1. I vyani vino Yeova wasokolwile pa mulwani witu mu Edeni?

ADAMU wamanyile ukuti inzoka itange ivwange. Fwandi afwile watunganyizye ukuti iciumbwa cimwi ca mupasi i calanzile na Eva ukupitila mu nzoka. (Utan. 3:1-6) Adamu na Eva yatamanyile uwali ciumbwa cico. Nomba nanti ciye vivyo, Adamu wapingwilepo ukufutatila Isi wa kwi yulu nu kusoololapo ukuya ku lusansa lwa muntu uno atamanyile nu kumanya. (1 Tim. 2:14) Ukwaula nu kusumba insita, Yeova watandike ukusokolola icumi pa mulwani wii uwasomvile Adamu na Eva, nupya walavile ukuti umulwani wii umwiipe wakwe cimwi wasya ace aononwe. Nomba nalyo kwene Yeova watucelwile ukuti pa nsita imwi, iciumbwa cii ica mupasi icavwanzile ukupitila mu nzoka cali nu kukwata amaka ya kulwisya yayo aamutemwa.—Utan. 3:15.

2, 3. U mulandu ci uno ivyeo ivyalanzilwe pa mulwani witu vyacepiile sana lino Mesiya atali aize?

² Pa mulandu wakuti Yeova wakwata amano, atatunenapo izina lino malaika wakwe uwamupondokile wakweti pa kutandika. * Nupya Leza wasoolwilepo nu kukanatunena izina ilikalondolola  umulwani kwene wii mpaka lino papisile imyaka 2,500 ukufuma pano wapondokiile. (Yobo 1:6) Alino, a mabuku sile yatatu amu malembelo ya Ciyebulai, 1 Milandu, Yobo na Zakaliya aliyo yalumbula izina lyakuti Satana ilikapiliula ukuti “Kakaanya.” U mulandu ci uno ivyeo ivyalanzilwe pa mulwani witu vyacepiile sana lino Mesiya atali aize?

³ Yeova atalondolola ivingi pali Satana ni vicitwa vyakwe mu Malembelo ya Ciyebulai. Umulandu uno Yeova wikiileko iciputulwa cii ica Malembelo ya Ciyebulai, u kulondolola pali Yesu nu kuleka antu yakwe yamulondele. (Luka 24:44; Gala. 3:24) Lino vyonsi vii vyasizile na Mesiya aiza aloleka, Yeova waomvizye Mesiya kwene na alondezi yakwe ukulondolola vyonsi vino twamanya pali Satana ni viwa vyakwe. * Vii vino Yeova wacisile vyalinzile sana, pano Yesu kwene na apakwe aalateeka nawe ayano alaomvya ukonona Satana na alondezi yakwe.—Loma 16:20; Umbw. 17:14; 20:10.

4. U mulandu ci uno tutalinzile ukutiinila Ciwa?

⁴ Umutumwa Petulo walondolwile ukuti Satana Ciwa a “cisama wino akulunga,” na Yoane nawe wamwamile ukuti “icizoka.” (1 Pet. 5:8; Umbw. 12:9) Nomba tutalinzile ukutiina Ciwa pano amaka yakwe yapeleela. (Welengini Yakobo 4:7.) Twasintilila pali Yeova, Yesu na angeli yacumi. Ndi cakuti yatwazwa, tungacimvya umulwani witu. Nomba, tulinzile ukumanya amasuko ku mauzyo yaa: A maka ya musango ci yano Satana wakwata? Uzye akaezya uli ukuomvya amaka yayo ku muntu wenga na wenga? Nupya amaka yakwe yapeleela pi? Lino tukulanzyanya pa mauzyo yaa, tumalanda na pali vino tungasambililako.

5, 6. U mulandu ci uno amawene ya yantunze yatange yaletele vyonsi vino antunze yakalondesya?

⁵ Angeli aingi yapondwike nu kuya uku lusansa lwakwe Satana. Lino kutatala kwaya Mulamba Mukalamba, Satana watunsile yamwi pa yangeli yaa ukwizatwala anaci. Baibo yalondolola icisinka cii lino ikalanda ukuti cizoka caomvizye musinda pa kukuwa ciputulwa conga mu viputulwa vitatu vya ntanda, icizifumya mwi yulu nu kuzisumba pano nsi. (Utan. 6:1-4; Yuda 6; Umbw. 12:3, 4) Lino angeli yaa yafumile mu lupwa lwakwe Leza, yaisile aineco ku lusansa lwakwe Satana nu kutandika ukutungululwa na aliwe. Ya cipondoka yaa, aasi iumba sile ilikaleta intazi. Satana wapanga uwene wakwe uno wakolanya ku Wene Wakwe Leza uno umwineco ali kateeka. Satana watoola angeli yamwi nu kuika mu uteeko wakwe, wayapeela amaka, alino nupya wayacita nu kuya ya kateeka ya mu nsi.—Efes. 6:12.

⁶ Satana akaomvya iuvi lyakwe pa kutungulula amauteeko ya untunze. Icisinka cii calolike lino Satana walangizye Yesu “mawene yonsi amu nsi” nupya walanzile nu kuti: “Namakupeela maka yonsi akuteeka mawene nu lulumbi lwakweyo. Insi yonsi yapeelwa kunondi, nani ningapela kuli wensi wino nkasi!” (Luka 4:5, 6) Nanti i cakuti akaezya sana antu, amauteeko aingi yakacitila antu yano yakateeka ivisuma. Nupya amu uteeko yamwi yamwi yakalondesya ukwazwa antu. Nomba kutaya uteeko wa yantunze nanti umuntu aliwensi angaleta vyonsi vino antunze yakalondesya.—Masa. 146:3, 4; Umbw. 12:12.

7. Uzye Satana akaomvya uli mauteeko, imipepele ya ufi nu uculuzi wa mu nsi? (Lolini cikope ca kutandikilako.)

⁷ Satana ni viwa vyakwe yasiomvya sile amauteeko lelo yakaomvya ni mipepele ya  ufi alino nu uculuzi wa mu nsi ku kuponzya ‘antu amu nsi yonsi.’ (Umbw. 12:9) Satana akaomvya imipepele ya ufi pa kusomba ufi iwipiisye pali Yeova. Nupya, Ciwa akalondesya ukulenga antu aingi wakwe cimwi yilile izina lyakwe Leza. (Yele. 23:26, 27) Ni cacitika i cakuti, antu akaelenganya ukuti yakupepa Leza yakapepa sile iviwa. (1 Kol. 10:20; 2 Kol. 11:13-15) Nupya Satana akaomvya uculuzi wa mu nsi ku kusalanganya ufi. Antu ya mu nsi ii yakasambilizya antu ukuti pakuti sile umuntu aye ni nsansa alinzile ukulalondesya impiya alino nu kukwata ivintu ivingi. (Mapi. 18:11) Yonsi aakataila mu usomvi uu yakasumba insita yao yonsi mu umi ku kulonda “Ivyuma” ukuluta ukwika amano kuli Leza. (Mate. 6: 24) Nanti icakuti pa nsita imwi yatemilwe Leza, ukutemwa ukukwata ivyuma kungalenga ukutemwa kuu kusile.—Mate. 13:22; 1 Yoa. 2:15, 16.

8, 9. (a) I vintu ci viili vino tungasambilila kuli vino vyacitikile Adamu, Eva na angeli yacipondoka? (b) I visuma ci ivikacitika ndi cakuti twamanya amaka yano Satana wakwata?

⁸ Vino Adamu, Eva na angeli yacipondoka yacisile vikatusambilizya ivintu viili ivicindame. Ica kutandikilapo, kwaya sile imbali ziili, nupya tulinzile ukusoololapo imbali yonga. Tulinzile ukusoololapo ukutwalilila ukuya acisinka kuli Yeova nanti ukuya mwi uvi lyakwe Satana. (Mate. 7:13) Cakwe ciili, yonsi yano yakaya ku lusansa lwakwe Satana yakaipakizya ivisuma vya pa kasita sile akanono. Adamu na Eva yapeezilwe isyuko lya kuisoolwela aineco ukucita icisuma nanti iciipe, angeli nayo yakweti amaka yamwi pa mauteeko ya yantunze. (Utan. 3:22) Nomba lyonsi mu kusoolola ukuya ku lusansa lwakwe Satana mukafuma sile iviipe vitupu.—Yobo 21:7-17; Gala. 6:7, 8.

⁹ I visuma ci ivikacitika ndi cakuti twamanya amaka yano Satana wakwata? Cikatwazwa ukumanya ivyakuomba na mauteeko nupya cikalenga twalondesya nu kusimikila ilandwe lisuma. Twamanya ukuti Yeova akalonda ukuti twacindika amu uteeko. (1 Pet. 2:17) Nupya akaenekela ukuti twakulauvwila amasunde yano amauteeko ya yantu iikako cikulu sile yakuvwana na vino akalonda. (Loma 13:1-4) Nomba twamanya ukuti tutalinzile ukuika mu vikanza vya miteekele, tutalinzile ukuya ku lusansa ululilonsi ulwa mapolitiki nanti ukulatungilila intunguluzi iliyonsi. (Yoa. 17:15, 16; 18:36) Pa mulandu wakuti tukalola vino Satana akaezya ukucita kwi zina lyakwe Yeova na kuli vino waya, tukalondesya sana ukusambilizya antu icumi pali Leza witu. Tukaya ni cilumba lino tukuomvya izina lyakwe, pano twamanya ukuti ukutemwa Leza kwaziipa kuluta ukutemwisya impiya ni vikwatwa.—Eza. 43:10; 1 Tim. 6:6-10.

10-12. (a) Uzye Satana waomvyizye uli lyambi pa kutunka angeli yauze? (b) I vyani vino tungasambililako kuli vino angeli aingi yapondwike?

¹⁰ Satana akaomvya inzila izingi pa kwezya antu wenga na wenga. Akaomvya lyambi pa kuyalyombeleka kuti yacita ivintu mu nzila yakwe. Nupya insita zimwi akaezya sile nu kuyacuzya.

¹¹ Mutale mwelenganye pali lyambi wino waomvyizye pa kutunka angeli aingi wakwe cimwi. Afwile walolanga vino yacitanga pa nsita lino atatala wayalyombeleka ukuya ku lusansa lwakwe. Lino yamwi pa yangeli yaa yalemizye kuli lyambi wii nu kutwala anaci, yaviile ana ivipombolo aali ankalwe ku yantu yano ikalanga nayo. (Utan. 6:1-4) Satana afwile atatunsile sile angeli ukuya mu kucita upulumusi na anaci lelo cifwile wayalavile nu kuti yalakwata amaka pa yantunze. Cino wacitile vii walondanga ukuti acilikile ukwiza kwa ‘mwana wa mwanaci,’ uwalavilwe. (Utan. 3:15) Nomba, Yeova atazumilizye amapange yakwe Satana ukucitika, waleesile Mulamba uwalenzile amapange yakwe Satana ni viwa vyakwe ukuvulungana.

¹² I vyani vino tungasambililako kuli vii? Upulumusi ni cilumba a lyambi umwipisye. Angeli yaombiile Leza pa myaka iingi sana lino yatatala yapondoka. Nanti icakuti yatenzi ningo, aingi yaalenzile ulunkumbwa ukukula mu myenzo yao. Avino caya na kuli sweswe, limwi twaomba umwi uvi lyakwe Yeova ilya pano nsi pa myaka iingi. Nomba nanti ciye vivyo, ulunkumbwa lwa vintu vya mu nsi lungakula sana muli sweswe. (1 Kol. 10:12) Fwandi tulinzile ukulaiceceta mu mwenzo, ukukana amelenganyo aipe alino ni cilumba icitalozilemo.—Gala. 5:26; welengini Kolose 3:5.

13. Uzye a lyambi ci na muze wino Satana akaomvya, nupya tungacita uli pakuti tutalukeko?

¹³ Lyambi na muze wino Satana akaomvya i vya mipasi. Ndakai, akaezya ukuleka antu yatemwe sana ivya viwa ukuomvya imipepele ya ufi alino ni vyakuizanzya. Mafilimu, ivyangalo vya pa kompyuta, alino ni misango yuze iya vyakuizanzya vikalenga ivya mipasi ukulaloleka ukuti ivisuma sana. Tungacita uli pakuti tutaluke ku citeyo cii? Tutalinzile ukulaenekela ukuti iuvi lyakwe Leza lilatantika ivyakuizanzya ivisuma ni viipe. Cila muntu alinzile ukusambilizya kampingu wakwe pakuti alondela vino Leza akalonda. (Ayeb. 5:14) Nomba, tungasoolola ningo ndi cakuti twalondela ukusunda kwa mutumwa Paulo ukwakuti ukutemwa kuno twatemwa Leza ‘kutalinzile ukuyamo usomvi.’ (Loma 12:9) Tungayuzya sweineco tuti:  ‘Uzye ivya kuizanzya vino nkasoolola vikalanga ukuti nene musomvi? Ndi cakuti yano nkasambilizya Baibo nanti yano nasimikile yano ndinzile ukuswililako yaweni ivyakuizanzya vino nkasoolola, uzye yangelenganya ukuti nkacita vino nkasambilizya?’ Ndi cakuti tukucita vino tukalanda, cilangupala ukukana amatunko yakwe Satana.—1 Yoa. 3:18.

14. Uzye Satana angezya uli ukutucuzya, nupya tungazizimizya uli?

¹⁴ Ukulunda pali lyambi, Satana akaezya nu kutucuzya pakuti sile tute ukuya acisinka kuli Yeova. Angalenga amauteeko ukulesya umulimo witu uwa kusimikila. Angaleenga yano tukaomba nayo nanti yano tukasambilila nayo uku sukulu ukutandika ukutuseka pa mulandu wakuti tukalonda lyonsi ukulondela vino Baibo ikalanda. (1 Pet. 4:4) Insita zimwi angaomvya ya lupwa itu asi ya Nte aakatusakamala ukutukanya ukuya umu kulongana. (Mate. 10:36) Nomba tungacita uli pakuti tuzizimizye vivyo? Ica kutandikilapo tulinzile ukwenekela ukuti ivya musango uwo vilinzile ukutucitikila pano tukalwisyanya na Satana. (Umbw. 2:10; 12:17) Lyene tulinzile ukwiusya umulandu ukalamba uukalenga ciye vivyo, uwakuti Satana akati tukaombela sile Yeova lino ivintu vili ningo. Akati ndi cakuti ivintu vyatala, tungafutuka Leza. (Yobo 1:9-11; 2:4, 5) Ica kusyalikizya, tulinzile ukutaila ukuti Yeova alaatupeela amaka ya kucimvya intazi. Mwaiusya ukuti, atalatala atusye.—Ayeb. 13:5.

15. Uzye Satana angatupatikizya ukucita vino tusikulonda? Londololini.

¹⁵ Satana atange apatikizye antu ukucita vino yasikulonda. (Yako. 1:14) Yamwi yakacita vino Satana akalonda ukwaula nu kumanya. Nomba ndi cakuti yasambilila icumi, cila muntu akaipingwila wino alinzile ukuombela. (Mili. 3: 17; 17:30) Ndi cakuti twaipeelesya ukucita vino Leza akalonda, pasi nanti acimwi cino Satana angacita pakuti atutoovole.—Yobo 2:3; 27:5.

16, 17. (a) I vyani vino Satana ni viwa vyakwe yatange yacite? (b) U mulandu ci uno tutalinzile ukutiina ukupepa kuli Yeova ala tukufumya izwi?

¹⁶ Satana ni viwa yakwata umwakupeleela. Pataya pano Amalembelo yalanda ukuti yakamanya vino tukwelenganya nanti ivili mu myenzo itu. Yeova sile na Yesu aliyo yakwata amaka yayo. (1 Sam. 16:7; Mako 2:8) Nga ndi cakuti tukufumya izwi pa kupepa pene yakauvwa? Uzye tulinzile ukutiina ukuti Ciwa ni viwa vyakwe limwi yanguvwa amapepo itu nu kucilikila vino tukulonda? Awe foo. U mulandu ci? Tusitiina ukucita ivisuma mu mulimo wakwe Yeova pa mulandu sile wakuti Ciwa amatulola. Fwandi tutalinzile nu kutiina ukupepa ala tukufumya izwi pa mulandu sile wakutiina ukuti limwi Ciwa amauvwa. Baibo yalanda pa yaomvi yakwe Leza aingi apepanga ala yakufumya izwi, nupya pataya pano tukazana ukuti antu yaa yatiinanga ukuti Ciwa anguvwa amapepo yao. (1 Yamw. 8:22, 23; Yoa. 11:41, 42; Mili. 4:23, 24) Ndi cakuti tukwezya na maka ukulanda nu kucita vino Leza akalonda, tungasininkizya ukuti Yeova atalazumilizya Ciwa ukutwalilila ukutucitila iviipe.—Welengini Masamu 34:7.

¹⁷ Tukalonda ukumanya umulwani witu, nomba tutalinzile ukumutiina. Ndi cakuti twataila Yeova, nanti cakuti tutamalilika tungacimvya Satana. (1 Yoa. 2:14) Ndi cakuti twamukanya, alatutaluka. (Yako. 4:7; 1 Pet. 5:9) Acance ali yano Satana akaalonda sana. I vyani vino yangacita pakuti yacimvye Ciwa? Icipande icilondelilepo cilasuka iuzyo lilyo.