Skip to content

Skip to table of contents

MAKANI AKULUULA

Mapenzi Kumatalikilo, Pele Zilongezyo Kumamanino

Mapenzi Kumatalikilo, Pele Zilongezyo Kumamanino

Ndakazyalilwa mukaanda kazisamu ikakajisi buyo luumu yomwe, mudolopo lisyoonto kapati litegwa Liberty, Indiana, ku U.S.A. Bazyali bangu bakajisi kale bana botatwe ciindi nondakazyalwa, mupati wangu musankwa omwe abasimbi bobilo. Nokwakainda ciindi, bamaama bakazyala basyoonto bangu basankwa bobilo alimwi amusyoonto wangu musimbi omwe.

Kaanda kazisamu mondakazyalilwa

MUMYAKA njondakali kucikolo, kunyina zinji zyakacinca. Acikolo mpondakabede, kwakali kujanika kuti bantu mbookali limwi mugiledi yakusaanguna mbambabo mboyoomanizya limwi cikolo; mubwini, bantu banji mbondakazyi mazina mudolopo eeli, abalo bakalilizyi zina lyangu.

Ndakali umwi wabana bali ciloba mwida lyesu, alimwi ndakaiya zinji kujatikizya bulimi kandicili mukubusi

Dolopo lya Liberty lyakazingulukidwe amafaamu masyoonto-syoonto, alimwi cisyango cakali kulimwa kapati akali mapopwe. Nondakazyalwa, bataata bakali kubeleka kumulimi uumwi iwakali kukkala mubusena mbomunya. Kandili mukubusi, ndakaiya kweenzya talakita alimwi ndakaizyiba milimo iimwi yabulimi.

Nondakazyalwa, bataata bakajisi myaka iili 56, bamaama bakajisi myaka iili 35, aboobo tiindacizyi kuba abataata bacili bana-bana. Nokuba kuti bataata bakalicembeede alimwi bakajisi kabili kaniini, bakali muntu muyumu iwakali kuyandisisya milimo miyumu alimwi bakatuyiisya tobana babo toonse kwiibikkila maano mbubwenya. Tiibakali kujana mali manji, pele bakatujanina ŋanda mwakukkala, zisani zyakusama alimwi azyakulya, alimwi lyoonse bakalilibambilide kutupa lugwasyo ndotwakali kuyandika. Bakajisi myaka iili 93 nobakafwa. Bamaama bakafwa amyaka iili 86. Alimwi boonse bobilo tiibakamubelekela Jehova. Akati kabanabokwesu, kuli musyoonto wangu iwali kubeleka cakusyomeka kali mwaalu kuzwa ciindi bubambe oobu nobwakatalika kumatalikilo aamyaka yakuma 1970.

MYAKA YAKUBWANA

Bamaama bakali kubikkila maano kapati kubukombi. Lyoonse mu Nsondo bakali kututolelezya kucikombelo ca Baptist. Nondakakkwanya myaka yakuzyalwa iili 12, ndakamvwa kujatikizya njiisyo ya Butatu ciindi cakusaanguna. Caluyandisisyo, ndakabuzya bamaama kuti: “Mbuti Jesu mbwakonzya kuba Mwana alimwi a Usyi aciindi comwe?” Ndiliyeeyede bwiinguzi bwabo bwakuti: “Mwanaangu, aayo maseseke. Tatukonzyi kwaamvwisya pe.” Kwaamba masimpe akali maseseke kulindime. Nokuba boobo, nindakakkwanya myaka iibalilwa ku 14, ndakabbapatizyigwa mukalonga, kubbizyigwa mumaanzi ziindi zyotatwe akaambo kanjiisyo ya Butatu!

1952—Kandijisi myaka iili 17, kanditanasungilizyigwa kunjila busikalumamba

Nondakali kusekondali, ndakajisi mweenzuma iwakali mumuzundano wakulwana mfwaindi kutegwa kajana mali, alimwi wakandiyunga kuti andime ndisole cisobano eeci. Aboobo ndakatalika kwiiya kulwana mfwaindi, alimwi ndakalilembya mukabunga kategwa Golden Gloves. Tiindakacizyi kapati, aboobo nondakasobana ziindi zisyoonto buyo, ndakacileka. Nokwakainda ciindi, ndakasungilizyigwa kunjila mulimo wabusikalumamba munkamu ya U.S. alimwi akutumwa ku Germany. Kandicili kokuya, balupati-pati bakandituma kucikolo cabusikalumamba, kabayeeya kuti ndakajisi busongo bwakusololela kabotu. Bakali kuyanda kuti busikalumamba ube ngomulimo ngondibikkila maano kapati. Tiindakali kulombozya kukkalilila mumulimo wabusikalumamba, aboobo nondakamanizya myaka yobilo njondakapedwe, ndakauleka mulimo ooyu mu 1956. Nokuba boobo, kalitanalampa, ndakalilembya kunjila mulimo wabusikalumamba wiindene kapati.

1954-1956—Ndakabeleka myaka yobilo munkamu yabasikalumamba ya U.S.

BUUMI BUPYA BWATALIKA

Kusikila waawa mubuumi bwangu, ndakaiya ikuba mwaalumi mwini-mwini. Muzeezo uujatikizya mbuli mwaalumi mbwayelede kuba, kweelana ambokutondezyegwa mumafilimu alimwi amubukkale, wakandiyunga kapati. Kweelana ambondakali kuyeeya, bakambausi tiibakali baalumi beni-beni. Pele ndakatalika kwiiya zintu zimwi izyakacinca buumi bwangu. Bumwi buzuba, kandili mudolopo akootokala kangu kasalala, bamakaintu bobilo bana-bana bakandibbaibbisya. Ndakalibazyi, bakali basyoonto babamulamu ibakakwete bapati bangu. Aaba basimbi bobilo bakali Bakamboni ba Jehova. Bakalindipede kale Ngazi Yamulindizi alimwi a Sinsimuka!, pele kanji-kanji ndakali kulimvwa kuti Ngazi Yamulindizi ninjumu kwiimvwisya. Nokuba boobo, aciindi eeci, bakanditamba kuti ndikajanike ku Ciiyo Cabbuku Cambungano, muswaangano musyoonto wakubandika akwiiya Bbaibbele iwakali kucitilwa muŋanda yabo. Ndakabaambila kuti ndilabona mbondinga ndacita. Basimbi aaba kumwi kabamweta-mweta bakandibuzya kuti: “Sena muli masimpe?” Ndakati: “Inzya.”

Ndakalipa mulandu kujatikizya cisyomezyo eeco ncondakacita, pele ndakayeeya kuti ndakeelede kucizuzikizya. Aboobo masiku aayo ndakaunka. Ibakandikkomanisya kapati mbana. Cakandigambya kubona mbobakalizyi kapati Bbaibbele! Nokuba kuti twakaunka kwa Nsondo zinji eezyo abamaama kucikombelo, ndakajisi luzyibo lusyoonto buyo lwamu Bbaibbele. Lino ndakakanzide kwiiya zinji. Aboobo ndakazumina kuba aciiyo ca Bbaibbele. Ndakaiya kumatalikilo kwini kuti izina lya Leza Singuzuzyoonse limugeme, ngu Jehova. Mumyaka yamusyule nondakabuzya bamaama kujatikizya Bakamboni ba Jehova, bakaamba buyo kuti, “Mbantu bakomba mudaala umwi wiitwa kuti Jehova.” Pele lino ndakalimvwa kuti meso aangu akali kuyaabujaluka!

Ndakaunka ambele cakufwambaana, nkaambo ndakalizyi kuti ndakajana kasimpe. Mumyezi iili fwuka kuzwa nondakajanika kumuswaangano wakusaanguna ooyo, ndakabbapatizyigwa mu March 1957. Kwakaba kucinca mbondakali kububona buumi. Ndayeeya kaindi mbondakali kuyeeya kujatikizya mbwabede mwaalumi mwini-mwini, ndilikkomene kuti ndakaiya ncoliyiisya Bbaibbele kujatikizya mwaalumi mwini-mwini. Jesu wakali muntu uulondokede. Wakalijisi nguzu izyakali kupa kuti kufwumbwa uulibona kuba ‘mwaalumi mwini-mwini’ alibonye kuceya ikuti weezyanisyigwa anguwe. Nokuba boobo, tanaakajatikizyigwa munkondo iili yoonse, pele “wakazumina kupenzyegwa,” mbubwenya mbokwakasinsimwa. (Is. 53:2, 7) Ndakaiya kuti sikutobela Jesu mwini-mwini “weelede kuba amoyo mutete kubantu boonse.”—2Tim. 2:24.

Ndakatalika bupainiya mwaka iwakatobela, mu 1958. Nokuba boobo, tiilyakalampa ndakaima kwaciindi cisyoonto. Ino nkaambo nzi? Ndakayeeya kuba amweenzuma wamulukwatano, ba Gloria, umwi wabasimbi bobilo aabaya ibakanditambide kuciiyo cabbuku. Kunyina nondakalipa kale mulandu akaambo kakusala ooku. Kuciindi eeco, ba Gloria kakali kalungu kangu kaamoyo, alimwi kacili kalungu kangu kaamoyo noliba lino. Kulindime, ba Gloria balayandika kapati kwiinda bbwe lyadaimondi ilibonwa kuti ndiyandisi kapati, alimwi ndilikkomene kuti ndakabakwata. Amuleke balyaambilile kujatikizya buumi bwabo:

“Mwida lyesu tuli 17. Bamaama bakali Bakamboni basyomeka. Bakafwa nondakajisi myaka yakuzyalwa iili 14. Eeco nceciindi bataata nobakatalika kwiiya Bbaibbele. Mbwaanga Bamaama bakalifwide, Bataata bakapanga bubambe bumwi amupati wacikolo. Mupati wangu musimbi aciindi eeco wakali mumwaka wamamanino kucikolo casekondali, aboobo Bataata bakalomba kuti walo andime katuunka kucikolo mazuba aaindene. Twakali kucincana kutegwa umwi wesu kacaala aŋanda kulanganya bana ibakacili baniini akubamba cakulya camukwasyi cakumangolezya kusikila ciindi Bataata nobakali kupiluka aŋanda kuzwa kumulimo. Mupati wacikolo wakakuzumina kulomba ooko, alimwi bubambe oobo bwakazumanana kusikila mupati wangu naakamanizya cikolo. Mikwasyi ya Bakamboni yobilo yakali kwiiya Bbaibbele andiswe, alimwi tobana notuli 11 twakaba Bakamboni ba Jehova. Ndakali kuukkomanina mulimo wamumuunda, nokuba kuti kuzwa kaindi ndilaansoni. Pele ba Sam bandigwasya kupenzi eeli mumyaka yoonse.”

Mebo aba Gloria twakakwatana mu February, 1959. Twakali kuukkomanina mulimo wabupainiya antoomwe. Mu July mwaka ngweena ooyo, twakalembela mulimo waku Beteli, nkaambo akali makanze eesu kubelekela kumaofesi mapati. Mukwesu uuyandwa, ba Simon Kraker, bakatubuzya-buzya. Bakatwaambila kuti aciindi eeco a Beteli tiibakali kutambula banabukwetene. Luyandisisyo lwesu lwakubelekela a Beteli tiilwakamana, pele coolwe eeci cakaboola nokwakainda ciindi cilamfwu.

Twakalembela kumaofesi mapati, kulomba kuti batutume kuyoobelekela kubusena bubulide. Mubwiinguzi bwabo, twakapegwa buyo busena bomwe bwakusala: Pine Bluff, Arkansas. Mumazuba aayo, kwakali buyo mbungano zyobilo mu Pine Bluff, yomwe yakali yabamakuwa mpoonya imwi yakali yabantu basiya. Twakatumwa kumbungano yabantu basiya, yalo yakajisi buyo basikumwaya batandila ku 14.

KULIYUMYA AKAAMBO KAKUSALANA MUBALA

Mulakonzya kulibuzya ikaambo ncokwakali lusalululo mumbungano zya Bakamboni ba Jehova. Mubufwaafwi bwiinguzi mbwakuti, kuciindi eeco, kweelana abukkale mbobwakabede, kunyina muntu ncaakali kukonzya kucita. Kuli milawo yakabikkidwe iyatakali kuzumizya bantu bamibala iindene-indene kuswaangana antoomwe, alimwi eeci cakali kukonzya kupa bantu kutalika kulwana. Mumasena manji, bakwesu bakalijisi twaambo tulimvwisya itwakali kubapa kuyoowa kuti, ikuti bantu baindene mibala baswaangana antoomwe kutegwa bakombe, Ŋanda yabo ya Bwami yakali kukonzya kunyonyoonwa. Zintu zili boobo zyakali kucitika. Ciindi Bakamboni basiya nobakali kukambauka kuŋanda aŋanda mucilawo imwakali kukkala bamakuwa, bakali kukonzya kwaangwa, ambweni akuumwa buya. Aboobo ikutegwa mulimo wakukambauka ucitwe, twakali kwiitobela milawo katujisi lusyomo lwakuti zintu zyakali kuyoocinca akubota kumbele.

Kwakali buyumu-yumu mumulimo wesu wakukambauka. Notwakali kubelekela mucilawo cabantu basiya, zimwi ziindi cakutazyiba twakali kukonkomona aŋanda aakkala mukwasyi wabamakuwa. Cakufwambaana twakeelede kuzyiba cakucita, naa nkubandika ambabo kaambo kamwi kamu Magwalo mubufwaafwi naa kwiile kulilekelela buyo akuunka. Mumasena aamwi, oobo mbozyakabede zintu kuciindi eeco.

Kulubazu lumwi, twakeelede kubeleka canguzu mulimo wakumubili kutegwa tujane mali aakubelesya mumulimo wesu wabupainiya. Bunji bwamilimo njotwakali kubeleka yakali kuvwolwa mali masyoonto kapati abuzuba. Ba Gloria bakalijisi milimo misyoonto yakusalazya mumaanda aabantu. Aŋanda imwi, ndakazumizyigwa kubagwasya cakuti mulimo wakamana muciindi cisyoonto buyo. Bakatupa cakulya camasyikati calo mebo aba Gloria ncotwakalya katutanakotoka. Nsondo iili yoonse, ba Gloria bakali kuccisa zisani zyamukwasyi omwe. Ndakali kubeleka mulimo wakusalazya lubuwa lwabantu, kusanzya mawindo, alimwi atulimo-limo tumwi. Muŋanda yamukwasyi uumwi wabamakuwa, twakali kusanzya mawindo, ba Gloria bakali kwaasanzyila mukati, mpoonya mebo ndakali kwaasanzyila aanze. Twakabeleka buzuba boonse, aboobo bakatupa cakulya camasyikati. Ba Gloria bakalida mukati pele ikutali antoomwe amukwasyi, mpoonya mebo ndakalida aanze mugalaji. Kunyina mbondakalimvwa. Cakulya cakali cibotu kapati. Wakali mukwasyi mubotu; nkuti buyo kunyina mbobakali kukonzya kucita akaambo kabukkale mbobwakabede. Ndilayeeya ciindi cimwi notwakaima acitisyini cakubikkila mungwimba. Notwakamana kubikka mungwimba mumootokala wesu, ndakalomba mubelesi iwakali kulanganya acitisyini, ikuti naa ba Gloria inga babelesya cimbuzi. Wakaile buyo kundilanga akwaamba kuti, “Cilikkiidwe.”

MILIMO YALUZYALO NJOTUTAKALUBI

Kulubazu lumwi, twakajisi ziindi zibotu abakwesu, alimwi twakali kuuyanda mulimo wamumuunda. Ciindi cakusaanguna notwakasika mu Pine Bluff, twakali kukkala muŋanda yamukwesu iwakali mubelesi wambungano aciindi eeco. Mukaintu wakwe aciindi eeco tanaakali Kamboni, aboobo ba Gloria bakatalika ciiyo ca Bbaibbele anguwe. Aciindi nciconya, ndakatalika kwiiya amwanaabo musimbi alimwi amulumaakwe. Banyina amwana musimbi bakasala kubelekela Jehova mpoonya bakabbapatizyigwa.

Twakajisi balongwe bali kabotu mumbungano yabamakuwa. Bakali kututamba kucakulya cakumangolezya, pele bakali kucita oobo cakusisikizya ciindi nokwasiya. Kuciindi eeco, mbunga iitegwa Ku Klux Klan (KKK) iisumpula kusalana mubala alimwi ankondo, yakali kubeleka kapati. Ndilayeeya kubona mwaalumi umwi iwakakkede mukkoce lyaŋanda busiku bumwi mubuzuba bwa Halloween, cakulisumpula kasamide cisani ncobakali kusama bamukabunga ka KKK. Nokuba boobo, eeco kunyina nocakabalesya bakwesu kutondezya luzyalo. Cilimo cimwi, twakali kuyandika mali kutegwa tuunke kumuswaangano wacooko, mpoonya mukwesu umwi wakawuula mootokala wesu kutegwa cikonzyeke. Buzuba bumwi, nokwakainda mwezi omwe cilimo kakupya, twakakatala kweenda notwakali mumulimo wakuŋanda aŋanda alimwi akusololela ziiyo zya Bbaibbele. Mpoonya notwakapiluka kuŋanda cakatugambya ncotwakajana. Twakajana mootokala wesu, kumbele lyaŋanda yesu. Kwakali akagwalo agilazi lyakumbele ikakali kwaamba kuti: “Amuubweze mootokala wanu ndamupilusyila kacili cipego. Ndemunyoko.”

Kuli mulimo aumwi waluzyalo ngonditakalubi. Mu 1962, ndakatambwa kuti ndikajanike ku Cikolo Camulimo wa Bwami ku South Lansing, New York. Lwakali lwiiyo lwamwezi omwe kuli baabo ibakali kulanganya mbungano, mabbazu alimwi azyooko. Nokuba boobo, nondakalutambula lugwalo lwakunditamba, tiindakali kubeleka alimwi tiindakajisi mali. Pele, bakkampani yamafooni mu Pine Bluff bakalindibuzyide-buzyide kutegwa bandinjizye mulimo. Ikuti nobakandinjizya mulimo, ndakali kukonzya kuba muntu uusiya wakusaanguna kubeleka mukkampani eeyi. Mpoonya kumamanino bakazyi kundaambila kuti balandinjizya mulimo. Ino ncinzi ncondakali kukonzya kucita? Tiindakajisi mali aakubelesya kuya ku New York. Ndakayeeyesya kapati kujatikizya kuuzumina mulimo akukaka kutambwa kuya kucikolo. Mubwini, ndakali kulibambila kulemba lugwalo lwakukaka kutambwa ciindi cintu cimwi nconditakalubi nocakacitika.

Mucizyi umwi mumbungano yesu, walo balumi bakwe tiibakali kukomba, buzuba bumwi mafwumo-fwumo wakakonkomona amulyango wesu akundipa mvwulupu yakazwide mali. Walo abana bakwe banji bakali kufwuma kuya mumyuunda yabantu kuyakucela buluba, kulimina nsaku ikutegwa bajane mali aakuti ndibelesye kuunka ku New York. Wakaamba kuti, “Kamuya kucikolo kutegwa mukaiye zinji mbuli mbomukonzya, mpoonya mwaakujoka muzootuyiisye!” Mpoonya, ndakalomba bakkampani yamafooni ikuti naa inga ndaakutalika kubeleka kulimbabo zyaakwiinda nsondo zyosanwe ndaakupiluka. Bakaingula canguzu kuti, “Peepe!” Pele eeco tiicakandityompya. Ndakalisalide kale cakucita. Ndilikkomene kapati kuti tiindakanjila mulimo uulya!

Mboobu ba Gloria mbobaciyeeya ciindi ncotwakakkala mu Pine Bluff: “Ndakaciyandisya kapati cilawo eeco! Ndakajisi ziiyo zya Bbaibbele zitandila ku 20. Aboobo twakali kuunka mumulimo wakuŋanda aŋanda mafwumofwumo mpoonya kumazuba twamana twakali kusololela ziiyo zya Bbaibbele, zimwi ziindi kusikila 23 hrs. Mulimo wakukambauka wakali kukondelezya kapati! Nondakakkomana kuzumanana mumulimo ooyo. Ndilazumina kuti mubwini tiindakali kuyanda kucinca mulimo wangu akunjila mumulimo wabbazu, pele masimpe Jehova wakajisi makanze aambi.”

BUUMI MUMULIMO WAKWEENDEENDA

Notwakali kubeleka mulimo wabupainiya mu Pine Bluff, twakalembela kuba bapainiya baalubazu. Twakajisi bulangizi bwakuti tulaba bapainiya baalubazu akaambo kakuti mulangizi wesu wacooko wakali kuyanda kuti tukagwasye mbungano imwi yakali mu Texas, alimwi wakali kuyanda kuti twaunka ooko katuli bapainiya baalubazu. Muzeezo ooyo wakatukkomanisya kapati. Aboobo twakazumanana kulindila, katulangila bwiinguzi kuzwa ku Sosaiti, pele kunyina bwiinguzi mbotwakatambula. Mpoonya bumwi buzuba lugwalo lwakasika, twakatumwa mumulimo wakweendeenda. Oomo mwakali mu January 1965. Mukwesu Leon Weaver, ooyo lino uuli ngusicuuno wa Kkomiti Yamutabi ya United States, wakasalwa kubeleka kali mulangizi wabbazu aciindi nciconya eeco.

Ndakayoowa kuba mulangizi wabbazu. Kakutanainda mwaka omwe naa kwiinda waawo, mukwesu James A. Thompson, Jr., wakalanga-langa zyeelelo zyangu. Caluzyalo wakanditondezya mbazu zisyoonto mondakeelede kubelekela, akwaamba luzyibo lumwi ndwayelede kuba andulo mulangizi wabbazu uucita kabotu. Ndakabelekede buyo kwaciindi cisyoonto mumulimo wamubbazu ciindi nondakazyiba kuti lulayo lwakwe lwakali kuyandika ncobeni. Kuzwa nondakasalwa, Mukwesu Thompson ngowakali mulangizi wacooko wakusaanguna ngotwakabeleka limwi. Ndakaiya zinji kuzwa kumukwesu uusyomeka alimwi uubikkila maano kuzintu zyakumuuya.

Ndilalukkomanina lugwasyo ndondakatambula kuzwa kubakwesu basyomeka alimwi ibabikkila maano kuzintu zyakumuuya

Mumazuba aayo, mulangizi wabbazu wakali kupegwa buyo lwiiyo lusyoonto. Ndakatola nsondo yomwe kulangilila mulangizi wabbazu ciindi naakaswaya mbungano yomwe. Mpoonya nsondo yakatobela awalo wakandilangilila nondakaswaya mbungano iimbi. Wakandipa mizeezo iigwasya alimwi abusolozi. Pele kuzwa waawo, twakatalika kubeleka tolikke. Ndilayeeya nondakabuzya ba Gloria kuti, “Sena mubwini cileelela kuti inga watusiya lino?” Nokuba boobo, mukuya kwaciindi ndakaiya cintu cimwi ciyandika. Lyoonse kunooli bakwesu ibali kabotu ibakonzya kukugwasya, ikuti wabazumizya kuti bakugwasye. Ndicilukkomanina lugwasyo ndondakatambula kuzwa kubakwesu bajisi luzyibo mbuli mukwesu J. R. Brown, kuciindi eeco iwakali mulangizi weendeenda, alimwi amukwesu Fred Rusk wamukwasyi wa Beteli.

Kusalana mubala kwakalidumide mazuba aayo. Aciindi cimwi, bakabunga ka KKK bakali kuyaabulifwoola mudolopo ndyotwakali kuswaya mu Tennessee. Ndilayeeya ciindi acimwi bakabunga kamulimo nobakaima kwaciindi cisyoonto abusena mpobasambalila zyakulya. Ndakaunka kucimbuzi, mpoonya ndakabona muntu umwi uugalangene, kajisi ziganto amubili mbuli bamakuwa basumpula muuya wakusalana mubala, wakanyamuka akunditobela. Pele mukwesu umwi imukuwa, iwakazyandamene kapati kwiinda ndime alimwi amuntu ooyo uugalangene, wakaboola nkotwakabede. Wakandibuzya kuti, “Mukwesu Herd, sena zintu zili kabotu?” Mwaalumi ooyo wakazwa cakufwambaana kakunyina kucibelesya cimbuzi. Mumyaka yoonse eeyi, ndabona kuti icini cipa kusalana mubala taluli lukanda lwamuntu; pele nkaambo kacibi, nkokuti cibi ca Adamu icitujatikizya toonse. Aboobo, ndakaiya kuti mukwesu lyoonse unooli mukwesu tacikwe makani akwiindana kwamubala, alimwi ulakonzya kufwa akaambo kanduwe kuti kwayandika.

ZILONGEZYO KUMAMANINO

Twakabeleka myaka iili 33 mumulimo wakweendeenda, myaka yamamanino iili 21 akati kamyaka eeyo twakali mumulimo wacooko. Yakali myaka iikkomanisya kapati, iyakazwide zilongezyo alimwi azyakuluula zikulwaizya kapati. Nokuba boobo, cilongezyo acimbi cakali munzila. Mu August 1997 cintu ncotwakali kulombozya kwaciindi cilamfwu cakazuzikizyigwa. Twakatambwa kuyoobelekela ku Beteli yaku United States, aciindi aawa, kakwiindide myaka iisika ku 38 kuzwa ciindi cakusaanguna notwakalembela. Mwezi wakatobela, twakatalika mulimo wesu waa Beteli. Mebo ndakali kuyeeya kuti bakwesu ibeendelezya ku Beteli bakali kuyanda buyo kuti tubagwasye kwaciindi cisyoonto, pele tiicakaba boobo pe.

Ba Gloria kakali kalungu kangu kaamoyo nindakabakwata, alimwi kacili kalungu kangu kaamoyo noliba lino

Kumatalikili ndakali kubeleka mu Dipatimenti ya Mulimo. Ooko kwakandipa coolwe cakwiiya. Bakwesu kudipatimenti eeyi balanganya twaambo tupati-pati alimwi amibuzyo iikatazya kuzwa kutubunga twabaalu abalangizi bamabazu mucisi coonse. Ndakabalumba kapati bakwesu aaba akaambo kakundiyiisya cakukkazika moyo alimwi akundigwasyilizya. Nokuba boobo, ndilimvwa kuti, ikuti naa ndatumwa alimwi kuyoobelekela kudipatimenti eeyi, inga kandinoocili mupya alimwi.

Mebo aba Gloria tulabukkomanina buumi bwaku Beteli. Lyoonse tulafwuma kubuka, alimwi cilengwa eeci cilagwasya kapati ku Beteli. Nokwakainda mwaka omwe naa kwiinda waawo, ndakatalika kubeleka kandili mugwasyilizi mu Kkomiti ya Mulimo ya Kabunga Keendelezya ka Bakamboni ba Jehova. Mpoonya mu 1999, ndakasalwa kuba umwi wamu Kabunga Keendelezya. Ndaiya zintu zinji mumulimo ooyu, pele ciiyo ciinda zyoonse ncisinizyo cakuti Jesu Kristo, ngomutwe wambungano ya Bunakristo, kutali muntu uuli woonse pe.

Kuzwa mu 1999, ndilijisi coolwe cakubelekela mu Kabunga Keendelezya

Nondilanga-langa buumi bwangu bwamusyule, zimwi ziindi ndilimvwa mbuli musinsimi Amosi. Jehova wakamubikkila maano mweembezi uulya uulicesya iwakali kubeleka mulimo waansi wakunengaula akucela nkuyu ciindi nozibizwa, icakulya cakali kubonwa kuti ncabacete. Leza wakamusala Amosi kuba musinsimi, mulimo wakumuuya uusumpukide. (Am. 7:14, 15, bupanduluzi buyungizyidwe) Mbubwenya buyo, Jehova wakandibikkila maano ndemwana wamulimi mucete waku Liberty, ku Indiana, akundipoomweda zilongezyo zinji cakuti tandikonzyi kuzyaamba zyoonse. (Tus. 10:22) Kwaamba masimpe ndilimvwa kuti buumi bwangu bwakatalika amapenzi aakumubili, pele kumamanino buzwide zilongezyo zyakumuuya, zilongezyo ziinda kubota nzyondatakali kuyeeyela.