitisili vetu yipo va tokwere kutumange kosure zovakwayita morwa va dimbwilire asi na kere noyikara eyi ga hepa kukara nayo mupitisili. Awo kwa here ni twikire nosirugana soukwayita. Nye ame kapi na here kurugana ukwayita. Konyima zokurugana nomvhura mbali mosirugana oso, yipo naya hagekere momvhura 1956. Konyima zosiruwo tani ya lihameke mosirugana sokulikarera.

Ame kwa kere nonkareso zokulinenepeka. Eyi ngani mono momukunda ntani konotivi kuhamena omu ngano ga wapera kukara mugara kwa kundamene nge. Vagara ava ngava udisa ngani va tara asi awo kapisi vagarazuni. Nye na ya lirongere yininke yimwe eyi ya rundwilire eparu lyange. Ezuva limwe apa na singire modoropa, vakadona vavali tava morora nge. Vakadona owo na lidivire nawo, awo kwa kere vamumbya womugara ogu ga kwa kwere mukurwange. Awo kwa kere Nombangi daJehova. Ngani gwana Maruhungu noAwake kwawo nye Ruhungu ngaru digopere nge kurukwata egano. Nye sikando esi, vakadona vena kwa zigidire nge kepongo lyelirongo lyoBibeli eli ngava ruganene membo lyawo. Makura tani va tantere asi nani ka gazadara ko. Awo tava pura nge asi: “No wiza ndi?” Tani va limburura asi: “Nhi nani ka moneka.”

Na liverere kweyi nava tumbwidilire nye na hepere kuyisikisa mo. Ngurova ozo yipo na zire kepongo lina. Vanona kwa ka tetukisire nge sili unene. Awo kwa divire nawa Bibeli. Nampili ngomu ngani zi nonane kongereka nkenye Sondaha nye kapi na divire yoyinzi kuhamena Bibeli. Sikando esi ame kwa here kudiva ko yoyinzi. Yipo na tamekere kulironga Bibeli. Sininke sokuhova na ya divire kuna kara edina lyaKarunga, Jehova. Nare apa na pulire onane kuhamena Nombangi daJehova, awo kwa limbwilire nge asi Nombangi “kukarera mugara gumwe ngesi gedina Jehova.” Nye siruwo esi naya tamekere kudiva usili.

Ame kwa tulire po ezokomeho morwa na divire asi nina gwana usili. Konyima zomakwedi ntane tava kuhu nge mwaNsinano mo-1957. Nkareso zange ngesi za litjindja. Ame nina hafa kweyi na lirongere Bibeli morwa ngesi nina diva eyi ayi tanta kukara mugarazuni nye kapisi moomu ngani yi gazara nare. Jesus kwa kere mugara gokusikilira mo. Age kwa kere nononkondo edi no dira kuvhura kuhetakanesa  novagara ava ava limono asi awo nonkondo unene. Nye Jesus kapi nga lihameke moyirwanangana, age kwa ‘ligeve va mu hepeke,’ ngamoomu va yi pumbire. (Jes. 53:2, 7) Ame na lirongere asi murongwa gwaJesus ga hepa ‘kukara nombili kovantu navenye.’—2 Tim. 2:24.

Mo-1958 yipo na tamekere uzuvhisi wokukarerera. Nye naya hagekere ure wongandi. Morwasinke? Ame kwa tokwere kulikwara naGloria gumwe govakadona vena vavali va zigidire nge kepongo. Ame kapi na livera ketokoro eli na tulire po. Gloria mulyo unene kwange nanaina eli. Age kwange ngwendi diamande ezi ava kondjere vantu wovanzi, nye ame kapi na hepa kuzikondjera morwa yige na kwara. Ngesi nage ta ka mu simwitira ko kuhamena nyamwendi.

“Mezimo lyetu ose kwatu reta 17. Onane ngava karere Jehova noulimburukwi. Awo kwa dogorokere apa na kere nonomvhura 14. Momvhura ozo yipo otate va tamekere kulironga Bibeli. Otate makura tava tura po mawapaiko nomukuronasure gwetu. Mukurwange gomukadona kwa kere kosekondere, otate tava pura mukuronasure nsene kuvhura tu li pe marufo gokuza kosure. Ose kwa yirugene oyo yipo gumwe a kare novanona pembo nokutereka. Mukuronasure tatu pulisire ano ose ngatu yi rugana oyo dogoro apa ga ya mene mukurwange sure. Mapata gavali goNombangi daJehova ngaga lirongo nose Bibeli ano ose twa tambwire mo usili kwa kere 11. Nampili ngomu na kere nonomuga, ame ngani hafere sirugana sokuzuvhisa. Mugara gwange ga vatera nge unene.”

Ose kwa likwere naGloria mwaMurongagona 1959. Ntani ngatu hafere kumwe uzuvhisi wokukarerera. Momvhura zoozo mwaPembankuru, tatu tura mo ehundiro lyokuza koBeteli. Munazinyetu Simon Kraker yige ga tu puragerere mapuro. Age kwa tu tanterere asi kapi vana kutambura valikwali. Ose simpe twa kere neharo lyokuza koBeteli nye twa hepere kundindira.

Ose kwa tjangerere komberewa zonene yipo va tu tume oku kwa hepere vazuvhisi. Azo tazi tu tumu kodoropa zaPine Bluff momukunda gwaArkansas. Modoropa zina kwa kere mo nombungakriste mbali. Zimwe ngava pongere mo vanavazinyetu woyirumbu ano mumwe vasovagani. Ose kwatu tumine kombunga ezi ngava pongere vasovagani, azo kwa kere tupu novazuvhisi 14.

Nampo kuvhura mu lipure konda zeyi Nombangi daJehova da gawininine vantu. Elimbururo kuna asi kwato eyi va vhulire kurugana ko morwa veta kwa silikire yirumbu mokuponga kumwe novasovagani. Komavango gamwe vanavazinyetu kapi ngava pongo novapuli vakwawo woyirumbu morwa va kere nowoma asi Yinyanga yawo yoUhompa kuvhura va yi hwike. Poyiruwo yimwe ayo ngayi horoka. Apa vanavazinyetu wovasovagani ngava zuvhisire momukunda omu ya tunga yirumbu, ngava va kwata nokuvatoona. Mokuninka asi tu twikire kuzuvhisa, ose ngatu limburukwa noveta dina.

Ose ngatu ligwanekere nomaudigu mosirugana sokuzuvhisa. Apa ngatu zuvhisire momukunda omu va tunga vasovagani, poyiruwo yimwe ngatu zi pembo lyoyirumbu twa hana kuyidivira. Apa ngayi horoka oyo, twa hepere kutokora usimbu nsene tatu va zuvhisire ndi tatu hundire egusiropo nokuka zuvhisira nakopeke. Eyi yiyo ngayi horoka konomukunda dimwe.

Nampili ngomu twa kere vazuvhisi wokukarerera twa hepere kurugana yipo tu lirerese ko. Ose ngatu tambura yimaliwa yoyisesu. Gloria nga zeresa pomambo, ano pembo limwe ame kwa pulisilire nge ni mu vatere yipo a mane usimbu. Ose ngava tu pe nondya donontenda edi ngatu li kumwe namukadange komeho tu dumbuke. Nkenye sivike Gloria nga kangura yikoverero pembo limwe ano ame ngani zeresa meharango lyawo nokukuhwa makende gokonzugo nayimwe hena. Ntani hena pembo limwe lyoyirumbu, ame ngani kuhu makende goponze zonzugo zawo ano mukadange age nga kuhu gomonda. Ngava tu pe muzuhwa morwa ngayi gusa ezuva nalinye. Gloria nga lire monzugo nye pwa gelike, nye ame ngani lire ponze mongarase. Kapi ngani yi pakere mbili, ado kwa kere nondya donontovara  sili. Alyo kwa kere epata lyewa sili nampili ngomu va kere nomagazaro gangoso. Tani diworoka sikando simwe apa twa ka sikamekere pokunwisira maholi. Konyima zokunwisa etuwa lyetu, tani pura mugara ogu ga nwisire nsene Gloria kuvhura a ka ruganese kasaise. Age kwa tere nge tupu nokutantera nge asi: “Vana zi pata.”

Kugusa ko oyo, ose ngatu hafere kukara kumwe novanavazinyetu ntani ose kwa here kuzuvhisa. Apa twa ka sikire mositata saPine Bluff, ose kwa tungire namunazinyetu ogu ga kere mukurona govakuronambunga. Mukadendi kwa kere muhapuli, Gloria yipo ga tamekere kulironga nendi Bibeli. Konyima yipo na tamekere kulironga namunawo kumwe namugara gwendi. Zinya namunwendi va ya tokwere kukarera Jehova nokugwana ekuho.

Ose twa kere novakaume mombungakriste zoyirumbu. Ngava tu zigida komurarero, nye va hepere kuyirugana masiku. Posiruwo sina mbunga Ku Klux Klan ezi ngazi retesa po elitondororo ngazi gendi nokunomena unene. Nampili ngoso kapi ya konderere vanavazinyetu mokulikida nkenda. Sikando simwe pokwenye, twa hepere yimaliwa yipo tu ze kosigongi, makura munazinyetu gumwe yipo ga here kuranda etuwa lyetu. Ezuva limwe ose kwa rorokere apa twa zuvhisire tunda embo zende embo nokurugana malirongo goBibeli. Nye apa twa tengwire kembo ose kwa tu tetukisire apa twa mwene etuwa lyetu eli va ya sikamekere komeho zembo lyetu. Kekende lyokomeho kwa tjenge ko asi: “Nina mu pe etuwa lyeni ngouhwi. Munazinyeni.”

Kosili sininke simwe hena esi sa hafesere nge unene. Mo-1962 kwa zigidire nge koSikora zoYirugana yoUhompa koSouth Lansing moNew York. Mokwedi oko vanavazinyetu ava ava pitisire monombungakriste novatareli wonomukunda kwa ka va dewire. Apa na gwene ezigido olyo, ame kapi na kere noyimaliwa. Komeho zoyo, kampani zonoterefona kwa zigidire nge kepuragero. Ngano va kutire nge, ngano nyame na kere musovagani gokuhova kurugana mo. Yipo va tantarere nge asi vana kutu nge. Nye yisinke na rugene? Kapi na kere noyimaliwa yokuzisa koNew York. Ame kwa gazadarere kutambura yirugana oyo nokudira kuza kosikora. Ame kwa liwapaikilire kutjanga mbilive asi kapi ngani moneka kosikora ozo, nye tapa horoka sininke simwe esi ngani dira kudivara.

Munazinyetu gomukadi gomombungakriste zetu ogu ga kwere muhapuli, kwa ngongwere kevero lyetu kongurangura zonene nokutambeka nge kuferiti. Amo kwa kere mo yimaliwa yoyinzi. Munazinyetu ogo kumwe novana vendi ngava menekere nkenye ngurungura komapya va ka zangure katuni nokulima mo wayi va gwane ko yimaliwa yoyinzi yipo ni zise ko koNew York. Age ta tantere nge asi: “Zende kosure o ka lironge yoyinzi, yipo ngo ya tu ronge ko nose.” Konyima, yipo na pulire kampani  zina nsene kuvhura ngani ya tameke kurugana konyima zoyivike yitano. Nye va nyokere. Nampili ngoso kapi ya konderere nge morwa na tulire po etokoro. Ame nina hafa asi kapi na tambwire yirugana oyo.

Gloria nage kwa simwitira ko omu twa haferere mositata saPine Bluff asi: “Ame kwa here momukunda ogo ngatu zuvhisire. Na kere novarongwa woBibeli wokusika ko-15 dogoro 20. Kongurangura ose ngatu zuvhisa tunda embo zende embo ntani ngatu rugana malirongo goBibeli ezuva nalinye, poyiruwo yimwe ngatu rugana dogoro po vili zo-11 masiku. Ngani hafere sirugana sokuzuvhisa. Ame kwa here kukara mosirugana oso. Nampili ngomu na dilire kuhara kusiga sirugana oso, Jehova simpe ga pange ko simwe.”

Apa twa kere moPine Bluff, ose kwa tulire mo ehundiro lyokukara vazuvhisi wosiruwo nasinye. Twa kere nehuguvaro asi kuvhura va tu tambure morwa mutareli gwetu gomukunda kwa here asi tu ka vatere mbungakriste zomoTexas, ntani age kwa tu harerere tu ka kare vazuvhisi wosiruwo nasinye. Egano olyo kwa tu hafesere sili. Ose kwa ndindilire elimbururo lyetu siruwo sosire, nye kapi twa li gwene usimbu. Ezuva limwe mwaMurongagona 1965 tatu gwana mbilive asi vana tu tura mosirugana sokudingura nombungakriste. Munazinyetu Leon Weaver ogu ana kara ngesi Muwapaiki gomberewa zomutayi moAmerika kwa mu tulire a kare mutareli gonombunga siruwo sina.

Ame kwa kere nowoma mokukara mutareli gonombunga. Konyima zomvhura James A. Thompson yipo ga tarwilire yihepwa yange. Age kwa tanterere nge eyi na hepere kuwapukurura, ntani ga tumbwire yininke eyi ga hepa kudiva mutareli gonombunga. Konyima zokukara siruwo sosisupi mosirugana oso, na dimbwilire asi magano gena ga pere nge kwa kere nomulyo. Munazinyetu Thompson yige ga kere mutareli gonomukunda gokuhova ogu na rugene nendi. Na lirongerere ko yoyinzi kwendi.

Posiruwo sina, vatareli wonombungakriste ngava gwana edeuro lyesesu. Apa mutareli gonombungakriste ga ka dingwire mbungakriste zimwe, sivike nasinye nendi na rugene. Ano sivike simwe nage kwa tarere nge ngomu na dingwire mbungakriste zapeke. Age nga penge ko magano nomapukururo. Nye kutunda pena, twa hepere kuyalikorera pwanyamwetu. Tani diworoka apa na tanterere Gloria asi: “Ngoso mutareli gwetu tazi vene.” Mwaza siruwo na ya dimbwilire sininke simwe somulyo. Pwa kara vanavazinyetu wokuvhura kutuvatera nsene  tupu o tambura magano gawo. Ame kupandura kevatero eli na gwene kovanavazinyetu va kere nediwo lyenene ngwendi James R. Brown ogu ga kere mutareli gonombunga ntani Fred Rusk a rugana moBeteli.

Posiruwo sina elitondororo kwa vhukire unene. Sikando simwe mbunga zoKKK kwa gendagwire modoropa ezi twa dingwire moTennessee. Tani diworoka sikando simwe apa kambunga ketu ka pitire porestauranda tu pwizumuke ko. Ame kwa zire ni ka ruganese kasaise makura tani mono mugara gonotatu ana kukwama nge. Nye munazinyetu gomugara gosirumbu gomutundusika ta sikura ko. Ta pura nge asi nayinye yiwaawa tupu ndi? Makura mugara ogo gonotatu ta tundu po usimbu age ga hana kuruganesa kasaise. Monomvhura nadinye edi ame na dimburura asi elitondororo kapi ali wiza po morwa asi sipapa songandi nye morwa nzo ezi twa pinga kwaAdamu ezi za tu kundama natuvenye. Ntani na dimburura asi kukara munazinyetu kapi ya korera kosipapa, munazinyetu kuvhura a ku fire nsene ana hepero.

Mosirugana sokudingura nomukunda ose kwa kere mo nomvhura 33, ano mosirugana sokudingura nombungakriste 21. Yosili twa gwanena mo mauwa gomanzi. MwaSiwogedi 1997 yipo ya sikire mo eyi twa ndindira nomvhura dononzi. Kwatu zigidire koBeteli konyima zonomvhura 38 kutunda apa twa tulire mo ehundiro. Kwedi kokukwama ko yipo twa tamekere nosirugana setu. Nina si huguvara asi vanavazinyetu wokupitisira kwa harerere nge ni rugane karuwogona, nye yininke kapisi yimo ya ya kere ngoso.

Pomuhowo kwa tulire nge ni rugane modepartemende zoyirugana yokuzuvhisa. Ame kwa lirongere yoyinzi mosirugana oso. Vanavazinyetu womosirugana oso ngava gendesa yirugana yokulisiga-siga ngwendi maudigu, mapuro gokutunda kovakuronambunga nokovatareli wonombunga. Ame na yi haferere kweyi vanavazinyetu va lididimikilire mokudeura nge. Nye ame kulizuvha asi nsene va tuma nge hena ni ka rugane kosirugana oso, simpe na hepa kukalironga.

Name namukadange kwa hara eparu lyomoBeteli. Ose nkenye apa kulivinduka kupinduka ano nkareso ozo kutuvatera koBeteli. Konyima zomvhura zimwe, yipo na tamekere kukara muvateli gomoKomitiye zoyirugana yokuzuvhisa. Mo-1999 yipo va tulire nge ngagumwe gomoMbungagendesi. Ame na lironga yoyinzi mositumbukira esi, nye sitwa somulyo na lironga sesi asi Jesus Kristusa yige mutwe gombungakriste.

Apa ani diworoka eparu lyange, pamwe kulizuvha ngwendi muporofete Amosa. Jehova ga mwene mulyo momuporofete ogu ga kere musita nomutakamesi goyitji yomaukuzu. Enyango olyo ngava li tara asi nondya dovahepwe. Karunga kwa tulire Amosa a kare muporofete ntani ga mu tungikire. (Amosa 7:14, 15) Mokulifana, Jehova ga mwene mulyo mwange nampili ngomu na kere hepwe. Age kwa tungika nge unene. (Yis. 10:22) Ame kwa tamekere noruhepo nye konyima na ya gwana matungiko gomanzi sili.