Yì hosọ lẹ ji

Yì todowhinnu hosọ lẹ tọn ji

Yọ́n Kẹntọ Towe

Yọ́n Kẹntọ Towe

“Mí ma to wunvi mẹ gando ayiha gigẹdẹ [Satani tọn] lẹ go.”​—2 KỌL. 2:11, Odò.

OHÀN LẸ: 150, 32

1. To Edẹni mẹ, etẹwẹ Jehovah dehia gando kẹntọ mítọn go?

MATIN ayihaawe, Adam yọnẹn dọ odàn ma sọgan dọho. Enẹwutu, e sọgan ko doayi e go dọ nudida gbigbọnọ de wẹ dọhona Evi gbọn odàn lọ gblamẹ. (Jen. 3:1-6) Adam po Evi po ma yọ́n nudida gbigbọnọ ehe. Mahopọnna enẹ, Adam desọn ojlo mẹ bo gbẹ́ Otọ́ olọn mẹ tọn etọn dai bosọ kọnawudopọ hẹ jonọ ehe nado jẹagọdo ojlo Jiwheyẹwhe tọn. (1 Tim. 2:14) To afọdopolọji, Jehovah jẹ nudọnamẹ lẹ dehia gando kẹntọ ehe he doyẹklọ Adam po Evi po go ji, bo dopà dọ mẹylankan ehe na wá yin vivasudo to godo mẹ. Ṣigba, Jehovah sọ na avase dọ na ojlẹ de, nudida gbigbọnọ he dọho gbọn odàn lọ gblamẹ lọ na tindo huhlọn nado diọnukunsọ mẹhe yiwanna Jiwheyẹwhe lẹ.—Jen. 3:15.

2, 3. Vlavo etẹwẹ sọgan ko zọ́n bọ onú vude poun wẹ yin didọ gando Satani go jẹnukọnna wiwá Mẹsia lọ tọn?

2 Gbọn nuyọnẹn dali, Jehovah ma dọ yinkọ mẹdetiti tọn visunnu gbigbọmẹ tọn he diọnukunsọ ẹ lọ tọn na mí pọ́n gbede. * Podọ Jiwheyẹwhe sọ de ma nado tlẹ dọ yinkọ he basi zẹẹmẹ jijọ kẹntọ enẹ tọn kakajẹ owhe 2 500 plipli to atẹṣiṣi dowhenu tọn lọ godo. (Jobu 1:6) Na taun tọn, owe atọ̀n gee to Owe-wiwe Heblu tọn lẹ mẹ, yèdọ 1 Otànnugbo lẹ, Jobu po Zekalia po wẹ donù Satani go, he zẹẹmẹdo “Agọjẹdomẹtọ.” Naegbọn onú vude poun wẹ yin didọ gando kẹntọ mítọn go jẹnukọnna wiwá Mẹsia lọ tọn?

3 E taidi dọ Jehovah ma jlo na na Satani yẹyi he e ma jẹna wẹ zọ́n bọ e ma do yí adà Owe-wiwe Heblu tọn lẹ tọn susu zan nado basi zẹẹmẹ gando ewọ po nuyiwa etọn lẹ po go. Yanwle tintan he wutu Jehovah do gbọdo mẹhe kàn adà Owe-wiwe lẹ tọn enẹ wẹ nado na nudọnamẹ lẹ gando Mẹsia lọ go bosọ deanana omẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹ wá ewọ dè. (Luku 24:44; Gal. 3:24) To whenue Mẹsia lọ wá, Jehovah yí ewọ po devi etọn lẹ po zan nado de nususu he mí yọnẹn gando Satani po angẹli he kọnawudopọ hẹ ẹ lẹ po go hia. * Enẹ sọgbe, na Jesu po gandutọgbẹ́ yiamisisadode etọn lẹ po wẹ Jehovah na yizan nado gídí Satani po hodotọ etọn lẹ po.—Lom. 16:20; Osọ. 17:14; 20:10.

4. Naegbọn mí ma dona nọ hanú gando Lẹgba go zẹjlẹgo?

4 Apọsteli Pita basi zẹẹmẹ Satani Lẹgba tọn taidi “kinnikinni de he to lìlì,” podọ Johanu ylọ ẹ dọ “odàn” podọ “dlagọni” de. (1 Pita 5:8; Osọ. 12:9) Ṣigba, mí ma dona nọ hanú gando Lẹgba go zẹjlẹgo, na huhlọn etọn tindo dogbó. (Hia Jakọbu 4:7.) Mí tindo godonọnamẹ Jehovah, Jesu po angẹli nugbonọ lẹ po tọn. Po alọgọ yetọn po, mí sọgan nọavùnte sọta kẹntọ mítọn. Etomọṣo, mí dona yọ́n gblọndo kanbiọ titengbe atọ̀n delẹ tọn: Obá tẹ mẹ wẹ nuyiwadomẹji Satani tọn sinyẹn jẹ? Nawẹ ewọ nọ tẹnpọn nado yinuwado gbẹtọ lẹ ji gbọn? Podọ dogbó tẹlẹ wẹ huhlọn etọn tindo? Dile mí na to dogbapọnna kanbiọ ehelẹ, mí nasọ dọhodo nuplọnmẹ he mí sọgan mọyi lẹ ji.

OBÁ TẸ MẸ WẸ NUYIWADOMẸJI SATANI TỌN SINYẸN JẸ?

5, 6. Naegbọn gandudu gbẹtọvi tọn lẹ ma sọgan hẹn diọdo he gbẹtọvi lẹ tindo nuhudo etọn hugan lẹ wá?

5 Angẹli susu wẹ kọnawudopọ hẹ Satani to atẹṣiṣi etọn mẹ. Jẹnukọnna Singigọ lọ, Satani doyẹklọ delẹ to yé mẹ nado tindo kọndopọ zanhẹmẹ tọn hẹ viyọnnu gbẹtọ tọn lẹ. Biblu de nugbo enẹ hia to whenue e dohia to yẹhiadonu-liho dọ dlagọni lọ dọ̀n mado-atọ̀n sunwhlẹvu olọn tọn lẹ tọn wá odò nado kọnawudopọ hẹ ẹ. (Jen. 6:1-4; Juda 6; Osọ. 12:3, 4) To whenue angẹli enẹlẹ tọ́n sọn whẹndo Jiwheyẹwhe tọn mẹ, yé ze yede do anademẹ Satani tọn glọ. Ṣigba, atẹṣitọ enẹlẹ ma yin pipli bẹwlu hẹnwatọ tọn de poun gba. To olọn mayinukundomọ lẹ mẹ, Satani ze gandudu he taidi Ahọluduta Jiwheyẹwhe tọn nkọ de dai. E yí ede do doahọlu, podọ e basi titona aovi lẹ, na yé aṣẹpipa, bo hẹn yé zun gandutọ aihọn tọn lẹ.—Efe. 6:12.

6 Gbọn titobasinanu mayinukundomọ etọn gblamẹ, Satani nọ yinuwado gandudu gbẹtọvi tọn lẹpo ji. Nugbo enẹ yin hinhẹn họnwun hezeheze to whenue Satani do “ahọluduta aigba ji tọn lẹpo” hia Jesu bo dọmọ: “Yẹn na na we aṣẹpipa ehe lẹpo po gigo yetọn po, na yé ko yin zizedo alọmẹ na mi, podọ mẹdepope he jlo mi wẹ yẹn na na.” (Luku 4:5, 6) Mahopọnna nuyiwadomẹji ylankan Satani tọn, gandudu susu nọ wà nudagbe na tòvi yetọn lẹ jẹ obá de mẹ. Podọ gandutọ delẹ sọgan nọ tindo linlẹn dagbe lẹ. Ṣigba, gandudu gbẹtọvi tọn kavi gandutọ depope ma sọgan hẹn diọdo he gbẹtọvi lẹ tindo nuhudo etọn hugan lẹ wá gba.—Salm. 146:3, 4; Osọ. 12:12.

7. Nawẹ Satani nọ yí gandudu lẹ, sinsẹ̀n lalo po tito ajọwiwa tọn po zan gbọn? (Pọ́n yẹdide he tin to bẹjẹeji hosọ ehe tọn.)

7 Gbọnvona gandudu gbẹtọvi tọn lẹ, Satani po aovi etọn lẹ po sọ nọ yí sinsẹ̀n lalo po tito ajọwiwa tọn po zan nado klọ “aigba fininọ lẹpo.” (Osọ. 12:9) Gbọn sinsẹ̀n lalo gblamẹ, Satani nọ hẹn lalo lẹ gbayipe gando Jehovah go. Humọ, e taidi dọ Lẹgba ko magbe nado hẹn suhugan gbẹtọ lẹ tọn nado wọnji yinkọ Jiwheyẹwhe tọn go. (Jel. 23:26, 27) Taidi kọdetọn de, gbẹtọ ahundoponọ he nọ lẹndọ emi to Jiwheyẹwhe sẹ̀n lẹ nọ yin yẹdoklọ nado sẹ̀n aovi lẹ. (1 Kọl. 10:20; 2 Kọl. 11:13-15) Satani sọ nọ hẹn lalo lẹ gbayipe gbọn tito ajọwiwa tọn gblamẹ. Di apajlẹ, tito ajọwiwa tọn nọ saba dohia gbẹtọ lẹ dọ aliho dagbe hugan nado yin ayajẹnọ wẹ nado doafọna akuẹ bo bẹ adọkunnu susu pli. (Howh. 18:11) Mẹhe nọ yí lalo ehe sè lẹ nọ yí gbẹzan yetọn lẹpo zan nado yin afanumẹ na “Adọkunnu lẹ” kakati nido yin na Jiwheyẹwhe. (Mat. 6:24) To godo mẹ, owanyi yetọn na agbasanu lẹ sọgan hù owanyi depope he yé tindo na Jiwheyẹwhe sudo.—Mat. 13:22; 1 Joh. 2:15, 16.

8, 9. (a) Nuplọnmẹ awe tẹlẹ wẹ mí sọgan desọn kandai he gando Adam, Evi po angẹli atẹṣitọ lẹ po go mẹ? (b) Ale tẹwẹ to e mẹ na mí nado yọ́n obá he mẹ nuyiwadomẹji Satani tọn sinyẹn jẹ?

8 E whè gbau, apajlẹ Adam, Evi po angẹli atẹṣitọ lẹ po tọn plọn mí onú titengbe awe. Tintan, adà voovo awe wẹ tin, podọ mí dona de dopo. Mí sọgan de nado gbọṣi nugbonọ-yinyin mẹ na Jehovah kavi de nado nọ adà Satani tọn mẹ. (Mat. 7:13) Awetọ, ale vude poun wẹ mẹhe nọ kọnawudopọ hẹ Satani lẹ nọ mọyi. Dotẹnmẹ lọ hundote na Adam po Evi po nado ze nujinọtedo yetọn titi dai gando dagbe po oylan po go, podọ ehe zọ́n bọ aovi lẹ wá tindo aṣẹ do gandudu gbẹtọvi tọn lẹ ji jẹ obá de mẹ. (Jen. 3:22) Ṣigba, nuhe nọ gúmẹ nọ sù tẹgbẹ hú ale depope he Satani nọ namẹ.—Jobu 21:7-17; Gal. 6:7, 8.

9 Ale tẹwẹ mí nọ mọyi eyin mí yọ́n obá he mẹ nuyiwadomẹji Satani tọn sinyẹn jẹ? E nọ gọalọna mí nado hẹn pọndohlan jlẹkaji tọn go gando gandutọ aihọn tọn lẹ go bosọ nọ dozolanmẹna mí to azọ́n kunnudide tọn mítọn mẹ. Mí mọnukunnujẹemẹ dọ Jehovah nọ jlo dọ mí ni tindo sisi na aṣẹpatọ lẹ. (1 Pita 2:17) Podọ ewọ nọ donukun dọ mí ni setonuna osẹ́n he gandudu gbẹtọvi lẹ tọn zedai lẹ dile e na dẹnsọ bọ osẹ́n enẹlẹ ma jẹagọdo nujinọtedo etọn lẹ. (Lom. 13:1-4) Ṣigba, mí sọ mọnukunnujẹemẹ dọ mí dona hẹn kadaninọ mítọn go, bo ma tindo ojlo to tonudọgbẹ́ kavi gandutọ de mẹ hugan devo. (Joh. 17:15, 16; 18:36) Na mí yọnẹn dọ Satani to tintẹnpọn nado de oyín Jehovah tọn sẹ̀ sọn aimẹ bo kọnmasin dego wutu, enẹ nọ whàn mí dogọ nado plọn nugbo lọ mẹdevo lẹ gando Jiwheyẹwhe mítọn go. Mí nọ doawagun nado tindo oyín etọn to ota podọ nado nọ yí yinkọ enẹ zan, na mí yọnẹn dọ nado yiwanna ẹn doale taun hú wanyina akuẹ kavi onú lẹ.—Isa. 43:10; 1 Tim. 6:6-10.

NAWẸ SATANI NỌ TẸNPỌN NADO YINUWADO GBẸTỌ LẸ JI GBỌN?

10-12. (a) Nawẹ Satani sọgan ko do omọ̀ na angẹli hatọ etọn lẹ bo ze yé jai gbọn? (b) Etẹlẹ wẹ aijijẹ angẹli susu lẹ tọn plọn mí?

10 Satani nọ yí aliho he nọ wazọ́n lẹ zan nado yinuwado gbẹtọ lẹ ji. Di apajlẹ, e nọ do omọ̀ na yé nado hẹn yé wà ojlo etọn. Humọ, e sọ nọ tẹnpọn nado vannukundo yé na yé nido litaina ẹn.

11 Pọ́n lehe Satani tindo kọdetọn dagbe sọ to whenue e domọwle angẹli hatọ etọn susu lẹ. E dona ko yí ojlẹ susu do lẹnnupọndo yé ji whẹpo do doyẹklọ yé nado lẹ́ jẹ adà etọn mẹ. To whenue delẹ to angẹli enẹlẹ mẹ jẹ omọ̀ etọn mẹ bo tindo kọndopọ zanhẹmẹ tọn hẹ yọnnu lẹ, yé ji ovi flusọ́ lẹ he dugán do gbẹtọvi lẹ ji. (Jen. 6:1-4) Vlavo e ma yin dotẹnmẹ lọ nado tindo kọndopọ zanhẹmẹ tọn kẹdẹ wẹ Satani zedonukọnna angẹli pàdutọ lọ lẹ gba, ṣigba e sọgan ko sọ dopà na yé ga dọ yé na paṣẹ do gbẹtọvi lẹ ji. Yanwle etọn sọgan ko yin nado glọnalina wiwá Mẹsia dopagbe lọ tọn, yèdọ ‘kúnkan yọnnu lọ tọn.’ (Jen. 3:15) Depope he whẹho lọ yin, Jehovah hẹn sébibla enẹ lẹpo gble to whenue e hẹn Singigọ lọ wá, podọ afọdide enẹ glọnalina vivẹnudido Satani po angẹli atẹṣitọ lọ lẹ po tọn to ojlẹ enẹ mẹ.

Satani nọ tẹnpọn nado yí fẹnnuwiwa, awagundido he ma sọgbe po afinyọnnuwiwa po zan nado do omọ̀ na mí (Pọ́n hukan 12, 13tọ)

12 Etẹlẹ wẹ mí sọgan plọn sọn nujijọ ehe mẹ? Ma nọ yí nukunpẹvi do pọ́n omọ̀ fẹnnuwiwa kavi goyiyi tọn pọ́n gbede blo. Na owhe madosọha lẹ, angẹli he wá kọnawudopọ hẹ Satani lẹ ko sẹ̀n to Jiwheyẹwhe lọsu nukọn. Etomọṣo, etlẹ yin to lẹdo dagbe mọnkọtọn mẹ, susu yetọn wẹ na dotẹnmẹ ojlo ylankan lẹ nado doadọ̀do bo whẹ́n to ahun yetọn mẹ. Mọdopolọ, mí sọgan ko sẹ̀n na owhe susu lẹ to adà aigba ji tọn titobasinanu Jiwheyẹwhe tọn mẹ. Ṣigba, etlẹ yin to lẹdo gbigbọmẹ tọn wiwe enẹ mẹ, ojlo mawé lẹ sọgan doadọ̀do. (1 Kọl. 10:12) Lehe e yin nujọnu do sọ dọ mí ni nọ gbeje ahun mítọn mẹ pọ́n to whepoponu, bo nọ gbẹ́ linlẹn fẹnnuwiwa tọn lẹ dai, bosọ nọ sukúndona awagundido he ma sọgbe!—Gal. 5:26; hia Kolosinu lẹ 3:5.

13. Omọ̀ devo tẹwẹ Satani nọ yizan po kọdetọn dagbe po, podọ etẹwẹ mí sọgan wà ma nado jai jẹ e mẹ?

13 Omọ̀ devo he Satani nọ yizan po kọdetọn dagbe po wẹ tlintlindo dindin gando afinyọnnuwiwa go. To egbehe, e nọ ze ojlo tintindo to aovi lẹ mẹ daga e ma yin gbọn sinsẹ̀n lalo kẹdẹ gblamẹ gba, ṣigba gbọn tito ayidedai tọn lẹ gblamẹ ga. Sinima lẹ, aihundida ọdinatẹẹ ji tọn lẹ po linlinnamẹnu devo lẹ po nọ do afinyọnnuwiwa hia to aliho he nọ fọnjlodotenamẹ de mẹ. Etẹwẹ mí sọgan wà ma nado jai jẹ omọ̀ ehe mẹ? Mí ma dona donukun dọ titobasinanu Jiwheyẹwhe tọn na wleawuna todohukanji ayidedai he yin alọkẹyi po dehe ma yin alọkẹyi lẹ po tọn gba. Dopodopo mítọn wẹ dona plọn ayihadawhẹnamẹnu etọn nado nọ yinuwa to kọndopọ mẹ hẹ nujinọtedo Jiwheyẹwhe tọn lẹ. (Heb. 5:14) Etomọṣo, mí na basi nudide dagbe lẹ eyin mí nọ yí ayinamẹ gbọdo apọsteli Paulu tọn do yizan mẹ nado nọ dike owanyi mítọn na Jiwheyẹwhe “ni tin matin yẹnuwiwa.” (Lom. 12:9) Mí dona nọ kanse míde dọ: ‘Be ayidedai he n’nọ de lẹ na zọ́n bọ mẹlẹ na lẹndọ n’yin yẹnuwatọ wẹ ya? Eyin plọnmẹ Biblu kavi gọyìpọn ṣie lẹ mọ ayidedai he n’nọ de lẹ, be yé na lẹndọ n’nọ wanu sọgbe hẹ nuhe n’nọ plọnmẹ ya?’ Lehe nuyiwa mítọn lẹ nọ sọgbe hẹ hodidọ mítọn lẹ sọ, mọ wẹ e na vẹawu dọ mí ni jai jẹ omọ̀ Satani tọn lẹ mẹ do.—1 Joh. 3:18.

Satani nọ tẹnpọn nado yí alọhẹndotenamẹ sọn aṣẹpatọ lẹ dè, kọgbidinamẹ sọn wehọmẹvigbẹ́ lẹ dè po nukundiọsọmẹ whẹndo tọn po zan nado vannukundo mí (Pọ́n hukan 14tọ)

14. Nawẹ Satani nọ tẹnpọn nado vannukundo mí gbọn, podọ nawẹ mí sọgan pehẹ ninọmẹ lọ gbọn?

14 Gbọnvona dọ Satani nọ do omọ̀ na mí, e sọ nọ tẹnpọn nado vannukundo mí na mí nido jogbe gando nugbonọ-yinyin mítọn na Jehovah go. Di apajlẹ, e sọgan kàn ayiha na gandudu lẹ nido hẹnalọdotena azọ́n yẹwhehodidọ tọn mítọn. Kavi e sọgan sisẹ́ azọ́nwatọgbẹ́ kavi wehọmẹvigbẹ́ mítọn lẹ nado nọ ṣàn mí kò, na mí jlo nado nọgbẹ̀ sọgbe hẹ nujinọtedo walọ dagbe tọn Biblu tọn lẹ wutu. (1 Pita 4:4) E sọgan sọ yinuwado hagbẹ whẹndo tọn ahundoponọ delẹ ji nado hẹn mí gbọjọ ma nado yì opli lẹ. (Mat. 10:36) Nawẹ mí sọgan pehẹ ninọmẹ lọ gbọn? Tintan, mí dona donukun mẹgbeyinyan tlọlọ wunmẹ ehe, na Satani to awhànfun sọta mí wutu. (Osọ. 2:10; 12:17) Enẹgodo, mí sọ dona nọ mọ whẹho titengbe he to godo na ninọmẹ enẹlẹ, enẹ wẹ alọsọakọ́n Satani tọn dọ mí na sẹ̀n Jehovah kiki to whenue e bọawu. E dọ dọ eyin mí yin kọgbidina, mí na gbẹ́ Jiwheyẹwhe dai. (Jobu 1:9-11; 2:4, 5) Podọ, mí dona ganjẹ Jehovah go nado mọ huhlọn he mí nado pehẹ ninọmẹ ehe. Flindọ, ewọ ma na gbẹ́ mí dai gbede.—Heb. 13:5.

DOGBÓ TẸLẸ WẸ HUHLỌN SATANI TỌN TINDO?

15. Be Satani sọgan hẹn mí gánnugánnu nado wà nuhe mí ma jlo wẹ ya? Basi zẹẹmẹ.

15 Satani ma gán hẹn gbẹtọ lẹ gánnugánnu nado wà nuhe yé ma jlo. (Jak. 1:14) To mayọnẹn mẹ, mẹsusu nọ wà nuhe sọgbe hẹ yanwle Satani tọn lẹ. Ṣigba to whenue yé plọn nugbo lọ godo, dopodopo yetọn nọ basi nudide mẹhe yé na sẹ̀n tọn. (Owalọ 3:17; 17:30) Eyin mí magbe nado wà ojlo Jiwheyẹwhe tọn, nudepope ma tin he Satani sọgan wà nado hẹn tenọgli mítọn gble.—Jobu 2:3; 27:5.

16, 17. (a) Dogbó devo tẹlẹ wẹ Satani po aovi lẹ po tindo? (b) Naegbọn mí ma dona nọ dibu nado nọ hodẹ̀ hlan Jehovah po gbèzeyiaga po?

16 Satani po aovi lẹ po sọ tindo dogbó devo lẹ. Di apajlẹ, Owe-wiwe lẹ ma dọ to fidepope dọ yé sọgan mọ nuhe to ayiha kavi ahun mẹde tọn mẹ. Sọgbe hẹ Owe-wiwe lẹ, Jehovah po Jesu po kẹdẹ wẹ tindo nugopipe enẹ. (1 Sam. 16:7; Malku 2:8) Ṣigba etẹwẹ lo eyin mí hodẹ̀ po gbèzeyiaga po? Be mí dona dibu dọ Lẹgba kavi aovi lẹ sọgan wà nude na mí na yé sè odẹ̀ mítọn lẹ wutu wẹ ya? Lala wẹ gblọndo lọ. Etẹwutu? Mí ma nọ dibu nado wà azọ́n dagbe lẹ to sinsẹ̀nzọn Jehovah tọn mẹ na Lẹgba sọgan mọ mí poun wutu gba. Mọdopolọ, mí ma dona nọ dibu nado hodẹ̀ po gbèzeyiaga po na Lẹgba sọgan sè nue mí dọ lẹ poun wutu. Na taun tọn, Biblu bẹ apajlẹ devizọnwatọ Jiwheyẹwhe tọn susu tọn hẹn he hodẹ̀ daga, podọ nudepope ma dohia dọ omẹ ehelẹ dibu dọ Lẹgba sọgan sè nuhe yé dọ. (1 Ahọ. 8:22, 23; Joh. 11:41, 42; Owalọ 4:23, 24) Eyin mí nọ wà nuhe go mí pé lẹpo bosọ nọ yinuwa sọgbe hẹ ojlo Jiwheyẹwhe tọn, mí sọgan kudeji dọ Jiwheyẹwhe ma na dike Lẹgba ni hẹn awugble tẹgbẹ tọn de wá mí ji.—Hia Salmu lẹ 34:7.

17 Mí dona yọ́n kẹntọ mítọn, ṣigba mí ma dona nọ dibuna ẹn. Po alọgọ Jehovah tọn po, gbẹtọvi mapenọ lẹ lọsu sọgan gbawhàn Satani tọn. (1 Joh. 2:14) Eyin mí diọnukunsọ ẹ, e na họ̀n sọn mí dè. (Jak. 4:7; 1 Pita 5:9) E taidi dọ jọja lẹ wẹ Satani nọ jlo nado domọwle hugan. Na taun tọn, etẹwẹ jọja lẹ sọgan wà nado nọavùnte sọta Lẹgba? Hosọ he bọdego na na gblọndo kanbiọ enẹ tọn.

^ huk. 2 Biblu dohia dọ, e whè gbau angẹli delẹ do yinkọ mẹdetiti tọn. (Whẹ. 13:18; Dan. 8:16; Luku 1:19; Osọ. 12:7) Na Jehovah do yinkọ na sunwhlẹvu lẹ dopodopo wutu, (Salm. 147:4), e sọgbe hẹ lẹnpọn dagbe nado wá tadona kọ̀n dọ visunnu gbigbọmẹ tọn etọn lẹpo wẹ tindo yinkọ mẹdetiti tọn lẹ, etlẹ yin dehe wá lẹzun Satani lọsu.

^ huk. 3 Hogbe lọ Satani yin yiyizan whla 18 poun to Owe-wiwe Heblu tọn lẹ mẹ, ṣigba hugan whla 30 to Owe-wiwe Glẹki tọn lẹ mẹ.