Tuʼn qxiʼ toj xnaqʼtzbʼil

Tuʼn qikʼx atz jatumel ta tajlal xnaqʼtzbʼil

¿Tiquʼn kukx ‹in nok nim qwitz›?

¿Tiquʼn kukx ‹in nok nim qwitz›?

«Tuʼntzun jlu kjawil nimsaʼn Nmane qa ma tzʼok nim kywitze, ex kyjaʼtzun tten tuʼn kyoke te nxnaqʼtzbʼene» (JUAN 15:8).

BʼITZ: 53 EX 60

1, 2. a) ¿Alqiʼj yolin Jesús kyukʼil t-xnaqʼtzbʼen tojju qonikʼen tej chʼixtoq tkyim? (Qʼonka twitza tiʼj tnejel tilbʼilal). b) ¿Tiquʼn nim toklen tuʼn tok qbʼiʼn qeju tiquʼn in qo ex pakbʼal? c) ¿Tiʼ qo xnaqʼtzal tiʼj?

TOJJU qʼonikʼen tej chʼixtoq tkyim Jesús, yolin nim ambʼil kyukʼil t-apóstol. Xi tqʼamaʼn kye qa ax tok kʼujlaʼn qe tuʼn. Ik tzeʼn el qnikʼ tiʼj toj xnaqʼtzbʼil ma kyaj, ok tqʼon tibʼ ik tzeʼn tqan uva. Iktzun tten xi tqʼuqbʼaʼn kykʼuʼj qe t-xnaqʼtzbʼen tuʼn kukx ‹tok nim kywitz›, moqa toj juntl yol, tuʼn kukx kypakbʼan tiʼj Tkawbʼil Dios (Juan 15:8).

2 Pero nya oʼkx xi tqʼamaʼn Jesús kye tiʼtoq tuʼn tbʼant kyuʼn, sino ax ikx xi tqʼamaʼn kye tiquʼn tuʼn tbʼant kyuʼn. Xi tqʼamaʼn kye alkyeqe tiquʼn kukx tuʼn kypakbʼan. ¿Tiquʼn nim toklen tuʼn tok qbʼiʼn qeju tiquʼn in qo ex pakbʼal? Tuʼnju che onil qiʼj tuʼn kukx qpakbʼan tiʼj «yol [...] kye kykyaqil nasyon» (Mat. 24:13, 14). Tuʼntzunju, qo xnaqʼtzal kyiʼj kyaje tiquʼn in qo ex pakbʼal ik tzeʼn in tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios. Ax ikx qo xnaqʼtzal tiʼj kyaje tiʼchaq in tzaj tqʼoʼn Jehová qe, aqeju in che onin qiʼj tuʼn kukx tel qwitz.

TUʼNJU IN JAW QNIMSAʼN JEHOVÁ

3. a) ¿Alkye jun tiquʼn in kanet quʼn toj Juan 15:8 tuʼn kukx qpakbʼan? b) ¿Tiʼ in kubʼ techlaʼn qe uva tojju txʼolbʼabʼil yolin Jesús tiʼj, ex tiquʼn tbʼanel techel lu?

3 Aju tiquʼn mas nim toklen in qo pakbʼan, aju in jaw qnimsaʼn Jehová ex in nok tbʼi te xjan quʼn (kjawil uʼjit Juan 15:1, 8). Toj txʼolbʼabʼil lu ok tqʼoʼn Jesús Ttat ik tzeʼn xjal in kuʼx tawaʼn tqan uva. Atzunte, ok tqʼon tibʼ ik tzeʼn tqan uva, ex tqʼama qa ik kyten qe t-xnaqʼtzbʼen ik tzeʼn tqʼabʼ uva (Juan 15:5). Tuʼntzunju, in che ok uva te jun tbʼanel techel tiʼjju twitz Tkawbʼil Dios in kyqʼon okslal. Tqʼama Jesús jlu kye t-apóstol: «Tuʼntzun jlu kjawil nimsaʼn Nmane qa ma tzʼok nim kywitze, ex kyjaʼtzun tten tuʼn kyoke te nxnaqʼtzbʼene». Ik tzeʼn jun xjal in kux tawaʼn tqan uva, in tzalaj aj tel tbʼanel twitz uva, ax ikx qe in jaw qnimsaʼn Jehová aj tok tilil quʼn tuʼn qyolin tiʼj Tkawbʼil (Mat. 25:20-23).

4. a) ¿Toj alkye tten in jaw qnimsaʼn tbʼi Jehová? b) ¿Tiʼ teya in kubʼ tnaʼn tuʼnju o tzaj qʼoʼn toklena tuʼn tok tbʼi Jehová te xjan?

4 Ik tzeʼn ma qqʼama, in nok tbʼi Jehová te xjan aj qpakbʼan. ¿Alkye tten? Ax tok, mlay tzʼok tbʼi Jehová te mas xjan quʼn, tuʼnju ya xjan tbʼi toj tkyaqil tten. Pero bʼaʼn tuʼn tok qqʼoʼn qwiʼ tiʼjju kubʼ ttzʼibʼin aj sanjel Isaías tiʼj Jehová: «Aqine Kymane aju Tajaw Tkyaqil, aqine tuʼn wok kyqʼoʼne te xjan» (Is. 8:13). Jun tten tuʼn tjaw qnimsaʼn tbʼi Jehová, aju qa ma tzʼok qqʼoʼn toklen, qa ma kubʼ qximen qa mas nim toklen tbʼi kywitz txqantl ex qa ma qo onin kyiʼj xjal tuʼn tel kynikʼ tiʼj qa xjan tbʼi (Mat. 6:9). Jun techel, aj qyolin kyiʼj tbʼanel tmod Jehová ex kyiʼj tiʼchaq in tzaj ttziyen kye xjal, in qo kolin tiʼj tbʼi kyiʼj nya ax tok yol in tzaj tqʼamaʼn Satanás (Gén. 3:1-5). Ax ikx in nok tbʼi te xjan quʼn aj qonin kyiʼj xjal tuʼn tel kynikʼ tiʼj qa at toklen Jehová ‹tuʼn tjaw nimset tbʼi, tuʼn tnimanjtz, ex tuʼn tkʼamonte ipumalj› (Apoc. 4:11). In tzaj tqʼamaʼn jun ermano Rene tbʼi, * aju o tzʼajbʼen te precursor toj 16 abʼqʼi: «In xi nqʼoʼne chjonte teju Bʼinchal tkyaqil tuʼnju o tzaj tqʼoʼn woklene tuʼn woke te testigo tiʼj. A jlu in nonin wiʼje tuʼn kukx npakbʼane».

TUʼNJU KʼUJLAʼN JEHOVÁ EX JESÚS QUʼN

5. a) ¿Alkye jun tiquʼn in kanet quʼn toj Juan 15:9, 10 tuʼn kukx qpakbʼan? b) ¿Alkye tten tqʼama Jesús qa nim toklen tuʼn tikʼx quʼn?

5 (Kjawil uʼjit Juan 15:9, 10). Juntl tiquʼn nim toklen tuʼn qpakbʼan, aju qkʼujlabʼil at tiʼj Jehová ex tiʼj Jesús (Mar. 12:30; Juan 14:15). Nya oʼkx xi tqʼamaʼn Jesús kye t-xnaqʼtzbʼen tuʼn kyten toj tkʼujlabʼil, sino tqʼama tuʼn kukx kyten toj. ¿Tiquʼn? Tuʼnju nim toklen tuʼn kukx tikʼx quʼn tuʼntzun qok te axix tok okslal toj junjun abʼqʼi. Tqʼama Jesús qa nim toklen tuʼn kukx tikʼx quʼn tej tajbʼen jun ex juntl maj yol che tenkje tuʼn toj chʼin txʼolbʼabʼil in kanet quʼn toj Juan 15:4-10.

6. ¿Alkye tten in kubʼ qyekʼin qa kukx qaj tuʼn qten toj tkʼujlabʼil Jesús?

6 ¿Alkye tten in kubʼ qyekʼin qa kukx qaj tuʼn qten toj tkʼujlabʼil Jesús ex tuʼn qxi tkʼamoʼn? Qa ma txi qnimen qeju kawbʼil kyaj tqʼamaʼn. Toj juntl yol, in tzaj tqʼamaʼn Jesús qe tuʼn qnimen te. Mintiʼ in tzaj tqanin Jesús juntl tiʼ qe tuʼnju ax te in bʼant tuʼn. Tqʼama jlu: «Ik tzaʼn weye ma che japun qe tmandamyent Nmane wuʼne ex kukx ma ten tkʼujlalil wiʼje». Tuʼn jlu in nel qnikʼ tiʼj qa ax Jesús kyaj qʼonte techel qwitz (Juan 13:15).

7. ¿Tiʼ toklen aju tuʼn qnimen at tukʼilju kʼujlabʼil?

7 Kyaj tqʼamaʼn Jesús qa at toklen aju tuʼn qnimen tukʼilju kʼujlabʼil tej tqʼama jlu kye t-apóstol: «Aju xjal at qe nmandamyente tukʼil ex in che japun tuʼn, atzunju in chin kʼujlanjtze tuʼn» (Juan 14:21). Aj t-xi qnimen kawbʼil kyaj tqʼoʼn Jesús tiʼjju tuʼn qxiʼ ex tuʼn qpakbʼan, ax ikx in kubʼ qyekʼin qkʼujlabʼil tiʼj Jehová. ¿Tiquʼn? Tuʼnju ax te t-ximbʼetz at ik tzeʼn te Jesús (Mat. 17:5; Juan 8:28). Ex tuʼnju kukx kʼujlaʼn Jehová ex Jesús quʼn, ax ikx kye in qo ok kykʼujlaʼn.

TUʼNJU QAJ TUʼN T-XI QQʼAMAʼN KYE XJAL

8, 9. a) ¿Alkye juntl tiquʼn in qo pakbʼan? b) ¿Tiquʼn in nonin qiʼj aju in tzaj tqʼamaʼn Ezequiel 3:18, 19 ex 18:23 tuʼn kukx qpakbʼan?

8 Aju toxin tiquʼn kukx in qo pakbʼan, aju qajbʼil tuʼn t-xi qqʼamaʼn tqanil kye xjal. In tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios qa «xi tpakbʼaʼn Noé kye xjal tuʼn kybʼinchante aju tzʼaqlxix» (kjawil uʼjit 2 Pedro 2:5). Tuʼn jlu in nel qnikʼ tiʼj qa ax ikx xi tqʼamaʼn Noé kye xjal qa chʼixtoq tul xitbʼil. ¿Tiquʼn in xi qqʼamaʼn jlu? Qbʼinx aju tqʼama Jesús: «Porke tuj tqʼijlalil tej naʼnxtoq ttzaj qʼeqabʼ, in che waʼn xjal ex in che kʼan, in che mojeʼ xinaq tukʼil kyxuʼjil ex qe xuʼj tukʼil kychmil, kukxtoq kybʼinchante jlu tuj qʼij tej tokx Noé tuj matij bark; ex mintiʼtoq tok kykwent tiʼj tej ttzaj qʼeqabʼ kyibʼaj; kykyaqiltzun e jeʼx qʼiʼn tuʼn aʼ. Ikxtzun kbʼajelju ok wule aqine skʼoʼmaj qine tuʼn Dios tuʼn ntene kyukʼil xjal» (Mat. 24:38, 39). Maske junxitl kymod xjal, kukx bʼant aqʼuntl tuʼn Noé, aju tuʼn t-xi tqʼamaʼn kye xjal qa tzultoq xitbʼil.

9 Toj ambʼil jaʼlo, in qo pakbʼan Tkawbʼil Dios kye xjal tuʼntzun t-xi qʼet ambʼil kye tuʼn tel kynikʼ tiʼj alkye tajbʼil Jehová kye. Ik tzeʼn te Jehová, qaj tuʼn tok kybʼiʼn tbʼanel tqanil ex tuʼn kykyaj anqʼin (Ezeq. 18:23). Aj qpakbʼan ttzi junjun ja ex jatumel in che ikʼ nim xjal, in tzaj tqʼoʼn ambʼil qe tuʼn t-xi qqʼamaʼn kye txqantl qa kʼelel tiʼn Tkawbʼil Dios tkyaqil nya bʼaʼn at toj ambʼil jaʼlo (Ezeq. 3:18, 19; Dan. 2:44; Apoc. 14:6, 7).

TUʼNJU KʼUJLAʼN QE XJAL QUʼN

10. a) ¿Alkye juntl tiquʼn in kanet quʼn toj Mateo 22:39 tuʼntzun kukx qpakbʼan? b) Qʼamantza alkye tten onin Pablo ex Silas tiʼj jun xjal xqʼuqil pres toj tnam Filipos.

10 Qo xnaqʼtzan tiʼj juntl tiquʼn kukx in qo pakbʼan: tuʼnju kʼujlaʼn qe xjal quʼn (Mat. 22:39). Ojtzqiʼn quʼn qa jaku chʼexpaj kyximbʼetz xjal qa ma chʼexpaj jun tiʼ toj kyanqʼibʼil. Aju qkʼujlabʼil at kyiʼj, in nonin qiʼj tuʼn kukx qpakbʼan. Qo ximen tiʼjju ikʼ tiʼj apóstol Pablo ex tiʼj tukʼil toj pakbʼabʼil, aju Silas tbʼi, toj tnam Filipos. E okx qʼoʼn toj pres kyuʼn aj qʼoj. Noq minabʼen e jaqet ttzi ja jatumel ateʼtoq xjal toj pres tuʼn jun kyaqnajnabʼ toj tmij aqʼbʼil. Tzaj xobʼ xqʼuqil pres tuʼnju kubʼ t-ximen qa otoq che ex oq xjal, ex tuʼntzunju kubʼ t-ximen tuʼn tkubʼ tbʼyon tibʼ. Noqtzun tuʼnj, xi schʼin Pablo tiʼj ex xi tqʼamaʼn te tuʼn miʼn tkubʼ tbʼyon tibʼ. Tzaj bʼaj tkʼuʼj xjal xqʼuqil kyiʼj pres ex tqʼama jlu: «¿Ti ok nbʼinchaʼye tuʼn nklete?». Xi kytzaqʼweʼn Pablo te: «Okslama Qajaw Jesucrist, ex ok kleteltzuna» (Hech. 16:25-34).

Aju qkʼujlabʼil at tiʼj Jehová, tiʼj Jesús ex kyiʼj xjal, in nonin qiʼj tuʼn kukx qpakbʼan. (Qʼonka twitza tiʼj taqikʼ 5 ex 10).

11, 12. a) ¿Tiʼ xnaqʼtzbʼil in tzaj tqʼoʼn txʼolbʼabʼil tiʼjju xjal xqʼuqil kyiʼj pres qe tiʼj pakbʼabʼil? b) ¿Tiquʼn qaj tuʼn kukx qpakbʼan?

11 ¿Tiʼ xnaqʼtzbʼil in tzaj tqʼoʼn txʼolbʼabʼil lu qe tiʼj pakbʼabʼil? Qqʼonk qwiʼ tiʼj qa chʼexpaj tmod xjal in xqʼuqintoq kyiʼj pres ex xi tqanin onbʼil tej otoqxi tzikʼ kyaqnajnabʼ. Ax ikx jaʼlo, ateʼ junjun xjal mintiʼtoq in nok kybʼiʼn tbʼanel tqanil, pero jaku chʼexpaj kyximbʼetz aj tikʼ jun nya bʼaʼn toj kyanqʼibʼil. Jun techel, ateʼ junjun in kubʼ kynaʼn nim bʼis aj tel qʼiʼn kyaqʼun, aj ttzaj nya bʼaʼn toj kymejebʼleʼn, aj ttzaj qʼamaʼn kye qa at jun yabʼil kyiʼj moqa aj tkyim jun toj kyja. Aj kyikʼ tiʼchaq ik tzeʼn jlu toj kyanqʼibʼil, ateʼ junjun tzma tnejel maj in kubʼ kyxjelin toj kyanqʼibʼil tiquʼn ateʼ tzalu twitz Txʼotxʼ. Bʼalo ax ikx kye jaku tzaj kyqanin ik tzeʼn teju xjal in xqʼuqintoq kyiʼj pres: «¿Ti ok nbʼinchaʼye tuʼn nklete?». Aj kykanet xjal lu quʼn toj pakbʼabʼil, bʼalo ateʼ junjun kyaj tuʼn tok kybʼiʼn tqanil tiʼj qʼuqbʼil kykʼuʼj.

12 Ikju, qa kukx ma qo pakbʼan, jaku txi qqʼoʼn qʼuqbʼil kykʼuʼj xjal qa kyaj tuʼn tok kybʼiʼn (Is. 61:1). In tzaj tqʼamaʼn Carla jlu, jun ermana qʼiʼn 38 abʼqʼi tuʼn toj tajbʼebʼil te Jehová toj tkyaqil ambʼil: «Toj ambʼil jaʼlo tzpetni ateʼ xjal. Il tiʼj tuʼn t-xi qʼamet tbʼanel tqanil in xi qiʼn kye». Atzunte juntl ermana Eva tbʼi, aju qʼiʼn 34 abʼqʼi tuʼn te precursora in tzaj tqʼamaʼn jlu: «Naʼmxtoq tikʼ jun ambʼil jatumel in kubʼ kynaʼn xjal nim bʼis. Waje tuʼn wonine kyiʼj ex in nonin jlu wiʼje tuʼn kukx npakbʼane». Tuʼn jlu jaku txi qqʼamaʼn qa in nonin qkʼujlabʼil at kyiʼj xjal tuʼn kukx qpakbʼan.

AQEJU OYAJ IN TZAJ TQʼOʼN JEHOVÁ QE TUʼN KUKX QPAKBʼAN

13, 14. a) ¿Alkye oyaj in yolin Juan 15:11 tiʼj? b) ¿Alkye tten jaku kubʼ qnaʼn tzalajbʼil ik tzeʼn te Jesús? c) ¿Alkye tten in nonin tzalajbʼil qiʼj toj pakbʼabʼil?

13 Tojju mankbʼil qonikʼen tej tten Jesús tzalu twitz Txʼotxʼ, ax ikx xi tqʼamaʼn kye t-apóstol qa tzul qʼoʼn oyaj kye tuʼn Jehová ex che oniltoq oyaj lu kyiʼj tuʼn kukx tel kywitz. ¿Alkyeqe oyaj lu? ¿Ex tzeʼn in che onin qiʼj toj ambʼil jaʼlo?

14 Aju tzalajbʼil. ¿Jakupe txi qqʼamaʼn qa jun iqtz aju kawbʼil kyaj tqʼoʼn Jesús qe tuʼn qpakbʼan? Mlayx. Tej otoqxi bʼaj yolin Jesús tiʼj tqan uva, kyaj tqʼamaʼn qa ax tzalajbʼil kbʼel qnaʼn ik tzeʼn te qa ma qo pakbʼan tiʼj Tkawbʼil Dios (kjawil uʼjit Juan 15:11). ¿Tiquʼn? Ik tzeʼn o qo xnaqʼtzan tiʼj, ok tqʼon tibʼ Jesús ik tzeʼn tqan uva, atzun qe t-xnaqʼtzbʼen ik tzeʼn qe tqʼabʼ uva. Ax aʼ ex abono in xi kykʼamoʼn qe tqʼabʼ uva ik tzeʼn qe tqan. Ax jlu in bʼaj qiʼj, kbʼel qnaʼn ax tzalajbʼil ik tzeʼn te Jesús aj in bʼant tajbʼil Jehová tuʼn qa kukx ma qo ten tukʼil ex qa ma tzʼok qqʼoʼn qwiʼ tiʼjju in tzaj tqʼamaʼn qe (Juan 4:34; 17:13; 1 Ped. 2:21). In tzaj tqʼamaʼn ermana Ana jlu, aju ma tzikʼ mas te 40 abʼqʼi in najbʼen te precursora: «Aju tzalajbʼil in kubʼ nnaʼne aj nmeltzʼaje toj pakbʼabʼil, in nonin wiʼje tuʼn kukx wajbʼene te Jehová». Ikju, in tzaj tqʼoʼn tzalajbʼil qipumal tuʼn kukx qpakbʼan, axpe ikx kyoj qeju lugar jatumel mintiʼxix in nok kybʼiʼn xjal tbʼanel tqanil (Mat. 5:10-12).

15. a) ¿Alkye oyaj in yolin Juan 14:27 tiʼj? b) ¿Alkye tten in nonin qiʼj aju qʼuqbʼil qkʼuʼj kyaj tqʼoʼn Jesús tuʼn kukx tel qwitz?

15 Aju tuʼn tqeʼ qkʼuʼj (kjawil uʼjit Juan 14:27). Tojxju qonikʼen aju, otoq tqʼama Jesús jlu kye t-apóstol: «Kyjel nqʼuqbʼaʼne kykʼuʼje». ¿Alkye tten in nonin jlu qiʼj tuʼn kukx tel qwitz? Ojtzqiʼn quʼn qa in xi tkʼamoʼn Jehová ex Jesús aju in bʼant quʼn qa kukx in nikʼx quʼn toj pakbʼabʼil. Ex tuʼn jlu in qeʼ qkʼuʼj (Sal. 149:4; Rom. 5:3, 4; Col. 3:15). In tzaj tqʼamaʼn Alfredo jlu, jun ermano qʼiʼn 45 abʼqʼi tuʼn toj tajbʼebʼil te Jehová toj tkyaqil ambʼil: «O kubʼ nnaʼne nim siktleʼn aj nmeltzʼaje pakbʼal, pero tuʼn aqʼuntl lu in kubʼ nnaʼne tbʼanel ex in tzaj tqʼoʼn axix tok ttxolil wanqʼibʼile». Ax tok, in kubʼ qnaʼn nim tzalajbʼil tuʼnju kukx at qʼuqbʼil qkʼuʼj.

16. a) ¿Alkye oyaj in yolin Juan 15:15 tiʼj? b) ¿Tiʼtoq tuʼn tbʼant kyuʼn apóstol tuʼn kukx kytzalaj tiʼj kyamiwbʼil tukʼil Jesús?

16 Aju kyamiwbʼil tukʼil Jesús. Tej otoqxi tqʼama Jesús kye t-apóstol qa tajtoq tuʼn kytzalajxix, xi tchikʼbʼaʼn kye qa nim toklen tuʼn tten kykʼujlabʼil axix tok (Juan 15:11-13). Ex tqʼamatl jlu kye: «Ma tzʼok nqʼoʼne kybʼiye te wamiwoye». Aju kyamiwbʼil tukʼil Jesús: ¡Jun tbʼanelxix oyaj! ¿Tiʼtoq tuʼn tbʼant kyuʼn apóstol tuʼn kukx kytzalaj tiʼj kyamiwbʼil tukʼil Jesús? Tuʼn kukx tel kywitz (kjawil uʼjit Juan 15:14-16). Otoq tzikʼ kabʼe abʼqʼi tbʼajlen tqʼamaʼn Jesús kye tuʼn kyxiʼ qʼamalte tqanil jlu: «Aju kawbʼil in tzaj tuj kyaʼj ma tzul laqʼeʼ» (Mat. 10:7). Tuʼntzunju, tojju mankbʼil qonikʼen tej tten Jesús kyukʼil, onin kyiʼj tuʼn kukx tikʼx kyuʼn ex tuʼn kukx tbʼant aqʼuntl lu kyuʼn (Mat. 24:13; Mar. 3:14). Kwesttoq tuʼn tjapun kawbʼil lu kyuʼn, pero jakutoq bʼant kyuʼn ex iktzun tten kukx jakutoq che ok te tamiw Jesús. Ex at juntl oyaj in tzajtoq tqʼoʼn Jehová ex kʼoniltoq kyiʼj.

17, 18. a) ¿Alkye oyaj in yolin Juan 15:16 tiʼj? b) ¿Alkye tten kʼoniltoq oyaj lu kyiʼj t-xnaqʼtzbʼen Jesús? c) ¿Alkyeqe oyaj in tzaj tqʼoʼn Jehová qe toj ambʼil jaʼlo, aqeju in che onin qiʼj?

17 Aju tzaqʼwebʼil tiʼj qnaʼj Dios. Tqʼama Jesús kye t-apóstol qa tzul tqʼoʼn Jehová tkyaqil tiʼchaq kye qa ma t-xi kyqanin toj tbʼi (Juan 15:16). Nimlo onin jlu kyiʼj. * Ax tok, chʼixtoq tpon ambʼil tuʼn tkyim Jesús ex naʼmxtoq telxix kynikʼ tiʼj jlu. Noqtzun tuʼnj, kukxtoq tzul qʼoʼn onbʼil kye. Aj t-xi kyqanin onbʼil tuʼn kypakbʼan tiʼj Tkawbʼil Dios, che ul tzaqʼweʼn tuʼn Jehová. Tej tikʼ chʼintl ambʼil, ok kyqʼoʼn kywitz tiʼj alkye tten tzaj ttzaqʼweʼn Jehová aju xi kyqanin te (Hech. 4:29, 31).

Jaku tzʼok qeʼ qkʼuʼj tiʼj qa tzul ttzaqʼweʼn Jehová qnaʼj Dios aj t-xi qqanin onbʼil te. (Qʼonka twitza tiʼj taqikʼ 18).

18 Axju in bʼaj toj ambʼil jaʼlo. Qa kukx in nel qwitz, kukx qo okel te tamiw Jesús. Nya oʼkxju, ax ikx kʼokel qeʼ qkʼuʼj tiʼj qa tzul ttzaqʼweʼn Jehová qoʼ aj t-xi qqanin onbʼil te tuʼn tkubʼ kyiʼj nya bʼaʼn quʼn toj pakbʼabʼil (Filip. 4:13TNM). In xi qqʼoʼn nim chjonte tuʼnju in tzaj ttzaqʼweʼn Jehová qnaʼj Dios ex tuʼnju in qo ok te tamiw Jesús. Aqeju tiʼchaq lu, in tzaj kyqʼoʼn qipumal tuʼn kukx tel qwitz (Sant. 1:17).

19. a) ¿Tiquʼn kukx in qo pakbʼan? b) ¿Tiʼ kʼonil qiʼj tuʼn tkubʼ bʼaj aqʼuntl o tzaj qʼamaʼn qe?

19 Ik tzeʼn ma tzʼel qnikʼ tiʼj toj xnaqʼtzbʼil lu, kukx in qo pakbʼan tuʼnju in jaw qnimsaʼn Jehová ex in nok tbʼi te xjan quʼn. Tuʼn jlu in kubʼ qyekʼin qkʼujlabʼil tiʼj Jehová ex tiʼj Jesús. Ax ikx, in qo pakbʼan tuʼnju qaj tuʼn t-xi qqʼamaʼn kye xjal ex qaj tuʼn tkubʼ qyekʼin qkʼujlabʼil kyiʼj. Ex in che onin qeju oyaj in tzaj qʼoʼn qe, aju tzalajbʼil, qʼuqbʼil qkʼuʼj, aju qamiwbʼil tukʼil Jesús ex aju tzaqʼwebʼil kyiʼj qnaʼj Dios, tuʼnju in tzaj kyqʼoʼn qipumal tuʼn tkubʼ bʼaj aqʼuntl o tzaj qʼamaʼn qe. Nimxix in tzalaj Jehová aj tok tqʼoʼn twitz tiʼj qa in nok tilil quʼn tuʼn kukx qpakbʼan.

^ taqik' 4 Ma che kubʼ chʼixpet bʼibʼaj ateʼkux toj xnaqʼtzbʼil lu.

^ taqik' 17 Toj ambʼil tej tyolin Jesús kyukʼil t-apóstol, nim maj xi tqʼamaʼn kye qa tzultoq ttzaqʼweʼn Jehová kynaʼj Dios (Juan 14:13; 15:7, 16; 16:23).