Wulu kɔ nuhua edwɛkɛ ne azo

Wulu kɔ nuninyɛne ne azo

Deɛmɔti ‘Yɛkɔ Zo Yɛso Ma Dɔɔnwo La’

Deɛmɔti ‘Yɛkɔ Zo Yɛso Ma Dɔɔnwo La’

“Mɔɔ wula me Ze anyunlunyia la a le kɛ bɛkɛhɔ zo bɛkɛzo ma dɔɔnwo na bɛahile kɛ bɛle me ɛdoavolɛma.”​—DWƆN 15:8.

EDWƐNE: 53, 60

1, 2. (a) Ɔka ekyii Gyisɛse wu la, edwɛkɛ boni a ɔhanle ɔhilele ye ɛdoavolɛma ne a? (Nea mɔlebɛbo nvoninli ne.) (b) Duzu ati a ɔhyia kɛ yɛkakye deɛmɔti yɛka edwɛkɛ ne ɛ? (d) Duzu a yɛbazuzu nwo a?

NƆE ne mɔɔ aleɛ kye a Gyisɛse bawu la, ɔ nee ye ɛzoanvolɛma ne dendɛle hyɛle na ɔmaanle bɛnwunle kɛ ɔkulo bɛ kpalɛ. Eza ɔhanle vanye ɛrɛlɛ ne mɔɔ yɛzuzule nwo wɔ edwɛkɛ mɔɔ li ɛhye anyunlu anu la ɔhilele bɛ. Gyisɛse luale ɛrɛlɛ zɔhane azo maanle ye ɛdoavolɛma anwosesebɛ kɛ ‘bɛhɔ zo bɛzo ma dɔɔnwo’​—bɛzi abotane bɛha Belemgbunlililɛ edwɛkɛ ne.​—Dwɔn 15:8.

2 Eza, Gyisɛse hanle mɔɔ ɔwɔ kɛ ye ɛdoavolɛma yɛ nee deɛmɔti ɔwɔ kɛ bɛyɛ zɔ la ɔhilele bɛ. Ɔhilele deɛmɔti ɔwɔ kɛ bɛkɔ zo bɛka edwɛkɛ ne la. Ɔhyia kɛ yɛdayɛ noko yɛkakye deɛmɔti ɔwɔ kɛ yɛkɔ zo yɛka edwɛkɛ ne la. Saa yɛdwenle ɛhye anwo a, ɔbamaa yɛazi abotane yɛabɔ edwɛkpa ne nolo “wɔ azɛlɛ ye azo amuala.” (Mat. 24:13, 14) Ɔti, bɛmaa yɛzuzu Ngɛlɛlera ne anu edwɛkɛ nna mɔɔ ɔti yɛka edwɛkɛ ne la anwo. Eza, yɛbazuzu Gyihova ahyɛlɛdeɛ nna mɔɔ boa maa yɛsi abotane yɛso ma la anwo.

YƐWULA GYIHOVA ANYUNLUNYIA

3. (a) Kɛzi Dwɔn 15:8 maa yɛnwu kɛ ɔwɔ kɛ yɛka edwɛkɛ ne ɛ? (b) Duzu a vanye ne mɔɔ wɔ Gyisɛse ɛrɛlɛ ne anu la gyi ɛkɛ maa a, na duzu ati a ndonwo ne fɛta ɛ?

3 Debie mɔɔ anwo hyia kpalɛ mɔɔ ɔti yɛka edwɛkɛ ne la a le kɛ, ɔwula Gyihova anyunlunyia yɛɛ ɔte ye duma ne anwo. (Kenga Dwɔn 15:1, 8.) Yɛ ye nzonlɛ kɛ Gyisɛse vale ɔ Ze Gyihova totole ɛyazonlɛnli anzɛɛ tola zo neavolɛ mɔɔ dua vanye ma la anwo. Gyisɛse hanle kɛ ɔdaye a ɔle vanye baka ne yɛɛ ye ɛdoavolɛma a le ngane ne mɔ a. (Dwɔn 15:5) Ɔti, wɔ ɛrɛlɛ ne anu, vanye ma ne a le ma mɔɔ Gyisɛse ɛdoavolɛma so anzɛɛ edwɛkɛhanlɛ gyima ne mɔɔ bɛyɛ la. Gyisɛse zele ye ɛzoanvolɛma kɛ: “Mɔɔ wula me Ze anyunlunyia la a le kɛ bɛkɛhɔ zo bɛkɛzo ma dɔɔnwo.” Kɛ mɔɔ vanye mɔɔ so ma kpalɛ wula ɛyazonlɛnli ne anyunlunyia la, zɔhane ala a saa yɛbɔ mɔdenle yɛka Belemgbunlililɛ edwɛkɛ ne a, ɔwula Gyihova anyunlunyia anzɛɛ ɔdi ye eni a.​—Mat. 25:20-23.

4. (a) Kɛzi yɛte Nyamenle duma ne anwo ɛ? (b) Kɛzi ɛte nganeɛ wɔ adenle mɔɔ wɔnyia kɛ ɛbade Nyamenle duma ne anwo la ɛ?

4 Adenle boni azo a yɛ edwɛkɛhanlɛ gyima ne te Nyamenle duma nwo a? Yɛnrɛhola yɛnrɛmaa Nyamenle duma ne ɛnrɛyɛ nwuanzanwuanza kpalɛ. Nwolɛ te anzɛɛ ɔle nwuanzanwuanza bɔkɔɔ dɛba. Noko, yɛ mɔɔ ngapezonli Ayezaya hanle la nzonlɛ: “Kakye kɛ Tumivolɛ [Gyihova] ala a le nwuanzanwuanza a.” (Aye. 8:13) Yɛte Nyamenle duma Gyihova ne anwo, saa yɛbu ye kɛ ɔsonle bolɛ ɔtɛla duma gyɛne biala na yɛboa awie mɔ yɛmaa bɛnwu kɛ ɔle nwuanzanwuanza a. (Mat. 6:9, ɔbdw.) Kɛ neazo la, saa yɛka Gyihova anwo nɔhalɛ ne nee ye subane ngɛnlɛma yɛɛ bodane mɔɔ ɔlɛ ɔmaa alesama mɔɔ ɛngakyi ɛlɛ la anwo edwɛkɛ a, ɛnee yɛlɛgyinla Gyihova duma ne anzi na yɛakpo Seetan adalɛ nee ye ɛsokpalɛ ne. (Mɔl. 3:1-5) Eza, saa yɛbɔ mɔdenle yɛboa menli mɔɔ wɔ yɛ azɛlɛsinli ne anu la yɛmaa bɛnwu ye kɛ ɔfɛta kɛ Gyihova die “anyunlunyia, enililɛ nee tumi” a, ɛnee yɛlɛte Nyamenle duma ne anwo. (Yek. 4:11) Rune mɔɔ ɛva ɛvolɛ 16 ɛyɛ adekpakyelɛ la ka kɛ: “Nwolɛ adenle mɔɔ menyia kɛ mebayɛ anwuma nee aze Bɔvolɛ ne dasevolɛ la maa me nye die kpole. Ɔmaa menyia ɛhulolɛ kɛ mengɔ zo menga edwɛkɛ ne.”

YƐKULO GYIHOVA NEE Ɔ RA NE

5. (a) Kɛzi Dwɔn 15:9, 10 maa yɛnwu kɛ ɔwɔ kɛ yɛka edwɛkɛ ne ɛ? (b) Kɛzi Gyisɛse hilele kɛ kpundiigyinlanlɛ nwo hyia ɛ?

5 Kenga Dwɔn 15:9, 10. Gyihova nee Gyisɛse mɔɔ yɛkulo bɛ la ati a yɛka Belemgbunlililɛ edwɛkɛ ne a. (Maake 12:30; Dwɔn 14:15) Gyisɛse zele ye ɛdoavolɛma kɛ bɛmmakulo ye ala emomu “bɛdɛnla [ye] ɛlɔlɛ ne anu.” Duzu ati ɔ? Ɔluakɛ ɔhyia kpundiigyinlanlɛ na awie ahola ayɛ Kelaese ɛdoavolɛ ɛvolɛ biala. Gyisɛse zile deɛmɔti ɔwɔ kɛ bɛgyinla kpundii la azo ɔlua edwɛkɛkpɔkɛ “bɛdɛnla” mɔɔ ɔvale ɔlile gyima fane dɔɔnwo wɔ edwɛkɛ mɔɔ wɔ Dwɔn 15:4-10 anu la.

6. Kɛ ɔkɛyɛ na yɛahile kɛ yɛkulo kɛ yɛtɛnla Kelaese ɛlɔlɛ ne anu ɛ?

6 Kɛ ɔkɛyɛ na yɛahile kɛ yɛkulo kɛ yɛtɛnla Kelaese ɛlɔlɛ ne anu amaa yɛalie yɛ yɛado nu ɛ? Ɔlua Gyisɛse mɛla mɔɔ yɛbali zo la azo. Mɔɔ Gyisɛse ɛlɛka la a le kɛ yɛyɛ mɔɔ ɔyɛle la bie. Ɔhanle kɛ: “Meli Selɛ ne mɛla zo na mede ye ɛlɔlɛ ne anu.” Gyisɛse yɛle neazo maanle yɛ.​—Dwɔn 13:15.

7. Abusuabɔlɛ boni a wɔ ɛlɔlɛ nee tieyɛ avinli a?

7 Gyisɛse maanle ɔlale ali kɛ ɛlɔlɛ a maa bɛyɛ tieyɛ a wɔ mekɛ mɔɔ ɔhanle kɛ: “Awie biala mɔɔ kɛlie me mɛla ne na ɔkɛli zo la ɛnee ɔkulo me.” (Dwɔn 14:21) Gyisɛse mɛla ne vi ɔ Ze ɛkɛ, ɔti saa yɛdi Gyisɛse mɛla mɔɔ se yɛha edwɛkɛ ne la azo a, ɛnee yɛlɛkile kɛ yɛkulo Gyihova. (Mat. 17:5; Dwɔn 8:28) Saa yɛmaa ɔda ali kɛ yɛkulo Gyihova nee Gyisɛse a, bɛmaa yɛtɛnla bɛ ɛlɔlɛ ne anu.

YƐBƆ MENLI KƆKƆ

8, 9. (a) Debie bieko mɔɔ ɔti yɛka edwɛkɛ ne la a le duzu? (b) Duzu ati a Gyihova edwɛkɛ mɔɔ wɔ Yizikeɛle 3:18, 19 yɛɛ 18:23 la maa yɛ anwosesebɛ kɛ yɛhɔ zo yɛha edwɛkɛ ne ɛ?

8 Yɛlɛ debie bieko mɔɔ ɔti yɛkɔ zo yɛka edwɛkɛ ne a. Yɛka edwɛkɛ ne yɛfa yɛbɔ menli kɔkɔ. Baebolo ne ka kɛ ɛnee Nowa le “edwɛkpakavolɛ.” (Kenga 2 Pita 2:5.) Ɔda ali kɛ, ɛnee kɔkɔbɔlɛ boka ye edwɛkɛ ne mɔɔ ɔhanle kolaa na Azuyilɛ ne ara la anwo. Duzu ati a yɛkola yɛka ye zɔ a? Yɛ mɔɔ Gyisɛse hanle la nzonlɛ: “Wɔ mekɛ mɔɔ li Azuyilɛ ne anyunlu la anu, bɛlile na bɛnlonle, mrenyia gyale yɛɛ bɛvale mraalɛ bɛmaanle agyalɛ, ɔhɔdwule kenle mɔɔ Nowa vole ɛlɛne ne anu la, na bɛannwu ye kɔkpula kɛ Azuyilɛ ne ravale bɛ muala la, zɔhane ala a sonla Ra ne ɛralɛ bayɛ a.” (Mat. 24:38, 39) Ɔnva nwo kɛ menli ne yɛle anyetele la, Nowa vale nɔhalɛlilɛ bɔle menli ne kɔkɔ kɛ mɔɔ bɛhanle bɛhilele ye la.

9 Ɛnɛ, yɛka Belemgbunlililɛ edwɛkɛ ne, amaa menli anyia adenle azukoa bodane mɔɔ Nyamenle lɛ maa alesama la anwo debie. Yɛ nee Gyihova, yɛ kunlu anu a anrɛɛ menli badie edwɛkɛ ne na bɛanyia “ngoane.” (Yiz. 18:23) Mekɛ ko ne ala, saa yɛyɛ azua nu nee bagua nu daselɛlilɛ a, yɛbɔ menli dɔɔnwo kɔkɔ kɛ Nyamenle Belemgbunlililɛ ne bara na yeazɛkye ɛtane ewiade ɛhye.​—Yiz. 3:18, 19; Dan. 2:44; Yek. 14:6, 7.

YƐKULO YƐ KPALƐZOAMRA

10. (a) Kɛzi Mateyu 22:39 maa yɛnwu deɛmɔti ɔwɔ kɛ yɛka edwɛkɛ ne la ɛ? (b) Ka kɛzi Pɔɔlo nee Saelase boale Felepae pilizama sinzavolɛ bie la anwo edwɛkɛ.

10 Debie bieko mɔɔ anwo hyia mɔɔ ɔti yɛkɔ zo yɛka edwɛkɛ ne la a le ɛhye: Yɛka edwɛkɛ ne ɔluakɛ yɛkulo yɛ kpalɛzoamra. (Mat. 22:39) Ɛlɔlɛ zɛhae ka yɛ maa yɛsi abotane yɛyɛ gyima ɛhye, ɔluakɛ yɛze kɛ saa menli tɛnlabelɛ kakyi a, ɔmaa bɛkakyi bɛ subane. Fa mɔɔ dole ɛzoanvolɛ Pɔɔlo nee ɔ gɔnwo Saelase la kɛ neazo. Dwazotiama guale bɛ efiade wɔ suakpole Felepae azo. Akee kɛyɛ nɔɔzo bulu nee nwiɔ, arɛlevilɛ nu ala, azɛlɛkpusulɛ kpole bie zile maanle efiade sua ne kpusule na nlenkɛ ne mɔ amuala bukebukele. Ɛnee pilizama sinzavolɛ ne suzu kɛ pilizama ne ɛnriandi, ɔti ɔhwenle ye dadeɛ ne kɛ ɔku ɔ nwo. Noko, Pɔɔlo deanle nu kɛ: “Mmaku ɛ nwo!” Pilizama sinzavolɛ ne mɔɔ arɛle ɛbɔ la bizale kɛ: “Duzu a ɔwɔ kɛ meyɛ na meanyia ngoane a?” Bɛzele ye kɛ: ‘Die Awulae Gyisɛse di, na bɛbalie wɔ ngoane.’​—Gyi. 16:25-34.

Gyihova, Gyisɛse nee yɛ kpalɛzoamra mɔɔ yɛkulo bɛ la ati a yɛka edwɛkɛ ne a (Nea ɛdendɛkpunli 5, 10)

11, 12. (a) Kɛzi pilizama sinzavolɛ ne edwɛkɛ ne fale yɛ edwɛkɛhanlɛ gyima ne anwo ɛ? (b) Duzu ati a yɛkulo kɛ yɛkɔ zo yɛka edwɛkɛ ne a?

11 Kɛzi pilizama sinzavolɛ ne edwɛkɛ ne fale yɛ edwɛkɛhanlɛ gyima ne anwo ɛ? Kakye kɛ: Mɔɔ azɛlɛkpusulɛ ne zile la anzi, pilizama sinzavolɛ ne hakyile ye subane na ɔkpondɛle moalɛ. Zɔhane ala a, ɛnɛ saa esiane bie si arɛlevilɛ nu a, menli mɔɔ bɛndie Baebolo ne anu edwɛkɛ ne la bahola ahakyi bɛ subane na bɛakpondɛ moalɛ a. Kɛ neazo la, bie a gyima mɔɔ yɛ azɛlɛsinli ne anu amra bie mɔ ɛyɛ ye mekɛ tendenle la ɛvi bɛ sa, na yemaa bɛ nye zo ɛda bɛ. Bie mɔ agyalɛ mɔɔ ɛzɛkye kenle nsa ye la bahola amaa bɛ rɛle abɔ. Bie mɔ noko di nyane kpalɛ ɔluakɛ bɛnwu kɛ bɛnyia ewule bie mɔɔ anu yɛ se, anzɛɛ bɛ kulovolɛ bie mɔɔ ɛwu la ɛmaa bɛ rɛle ɛbɔ. Saa ninyɛne ɛhye mɔ sisi a, menli mɔɔ bɛ rɛle ɛbɔ la biza ɛbɛlabɔlɛ nu kpuya mɔɔ bɛtɛdwenlenle nwolɛ ɛlɛ la. Bie bɔbɔ a, bɛbiza kɛ, ‘Duzu a ɔwɔ kɛ meyɛ na meanyia ngoane a?’ Saa yɛyia bɛ a, bie a bɛbanyia ɛhulolɛ kɛ bɛtie yɛ edwɛkɛ ne mɔɔ maa anyelazo la.

12 Ɔti, saa yɛfa nɔhalɛlilɛ yɛkɔ zo yɛka edwɛkɛ ne a, ɔbamaa yɛanyia adenle yɛakyekye menli arɛle wɔ mekɛ mɔɔ bɛkulo kɛ bɛtie yɛ la. (Aye. 61:1) Charlotte mɔɔ ɛva ɛvolɛ 38 ɛyɛ dahuu ɛzonlenlɛ gyima ne la ka kɛ: “Menli ɛminli. Ɔwɔ kɛ bɛnyia adenle bɛtie edwɛkpa ne.” Ejvor mɔɔ ɛva ɛvolɛ 34 ɛyɛ adekpakyelɛ la ka kɛ: “Menli dɔɔnwo ɛlɛdi nyane kpalɛ ɛnɛ adɛla mekɛ biala. Mekulo kɛ meboa bɛ kpalɛ. Yemɔ ka me maa meka edwɛkɛ ne.” Ɔda ali kɛ, menli nwo ɛlɔlɛ a le debie mɔɔ anwo hyia mɔɔ ɔti yɛkɔ zo yɛka edwɛkɛ ne a!

AHYƐLƐDEƐ MƆƆ BOA MAA YƐSI ABOTANE

13, 14. (a) Ahyɛlɛdeɛ boni a Dwɔn 15:11 ka nwolɛ edwɛkɛ a? (b) Kɛ ɔkɛyɛ na yɛanyia Gyisɛse anyelielɛ ne bie ɛ? (d) Kɛzi anyelielɛ ka yɛ ɛzonlenlɛ gyima ne ɛ?

13 Nɔe ne mɔɔ aleɛ kye a Gyisɛse bawu la, eza ɔhanle ahyɛlɛdeɛ ngakyile mɔɔ baboa ye ɛzoanvolɛma yeamaa bɛazi abotane bɛazo ma la anwo edwɛkɛ ɔhilele bɛ. Ahyɛlɛdeɛ ɛhye mɔ a le boni, na kɛzi bɛboa yɛ ɛ?

14 Anyelielɛ ahyɛlɛdeɛ ne. Gyisɛse mɛla mɔɔ se yɛha edwɛkɛ ne la le adesoa ɔ? Kyɛkyɛ. Mɔɔ Gyisɛse hanle vanye ɛrɛlɛ ne anwo edwɛkɛ wiele la, ɔhanle kɛ yɛ nye balie kɛ Belemgbunlililɛ edwɛkpakavolɛma. (Kenga Dwɔn 15:11.) Nɔhalɛ nu, ɔmaanle yɛnwunle kɛ yɛbanyia ye anyelielɛ ne bie. Adenle boni azo? Kɛ mɔɔ yɛlimoa yɛha la, Gyisɛse vale ɔ nwo totole vanye baka nwo yɛɛ ye ɛdoavolɛma a le ngane ne mɔ. Vanye baka boa ngane ne mɔ. Mekɛ tendenle ala mɔɔ ngane ne mɔ sosɔ baka ne la, bɛbanyia nzule nee aleɛ mɔɔ wɔ baka ne anu la bie. Zɔhane ala a saa yɛ nee Kelaese tɛnla ɔlua ɔ gyakɛ anzi mɔɔ yɛbali la azo a, yɛbanyia anyelielɛ mɔɔ ɔ Ze ɛhulolɛdeɛyɛlɛ maanle ɔnyianle la bie a. (Dwɔn 4:34; 17:13; 1 Pita 2:21) Hanne mɔɔ ɛva ɛvolɛ mɔɔ bo 40 ɛyɛ adekpakyelɛ la ka kɛ, “Anyelielɛ mɔɔ saa mekpɔne daselɛlilɛ a menyia la maa me anwosesebɛ kɛ mengɔ zo menyɛ Gyihova gyima ne.” Nɔhalɛ nu, anyelielɛ mɔɔ vi ahonle nu la maa yɛ anwosesebɛ kɛ yɛhɔ zo yɛha edwɛkɛ ne bɔbɔ wɔ azɛlɛsinli mɔɔ bɛndie edwɛkɛ ne kpalɛ anu la.​—Mat. 5:10-12.

15. (a) Ahyɛlɛdeɛ boni a Dwɔn 14:27 ka nwolɛ edwɛkɛ a? (b) Kɛzi anzodwolɛ boa yɛ maa yɛkɔ zo yɛso ma ɛ?

15 Anzodwolɛ ahyɛlɛdeɛ ne. (Kenga Dwɔn 14:27.) Kolaa na nɔsolɛ ne mɔɔ aleɛ kye a Gyisɛse bawu adwu la, ɔzele ye ɛzoanvolɛma kɛ: “Meva me anzodwolɛ memaa bɛ.” Kɛzi Gyisɛse anzodwolɛ ne boa yɛ maa yɛkɔ zo yɛso ma ɛ? Mekɛ mɔɔ yɛlɛsi abotane la, yɛte nganeɛ wɔ yɛ ahonle nu kɛ yɛlɛ anzodwolɛ ɔluakɛ yɛze kɛ Gyihova nee Gyisɛse die yɛ to nu. (Edw. 149:4; Wlo. 5:3, 4; Kɔl. 3:15) Ulf mɔɔ ɛva ɛvolɛ 45 ɛyɛ dahuu ɛzonlenlɛ gyima ne la ka kɛ, “Edwɛkɛhanlɛ gyima ne maa mefɛ, noko ɔmaa menyia nɔhalɛ ahunlundwolɛ nee ɛbɛlabɔlɛ mɔɔ gyi bodane zo.” Nea kɛzi yɛ nye die kɛ bɛmaa yɛnyia anzodwolɛ dahuu a!

16. (a) Ahyɛlɛdeɛ boni a Dwɔn 15:15 ka nwolɛ edwɛkɛ a? (b) Kɛ ɔkɛyɛ na ɛzoanvolɛma ne ahɔ zo ayɛ Gyisɛse agɔnwo mɔ ɛ?

16 Agɔnwolɛvalɛ ahyɛlɛdeɛ ne. Mɔɔ Gyisɛse hanle kɛ ɔlɛ ɛhulolɛ kɛ ye ɛzoanvolɛma ne anyelielɛ bali munli ɔwiele la, ɔmaanle bɛnwunle deɛmɔti ɔhyia kɛ bɛda nɔhalɛ ɛlɔlɛ ali la. (Dwɔn 15:11-13) Akee ɔhanle kɛ: “Mevɛlɛ bɛ agɔnwolɛma.” Nea kɛzi ɔle ahyɛlɛdeɛ mɔɔ sonle bolɛ kɛ yɛbayɛ Gyisɛse agɔnwo mɔ a! Duzu a ɛnee ɔwɔ kɛ ɛzoanvolɛ ne mɔ yɛ na bɛahɔ zo bɛayɛ ɔ gɔnwo mɔ a? Ɛnee ɔwɔ kɛ ‘bɛkɔ zo bɛso ma.’ (Kenga Dwɔn 15:14-16.) Wɔ ɛvolɛ nwiɔ mɔɔ ɛpɛ nu la, Gyisɛse zele ye ɛzoanvolɛma kɛ: “Saa bɛkɔ a bɛbɔ nolo kɛ: ‘Anwuma Belemgbunlililɛ ne ɛbikye.’” (Mat. 10:7) Ɔti, wɔ nɔsolɛ zɔhane mɔɔ li awieleɛ la, ɔmaanle bɛ anwosesebɛ kɛ bɛnyia abotane wɔ gyima mɔɔ bɛbɔ ɔ bo la anu. (Mat. 24:13; Maake 3:14) Gyisɛse mɛla zo ɛlilɛ ɛnla aze, noko bɛbahola​—yemɔ bamaa bɛahɔ zo bɛayɛ ɔ gɔnwo mɔ. Adenle boni azo? Ahyɛlɛdeɛ fofolɛ baboa bɛ.

17, 18. (a) Ahyɛlɛdeɛ boni a Dwɔn 15:16 ka nwolɛ edwɛkɛ a? (b) Kɛzi ahyɛlɛdeɛ zɔhane baboa Gyisɛse ɛdoavolɛma ɛ? (d) Ahyɛlɛdeɛ boni mɔ a maa yɛ anwosesebɛ ɛnɛ a?

17 Asɔneyɛlɛ nwo mualɛ ahyɛlɛdeɛ ne. Gyisɛse hanle kɛ: “Debie biala mɔɔ bɛkɛbiza Selɛ ne wɔ me duma nu la, [ɔbava] yeamaa bɛ.” (Dwɔn 15:16) Nea kɛzi ɛwɔkɛ ɛhye maanle ɛzoanvolɛ ne mɔ anwosesebɛ a! * Ɔwɔ nuhua kɛ bɛande ɔ bo kpalɛ ɛdeɛ, noko ɛnee ɔka ekyii bɛ Adekilevolɛ ne fi azɛlɛ ye azo, noko ɔnrɛgyakyi bɛ zɔ. Ɛnee Gyihova ɛziezie ɔ nwo kɛ ɔbabua bɛ asɔneyɛlɛ na yeaboa yeamaa bɛayɛ Belemgbunlililɛ edwɛkɛhanlɛ gyima ne. Nɔhalɛ nu, yeangyɛ bɛnwunle kɛzi Gyihova buale asɔne mɔɔ bɛyɛle kɛ ɔboa bɛ la.​—Gyi. 4:29, 31.

Yɛbahola yɛalie yɛali kɛ Gyihova bua asɔne mɔɔ yɛyɛ kɛ ɔboa yɛ la (Nea ɛdendɛkpunli 18)

18 Zɔhane ala a ɔde ye ɛnɛ a. Mekɛ mɔɔ yɛlɛsi abotane yɛazo ma la, ɔmaa yɛyɛ Gyisɛse agɔnwo mɔ. Bieko, yɛbahola yɛalie yɛali kɛ Gyihova ɛziezie ɔ nwo kɛ ɔbabua asɔne mɔɔ yɛyɛ kɛ ɔboa yɛ ɔmaa yɛli ngyegyelɛ biala mɔɔ yɛbayia wɔ Belemgbunlililɛ edwɛkpa ne nolobɔlɛ nu la azo. (Fel. 4:13) Nea kɛzi yɛ nye die kɛ bɛyila yɛ ɔlua yɛ asɔneyɛlɛ mɔɔ bɛbua nee Gyisɛse mɔɔ yɛkola yɛfa ye agɔnwolɛ la azo a! Ahyɛlɛdeɛ ɛhye mɔ mɔɔ vi Gyihova ɛkɛ la maa yɛkɔ zo yɛso ma.​—Gye. 1:17.

19. (a) Duzu ati a yɛkɔ zo yɛka edwɛkɛ ne ɛ? (b) Duzu a boa yɛ maa yɛwie Nyamenle gyima ne a?

19 Kɛmɔ yɛzuzu nwo wɔ edwɛkɛ ɛhye anu la, yɛkɔ zo yɛka edwɛkɛ ne yɛwula Gyihova anyunlunyia na yɛte ye duma ne anwo, yɛkile kɛ yɛkulo Gyihova nee Gyisɛse, yɛbɔ menli kɔkɔ na eza yɛkile kɛ yɛkulo yɛ kpalɛzoamra. Bieko, anyelielɛ, anzodwolɛ, agɔnwolɛvalɛ nee yɛ asɔneyɛlɛ mɔɔ bɛbua la ahyɛlɛdeɛ ne mɔ maa yɛ anwosesebɛ maa yɛwie Nyamenle gyima ne. Nea kɛzi Gyihova anye balie wɔ mekɛ mɔɔ ɔbanwu kɛ yɛlɛfi yɛ ɛkɛla muala anu yɛabɔ mɔdenle kɛ ‘yɛkɔ zo yɛazo ma dɔɔnwo la!’

^ ɛden. 17 Gyisɛse maanle ɛzoanvolɛ ne mɔ nwunle ye fane dɔɔnwo wɔ ye edwɛkɛhanlɛ nu kɛ bɛbabua bɛ asɔneyɛlɛ.​—Dwɔn 14:13; 15:7, 16; 16:23.