1, 2. (a) Ilyo kwashele panono ukuti Yesu bamwipaye, finshi alanshenye na basambi bakwe? (Moneni icikope pa muulu.) (b) Mulandu nshi cacindamina ukwishibila ico tubilila imbila nsuma? (c) Finshi twalasambilila?

MU NSHITA ya bushiku ilyo Yesu ashilafwa, alilanshenye na batumwa bakwe pa nshita iitali kabili alibebele ukuti alibatemenwe nga nshi. Na kabili alibebele icilangililo ca muti wa mwangashi, ico twalandilepo mu cipande cafumineko. Yesu abomfeshe ici cilangililo pa kukoselesha abasambi bakwe ‘ukulatwalisha’ e kutila ukutwalilila ukubila imbila ya Bufumu.—Yoh. 15:8.

² Na lyo line Yesu taebele fye abasambi bakwe ifyo balingile ukucita, lelo alibebele no mulandu balingile ukucitila ifyo. Alibebele ico balingile ukulabombela umulimo wa kubila imbila nsuma. Mulandu nshi tufwile ukwishibila ico tulingile ukulabilila imbila nsuma? Nga twaishiba tukalashipikisha ilyo tulebila “ubunte ku nko shonse.” (Mat. 24:13, 14) Kanshi natulande pa fintu fine ifyo Amalembo yalandapo ifilenga tulebila imbila nsuma. Na kabili twalalanda pa fya bupe fine ifyo Yehova atupeela ifitwafwa ukutwalilila ukutwala ifisabo.

3. (a) Ukulingana ne lembo lya kwa Yohane 15:8, mulandu nshi tubilila imbila nsuma? (b) Bushe ifisabo fya mwangashi ifyo Yesu alandilepo mu cilangililo fimininako finshi, kabili mulandu nshi ici cilangililo calingile?

³ Umulandu uukalamba uo tubilila imbila nsuma kucindika Yehova no kulenga ishina lyakwe ukuba ilya mushilo ku bantu. (Belengeni Yohane 15:1, 8.) Yesu alingenye Wishi, Yehova ku mulimi uulima imyangashi. Yesu ailingenye ku muti wa mwangashi na basambi bakwe abalingenye ku misambo. (Yoh. 15:5) E ico imyangashi imininako ifisabo fya Bufumu ifyo abasambi ba kwa Kristu batwala. Yesu aebele abatumwa bakwe ati: “Muli ici e mo Tata acindamikilwa, nga muletwalisha.” Nga filya fine imiti ya myangashi iitwala ifisabo ifisuma ilenga umulimi acindamikwa, e fyo na ifwe tulenga Yehova acindamikwa nga tulebombesha ilyo tulebila imbila ya Bufumu.—Mat. 25:20-23.

4. (a) Tulenga shani ishina lya kwa Lesa ukuba ilya mushilo? (b) Mumfwa shani pa mulimo mwakwata uwa kulenga ishina lya kwa Lesa ukuba ilya mushilo?

⁴ Bushe umulimo wa kubila imbila nsuma ulenga shani ishina lya kwa Lesa lyaba ilya mushilo? Te kuti tulenge ishina lya kwa Lesa ukucilapo ukuba ilya mushilo pantu ukutula na kale lya mushilo. Lelo moneni ifyo kasesema Esaya alandile, atile: “Yehova wa mabumba e o mulemona uwa mushilo.” (Esa. 8:13) Inshila imo iyo tulengelamo ishina lya kwa Lesa ukuba ilya mushilo, kulalimona ukuti lyalicila amashina yonse no kulayafwa abantu ukulimona ukuti lya mushilo. (Mat. 6:9) Ku ca kumwenako, nga tulebila icine pa mibele ya kwa Yehova iisuma na pa co abumbiile abantu, ninshi tuleyafwa abantu ukwishiba ukuti fyonse ifyabipa ifyo Satana alanda pali Yehova fya bufi. (Ukute. 3:1-5) Na kabili nga tulebombesha ukwafwa abantu ukwishiba ukuti Yehova alilinga “ukupokelela ubukata no mucinshi na maka” ninshi tulelenga ishina lya kwa Lesa ukuba ilya mushilo. (Ukus. 4:11) Ba Rune ababomba bupainiya pa myaka 16 batile: “Ndatasha pe shuko nakwata ilya kuba inte ya kwa Kabumba wa muulu ne sonde. Cilenga ndefwaisha ukutwalilila ukubila imbila nsuma.”

5. (a) Cinshi cilenga tulebila imbila nsuma ico ilembo lya kwa Yohane 15:9, 10 lyalandapo? (b) Bushe Yesu akomaile shani pa co tulingile ukulashipikishisha?

⁵ Belengeni Yohane 15:9, 10. Na cimbi icilenga tulebila imbila ya Bufumu ni co twalitemwa Yehova na Yesu. (Marko 12:30; Yoh. 14:15) Yesu aebele abasambi bakwe ukuti balingile ‘ukwikala mu kutemwa kwakwe.’ Mulandu nshi abebele ifi? Pantu pa kuti umuntu atwalilile ukuba umusambi wa cine uwa kwa Kristu afwile ukulashipikisha. Mu lyashi ilyalembwa muli Yohane 15:4-10, Yesu alibwekeshepo imiku iingi ukweba abasambi bakwe ukuti balingile ukulaikala muli ena no kulaikala mu kutemwa kwakwe pa kukomaila pa cishinka ca kuti abasambi bakwe balingile ukushipikisha.

6. Tulanga shani ukuti tufwaya ukwikala mu kutemwa kwa kwa Kristu?

⁶ Kuti twalanga shani ukuti tufwaya ukwikala mu kutemwa kwa kwa Kristu pa kuti atwalilile ukututemwa? Tulingile ukulakonka amafunde yakwe. Mu nshila imbi Yesu aletweba fye ati, ‘Muleng’umfwila.’ Na kuba Yesu atweba ukucita ifyo ena acitile pantu atile: “Na ine nkonka amafunde ya kwa Tata no kwikala mu kutemwa kwakwe.” Kanshi tulingile ukulamupashanya.—Yoh. 15:9, 10.

7. Bushe icumfwila no kutemwa fyayampana shani?

⁷ Pa kweba abatumwa bakwe ifyo icumfwila cayampana no kutemwa, Yesu abebele ati: “Uwasumina amafunde yandi no kuyakonka,  e wantemwa.” (Yoh. 14:21) Na kuba nga tulekonka ifunde lya kwa Yesu ilya kubila imbila nsuma ninshi na ifwe tulelanga ukuti twalitemwa Lesa, pantu amafunde ya kwa Yesu yalanga ifyo Wishi atontonkanya. (Mat. 17:5; Yoh. 8:28) Nga tulecita ifilanga ukuti twalitemwa Yehova na Yesu nabo bakatutemwa.

8, 9. (a) Mulandu nshi umbi uo tubilila imbila nsuma? (b) Mulandu nshi ifyo Yehova alandile ifyaba pali Esekiele 3:18, 19 na 18:23 filengela twatwalilila ukubila imbila nsuma?

⁸ Cimbi icilenga tutwalilile ukubila imbila nsuma ni co tufwaya ukusoka abantu. Baibolo ilanda ukuti Noa ‘aleshimikila abantu pa fyalungama.’ (Belengeni 2 Petro 2:5.) Ilyo alebomba uyu mulimo alesoka na bantu pa bonaushi ubwali no kwisa. Mulandu nshi twalandila ifi? Moneni ifyo Yesu alandile, atile: “Pantu filya balecita mu nshiku shilya ilyo ilyeshi lishilaisa, balelya no kunwa, baleupa no kuupwa, mpaka no bushiku ubo Noa aingile mu cibwato; kabili tabapooseleko amano nakalya mpaka ilyeshi lyaisa no kubasenda bonse, e fyo cikaba na lintu Umwana wa muntu akabapo.” (Mat. 24:38, 39) Nangu ca kuti abantu tabalefwaya ukukutika, Noa alitwalilile ukubilisha imbila ya kusoka abantu iyo Lesa amupeele.

⁹ Muno nshiku, tulabila imbila ya Bufumu pa kuti abantu bengasambilila pa fyo Lesa afwaya ukucitila abantu. Nga filya Yehova afwaya, na ifwe tufwaisha abantu bakutika imbila nsuma “no kuba no mweo.” (Esek. 18:23) Na kabili ilyo tulebila ku ng’anda ne ng’anda na mu fifulo umusangwa sana abantu, tulasoka abantu abengi ukuti Ubufumu bwa kwa Lesa bukesa kabili bukonaula cino calo cabipa.—Esek. 3:18, 19; Dan. 2:44; Ukus. 14:6, 7.

10. (a) Cinshi cilenga tulebila imbila nsuma ico Mateo 22:39 yalandapo? (b) Londololeni ifyo cali pa kuti Paulo na Sila bafwe kalinda wa cifungo mu Filipi.

¹⁰ Na cimbi icacindama icilenga tutwalilile ukubila imbila nsuma ni co twalitemwa abantu banensu. (Mat. 22:39) Ukutemwa kulenga twatwalilila ukubomba uyu mulimo, pantu twalishiba ukuti abantu balasumina ukukutika imbila nsuma ifintu nga fyayaluka mu bumi bwabo. Natulande pa fyacitikile umutumwa Paulo no munankwe Sila. Ilyo bali mu musumba wa Filipi, abalebasuusha balibabikile mu cifungo. Lyena pa kati ka bushiku, kwaishile icinkukuma icatenseshe icifungo ica kuti ne fiibi fyaliswike. Kalinda wa cifungo amwene kwati abafungwa nabafulumuka e ico alefwaya ukuipaya. Lelo Paulo abilikishe ati: “Wi-ipaya, pantu bonse e mo tuli!” Kalinda wa cifungo aipwishe ati: “Cinshi ningacita pa kuti mpusuke?” Na bo bamwebele abati: “Nga watetekela Shikulu Yesu e lyo ukapusuka.”—Imil. 16:25-34.

11, 12. (a) Finshi ilyashi lya kwa kalinda wa cifungo litusambilisha pa mulimo wa kubila imbila nsuma? (b) Mulandu nshi tufwaila ukutwalilila ukubila imbila nsuma?

¹¹ Finshi ilyashi lya kwa kalinda wa cifungo litusambilisha pa mulimo wa kubila imbila nsuma? Moneni ifyacitike: Kalinda wa cifungo alyalwike kabili alombele ukuti bamwafwe pa numa ya cinkukuma. Ifi fine e ficitika na muno nshiku, abantu bamo abakaana ukukutika  ubukombe bwa mu Baibolo kuti bayaluka no kufwaya ukuti babafwe nga kwacitika ifyo bashaleenekela. Ku ca kumwenako, bamo mu cifulo tubila nalimo incito iyo babomba pa myaka iingi kuti yapwa ukwabula no kwenekela kabili kuti baba no bulanda. Bambi nalimo kuti baba no bulanda pa mulandu wa kuti balekana na bena mwabo. Bambi nabo kuti baba no bulanda pa mulandu wa kuti babasanga no bulwele ubukalamba, nelyo pa mulandu wa mfwa ya kwa lupwa nelyo cibusa wabo. Ifya musango uyu nga fyacitika, abali no bulanda nalimo kuti balayipusha ico babela pa calo, ifipusho ifyo bashabalile abayipushapo. Nalimo kuti balayipusha abati, ‘Cinshi ningacita pa kuti mpusuke?’ Nga twakumana na bantu ba musango uyu, nalimo kuti basumina ukukutika ubukombe tubila ubulenga umuntu aba ne subilo.

¹² E ico nga twatwalilila ukubila imbila nsuma, tukalasansamusha abantu pa nshita iyo bengafwaya ukukutika. (Esa. 61:1) Ba Charlotte ababomba umulimo wa nshita yonse pa myaka 38 batile: “Abantu baliluba. Balingile ukukutika imbila nsuma.” Ba Ejvor ababomba bupainiya pa myaka 34 nabo batile: “Muno nshiku abantu baleba sana no bulanda. Ndafwaisha ukubafwa. Ici cilalenga ndebila imbila nsuma.” Ukutemwa abantu banensu kulalenga twatwalilila ukubila imbila nsuma!

13, 14. (a) Cinshi Yehova atupeela ico ilembo lya kwa Yohane 15:11 lyalandapo? (b) Finshi tufwile ukucita pa kuti insansa sha kwa Yesu shibe ishesu? (c) Bushe insansa shilenga tuleumfwa shani pa mulimo wesu uwa kubila imbila nsuma?

¹³ Mu nshita ya bushiku pa bushiku Yesu alefwa, alyebele abatumwa bakwe ifintu ifyali no kubafwa ukutwalilila ukutwala ifisabo. Fintu nshi abebele, kabili tunonkelamo shani?

¹⁴ Ukusekelela. Bushe ukukonka ifunde lya kwa Yesu ilya kubila kwali no kuba icisendo? Awe. Pa numa ya kulanda icilangililo ca muti wa mwangashi, Yesu atile apo tubila pa Bufumu tukalasekelela. (Belengeni Yohane 15:11.) Na kuba, alitwebele ati insansa shakwe shikaba insansa shesu. Kuti twaba shani ne nsansa sha kwa Yesu? Nga fintu Yesu abalilepo ukulanda, ailingenye ku muti wa mwangashi e lyo abasambi bakwe abalingenye ku misambo. Umuti wa mwangashi ulatungilila imisambo. Nga ca kuti imisambo yatwalilila ukuba ku muti, ilakwata amenshi na fimbi ifyo ikabila pa kuti tayumine. Na ifwe bene nga ca kuti twatwalilila ukuba muli Kristu, e kutila tulekonka sana mu ntampulo shakwe, tukalaba ne nsansa nga shintu ena akwata pa mulandu wa kucita ifyo Wishi afwaya. (Yoh. 4:34; 17:13; 1 Pet. 2:21) Ba Hanne ababomba bupainiya ukucila pa myaka 40 batile: “Insansa nkwata nga nabila imbila nsuma, shilenga ndetwalilila ukubombela Yehova.” Ukwabula no kutwishika insansa tukwata shilenga twatwalilila ukubila imbila nsuma na mu fifulo umo abantu bashikutika sana.—Mat. 5:10-12.

15. (a) Cinshi Yehova atupeela ico ilembo lya kwa Yohane 14:27 lyalandapo? (b) Bushe umutende utwafwa shani ukutwalilila ukutwala ifisabo?

¹⁵ Umutende. (Belengeni Yohane 14:27.) Ilyo Yesu ashilafwa pali bulya bwine bushiku, aebele abatumwa bakwe ati: “Namupeela umutende wandi.” Bushe umutende utwafwa shani ukutwala ifisabo? Nga twatwalilila ukubila imbila nsuma tuleshiba ukuti tulesekesha Yehova, ici cilenga tuleba no mutende kabili uyu mutende ulenga twatwalilila ukubila imbila nsuma. (Amalu. 149:4; Rom. 5:3, 4; Kol. 3:15) Ba Ulf ababomba umulimo wa nshita yonse pa myaka 45 batile, “Kwena ndanaka nga ndebila imbila nsuma, lelo uyu mulimo  ulalenga ndeba ne nsansa sha cine cine.” Ala tulatasha pa mutende uo Lesa atupeela!

16. (a) Cinshi Yehova atupeela ico ilembo lya kwa Yohane 15:15 lyalandapo? (b) Finshi abatumwa balingile ukucita pa kuti batwalilile ukuba ifibusa fya kwa Yesu?

¹⁶ Ukuba ifibusa fya kwa Yesu. Ilyo Yesu alandile ukuti alefwaya abatumwa bakwe ‘balesekelele nga nshi,’ alibebele ico cacindamina ukulatemwana nga nshi. (Yoh. 15:11-13) Lyena abebele ati: “Nakulamwita ati abanandi.” Ala ukuba ifibusa fya kwa Yesu bupe ubusuma nga nshi! Finshi abatumwa bakwe balingile ukucita pa kuti batwalilile ukuba ifibusa fyakwe? Balingile ‘ukulatwala ifisabo.’ (Belengeni Yohane 15:14-16.) Nalimo imyaka ibili ilyo Yesu ashilalanda aya amashiwi, aebele abatumwa bakwe ati: “Ilyo muleya, mulebila amuti, ‘Ubufumu bwa mu muulu nabupalama.’” (Mat. 10:7) Kanshi pali bulya bushiku bwa kulekeleshako abakoseleshe ukutwalilila ukulabila imbila nsuma iyo batendeke ukubila. (Mat. 24:13; Marko 3:14) Ukubomba umulimo Yesu abebele takwayangwike, lelo balibombele kabili balitwalilile ukuba ifibusa fyakwe. Cinshi cabafwile? Cintu na cimbi ico Yehova abapeele.

17, 18. (a) Cinshi Yehova atupeela ico ilembo lya kwa Yohane 15:16 lyalandapo? (b) Bushe ubu bupe bwali no kwafwa shani abasambi ba kwa Yesu? (c) Finshi Yehova atupeela ifitukosha muno nshiku?

¹⁷ Ukwasuka amapepo yesu. Yesu atile: “Conse ico mwalomba Tata mwi shina lyandi, akamupeela.” (Yoh. 15:16) Ifi Yesu alaile abatumwa bakwe fifwile fyalibakoseshe! * Nangu ca kuti tabaumfwikishe umo aloseshe, Intungulushi yabo yali mupepi no kufwa, lelo tabali na kushala fye ukwabula uwa kubafwa. Yehova ali no kubafwa nga bamulomba ukuti abafwe pa kuti batwalilile ukukonka ifunde lya kulabila pa Bufumu. Na cine, ilyo papitile fye inshita iinono, Yehova alyaswike amapepo yabo.—Imil. 4:29, 31.

¹⁸ Ifi fine e fyo caba na muno nshiku. Nga twatwalilila ukutwala ifisabo, tulaba ifibusa fya kwa Yesu. Na kabili kuti twacetekela ukuti Yehova aliiteyanya ukwasuka amapepo yesu ayo tumulomba ukuti aletwafwa ukushipikisha amafya ayo twingakwata ilyo tulebila imbila nsuma ya Bufumu. (Fil. 4:13) Ala twalipaalwa pantu Yehova alasuka amapepo yesu kabili tuli fibusa fya kwa Yesu! Ifi Yehova atupeela ifyo twalandapo filatukosha pa kuti tutwalilile ukutwala ifisabo.—Yako. 1:17.

19. (a) Cinshi cilenga tuletwalilila ukubila imbila nsuma? (b) Finshi fitwafwa ukutwalilila ukubomba umulimo wa kwa Lesa?

¹⁹ Muli cino cipande twasambilila ukuti icilenga tutwalilile ukubila imbila nsuma, ni co tufwaya Yehova acindamikwa no kulenga ishina lyakwe ukuba ilya mushilo. Kabili ni co tufwaya ukulanga ukuti twalitemwa Yehova na Yesu, tulafwaya ukusoka abantu, e lyo no kulanga ukuti twalitemwa abanensu. Na kabili ifyo Yehova atupeela e kutila, ukusekelela, umutende, ukuba ifibusa fya kwa Yesu, e lyo ne fyo asuka amapepo yesu filatukosha pa kuti tulebomba umulimo wakwe. Ala Yehova alasekelela nga amona ifyo tuipeelesha pa kuti ‘tuletwalisha’ ifisabo!