1, 2. 1) ¿Baʼax tu yaʼalaj Jesús tiʼ u disipuloʼob táanil tiʼ u kíimil? (Ilawil le dibujo yaan tu káajbal le xookaʼ.) 2) ¿Baʼaxten unaj k-ilik k-naʼatik baʼax oʼolal unaj k-kʼaʼaytaj? 3) ¿Baʼax ken k-il teʼ xookaʼ?

LE ÁAKʼAB táanil tiʼ u kíimiloʼ, Jesuseʼ xáanchaj táan u tsikbal yéetel u apostoloʼob. Tu yaʼalajtiʼob jach u yaabiltmoʼob. Jeʼex t-ilaj teʼ xook máanikoʼ, tu yaʼalaj letiʼ u cheʼil le uvaoʼ. Yéetel lelaʼ tu líiʼsaj u yóol u disipuloʼob. Tsʼoʼoleʼ tu yaʼalaj xan tiʼob: «Seguernak a tsʼáaikeʼex yaʼab ich». Lelaʼ u kʼáat u yaʼaleʼ maʼ unaj u xuʼulul u tsʼáaik u yóoloʼob u kʼaʼaytoʼob le Reinooʼ (Juan 15:8).

² Jesuseʼ maʼ chéen tu yaʼalajtiʼob baʼax unaj u beetkoʼobiʼ, baʼaxeʼ tu yaʼalaj baʼaxten unaj u beetkoʼob. Tu tsolajtiʼob baʼax oʼolal unaj u seguer u kʼaʼaytajoʼob. ¿Baʼaxten unaj k-ilik k-naʼatik le baʼax tu tsolajtiʼoboʼ? Tumen yaan u péeksikoʼon k-kʼaʼayt u maʼalob péektsilil le Reino «utiaʼal ka ojéeltaʼak tumen u kajnáaliloʼob tuláakal kaajoʼob» (Mat. 24:13, 14). Le oʼolaleʼ teʼ xookaʼ yaan k-ilik kanpʼéel baʼax oʼolal ku yaʼalik le Biblia unaj k-kʼaʼaytajoʼ yéetel yaan k-ilik kanpʼéel baʼaloʼob ku tsʼáaiktoʼon Jéeoba ku yáantkoʼon utiaʼal u seguer k-tsʼáaik «ich».

3. 1) Jeʼex u yeʼesik Juan 15:8, ¿máakalmáak le yáax baʼax oʼolal unaj k-kʼaʼaytajoʼ? 2) ¿Baʼax ku chíikbesik le uva teʼ kettʼaan tu yaʼalaj Jesusoʼ, yéetel baʼaxten maʼalob úuchik u ketik beyoʼ?

³ Le yáax baʼax oʼolal unaj k-kʼaʼaytajoʼ tumen k-nojbeʼenkúuntik Jéeoba yéetel k-kiliʼichkúuntik u kʼaabaʼ (xok Juan 15:1, 8). Teʼ tekstoaʼ Jesuseʼ tu ketaj u Taata yéetel le máax meyajtik le uvaoʼ. Tu yaʼaleʼ letiʼeʼ u cheʼil le uvaoʼ yéetel u disipuloʼobeʼ letiʼe u kʼaboʼoboʼ (Juan 15:5). Bey túunoʼ le uvaoʼ ku chíikbesik u yich le Reino ku tsʼáaik le máaxoʼob meyajtik Diosoʼ. Jesuseʼ tu yaʼalaj tiʼ u apostoloʼob: «In Taataeʼ ku nojbeʼenkúuntaʼal yoʼolal lelaʼ: ka seguernak a tsʼáaikeʼex yaʼab ich». Toʼoneʼ k-nojbeʼenkúuntik Jéeoba kéen k-kʼaʼayt le Reino u maas maʼalobil ku páajtaloʼ, jeʼex u yúuchul tʼaan maʼalob tiʼ juntúul máak jach maʼalob u yichankil u pakʼal uvaeʼ (Mat. 25:20-23).

4. 1) ¿Bix jeʼel k-nojbeʼenkúuntik u kʼaabaʼ Dioseʼ? 2) ¿Bix a wuʼuyikaba yoʼolal le páajtalil yaantech utiaʼal a kiliʼichkúuntik u kʼaabaʼ Diosoʼ?

⁴ Jeʼex tsʼoʼok k-ilkoʼ le kéen kʼaʼaytajnakoʼoneʼ k-nojbeʼenkúuntik u kʼaabaʼ Dios. ¿Baʼaxten k-aʼalik lelaʼ? U jaajileʼ maʼ tu páajtal k-maas kiliʼichkúuntik, tumen deporsi kiliʼich. Profeta Isaíaseʼ tu yaʼalaj: «Chéen Yuumtsil u yuumil tuláakal páajtalil bíin a waʼaleʼex kiliʼich» (Isa. 8:13). Junpʼéel bix jeʼel k-nojbeʼenkúuntik u kʼaabaʼ Dioseʼ, letiʼe kéen k-eʼes tsiikil tiʼoʼ yéetel kéen k-áant u maasil u naʼatoʼob jach kiliʼich u kʼaabaʼoʼ (Mat. 6:9). Jeʼex kéen tʼaanakoʼon tiʼ u jatsʼuts modos Jéeoba yéetel tiʼ le baʼaxoʼob ku yaʼalik u beetkoʼ, k-eʼesik tiʼ le máakoʼob maʼ jaaj le baʼaxoʼob ku yaʼalik Satanás tu contra u kʼaabaʼoʼ (Gén. 3:1-5). Tsʼoʼoleʼ k-kiliʼichkúuntik xan u kʼaabaʼ Dios kéen k-áant le máakoʼob u yiloʼob chéen Jéeoba ku náajmatik u «kʼamik nojbeʼenil, tsiikil bey xan páajtalil» (Apo. 4:11). Rune, juntúul sukuʼun tsʼoʼok dieciséis años joʼopʼok u beetik u precursorileʼ, ku yaʼalik: «Jach kin tsʼáaik u graciasil tiʼ le Máax beetmil tuláakal baʼaloʼ tumen tu tsʼáajten u páajtalil in meyajtik. Lelaʼ ku líiʼsik in wóol utiaʼal u seguer in kʼaʼaytaj».

5. 1) ¿Baʼax oʼolal ku yaʼalik Juan 15:9 yéetel 10 kʼaʼabéet k-kʼaʼaytaj? 2) ¿Bix tu yeʼesil Jesús u kʼaʼabéetil u yeʼesaʼal chúukaʼan óolal?

⁵ (Xok Juan 15:9, 10). U kaʼapʼéel baʼax oʼolal k-kʼaʼaytajeʼ tumen k-jach yaabiltmaj Jéeoba yéetel Jesús (Mar. 12:30; Juan 14:15). Jesuseʼ maʼ chéen tu yaʼalaj tiʼ u disipuloʼob ka yaabiltaʼakiʼ, baʼaxeʼ ka pʼáatkoʼob ichil u yaabilaj. ¿Baʼaxten? Tumen utiaʼal u meyajtaʼal Dios mantatsʼeʼ kʼaʼabéet chúukaʼan óolal tiʼ máak. Jesuseʼ tu yeʼesaj u kʼaʼabéetil u yeʼesaʼal chúukaʼan óolal le ka meyajnajtiʼ yaʼab u téenel le tʼaan pʼáatkeʼex teʼ Juan 15:4 tak 10.

6. ¿Bix jeʼel k-eʼesik k-kʼáat pʼáatal ichil u yaabilaj Cristoeʼ?

⁶ ¿Bix jeʼel k-eʼesik k-kʼáat pʼáatal ichil u yaabilaj Cristo yéetel k-kʼáat lúubul utsil tiʼeʼ? Letiʼe kéen k-beet le baʼaxoʼob ku yaʼaliktoʼonoʼ. U jaajileʼ le baʼax ku yaʼaliktoʼon ka k-beetoʼ tak letiʼ beetik. Letiʼeʼ tu yaʼalaj: «Tsʼoʼok in beetik baʼax ku yaʼalik in Taata yéetel tsʼoʼok in pʼáatal ichil u yaabilaj». Bey túunoʼ letiʼ eʼesik baʼax unaj k-beetik (Juan 13:15).

7. ¿Baʼax yaan yil u yuʼubik tʼaan máak yéetel le yaabilajoʼ?

⁷ Jesuseʼ tu yaʼaleʼ le u yuʼubik tʼaan máakoʼ yaan baʼax u yil yéetel u yeʼesaʼal yaabilaj. Letiʼeʼ tu yaʼalaj tiʼ u apostoloʼob: «Le máax ku kʼamik yéetel ku beetik le baʼaxoʼob kin waʼalikoʼ letiʼe máax u yaabiltmenoʼ» (Juan 14:21). Tsʼoʼoleʼ kéen kʼaʼaytajnakoʼon jeʼex tu yaʼalil Jesusoʼ k-eʼesik k-yaabiltmaj  Dios. ¿Baʼaxten? Tumen le baʼax ku yaʼaliktoʼon Jesús ka k-beetoʼ letiʼe baʼax u kʼáat xan Jéeoba ka k-beetoʼ (Mat. 17:5; Juan 8:28). Bey túunoʼ tumen k-yaabiltmaj Jéeoba bey xan Jesuseʼ, letiʼobeʼ ku yaabiltikoʼonoʼob xan.

8, 9. 1) ¿Máakalmáak le u yóoxpʼéel baʼax oʼolal k-kʼaʼaytajoʼ? 2) Le baʼax ku yaʼalik Ezequiel 3:18 yéetel 19 bey xan 18:23, ¿baʼaxten ku péeksikoʼon utiaʼal maʼ u xuʼulul k-kʼaʼaytaj?

⁸ U yóoxpʼéel baʼax oʼolal ku seguer k-kʼaʼaytajeʼ, tumen taak k-aʼalik tiʼ le máakoʼob baʼax ku taal u kʼiinoʼ. Le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ Noeeʼ «tu kʼaʼaytaj toj kuxtal» (xok 2 Pedro 2:5). Ichil le baʼax tu kʼaʼaytoʼ táakaʼan junpʼéel xuʼulsajil. ¿Bix k-ojéeltik lelaʼ? Tumen Jesuseʼ tu yaʼalaj: «Teʼ kʼiinoʼob táanil tiʼ u taal le Búulkabaloʼ, le máakoʼoboʼ táan u jaanloʼob, táan u yukʼuloʼob, le xiiboʼob yéetel le koʼoleloʼoboʼ táan u tsʼoʼokol u beeloʼob, tak teʼ kʼiin ka ook Noé ichil le arcaoʼ maʼ tu beetoʼob u cuentail baʼax aʼalaʼabtiʼobiʼ, tak le kʼiin ka taal le Búulkabaloʼ ka túun láaj xuʼulsaʼaboʼob, bey xan kun úuchul teʼ kʼiinoʼob way yaan u Paal máakoʼ» (Mat. 24:38, 39). Kex le máakoʼob maʼ tu beetoʼob u cuentail baʼax aʼalaʼabtiʼoboʼ, Noeeʼ chúukpaj u yóol u yaʼaltiʼob baʼax ku taal u kʼiinil u yúuchloʼ.

⁹ Teʼ kʼiinoʼobaʼ toʼoneʼ k-kʼaʼaytik le Reinooʼ, tumen k-kʼáat ka ojéeltaʼak tumen u maasil baʼax u tukultmaj u beetik Dios yoʼolal tuláakal máak. Jeʼex Jéeobaeʼ, k-tsʼíiboltik ka u yuʼuboʼob le maʼalob péektsil utiaʼal ka kuxlakoʼoboʼ (Eze. 18:23). Tsʼoʼoleʼ teʼ kʼaʼaytaj joonaj joonajil yéetel tuʼux yaʼab u máan máakoʼ k-aʼalik tiʼ u maas yaʼabil máak ku páajtaleʼ, u Reino Dioseʼ yaan u xuʼulsik tiʼ le kʼasaʼan yokʼol kaabaʼ (Eze. 3:18, 19; Dan. 2:44; Apo. 14:6, 7).

10. 1) Jeʼex u yaʼalik Mateo 22:39, ¿baʼax uláakʼ péeksikoʼon kʼaʼaytaj? 2) ¿Bix úuchik u yáantaʼal juntúul carcelero tumen Pablo yéetel Silas tu kaajil Filipos?

¹⁰ Uláakʼ baʼax oʼolal unaj u seguer k-kʼaʼaytajeʼ tumen k-yaabiltmaj k-éet máakil (Mat. 22:39). K-ojel le máakoʼoboʼ jeʼel u kʼexik u tuukuloʼob kéen u aktáantoʼob wa baʼaxeʼ. Tumen k-yaabiltmoʼobeʼ k-ilik maʼ u xuʼulul k-kʼaʼaytaj tiʼob. Tuukulnakoʼon tiʼ le baʼax úuch tiʼ Pablo yéetel Silas tu kaajil Filiposoʼ. Letiʼobeʼ kʼaʼaloʼob cárcel tumen le máaxoʼob chʼaʼpachtoʼoboʼ. Chéen baʼaleʼ kex bey chúumuk áakʼabeʼ tu tíituba le luʼumoʼ ka jeʼepaj u joonajiloʼob le carceloʼ. Le carcelerooʼ sajakchaj u púutsʼul le máaxoʼob kʼalaʼanoʼoboʼ, le oʼolal taakchaj u kíimskuba. Baʼaleʼ Pabloeʼ tu yawtaj tiʼ maʼ u beetik. Le carcelerooʼ yaachajaʼan u yóoleʼ ka tu kʼáataj: «¿Baʼax unaj in beetik utiaʼal ka in salvartinba?». Letiʼobeʼ tu yaʼaloʼobtiʼ: «Creert Yuumtsil Jesús utiaʼal ka a salvartaba» (Bax. 16:25-34).

11, 12. 1) ¿Baʼax k-kanik tiʼ le baʼax úuch tiʼ le carcelerooʼ? 2) ¿Baʼax péeksikoʼon utiaʼal maʼ xuʼulul k-kʼaʼaytaj?

¹¹ ¿Baʼax k-kanik tiʼ le baʼax úuchaʼ? Le carcelerooʼ tu kʼexaj bix u tuukul yéetel tu kʼáataj áantaj le ka tsʼoʼok u tíitkuba le luʼumoʼ.  Bejlaʼeʼ yaan máakoʼob maʼatech u kʼamkoʼob le baʼax ku kaʼansik le Bibliaoʼ, baʼaleʼ jeʼel u kʼexik bix u tuukuloʼob kéen úuchuk junpʼéel baʼal talam ichil u kuxtaloʼobeʼ. Jeʼex wa ku pʼáatal minaʼan meyajtiʼob, ku pʼatkubaʼob yéetel u núupoʼob, kéen yanaktiʼob junpʼéel talam kʼojaʼanil wa kéen kíimik juntúul u láakʼtsiloʼobeʼ jach ku yaatal u yóoloʼob. Kéen úuchuk tiʼ máak le baʼaloʼob beyaʼ yaan kʼiineʼ jeʼel u joʼopʼol u tuklik baʼax oʼolal kuxaʼaneʼ. Maʼ xaaneʼ jeʼel tak u kʼáatkoʼob jeʼex le carcelerooʼ: «¿Baʼax unaj in beetik utiaʼal ka in salvartinba?». Bey túunoʼ kex maʼ suuk u yuʼubikoʼob le baʼax k-kʼaʼaytikoʼ, jeʼel u kʼamkoʼob le maʼalob péektsil kéen kaʼa tʼaanakoʼon tu yéeteloʼoboʼ.

¹² Le oʼolal wa ku chúukpajal k-óol kʼaʼaytajeʼ yaan u béeytal k-líiʼsik u yóol le máaxoʼob lubaʼan u yóoloʼoboʼ (Isa. 61:1). Charlotte, tsʼoʼok treintiocho años joʼopʼok u xupkuba u meyajt Jéeobaeʼ, ku yaʼalik: «Bejlaʼeʼ le máakoʼoboʼ bey saatloʼobeʼ. Le oʼolal kʼaʼabéet u yuʼubikoʼob le maʼalob péektsiloʼ». Ejvor, tsʼoʼok treinticuatro años joʼopʼok u beetik u precursoraileʼ, ku yaʼalik xan: «Teʼ kʼiinoʼobaʼ jach yaʼab máakoʼob lubaʼan u yóoloʼob. Teneʼ jach taak in wáantkoʼob, le oʼolal kin tsʼáaik in wóol kʼaʼaytaj». Bey túunoʼ le yaabilaj k-uʼuyik yoʼolal k-éet máakiloʼoboʼ ku péeksikoʼon utiaʼal maʼ u xuʼulul k-kʼaʼaytaj.

13, 14. 1) ¿Baʼax áantajil ku yaʼalik Juan 15:11 kun tsʼaabiltoʼon? 2) ¿Bix jeʼel u yantaltoʼon le kiʼimak óolal yaan tiʼ Jesusoʼ? 3) ¿Bix u yáantkoʼon le kiʼimak óolaloʼ?

¹³ Tu tsʼook áakʼab tu máansaj Jesús way Luʼumeʼ, tu yaʼalaj tiʼ u apostoloʼob yaan u tsʼaʼabal jejeláas áantaj tiʼob tumen Jéeoba utiaʼal ka seguernak u tsʼáaikoʼob «ich». ¿Baʼax kun tsʼaabiltiʼob? ¿Bix u yáantkoʼon xan teʼ kʼiinoʼobaʼ?

¹⁴ Kiʼimak óolal. ¿Talam wa k-ilik k-kʼaʼaytaj jeʼex tu yaʼalil Jesusoʼ? Maʼatech. Ka tsʼoʼok u tʼaan Jesús tiʼ u cheʼil le uvaoʼ, tu yaʼaleʼ wa k-kʼaʼaytik le Reinooʼ, yaan u kiʼimaktal k-óol jeʼex letiʼoʼ (xok Juan 15:11). ¿Baʼaxten? Jeʼex tsʼoʼok k-ilkoʼ, letiʼeʼ tu ketuba yéetel u cheʼil le uvaoʼ, u disipuloʼobeʼ tu ketaj yéetel u kʼaboʼob. Le jaʼ ku chʼaʼik u cheʼil le uvaoʼ chéen jeʼel u kʼuchul tak tu kʼaboʼob wa taakʼloʼob tiʼeʼ. Toʼon xaneʼ, chéen jeʼel u yantaltoʼon le kiʼimak óolal yaantiʼ Jesús ikil u beetik baʼax u kʼáat u Taata wa maʼ k-náachtal tiʼ letiʼ yéetel wa k-beetik le baʼaxoʼob tu yaʼaloʼ (Juan 4:34; 17:13; 1 Ped. 2:21). Hanne, tsʼoʼok maas tiʼ cuarenta años joʼopʼok u beetik u precursoraileʼ, ku yaʼalik: «Le kiʼimak óolal kin wuʼuyik kéen jóokʼken kʼaʼaytajoʼ ku yáantken utiaʼal u seguer in meyajtik Jéeoba». Jach beyoʼ le kiʼimak óolaloʼ ku yáantkoʼon utiaʼal maʼ u xuʼulul k-kʼaʼaytaj kex maʼatech u jach kʼaʼamal (Mat. 5:10-12).

15. 1) Jeʼex u yaʼalik Juan 14:27, ¿baʼax ku tsʼáaik Jesús? 2) ¿Bix u yáantkoʼon le jeetsʼelil utiaʼal u seguer k-tsʼáaik «ichoʼ»?

¹⁵ Jeetsʼelil (xok Juan 14:27). Teʼ tu tsʼook áakʼab tu máansaj Jesús yéetel u apostoloʼoboʼ tu yaʼalaj xan tiʼob: «Kin tsʼáaikteʼex in jeetsʼelil». ¿Bix u yáantkoʼon le jeetsʼelil utiaʼal k-tsʼáaik «ichoʼ»? Kéen chúukpajak k-óol teʼ kʼaʼaytajoʼ k-ojel táan k-kiʼimakkúuntik u yóol Jéeoba yéetel Jesús. Lelaʼ ku beetik u yantaltoʼon jeetsʼelil mantatsʼ (Sal. 149:4; Rom. 5:3, 4; Col. 3:15). Ulf, juntúul sukuʼun tsʼoʼok cuarenticinco años joʼopʼok u xupkuba u meyajt Dioseʼ, ku yaʼalik: «Kex kaʼanaʼanen kéen tsʼoʼokok in kʼaʼaytajeʼ, kiʼimak in wóol, kin wuʼuyik yaan u biilal in kuxtal». U jaajileʼ tuláakal máak uts tu tʼaan u yantal jeetsʼelil tiʼ.

16. 1) ¿Baʼax ku yaʼalik Juan 15:15 kun tsʼaabil tiʼ le apostoloʼoboʼ? 2) ¿Baʼax unaj u beetik le apostoloʼob utiaʼal maʼ u xuʼulul u biskubaʼob yéetel Jesusoʼ?

 ¹⁶ K-amigotik Jesús. Ka tsʼoʼok u yaʼalik Jesús u kʼáat ka kiʼimakchajak u yóol u apostoloʼobeʼ, tu tsolajtiʼob baʼax u kʼáat u yaʼal u kaxtik máak u yutsil u maasil (Juan 15:11-13). Ka tsʼoʼokeʼ tu yaʼalajtiʼob: «Baʼaleʼ kin waʼalikteʼex in amigoʼex». ¿Máasaʼ jach jatsʼuts u páajtal u biskuba máak yéetel Jesús? ¿Baʼax unaj u beetik le apostoloʼob utiaʼal maʼ u xuʼulul u biskubaʼob tu yéeteloʼ? Unaj u seguer u tsʼáaikoʼob «ich» (xok Juan 15:14-16). Kex kaʼapʼéel año táanil tiʼ u yaʼalik Jesús lelaʼ, tu yaʼalajtiʼob ka u kʼaʼaytoʼob: «U Reinoil kaʼaneʼ tsʼoʼok u náatsʼal» (Mat. 10:7). Bey túunoʼ teʼ tu tsʼook áakʼab tu máansaj yéetel u apostoloʼoboʼ, tu yaʼalajtiʼob ka chúukpajak u yóoloʼob yéetel maʼ u xuʼulul u kʼaʼaytikoʼob le Reinooʼ (Mat. 24:13; Mar. 3:14). Lelaʼ maʼ chéen chʼaʼabiliʼ, baʼaleʼ jeʼel u páajtal u beetkoʼob utiaʼal maʼ u xuʼulul u biskubaʼob yéetel Jesuseʼ. Tsʼoʼoleʼ yaan uláakʼ baʼax kun siibil tiʼob tumen Jéeoba utiaʼal u yáantkoʼob.

17, 18. 1) ¿Tiʼ baʼax siibalil ku tʼaan Juan 15:16? 2) ¿Bix úuchik u yáantaʼal u disipuloʼob Jesús tumen le siibaloʼ? 3) ¿Baʼaxoʼob ku tsʼáaik Jéeoba utiaʼal u yáantkoʼon teʼ kʼiinoʼobaʼ?

¹⁷ U núukaʼal k-oracionoʼob. Jesuseʼ tu yaʼalaj tiʼ u apostoloʼobeʼ wa ku kʼáatkoʼob tiʼ Jéeoba wa baʼax tu kʼaabaʼ Jesuseʼ yaan u tsʼáaiktiʼob (Juan 15:16). Le baʼax tu yaʼalajtiʼobaʼ jach tu líiʼsaj u yóoloʼob. * U jaajileʼ teʼ súutuk jeʼeloʼ Jesuseʼ jach taʼaytak u kíimsaʼal, le oʼolal le apostoloʼoboʼ maʼ tu jach naʼatoʼob le baʼax tu yaʼaloʼ. Baʼaleʼ maʼ kun xuʼulul u yáantaʼaloʼob. Le kéen u kʼáatoʼob áantaj tiʼ Jéeoba utiaʼal u kʼaʼaytikoʼob u maʼalob péektsilil le Reinooʼ, letiʼeʼ yaan u núukik u oracionoʼob. Le maʼ úuch aʼalaʼaktiʼoboʼ tu yiloʼob bix úuchik u núukaʼal u oracionoʼob (Bax. 4:29, 31).

¹⁸ Bey xan u yúuchul bejlaʼoʼ. Wa maʼ u xuʼulul k-tsʼáaik «icheʼ», maʼ kun xuʼulul xan k-bisikba yéetel Jesús. Tsʼoʼoleʼ kéen k-kʼáat u yáantaj Jéeoba utiaʼal k-kʼaʼaytik le maʼalob péektsil kex maʼ chéen chʼaʼabiloʼ, letiʼeʼ yaan u núukiktoʼon (Fili. 4:13). K-jach tsʼáaik u graciasil tiʼ Jéeoba ikil u núukik k-oracionoʼob bey xan tiʼ Jesús ikil u biskuba t-éetel. Le baʼaloʼobaʼ jach ku yáantkoʼon utiaʼal ka seguernak k-tsʼáaik «ich» (Sant. 1:17).

19. 1) ¿Baʼaxten maʼ tu xuʼulul k-kʼaʼaytaj? 2) ¿Baʼax jeʼel u yáantkoʼon utiaʼal k-tsʼoʼoksik le meyaj kʼubéentaʼantoʼonoʼ?

¹⁹ Jeʼex tsʼoʼok k-ilkoʼ maʼatech u xuʼulul k-kʼaʼaytaj, tumen k-kʼáat k-nojbeʼenkúunt Jéeoba yéetel k-kiliʼichkúunt u kʼaabaʼ, k-eʼesik k-yaabilaj tiʼ Jéeoba yéetel Jesús, k-aʼalik tiʼ le máakoʼob baʼax ku taal u kʼiinoʼ yéetel k-eʼesik k-yaabiltmoʼob. Tsʼoʼoleʼ le baʼaxoʼob ku tsʼáaiktoʼon Jéeoba, jeʼex le kiʼimak óolal, le jeetsʼelil, k-bisikba yéetel Jesús yéetel le u núukik k-oracionoʼ ku yáantkoʼon utiaʼal k-tsʼoʼoksik le meyaj u kʼubéentmajtoʼonoʼ. Jéeobaeʼ jach ku kiʼimaktal u yóol kéen u yil bix k-tsʼáaik k-óol utiaʼal maʼ u xuʼulul «[k-]tsʼáaikeʼex maʼalob ich».