1. Mɛni Yehowa de ngɛ wa he nyɛlɔ ɔ he ngɛ Eden abɔɔ ɔ mi?

ADAM le kaa sinɔhi tui munyu. Enɛ ɔ he ɔ, eko ɔ, Adam ma kɔ se kaa hiɔwe bɔfo ko nɛ e kɛ Hawa tu munyu kɛ gu sinɔ ɔ nɔ ɔ nɛ. (1 Mose 3:1-6) Adam kɛ Hawa li bɔfo nɛ ɔ he nɔ́ ko nɔ́ ko. Se kɛ̃ ɔ, Adam je blɔ nɛ e gbo e Tsɛ nɛ ngɛ hiɔwe ɔ tue, nɛ e ya piɛɛ bɔfo nɛ e li lɛ nɛ ɔ he, nɛ a te si kɛ wo Mawu. (1 Tim. 2:14) Amlɔ nɔuu nɛ Yehowa bɔni he nyɛlɔ ɔ nɛ e ha Adam kɛ Hawa pee yayami ɔ he bo kpami, nɛ e wo si kaa nyagbenyagbe ɔ, e ma kpata yiwutsotsɛ nɛ ɔ hɛ mi. Se Yehowa de hu kaa bɔfo nɛ ɔ nɛ e gu sinɔ nɔ kɛ tu munyu ɔ ma ná he wami, nɛ e kɛ maa te si kɛ wo nihi nɛ a suɔ Mawu ɔ kɛ ya si be ko.​—1 Mose 3:15.

2, 3. Mɛni he je nɛ benɛ Mesia a bɛ lolo ɔ, a de we níhi fuu ngɛ Satan he ɔ?

² Yehowa le ní saminya, nɛ e le nɔ́ he je nɛ e tsɔɔ we wɔ bɔfo atua tsɔlɔ nɛ ɔ biɛ. * Benɛ he nyɛlɔ ɔ tsɔ atua a, Mawu ha nɛ jeha 2,500 sɔuu be loko e je biɛ nɛ a kɛ kaleɔ jamɛ a he nyɛlɔ ɔ  kpo. (Hiob 1:6) Ngɛ anɔkuale mi ɔ, womi etɛ pɛ nɛ ngɛ Hebri Ngmami ɔ mi nɛ tu Satan nɛ e sisi ji “Si Temi Kɛ Wolɔ” ɔ he munyu. Womi nɛ ɔmɛ ji, 1 Kronika, Hiob kɛ Zakaria. Benɛ Mesia a bɛ lolo ɔ, mɛni he je nɛ Mawu de we níhi fuu ngɛ wa he nyɛlɔ ɔ he ɔ?

³ E ngɛ heii kaa Yehowa tui Satan kɛ níhi nɛ e peeɔ ɔmɛ a he munyu fuu ngɛ Hebri Ngmami ɔ mi ejakaa e sume nɛ e gbla adesahi a juɛmi kɛ ya Satan nɔ tsɔ. Yi mi to titli he je nɛ Yehowa ha nɛ a ngma Hebri Ngmami ɔmɛ ji kaa, e suɔ nɛ Ngmami ɔ fã nɛ ɔ nɛ tsɔɔ Mawu we bi Mesia a he ní konɛ a nyɛɛ e se. (Luka 24:44; Gal. 3:24) Benɛ Mesia a ba a, Yehowa gu Mesia a kɛ e kaseli ɔmɛ a nɔ kɛ je níhi fuu nɛ amlɔ nɛ ɔ, wa le ngɛ Satan kɛ bɔfohi nɛ a ya piɛɛ e he ɔ kpo. * E da blɔ kaa Yehowa pee jã, ejakaa e maa gu Yesu kɛ nihi nɛ a pɔ mɛ nu ɔ a nɔ kɛ kpata Satan kɛ e se nyɛɛli ɔmɛ a hɛ mi.​—Rom. 16:20; Kpoj. 17:14; 20:10.

4. Mɛni he je nɛ e sɛ nɛ waa ye Abosiami gbeye ɔ?

⁴ Bɔfo Petro kale Satan Abosiami kaa “jata nɛ ngɛ huãe,” nɛ Yohane hu tsɛ lɛ ke “sinɔ” kɛ “drako.” (1 Pet. 5:8; Kpoj. 12:9) Se e sɛ nɛ waa ye Abosiami gbeye, ejakaa huzu ngɛ e he wami ɔ he. (Kane Yakobo 4:7.) Yehowa kɛ Yesu kɛ hiɔwe bɔfohi nɛ a yeɔ Mawu anɔkuale ɔ fĩ wa se. A ma nyɛ maa ye bua wɔ konɛ waa te si kɛ wo wa he nyɛlɔ ɔ. Se kɛ̃ ɔ, sane bimi etɛ komɛ ngɛ nɛ a he hia nɛ e sa kaa wa ná a heto: Kɛ Satan ngɔɔ he wami nɛ e ngɛ ɔ kɛ tsuɔ ní ha kɛɛ? Mɛni blɔhi a nɔ nɛ Satan guɔ kɛ sisiɔ nihi? Mɛni níhi nɛ e be nyɛe maa pee? Be mi nɛ wa ngɛ sane bimi nɛ ɔmɛ a he susue ɔ, wa ma susu níhi nɛ wa ma nyɛ maa kase ngɛ mi ɔ hu a he.

5, 6. Mɛni he je nɛ adesa nɔ yeli be nyɛe ma tsu adesahi a hiami níhi tsuo a he ní ɔ?

⁵ Bɔfohi babauu ya piɛɛ Satan he kɛ tsɔ atua. Loko Nyu Kpekpemi ɔ maa ba a, Satan sisi hiɔwe bɔfo komɛ, nɛ a kɛ yihi ba ná bɔmi ngɛ zugba a nɔ. Baiblo ɔ ngɔ nɔ́ he tomi nɔ́ ko kɛ tsɔɔ anɔkuale munyu nɛ ɔ mi. Baiblo ɔ tsɔɔ kaa benɛ a sake drako ɔ kɛ je hiɔwe kɛ ba zugba a nɔ ɔ, e gbla hiɔwe dodoe ɔmɛ a mi dlami etɛ mi kake kɛ piɛɛ e he. (1 Mose 6:1-4; Jud 6; Kpoj. 12:3, 4) Benɛ bɔfo nɛ ɔmɛ je Mawu weku ɔ mi ɔ, a ya je Satan he wami sisi. Tsa pi basabasa kɛkɛ nɛ atua tsɔli nɛ ɔmɛ peeɔ. Satan hyɛ Mawu Matsɛ Yemi ɔ nɔ kɛ to lɛ hu e matsɛ yemi sisi, nɛ e wo e he matsɛ. Ngɛ mumihi a je ɔ, Satan to daimonio ɔmɛ kɛ wo nɔ yemihi a mi, nɛ e ha mɛ he wami, nɛ e pee mɛ je ɔ nɔ yeli.​—Efe. 6:12.

⁶ Satan guɔ e daimonio ɔmɛ a nɔ kɛ kudɔɔ adesahi a nɔ yemi ɔmɛ ngɛ e blɔ nya tomi ɔ sisi. Wa naa enɛ ɔ heii benɛ e ngɔ “matsɛ yemi ɔmɛ tsuo nɛ a ngɛ zugba a nɔ” ɔ kɛ tsɔɔ Yesu nɛ e de lɛ ke: “Ma ngɔ he wami nɛ ɔ tsuo kɛ a hɛ mi nyami ɔ kɛ ha mo, ejakaa a ngɔ kɛ wo ye dɛ, nɛ nɔ fɛɛ nɔ nɛ i suɔ ɔ, i kɛ haa lɛ.” (Luka 4:5, 6) E ngɛ mi kaa Satan lɛ ngɛ adesahi a nɔ yemi ɔmɛ kudɔe mohu lɛɛ, se nɔ yemihi fuu bɔɔ mɔde kaa a ma ha a ma mi bi ɔmɛ ní kpakpahi. Nɔ yeli komɛ hɛɛ juɛmi kpakpa, se adesa nɔ yemi ko aloo matsɛ ko be nyɛe ma tsu adesahi a hiami níhi tsuo a he ní ha mɛ.​—La 146:3, 4; Kpoj. 12:12.

7. Ngɛ adesa nɔ yemihi a se ɔ, mɛni blɔ nɔ nɛ Satan ngɔɔ lakpa jami kɛ jua yemi kɛ sisiɔ nihi? (Moo hyɛ foni nɛ ngɛ ní kasemi ɔ sisije ɔ.)

⁷ Tsa pi nɔ yemi ɔmɛ pɛ nɛ Satan kɛ daimonio ɔmɛ guɔ a nɔ kɛ sisiɔ nihi, se a guɔ lakpa jami kɛ jua yemi hu nɔ kɛ sisiɔ “nihi nɛ a ngɛ zugba a nɔ . . . tsuo.” (Kpoj. 12:9) Satan guɔ lakpa jami nɔ kɛ gbɛɔ Yehowa he  lakpa munyuhi kɛ fĩaa. Jehanɛ hu ɔ, Abosiami ngɛ mɔde bɔe kaa e ma ha nɛ nihi babauu a hɛ nɛ je Mawu biɛ ɔ nɔ. (Yer. 23:26, 27) Enɛ ɔ ha nɛ tsui kpakpatsɛmɛ komɛ po susuɔ kaa a ngɛ Mawu jae, be mi nɛ a li kaa a ngɛ daimoniohi jae. (1 Kor. 10:20; 2 Kor. 11:13-15) Satan guɔ jua yemi hu nɔ kɛ gbɛɔ lakpa munyuhi kɛ fĩaa. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, jua yeli deɔ nihi kaa ja a ná sika kɛ weto níhi fuu loko a ma nyɛ ma ná bua jɔmi ngɛ si himi mi. (Abɛ 18:11) Nihi nɛ a he lakpa munyu nɛ ɔ ye ɔ ngɔɔ a be tsuo kɛ sɔmɔɔ “Ní Nami” mohu pe Mawu. (Mat. 6:24) Bɔɔbɔɔbɔɔ ɔ, suɔmi nɛ a náa kɛ haa he lo nya níhi ɔ haa nɛ suɔmi nɛ a ngɛ kɛ ha Mawu ɔ gboɔ kulaa.​—Mat. 13:22; 1 Yoh. 2:15, 16.

8, 9. (a) Mɛni níhi enyɔ wa ma nyɛ maa kase ngɛ Adam, Hawa, kɛ bɔfo atua tsɔli ɔmɛ a sane ɔ mi? (b) Mɛni se wa náa ngɛ lemi nɛ wa le kaa Satan lɛ ngɛ je ɔ kudɔe ɔ he?

⁸ Ke e hí kulaa a, wa ma nyɛ maa kase ní enyɔ komɛ ngɛ nɔ́ nɛ Adam kɛ Hawa kɛ bɔfo atua tsɔli ɔmɛ pee ɔ mi. Kekleekle ɔ, nɔ yemi enyɔ lɛ ngɛ, nɛ kake se pɛ nɛ wa ma nyɛ ma fĩ. E sa nɛ waa mwɔ wa yi mi kpɔ kaa wa maa ya nɔ maa ye Yehowa anɔkuale, aloo wa maa piɛɛ Satan kɛ e we bi ɔmɛ a he. (Mat. 7:13) Enyɔne, pi se nami tsɔ ko nɛ nihi nɛ a ya piɛɔ Satan he ɔ náa. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, Adam kɛ Hawa ba ná he blɔ nɛ́ a kɛ maa tsɔɔ a he nɔ́ nɛ da kɛ nɔ́ nɛ dɛ. Daimonio ɔmɛ hu ba ná he wami nɛ a kɛ kudɔɔ adesahi a nɔ yemi ɔmɛ. (1 Mose 3:22) Se ke nɔ ko fĩ Satan se ɔ, e be manye yee gblegbleegble. Ngɛ anɔkuale mi ɔ, nɔ́ kpakpa ko be nɛ Satan ma nyɛ ma ha lɛ.​—Hiob 21:7-17; Gal. 6:7, 8.

⁹ Mɛni se nami lɛ ngɛ lemi nɛ wa le kaa Satan lɛ ngɛ je ɔ kudɔe ɔ he? Enɛ ɔ yeɔ bua wɔ nɛ wa náa juɛmi nɛ da ngɛ ma nɔ yeli a he, nɛ wa fiɛɛɔ kɛ kã. Wa le kaa Yehowa suɔ nɛ wa ná bumi kɛ ha ma nɔ yeli. (1 Pet. 2:17) Ke amlaalo ɔmɛ wo mlaahi nɛ ti si kɛ wui Mawu mlaa amɛ ɔ, e suɔ nɛ waa ye a nɔ. (Rom. 13:1-4) Se wa le hu kaa e sɛ nɛ wa fĩ ma kudɔmi kuu ko aloo ma nɔ yelɔ ko se kɔkɔɔkɔ. (Yoh. 17:15, 16; 18:36) Akɛnɛ wa le mɔde nɛ Satan ngɛ bɔe kaa e maa gbe Yehowa biɛ ɔ he guɛ nɛ́ e laa biɛ ɔ nɔ he je ɔ, wa suɔ nɛ waa pee nɔ́ tsuaa nɔ́ nɛ wa ma nyɛ konɛ waa tsɔɔ nihi Mawu he anɔkuale ɔ. Wa bua jɔ kaa Yehowa ngɔ e biɛ ɔ kɛ fɔ wa nɔ, nɛ waa kɛ e biɛ ɔ tsɛɔ lɛ. Wa le hu kaa se nami ngɛ suɔmi nɛ wa ngɛ ha Yehowa a he kulaa pe suɔmi nɛ nɔ ko ma ná kɛ ha sika aloo he lo nya níhi.​—Yes. 43:10; 1 Tim. 6:6-10.

10-12. (a) Mɛni blɔ nɔ Satan gu nɛ e ngɔ níhi nɛ e nyɛmimɛ bɔfo komɛ a bua jɔ he ɔ kɛ sisi mɛ? (b) Mɛni wa ma nyɛ maa kase ngɛ bɔfohi babauu nɛ Satan sisi mɛ ɔ mi?

¹⁰ Satan guɔ blɔhi nɛ e le kaa ke e kɛ tsu ní ɔ, e maa ye manye ɔ nɔ kɛ sisiɔ nihi. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, e ngɔɔ níhi nɛ nihi a bua jɔ  he kɛ peeɔ kaa gbowe nya lo, nɛ e kɛ sisiɔ mɛ konɛ a pee níhi nɛ e suɔ. Jehanɛ hu ɔ, e woɔ nihi a he gbeye konɛ a pee e suɔmi nya ní.

¹¹ Mo susu bɔ nɛ Satan nyɛ nɛ e ngɔ níhi nɛ e nyɛmimɛ bɔfo ɔmɛ a kpɛti nihi babauu a bua jɔ he ɔ kɛ sisi mɛ ɔ he nɛ o hyɛ. Eko ɔ, e to a he hɛ be kɛkɛɛ loko e na nɔ́ nɛ e ma nyɛ maa ngɔ kɛ pee kaa gbowe nya lo kɛ sisi mɛ. Benɛ Satan fɔ gbowe ɔ, e nine su bɔfo komɛ a nɔ. Bɔfo nɛ ɔmɛ kɛ yihi ba ná bɔmi nɛ a fɔ bimɛ nɛ a je oblai. A bimɛ ɔmɛ pee adesahi yi wu tso níhi. (1 Mose 6:1-4) Satan ngɔ bɔmi nami kɛ ka bɔfo yaya amɛ. E ma nyɛ maa ba kaa e wo mɛ si hu kaa e ma ha nɛ a ye adesahi a nɔ. Eko ɔ, e pee jã konɛ e kɛ puɛ blɔ nya nɛ Yehowa to kɛ ha ‘yo ɔ nina’ nɛ a wo e he si ɔ. (1 Mose 3:15) Se Yehowa ha we nɛ e ye manye. E ngɔ Nyu Kpekpemi ɔ kɛ ba puɛ yi mi tomi nɛ Satan kɛ daimonio ɔmɛ hɛɛ ɔ ngɛ jamɛ a be ɔ mi.

¹² Mɛni wa ma nyɛ maa kase ngɛ sane nɛ ɔ mi? E sɛ nɛ wa susu kɔkɔɔkɔ kaa Satan ga tsɔmihi nɛ ji ajuama bɔmi kɛ he nɔ womi be nyɛe maa du wɔ. Bɔfohi nɛ a ya piɛɛ Satan he kɛ tsɔ atua a kɛ jehahi fuu sɔmɔ Yehowa ngɛ hiɔwe. Se he klɔuklɔu nɛ ɔ nɛ a hi ɔ tsuo se ɔ, a ngmɛ blɔ nɛ akɔnɔ yaya he si ngɛ a mi. Mwɔnɛ ɔ, jã kɛ̃ nɛ wa ti nihi fuu ngɛ sɔmɔe jehahi babauu ji nɛ ɔ ngɛ Yehowa asafo ɔ mi. Se ke wa hyɛ we nɛ hi ɔ, akɔnɔ yaya ma nyɛ ma he si ngɛ wa mi ngɛ Yehowa asafo nɛ ngɛ klɔuklɔu nɛ ɔ po mi. (1 Kor. 10:12) Enɛ ɔ he ɔ, e he hia nɛ waa hyɛ níhi nɛ ngɛ wa tsui mi ɔ saminya, nɛ wa kua bɔmi nami he akɔnɔ yaya, kɛ he nɔ womi!​—Gal. 5:26; kane Kolose Bi 3:5.

13. Mɛni ji nɔ́ kpa ko hu nɛ Satan kɛ tsɔ̃ɔ nihi klama, nɛ mɛni wa maa pee konɛ wa ko du klama nɛ ɔ?

¹³ Mumi yayahi a ní peepee nɛ nihi suɔ kaa a ma kpa si ɔ ji nɔ́ kpa ko hu nɛ Satan kɛ tsɔ̃ɔ nihi klama. Mwɔnɛ ɔ, Satan guɔ lakpa jami kɛ hɛja jemi nɔ kɛ haa nɛ nihi a bua jɔɔ daimoniohi a ní peepeehi a he. Sinihi, video nɔ fiɛmihi, kɛ ní kpa komɛ haa nɛ nihi a bua jɔɔ mumi yayamihi a ní peepeehi a he. Mɛni wa maa pee konɛ wa ko du klama nɛ ɔ? E sɛ nɛ waa hyɛ blɔ kaa Yehowa asafo ɔ maa tsɔɔ wɔ níhi pɔtɛɛ nɛ e sa kaa wa kɛ je wa hɛja kɛ níhi nɛ e sɛ kaa wa kɛ je wa hɛja. E he hia nɛ wa ti nɔ fɛɛ nɔ nɛ da Mawu sisi tomi mlaa amɛ a nɔ kɛ tsɔse e he nile. (Heb. 5:14) Ke wa bu bɔfo Paulo ga womi ɔ tue, nɛ wa ‘ha we nɛ osato peemi’ nɛ hi suɔmi nɛ wa ngɛ ha Mawu ɔ mi ɔ, wa ma nyɛ maa hla hɛja jemihi nɛ sa. (Rom. 12:9) Wa ma nyɛ ma bi wa he ke: ‘Anɛ níhi nɛ i kɛ jeɔ ye hɛja a tsɔɔ kaa i peeɔ osato lo? Ke ye Baiblo kaseli, aloo nihi nɛ i fiɛɛɔ ha mɛ ɔ na nɔ́ nɛ i kɛ ngɛ ye hɛja jee ɔ, anɛ a ma susu kaa i ji nɔ ko nɛ i baa ye je mi ngɛ níhi nɛ i tsɔɔ mɛ ɔ  a nya lo?’ Ke wɔ nitsɛmɛ wa peeɔ níhi nɛ wa tsɔɔ nihi ɔ, e he maa wa kaa wa maa du Satan klama amɛ.​—1 Yoh. 3:18.

14. Mɛni ji blɔ komɛ nɛ Satan guɔ nɔ kɛ woɔ wa he gbeye, nɛ mɛni maa ye bua wɔ konɛ waa da si kpɛii?

¹⁴ Ngɛ níhi nɛ Satan kɛ tsɔɔ wɔ klama a se ɔ, e bɔɔ mɔde hu kaa e maa wo wa he gbeye konɛ wa kpa Yehowa anɔkuale yemi. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, e ma nyɛ ma kudɔ ma nɔ yeli konɛ a tsi wa fiɛɛmi ní tsumi ɔ nya. Eko ɔ, e ma ha nɛ nihi nɛ waa kɛ mɛ tsuɔ ní aloo nihi nɛ waa kɛ mɛ yaa sukuu ɔ nɛ a ye wa he fɛu akɛnɛ wa suɔ nɛ waa kɛ je mi bami he mlaahi nɛ ngɛ Baiblo ɔ mi ɔ ma tsu ní ɔ he je. (1 Pet. 4:4) E ma nyɛ ma ha nɛ wa weku li nɛ a susuɔ wa he ɔ hu nɛ a jɔ̃ wa kɔni mi ngɛ asafo mi kpehi a yami he. (Mat. 10:36) Mɛni blɔ nɔ wa maa gu kɛ da e tuami ɔ nya? Kekleekle ɔ, e sɛ nɛ e pee wɔ nyakpɛ kaa Satan ngɛ wɔ tuae, ejakaa wa le kaa e kɛ wɔ ngɛ ta ko hwue. (Kpoj. 2:10; 12:17) Jehanɛ hu ɔ, e sa nɛ wa kai nɔ́ titli he je nɛ Satan kɛ wɔ ngɛ ta hwue ɔ. Satan ngɛ tsɔɔe kaa ke níhi a mi hi ha wɔ ɔ, lɛɛ wa ma ja Yehowa, se ke níhi a mi wa ha wɔ ɔ, wa ma kpa Yehowa jami. (Hiob 1:9-11; 2:4, 5) E sa nɛ waa sɔle be fɛɛ be konɛ Yehowa nɛ ha wɔ he wami nɛ wa kɛ da Satan tuami ɔ nya. E sa nɛ wa kai kaa Yehowa be wɔ kuae gblegbleegble.​—Heb. 13:5.

15. Anɛ Satan ma nyɛ maa nyɛ wa nɔ nɛ waa pee níhi nɛ wa sume lo? Moo tsɔɔ nya.

¹⁵ Satan be nyɛe maa nyɛ wa nɔ nɛ waa pee níhi nɛ wa sume. (Yak. 1:14) Nihi fuu peeɔ Satan suɔmi nya ní nɛ a li. Se ke nɔ ko ba kase anɔkuale ɔ, e sa nɛ e hla nɔ nɛ e ma sɔmɔ. (Níts. 3:17; 17:30) Ke wa fia wa pɛɛ si kaa wa maa pee Mawu suɔmi nya ní ɔ, nɔ́ ko nɔ́ ko be nɛ Satan ma nyɛ maa pee nɛ lɔ ɔ ma ha nɛ wa kpa Mawu anɔkuale yemi.​—Hiob 2:3; 27:5.

16, 17. (a) Mɛni ji ní kpa komɛ nɛ Satan kɛ daimonio ɔmɛ be nyɛe maa pee? (b) Mɛni he je nɛ e sɛ nɛ waa ye gbeye kaa wa maa sɔle nɛ e je kpo ɔ?

¹⁶ Ní kpa komɛ hu ngɛ nɛ Satan kɛ daimonio ɔmɛ be nyɛe maa pee. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, Ngmami ɔ de we ngɛ he ko he ko kaa a ma nyɛ maa le nɔ́ nɛ wa ngɛ susue aloo nɔ́ nɛ ngɛ wa tsui mi. Yehowa kɛ Yesu pɛ nɛ a le nɔ́ nɛ ngɛ wa tsui mi. (1 Sam. 16:7; Maak. 2:8) Nɛ ke waa kɛ nihi ngɛ ní sɛɛe aloo wa ngɛ sɔlee nɛ wa munyu ɔ je kpo hu nɛɛ? Anɛ e sa nɛ waa ye gbeye kaa Abosiami kɛ daimonio ɔmɛ maa nu wa sɔlemi ɔ nɛ a maa te si kɛ wo wɔ lo? Heto ɔ ji dɛbi. Mɛni he je? Wa le kaa ke wa ngɛ ní tsumi kpakpahi tsue ha Yehowa ngɛ wa sɔmɔmi ní tsumi ɔ mi ɔ, Abosiami ma nyɛ maa na wɔ, se lɔ ɔ wui wa he gbeye. Jã kɛ̃ nɛ e sɛ nɛ waa ye gbeye kaa wa maa sɔle nɛ e je kpo akɛnɛ Abosiami maa nu wa sɔlemi ɔ he je. Ngɛ anɔkuale mi ɔ, nɔ hyɛmi níhi ngɛ Baiblo ɔ mi nɛ tsɔɔ kaa Mawu sɔmɔli babauu sɔle nɛ e je kpo, se nɔ́ ko be Baiblo ɔ mi nɛ tsɔɔ kaa a ye gbeye kaa Abosiami maa nu a sɔlemi ɔ. (1 Ma. 8:22, 23; Yoh. 11:41, 42; Níts. 4:23, 24) Ke wa bɔ mɔde nɛ wa ha nɛ wa munyu tumi kɛ wa ní peepee kɛ Mawu suɔmi nya ní kɔ ɔ, wa ma nyɛ ma ná nɔ mi mami kaa Yehowa be Abosiami blɔ ngmɛe nɛ e ye wɔ awi pe bɔ nɛ wa ma nyɛ maa da nya.​—Kane La 34:7.

¹⁷ E he hia nɛ waa le wa he nyɛlɔ ɔ saminya, se e sɛ nɛ wa ha nɛ e wo wa he gbeye. E ngɛ mi kaa wa yi mluku mohu lɛɛ, se ngɛ Yehowa yemi kɛ buami nya a, wa ma nyɛ maa ye Satan nɔ kunimi. (1 Yoh. 2:14) Ke wa te si kɛ wo lɛ ɔ, e maa tu wa nya fo. (Yak. 4:7; 1 Pet. 5:9) Mwɔnɛ ɔ, e ngɛ kaa nɔ́ nɛ nihewi kɛ yihewi titli nɛ Satan je e hɛ kɛ pi. Mɛni níhi pɔtɛɛ nɛ a ma nyɛ maa pee konɛ a nyɛ nɛ a te si kɛ wo Abosiami? Wa ma susu sane bimi nɛ ɔ he ngɛ munyu nɛ nyɛɛ se ɔ mi.