1. Evaọ ọgbọ Idẹn, eme Jihova ọ ta kpahe ọwegrẹ mai?

NỌ ARAOMUOMU ọ ta ẹme kẹ Ivi evaọ ọgbọ Idẹn, avro ọ riẹ hẹ sọ Adamu ọ riẹ nọ araomuomu ọ rẹ sae ta ẹme he. Ọ riẹ nọ ukọ-odhiwu jọ o ru oware na. (Emu. 3:​1-6) Dede na, Adamu avọ Ivi a riẹ ukọ-odhiwu nana ha. O make jọ ere na, Adamu o keke aro fihọ kiuke ku Ọsẹ oyoyou obọ odhiwu riẹ je kuomagbe ukọ-odhiwu nana nọ ọ riẹ hẹ na wọso oreva Ọghẹnẹ. (1 Tim. 2:14) O raha oke he, Jihova o te dhesẹ eware jọ via kpahe ọwegrẹ nana nọ ọ viẹ Adamu avọ Ivi họ na, jẹ yeyaa nọ kẹlena ọ te raha iẹe no. Jihova ọ tẹ jẹ kẹ unuovẹvẹ inọ ukọ-odhiwu nana nọ ọ rehọ araomuomu ta ẹme na o ti wo ogaga nọ ọ te rọ wọso idibo Jihova umutho oke jọ.​—Emu. 3:15.

2, 3. Fikieme a gbẹ rọ ta eware buobu kpahe Setan taure Mesaya na ọ tẹ romavia ha?

² Jihova ọ vuẹ omai odẹ ukọ-odhiwu nana nọ ọ wọso ẹe na ha, dede nọ ọ hẹ sai ru ere. * Ọ ta oware ovo nọ u re tube ru omai riẹ oghẹrẹ nọ ọ rrọ họ bẹsenọ ikpe idu ivẹ gbe egba isoi  (2,500) e rọ ruemu. (Job 1:6) Ebe Hibru esa ọvo, koyehọ obe Iruẹru-Ivie Ọsosuọ, Job, gbe Zẹkaraya a jọ fodẹ Setan, onọ otofa riẹ o rrọ “ohwo ọwọsuọ.” Fikieme a rọ ta umutho eware jọ ọvo kpahe ọwegrẹ mai na taure Mesaya na ọ tẹ romavia?

³ O rrọ vevẹ nọ Jihova ọ gwọlọ ta eware buobu kpahe oghẹrẹ nọ Setan ọ rrọ gbe iruẹru riẹ hẹ evaọ Ikereakere Hibru na. Ugogo ẹjiroro nọ Jihova ọ rọ rehọ ẹzi riẹ kẹ ahwo kere abọ nana Ikereakere na họ, re u fiobọhọ kẹ idibo riẹ vuhu Mesaya na, je lele iei. (Luk 24:44; Gal. 3:24) Nọ Mesaya na ọ romavia no, Jihova ọ tẹ rehọ ẹkwoma riẹ avọ ilele riẹ ta eware buobu nọ ma riẹ kpahe Setan avọ ikọ-odhiwu nọ i kuomagbei na. * Onana u gine kiehọ keme Jesu avọ Ileleikristi nọ a rọ ẹzi wholo na họ enọ Jihova ọ te rọ raha Setan avọ ikọ riẹ.​—Rom 16:20; Evia. 17:14; 20:10.

4. Fikieme u gbe ro fo re ma ruawa vrẹta fiki Setan he?

⁴ Pita ukọ na ọ ta nọ Setan Ẹdhọ na ọ wọhọ “okpohrokpo nọ o bi do enu,” yọ Jọn o se rie “araomuomu idudu.” (1 Pita 5:8; Evia. 12:9) Rekọ u du gwọlọ nọ ma ruawa vrẹta ha fiki Setan, ogaga riẹ u wo umuo. (Se Jemis 4:7.) Jihova, Jesu, gbe ikọ-odhiwu nọ e be roma kpotọ kẹ Ọghẹnẹ a rrọ omai emu. Ma rẹ sai fi Setan kparobọ avọ obufihọ rai. Dede na, o gwọlọ nọ ma rẹ riẹ uyo enọ esa jọ nọ i wuzou gaga. Enọ na họ, Ẹvẹ Setan ọ be kpọ hayo viẹ ahwo họ te? Oghẹrẹ vẹ ọ rẹ rọ gwọlọ kpọ hayo viẹ omomọvo họ? Ẹvẹ ogaga riẹ u te? Nọ ma te ta kpahe enọ nana, u wo eware jọ sa-sa nọ ma te riẹ.

5, 6. Fikieme egọmeti ohwo-akpọ ọ gbẹ be sae rọ wha enwene nọ ahwo-akpọ a mae gwọlọ ze he?

⁵ Ikọ-odhiwu buobu a ruọ abọ Setan. Taure Owhe oke Noa o te ti ku, Setan o ru nọ ikọ-odhiwu yena jọ a ro lele emetẹ ahwo-akpọ wezẹ. A jọ Ebaibol na ta kpahe oware nana nọ o via na inọ, araomuomu na o si abọvo abasa isi obọ odhiwu lele oma. (Emu. 6:​1-4; Jud 6; Evia. 12:​3, 4) Ikọ-odhiwu yena a dhesẹ vevẹ nọ otọ Setan a rrọ evaọ okenọ a hẹriẹ oma no uviuwou Ọghẹnẹ. Dede na, orọnikọ utu ọwọsuọ gheghe Setan avọ ikọ-odhiwu nana a rrọ họ. Setan ọ rehọ uvie obọriẹ mu, nọ o wọhọ Uvie Ọghẹnẹ. O ru omariẹ họ ovie, ọ rehọ itu egọmeti sa-sa mu, jẹ kẹ ae udu re a jọ isu akpọ na.​—Ẹf. 6:12.

⁶ Setan ọ be rọ ikọ-imuomu riẹ nana kpọ isu akpọ na kpobi. Ma wo imuẹro onana keme o dhesẹ “ivie akpọ na kpobi” kẹ Jesu jẹ ta kẹe nọ: “Mẹ te kẹ owhẹ udu-esuo nana kpobi avọ oruaro rai, keme a rehọ e riẹ kẹ omẹ no, yọ mẹ rẹ rehọ iẹe kẹ ohwo kpobi nọ u je omẹ.” (Luk 4:​5, 6) Uzẹme o rrọ inọ, dede nọ Setan ọ be kpọ isu akpọ na, u wo otu egọmeti buobu nọ a bi ru ewoma kẹ ahwo nọ a rrọ otọ rai. Yọ isu jọ a wo emamọ eva. Rekọ osu ohwo-akpọ ọvo ọ rrọ họ nọ ọ rẹ sae wha enwene nọ ahwo-akpọ a mae gwọlọ ze.​—Ol. 146:​3, 4; Evia. 12:12.

7. Ẹvẹ Setan ọ be rọ rehọ egọmeti, egagọ erue gbe ekiọthuọ akpọ na viẹ ahwo họ? (Rri uwoho nọ o rrọ emuhọ uzoẹme na.)

⁷ Orọnikọ egọmeti ọvo Setan avọ ikọ-imuomu riẹ a bi ro “su akpọ na soso thọ” họ, rekọ te egagọ erue gbe iruẹru ekiọthuọ akpọ na. (Evia. 12:9) Setan ọ be rọ egagọ erue wuhrẹ ahwo erue  kpahe Ọghẹnẹ. U te no ere no, ọ be dawo edhere kpobi re ọ ruẹ nọ odẹ Ọghẹnẹ o thọrọ ahwo ẹro. (Jeri. 23:​26, 27) Onana u su ahwo buobu nọ a wo emamọ eva thọ no, keme a bi roro nọ Ọghẹnẹ a be gọ kpakiyọ edhọ a be gọ. (1 Kọr. 10:20; 2 Kọr. 11:​13-15) Setan ọ tẹ be jẹ rọ ekiọthuọ akpọ na wha erue haro. Wọhọ oriruo, a re ru ahwo roro nọ ohwo o te wo igho gbe eyerakpọ na buobu ọ rẹ rọ mai wo evawere. (Itẹ 18:11) Ahwo nọ a rọwo ọrue nana a rẹ rọ oke rai kpobi le “Efe” viukpọ oma nọ a rẹ rọ kẹ iruẹru egagọ Ọghẹnẹ. (Mat. 6:24) U ve ru nọ uyoyou nọ a wo kẹ eyerakpọ o rẹ rọ nwẹ umutho uyoyou nọ a wo kẹ Ọghẹnẹ.​—Mat. 13:22; 1 Jọn 2:​15, 16.

8, 9. (a) Eware ivẹ vẹ ma rẹ sai wuhrẹ no oware nọ Adamu avọ Ivi, gbe ikọ-imuomu a ru na ze? (b) Ẹvẹ o rọ rrọ erere kẹ omai nọ ma tẹ riẹ epanọ Setan ọ be kpọ hayo viẹ ahwo họ te?

⁸ Oware nọ Adamu avọ Ivi gbe ikọ-odhiwu nọ e wọso Ọghẹnẹ a ru na, o lẹliẹ omai riẹ eware ivẹ jọ nọ i wuzou gaga. Orọ ọsosuọ, abọ ivẹ ọvo e riẹ; abọ Jihova gbe abọ Setan, yọ o gbahọ nọ ma rẹ jọ abọjọ. (Mat. 7:13) Orọ avivẹ, erere ubroke ọvo ahwo nọ a kuomagbe Setan a re wo. Adamu avọ Ivi a gine wo uvẹ nọ a rọ jiroro kẹ omarai kpahe oware nọ a rri nọ u woma hayo u yoma. Yọ umutho ogaga jọ u te ikọ-imuomu na obọ, nọ a be rọ kpọ egọmeti ahwo-akpọ. (Emu. 3:22) Rekọ okpẹtu o re noi ze ẹsikpobi nọ ma tẹ salọ nọ abọ Setan ma rẹ jọ.​—Job 21:​7-17; Gal. 6:​7, 8.

⁹ Ẹvẹ o rọ rrọ erere kẹ omai nọ ma tẹ riẹ epanọ Setan ọ be kpọ hayo viẹ ahwo họ te? U re fiobọhọ kẹ omai wo eriwo owowa kpahe egọmeti je ru omai ruabọhọ iruo usiuwoma ota na. Ma riẹ nọ Jihova ọ gwọlọ nọ ma rọ adhẹẹ kẹ egọmeti. (1 Pita 2:17) Ọ tẹ jẹ gwọlọ nọ ma re koko izi egọmeti, nọ e gbẹ wọso ijaje riẹ hẹ. (Rom 13:​1-4) Rekọ ma riẹ nọ ma rẹ whoma họ abọ egọmeti hayo osu jọ inọ o woma vi ọdekọ họ. (Jọn 17:​15, 16; 18:36) Fikinọ ma riẹ oware nọ Setan ọ be gwọlọ ru kpahe Jihova gbe odẹ riẹ, u ru nọ ma rọ gbaemu nọ ma re wuhrẹ amọfa uzẹme na kpahe Ọghẹnẹ. Eva e be were omai gaga inọ a rọ odẹ Jihova se omai, ma te je bi se odẹ na. Ma riẹ nọ eghale nọ ma re wo nọ ma te you Jihova u woma vi ẹsenọ ma re you ugho hayo eyero akpọ na.​—Aiz. 43:10; 1 Tim. 6:​6-10.

10-12. (a) Ẹvẹ o rẹ sae jọnọ Setan ọ rọ viẹ ikọ-odhiwu họ ruọ abọ riẹ wọhọ adha nọ ọ rrọ oghọlọ? (b) Eme ma rẹ sai wuhrẹ no oware nọ o via kẹ ikọ-odhiwu na ze?

¹⁰ Setan ọ rẹ gwọlọ rọ onaa sa-sa kpọ hayo viẹ ahwo họ. Ọ rẹ rọ adha kpahe  oghọlọ kẹ ohwo, wọhọ odẹme, re ohwo ọ ruẹsi ru oreva riẹ. Yọ ẹsejọ, ọ rẹ rọ iguegue ru ohwo re ọ ruẹsi ru ẹgwọlọ riẹ.

¹¹ Roro kpahe oghẹrẹ nọ Setan ọ rọ rehọ oware nọ o wọhọ adha bẹbẹ ikọ-odhiwu buobu họ ru ẹgwọlọ riẹ. U muẹro nọ ọ roma totọ rri ikọ-odhiwu nana jẹ riẹ oware nọ u ti si ai urru taure ọ tẹ bẹbẹ ae họ ziọ abọ riẹ. Ejọ rai i kie lele adha nọ ọ rọ kpahe oghọlọ na, a te lele emetẹ ahwo-akpọ wezẹ, kẹsena a te yẹ Nẹfilim hayo egwara nọ i je gboja kẹ ahwo-akpọ. (Emu. 6:​1-4) Ẹsejọhọ, orọnikọ omawere owezẹ ọzae avọ aye ọvo Setan ọ rọ bẹbẹ ikọ-imuomu na họ họ, rekọ te uvẹ nọ a ti ro wo ogaga nọ a re ro su ahwo-akpọ. O sae jọnọ ẹjiroro riẹ họ, re ọ raha omaa Ọghẹnẹ kpahe ‘ubi aye’ nọ a ya eyaa riẹ na. (Emu. 3:15) Oghẹrẹ kpobi nọ o jọ kẹhẹ, Jihova ọ rehọ Owhe ku akpọ-soso evaọ oke Noa jẹ rọ ere raha omaa Setan avọ ikọ-imuomu riẹ kpobi.

¹² Eme ma rẹ sai wuhrẹ no oware nana nọ o via na ze? Ma du rọ ubiẹro evere rri isiuru owezẹ ọzae avọ aye hayo omorro vievie he. Ikpe buobu nọ a rẹ sai kele mu hu ikọ-odhiwu nọ i kuomagbe Setan na a jọ kugbe Ọghẹnẹ. Ghele na, ibuobu rai a kuvẹ nọ iroro iyoma nana e rọ ruọ ai udu, jẹ jarai udu bẹsenọ e rọ vẹgbẹ. Epọvo na o rẹ sae jọnọ ma rrọ ukoko Ọghẹnẹ ikpe buobu no. Rekọ ma gbẹ yọrọ oma ha, ekpehre isiuru e rẹ sae ruọ omai udu. (1 Kọr. 10:12) Fikiere, u wuzou gaga re ma hae kiẹ udu mai riwi noke toke. O gwọlọ nọ ma re si iroro ọfariẹ-ogbe no udu jẹ whaha iroro omorro ẹsikpobi.​—Gal. 5:26; se Ahwo Kọlọsi 3:5.

13. Oware ofa vẹ Setan ọ be rọ lẹliẹ ahwo họ, kọ ẹvẹ ma sae rọ whaha iẹe?

¹³ Oware ofa nọ Setan ọ be rọ lẹliẹ ahwo họ họ, isiuru kpahe eware nọ i wobọ kugbe iruẹru imizi. Ẹdhọ ọ be rọ egagọ erue gbe aruọzaha omawere ru ahwo buobu wo isiuru kpahe idhivẹri nẹnẹ. A be hae jọ isinima, erozaha ekọmputa, gbe eware ẹkeriotọ efa dhesẹ iruẹru imizi wọhọ oware nọ o rẹ kẹ omaweromẹ. Ẹvẹ ma sae rọ whaha agbefẹ nana? Ajọ ma roro ho inọ ukoko Ọghẹnẹ o te roma totọ kele oghẹrẹ erozaha omaweromẹ kpobi nọ ma rẹ roma kẹ gbe enọ ma rẹ kẹnoma kẹ. O gwọlọ nọ mai omomọvo ọ rẹ rọ ehri-izi Ebaibol wuhrẹ obruoziẹ-iroro riẹ. (Hib. 5:14) Yọ uyoyou nọ ma wo kẹ Ọghẹnẹ o tẹ rrọ “ababọ eviẹhọ,” ma te jiroro nọ i fo evaọ ẹme nana. (Rom 12:9) Ma rẹ sae nọ omamai nọ: ‘Kọ mẹ te salọ eware arozaha hayo ẹkeriotọ omawere nọ i ti ru  omẹ jọ wọhọ ohwo eviẹhọ? Kọ eme emọ-uwuhrẹ Ebaibol mẹ a ti roro nọ a tẹ ruẹ eware ẹkeriotọ omawere nọ mẹ salọ?’ Nọ oware nọ ma be hai wuhrẹ amọfa gbe onọ ma bi ru e tẹ rọwokugbe, o te jọ bẹbẹ re ma kie ẹta Setan.​—1 Jọn 3:18.

14. Ẹvẹ Setan ọ rẹ rọ gwọlọ ru ozọ mu omai, kọ ẹvẹ ma sai ro fi ẹbẹbẹ nana kparobọ?

¹⁴ U te no ẹlẹliẹ nọ Setan ọ rẹ lẹliẹ ahwo họ no, o re je guegue hayo ru ozọ mu omai re ma sai kie no abọ Jihova. Wọhọ oriruo, ọ rẹ sae rọ egọmeti fi awhaha họ iruo usiuwoma ota mai. Ọ rẹ sai je ru ibe oruiruo hayo ibe ọmọ-isukulu se omai ẹkoko fikinọ ma bi koko izi Ọghẹnẹ nọ i kiekpahe ẹfuọ uruemu. (1 Pita 4:4) Ọ rẹ sae jẹ rọ ahwo uviuwou mai nọ a wo emamọ eva kpahe omai ta kẹ omai nọ ma siọ iwuhrẹ ukoko na ba. (Mat. 10:36) Ẹvẹ ma sai ro fi ẹbẹbẹ otiọna kparobọ? Orọ ọsosuọ, ma re rẹro onana keme Setan o bi fi omai ẹmo. (Evia. 2:10; 12:17) Ofariẹ, ma rẹ kareghẹhọ nọ Setan ọ ta nọ eware e tẹ lọhọ kẹ omai ọvo ma sae rọ gọ Jihova. Ọ ta nọ ma tẹ rẹriẹ ovao dhe ẹbẹbẹ, ma ti kiuke ku Ọghẹnẹ. (Job 1:​9-11; 2:​4, 5) Ajọ ma hae lẹ se Jihova ẹsikpobi re ọ kẹ omai ẹgba. Kareghẹhọ nọ, Jihova ọ te siọ omai ba vievie he.​—Hib. 13:5.

15. Kọ Setan ọ rẹ sae gba omai họ ru oware nọ ma gwọlọ họ? Ru ei vẹ.

¹⁵ Setan ọ rẹ sae gba ohwo họ ru oware he nọ ohwo na ọ gbẹ gwọlọ ru oware na ha. (Jem. 1:14) Ogbori ahwo buobu a bi ro ru ẹgwọlọ Setan nẹnẹ na. Rekọ nọ ohwo ọ tẹ riẹ uzẹme na, ọ rẹ salọ sọ abọ Jihova hayo abọ Setan ọ gwọlọ jọ. (Iruẹru 3:17; 17:30) Ma tẹ gbaemu nọ oreva Ọghẹnẹ ma re ru, oware ovo o rrọ nọ Setan ọ rẹ sai ru ro whrehe ẹgbakiete mai hi.​—Job 2:3; 27:5.

16, 17. (a) Eware efa vẹ Setan avọ idhivẹri riẹ a rẹ sai ru hu? (b) Fikieme ozọ nọ ma rẹ rọ lẹ do via se Jihova u gbe ro mu omai hi?

¹⁶ U wo eware efa nọ Setan avọ idhivẹri riẹ a rẹ sai ru hu. Wọhọ oriruo, Ikereakere na e jọ oria ovo ta nọ a rẹ sae riẹ oware nọ o rrọ omai iroro ho. Jihova avọ Jesu ọvo a rẹ sai ro ru onana. (1 Sam. 16:7; Mak 2:8) Kọ ozọ u ti mu omai nọ, ma tẹ be lẹ do via Setan hayo idhivẹri riẹ a ti yo olẹ mai jẹ rọ onana ruọ omai oma? Vievie. Fikieme? Ozọ o be hai mu omai hi nọ ma te bi ru eware iwoma eva egagọ Jihova, inọ Setan ọ rẹ sae ruẹ omai. Epọvo na re, ozọ inọ ọ rẹ sae rọ ẹme nọ o yo ru oware uyoma jọ o rẹ whaha omai olẹ nọ ma rẹ lẹ do via ha. Ebaibol na ọ ta kpahe idibo Ọghẹnẹ buobu nọ e lẹ do via, yọ a jọ oria ovo ta nọ ozọ u mu ahwo nana fikinọ Ẹdhọ ọ te gaviezọ kẹ olẹ rai hi. (1 Iv. 8:​22, 23; Jọn 11:​41, 42; Iruẹru 4:​23, 24) Ma tẹ lẹ se Ọghẹnẹ jẹ daoma ru lele olẹ mai nọ o rọwokugbe oreva riẹ, o rẹ sai mu omai ẹro nọ Jihova ọ te kẹ Setan uvẹ hẹ re o ru oware jọ nọ o rẹ wha omonwa ebẹdẹ bẹdẹ se omai.​—Se Olezi 34:7.

¹⁷ O gwọlọ nọ ma riẹ ọwegrẹ mai, rekọ u fo nọ ma dhozọ riẹ vrẹta ha. Avọ obufihọ Jihova, makọ ahwo-akpọ nọ a gba ha dede a rẹ sai fi Setan kparobọ. (1 Jọn 2:14) Ma tẹ wọso ẹe, ọ rẹ dhẹ siọ omai ba. (Jem. 4:7; 1 Pita 5:9) O wọhọ nọ Setan ọ be tẹrovi izoge na gaga nẹnẹ. Eme izoge a rẹ sai ru nọ u re fiobọhọ kẹ ai dikihẹ ga wọso Ẹdhọ? Ma te jọ uzoẹme nọ o rrọ aro na kuyo onọ nana.