1. Tsaʼan yajni skʼoko abʼal ja Adán soka Eva, ¿jastik jun yala ja Jyoba sbʼaja jkontratiki?

JA Adán snaʼani ja bʼitsʼbʼichani mi xkʼumani. Ja yuj, yajni jun bʼitsʼbʼichan skʼuman ja Eva, bʼobʼta spensaraʼan ja maʼ wan kʼumaneli june maʼ ikʼ ason ay (Gén. 3:1-6). Mini june bʼa yeʼnle wa snaʼawe sbʼaj lek. Pe ja Adán yayi ja spatik ja sTat tey bʼa satkʼinali sok jani snocho ja kʼoka abʼal jaw bʼa mini wa snaʼa sbʼaji (1 Tim. 2:14). Ja Jyoba wego yala jastik junuk sbʼaja kontraʼal jaw bʼa sjomo ja Adán soka Eva, sok skʼapa oj xchʼaysnajel. Pe cha yala ja kontraʼal it ojni yixtalaʼuk bʼa jun tyempo ja matik wa syajtay ja Jyoba (Gén. 3:15).

2, 3. ¿Jas yuj ja Jyoba mi jel xchiktes sbʼaja Satanás bʼajtanto oj jak ja Mesías?

² Ja Jyoba, ja maʼ jel bibo, mini jas yalunej kabʼtik jastal ja sbʼiʼil ja anjel kaprechudo. * Sok smajlay 2,500 jabʼil bʼa oj ya jnatik ja jasa wa stojolan ja yaljel ajiyi bʼa oj naxuk sbʼaj ja yeʼn: ja Satanás, bʼa wa stojolan «Kontraʼanum» (Job 1:6). Ja yaljelik it kechan wa xtax bʼa oxe libroʼik bʼa Biblia ja bʼa Juʼunik tsʼijbʼunubʼal bʼa hebreo: ja bʼa 1 Crónicas, Job sok Zacarías. ¿Jas yuj  ja Jyoba jel tʼusan xcholo sbʼaja kontraʼal iti bʼajtanto oj jakuk ja Mesías?

³ Lajansok ja Jyoba mi jel yayi stʼilanil sbʼaja Satanás. Ja yuj, mini ya makunuk niwak xentik yaman ja bʼa Juʼunik tsʼijbʼunubʼal bʼa hebreo bʼa oj yal sbʼaja yeʼn soka jastik wa skʼulani. Ja jasa mero stojol yaʼakan tsʼijbʼunubʼal ja bʼa xetʼan jaw ja bʼa Biblia jani bʼa oj skoltay ja ixuk winik bʼa a-snaʼe sbʼaj sok a-snoch-e ja Mesías (Luc. 24:44; Gál. 3:24). Yajni jul ja Mesías, ja Jyoba ya makunuk ja yeʼn soka snebʼumanik bʼa oj ya chiknajuk jitsan ja bʼa jastik wanxa xnaʼatik sbʼaja Satanás soka anjelik bʼa snochoweʼi. * Sok jelni sbʼej ja jach ekʼi, pes ja Jyoba oj ya makunuk ja Jesús soka matik oj wajuke ja bʼa satkʼinal bʼa xchʼayjel snajel ja Satanás soka matik wa xnochji yuji (Rom. 16:20; Apoc. 17:14; 20:10).

4. ¿Jas yuj mini sbʼejuk jel oj xiwkotik yuja Satanás?

⁴ Ja jekabʼanum Pedro ya slaj sbʼaja Dyablo bʼa wan «ahuanel ecʼ jastal jun tan choj», soka Juan ya sbʼiʼiluk ja «chan» soka «dragoni» (1 Ped. 5:8; Apoc. 12:9). ¿Wan maʼ stojolan ja jaw jel oj xiwkotik yuja Satanás? Miyuk, yujni ja yipi ayta stikʼanil (kʼuman ja Santiago 4:7). Ayni kiʼojtik ja skoltanel ja Jyoba, ja Jesús soka anjelik bʼa toj aye. Soka skoltanele, wani xbʼobʼ kuchkujtik ja jastik wa xbʼobʼ yijankitiki. Pe ojtoni katikyi sjakʼjel ja oxe sjobʼjelik it jel tʼilanik: ¿Janekʼto ja yip ja Satanás? ¿Jastal wa xya makunuk ja yip ja Satanás sbʼaja ixuk winiki? Sok ¿bʼa man wa xkʼot tikʼan ja yipi? La jpaklaytik ja sjobʼjelik jaw sok la kiltik jastik wa xbʼobʼ jnebʼtik.

5, 6. ¿Jas yuj mi xbʼobʼyujile ja gobyernoʼik bʼa luʼumi stukbʼesel ja jasa mas wa xmakuniyujile ja ixuk winiki?

⁵ Jitsan anjelik jel tʼilanik snochowe ja Satanás bʼa skʼokjel abʼal. Bʼajtanto oj jakuk ja niwan Bʼutʼ Jaʼ, bʼobʼyuj bʼa jujuntik anjelik akoʼuke mulal sok ixuke. Ja Biblia wa xyala bʼa jun modo kechanta wa senyaʼan yajni wa xya sbʼiʼiluk jastal jun tan chan sbʼiʼil «dragon» bʼa skichakon tʼusan mi snalanuk ja kʼanalik bʼa satkʼinali (Gén. 6:1-4; Jud. 6; Apoc. 12:3, 4). Yajni ja anjelik jaw sjipawekan ja spamilya ja Jyoba, tixani ajyiye bʼa yibʼ skʼabʼ ja Satanás. Pe mok jpensaraʼuktik kechan jastal jun nole matik jel malo bʼa mi tsomanuk aye. Ja Satanás stsakunej jastal ay ja sGobyerno ja Dyosi sok cha skʼulunej june ja sbʼaji, sok yeʼnta wa xyila sbʼaj mandaranum. Xchapunej ja spukujik bʼa gobyernoʼik, yaʼunejyile cholal sok yaʼunej och mandaranumik bʼa yibʼanal ja luʼumi (Efes. 6:12).

⁶ Ja Satanás jani wa xya makunuk ja jaw bʼa oj ajyuk bʼa yibʼ skʼabʼ ja gobyernoʼik bʼa luʼumi. Ja it wani xchiknaji lek ja yajni jejiyi ja Jesús «spetzanil ja lugar ja ba spetzanil ja mundo» sok yala yabʼ: «Ja hueni oj caa hui ba hua cʼab spetzanil ja lugar jumasa. Jel nihuan oj iljan yuj ja cristiano. Ja queni acʼubal qui ba jcʼab spetzanil ja lugari. Chican ja maʼ huax cʼana ja queni, oj ni caa yia» (Luc. 4:5, 6). Anima soka kistal ipal yiʼoj ja Dyablo, jitsan gobyernoʼik wa skʼulane jastik junuk lek sbʼaja tuk matik tey bʼa smandare. Sok ay gobyernoʼik bʼa jel lek ja jasa wa spensaraʼane. Pe mini ay jun gobyerno, mini jun mandaranum bʼa oj bʼobʼ stukbʼes ja jasa mas wa xmakuniyuj ja ixuk winiki (Sal. 146:3, 4; Apoc. 12:12).

7. ¿Jastal wa xya makunuk ja Satanás ja relijyon mi meranuki sok ja negosyoʼik bʼa luʼumkʼinal bʼa sloʼlajel ja ixuk winiki? (Kʼela ja dibujo bʼa skʼeʼulabʼil ja artikulo).

⁷ Bʼa oj bʼobʼ sloʼlay «spetzanil ja cristiano ja ba mundoi», ja Satanás soka pukujik mini kechan wa xyawe makunuk ja gobyernoʼik, cha wa xya makunuk ja relijyon mi meranuki soka negosyoʼik ja bʼa luʼumkʼinali  (Apoc. 12:9). Wa xya makunuk ja relijyon mi meranuk, bʼa oj spuk jastik mi meranuk sbʼaja Jyoba. Pe lajansok jani wajel skʼujol bʼa oj staʼ jitsan ixuk winik bʼa a-xchʼay skʼujole ja sbʼiʼil ja Dyosi (Jer. 23:26, 27). Yuja jaw jumasaʼ, jitsan ixuk winik wa skʼuʼane wa xyaweyi stoyjel ja Dyosi, pe ja smeranili ja wa xyaweyi stoyjel ja pukujiki (1 Cor. 10:20; 2 Cor. 11:13-15). Wa xcha ya makunuk ja negosyoʼik, bʼa oj spuk tuk abʼalik. Jun sjejel, wa xya skʼuʼuk ja ixuk winiki ja meran gustoʼili jani stajel jitsan takʼin sok jitsan jasunuk (Prov. 18:11). Ja matik wa skʼuʼane ja abʼal jaw jani wa xwaj skʼujole ja bʼa sakʼanile slejel «ja taqʼuini» sok mi jaʼuk ja Jyoba (Mat. 6:24). Ja yajtanel yiʼoje sbʼaja jastik junuki takal takal wa xchʼaya ja yajtanel yiʼoje sbʼaja Dyosi (Mat. 13:22; 1 Juan 2:15, 16).

8, 9. a) ¿Jas chabʼ jasunuk wa xnebʼatik sbʼaja sjejel bʼa Adán, ja Eva soka anjelik kaprechudoʼiki? b) ¿Jasa slekilal jawa xnaʼatik janekʼta ja yip ja Satanás?

⁸ Ja sjejel bʼa Adán, ja Eva sok ja anjelik kaprechudoʼi, wa sjeʼakitik chabʼ jasunuk jel tʼilan. Ja bʼajtani, jani stsajel ta oj ajyukotik bʼa sparte ja Jyoba ma bʼa Satanás. Mini xbʼobʼ ajyukotik bʼa snalan (Mat. 7:13). Ja xchabʼili, ja slekilal bʼa skoltajel ja Satanás ayta stikʼanil. Ja Adán soka Eva bʼobʼni yawe kulan ja jasa leki soka bʼa mi lekuki, jaxa pukujiki bʼobʼni yujile tʼunuk bʼa oj ajyuk bʼa yibʼ skʼabʼe ja gobyernoʼik bʼa luʼumkʼinali (Gén. 3:22). Pe tolabida masni jitsan ja stsʼakol oj jtuptik ajyel bʼa sparte ja Satanás yuja slekilal wa xyala oj yijani (Job 21:7-17; Gál. 6:7, 8).

⁹ ¿Jasa slekilal jawa xnaʼatik janekʼta ja yip ja Satanás? Ja Jyoba wa xya kabʼtik stojol ja yeʼn wa skʼana oj jkistik ja matik ay xcholi soka gobyernoʼiki (1 Ped. 2:17). Wa smajlay oj jkʼuʼuktik tolabida ja leyik wa xyaʼawe ta mikʼa wa sjomo ja jasa yaʼunejkan kulani (Rom. 13:1-4). Pe wani xcha jnaʼatik tʼilan mi oj chʼik jbʼajtik, mini skoltajel jun partido sok mini ja maʼ wa sleʼa oj och xchol bʼa politika (Juan 17:15, 16; 18:36). Ja snajel janekʼto ja yip ja Satanás wa snikawotik bʼa xcholjel. Yuja wa xkilatik ja jasa wa skʼana oj skʼuluk soka sbʼiʼil ja Jyoba soka jastal wa xya kuxbʼuki, wani xkʼankʼunikujtik sjejelyi ja ixuk winik ja smeranil sbʼaja jDyostiki. Wa xkatik makunuk sok gusto lek kiʼojtik ja sbʼiʼili. Wa xnaʼatik ja syajtajel ja Dyos masni wa xyiʼajan jitsan slekilal yuja syajtajel ja takʼini soka jastik junuki (Is. 43:10; 1 Tim. 6:6-10).

10-12. a) ¿Jastal maʼ bʼobʼ ya makunuk ja Satanás jun jasunuk bʼa spaya jitsan anjelik? b) ¿Jasa wa xbʼobʼ jnebʼtik ja jas ekʼ sbʼaje ja anjelik jaw?

¹⁰ Ja Satanás wa xya makunuk jastik junuk  bʼa jelni lek wa xbʼobʼyuj. Jun sjejel, wa xya makunuk jastik junuk bʼa wa xpaywani bʼa skʼulajel ja jastik wa skʼana ja yeʼn. Chomajkil, wa xya makunuk tʼenwanelik bʼa oj ya och xiwel.

¹¹ Bʼajtan, la jpaklaytik jastal ya makunuk ja Satanás jun jasunuk bʼa spaya jitsan anjelik. Bʼobʼta yiʼajni yuj jitsan tyempo bʼa skʼeljel jastal oj spay sok bʼa jachuk ja anjeliki oj ajyuk bʼa sparte yeʼn. Bʼobʼni yuj jujuntik anjel skʼulajel ja jasa wa skʼana ja Satanás sok koʼye mulal soka ixukeʼi. Ja yuntikileʼi pilani rasa bʼa niwakik winik bʼa jel kistal ja smodoʼe sok bʼa jel maloʼe (Gén. 6:1-4). Bʼobʼta ja Satanás mi kechan ya makunuk ja koʼel mulal soka ixuke, cha jachni ja skʼapjelal bʼa oj ajyuk bʼa yibʼ skʼabʼe ja ixuk winiki. Bʼobʼta ja jasa skʼanaweʼi jani stimjel bʼa mi oj juluk ja ‹intilal› bʼa ‹ixuki› bʼa skʼapunej ja Jyoba (Gén. 3:15). Pe ja Jyoba yiʼajan ja niwan Bʼutʼ Jaʼ sok jachuk sjomo ja jastik chapan oj skʼuluk ja Satanás soka pukujiki.

¹² ¿Jas wa xbʼobʼ jnebʼtik? Jani yiljel ja janekʼto xiwela sbʼaj ja koʼel mulal soka ixuk winik soka skʼulajel ja jas wa xkʼanatiki. Ja anjelik ekʼye bʼa sparte ja Satanás aʼtijiye bʼa stiʼ sat ja Jyoba bʼa jitsan jabʼil. Pe anima ajyiye bʼa jun lugar lek wa xtaxye soka Dyosi, jitsan anjelik yaʼawekan ja kʼankʼunel bʼa mi lekuk ayi yech ja bʼa skʼujole sok akʼiʼuk. Jastalni jaw, bʼobʼta ja keʼntiki aʼtelotik bʼa jitsanxa jabʼil ja bʼa xchonabʼ yiʼoj ja Dyos ja bʼa luʼumi. Pe anima teyotik bʼa jun lugar bʼa lek wala taxtik soka Dyosi, ja kʼankʼunelik bʼa mi lekuk wani xbʼobʼ yi yech ja bʼa jkʼujoltiki (1 Cor. 10:12). Jelni tʼilan tolabida oj jpaklaytik ja jkʼujoltiki sok la kijnaytik ja yajel jbʼajtik chaʼanil soka pensarik mi lekuki (Gál. 5:26; kʼuman ja Colosenses 3:5).

13. a) ¿Jas pilan jasunuk bʼa jelni makunel yuja Satanás? b) ¿Jas oj bʼobʼ jkʼuluktik bʼa mi oj kokotik ja bʼa jasunuk jaw?

¹³ Pilan jasunuk bʼa jelni makunel yuja Satanás jani ja jasa oj spay-otik bʼa snajel ja jas nakʼani. Ja yeʼn wa xya makunuk ja relijyon mi meranuki soka jastik bʼa yajel ekʼ gusto bʼa yajel ochuk ja kʼankʼunel bʼa snajel sbʼaj ja pukujiki. Wa xya makunuk pelikulaʼik, ja tajnelik bʼa yal makina sok tuk jastik junuk, bʼa jachuk ja jastik nakʼani tsamalxta oj paywanuk. ¿Jasa oj bʼobʼ jkʼuluktik bʼa mi oj spay-otik ja jawi? Mok jmajlaytik ja xchonabʼil ja Dyos oj ya el jun lista ja bʼa lek soka bʼa mi lekuk sbʼaja yajel ekʼ gustoʼili. Jujune bʼa keʼntik tʼilan oj jchaptik ja jconcienciatik bʼa junxta oj ajyuk soka jastik yaʼunejkan kulan ja Jyoba (Heb. 5:14). Lekni ja jasa oj jtsatik skʼulajel ta jnochotik ja rason yaʼa ja jekabʼanum Pablo bʼa syajtajel ja Dyos «pero meran» (Rom. 12:9). La jobʼ jbʼajtik: «Ta jun estudio ma jun rebisita xyila ja jastik junuk  wa xkaʼ ekʼuk gustoʼili, ¿oj maʼ spensaraʼuk wa xkʼulan ja jas wa xcholo, ma oj spensaraʼuk chabʼ sat ayon?». Ta jkʼulantik ja jasa wa xcholotiki, mini pasiluk oj kokotik luʼum sbʼaja jastik junuk wa xya ochjan ja Satanás (1 Juan 3:18).

14. a) ¿Jastal wa xbʼobʼ stʼen-otik ja Satanás? b) ¿Jastal oj bʼobʼ kuchkujtik ja tʼenwanelik jaw?

¹⁴ Ja wego, la kiltik jastal wa stʼenawotik ja Satanás bʼa yajelkan ajyel toj soka Jyoba. Jun sjejel, wani xbʼobʼ ya makunuk ja gobyernoʼik bʼa jachuk oj stim-e ja xcholjeli. Jastalni jaw, ojni cha bʼobʼ ya makunuk ja jmojtik aʼtel ma bʼa eskwela bʼa oj skʼenayotik yuja wa xkʼanatik oj ajyukotik kʼuʼabʼal soka jastik toj yaʼunejkan kulan ja Dyosi (1 Ped. 4:4). Cha ojni bʼobʼ ya makunuk ja jpamilyatik bʼa oj yawe el jganatik wajel ja bʼa tsomjeliki, anima wa xyalawe kabʼtik sok jun lekil skʼujole (Mat. 10:36). ¿Jastal oj bʼobʼ kuchkujtik ja tʼenwanelik jaw? Bʼajtan, la jnatik ja jastik junuk it ojni ekʼuka, pes yujni ja Satanás wan tiroʼanel jmoktik (Apoc. 2:10; 12:17). Xchabʼil, mok katikan ja wokolik jaw a-xchʼay jsatik ja abʼaltanel mas tʼilani: ja Satanás wa xyala kechan wa xkaʼteltaytik ja Dyos yajni lek wa xkilatik ja keʼntiki sok oj katikan patikajel ta jak jbʼajtik tʼenwanel (Job 1:9-11; 2:4, 5). Sok bʼa yoxil, la jkʼantikyi ja Jyoba ayakitik ja yip bʼa oj kuchkujtik. La katik juljkʼujoltik ja yeʼn mini oj yaʼotikan (Heb. 13:5).

15. ¿Wan maʼ xbʼobʼ stʼenotik ja Satanás bʼa skʼulajel jun jasunuk mi xkʼanatik? Cholo.

¹⁵ Ja Satanás mi xbʼobʼ stʼenotik bʼa oj jkʼuluktik jun jasunuk mi xkʼanatik (Sant. 1:14). Jitsan ixuk winik wa skʼulane ja jas wa skʼanawe pe mini wa snaʼawe. Pe yajni wa snebʼawe ja smeranili, tʼilani oj stsaʼe machun wa skʼana oj yaʼteltaye (Hech. 3:17; 17:30). Ta pwesto aytik bʼa skʼuʼajelyi ja Dyosi, mini ay jas oj bʼobʼ skʼuluk ja Satanás bʼa oj katikan ajyel toj soka Jyoba (Job 2:3; 27:5).

16, 17. a) ¿Jastik junuk mi xbʼobʼ skʼuluk ja Satanás soka pukujiki? b) ¿Jas yuj mini sbʼejuk oj xiwkotik bʼa oj katik orasyon bʼa tsats?

¹⁶ Ay tuk jasunuk bʼa mi xbʼobʼ skʼuluk ja Satanás soka pukujiki. Jun sjejel, ja Biblia mini wa xyala kabʼtik ta wa xbʼobʼ skʼumuke ja jas ay ja bʼa jpensartiki ma ja bʼa jkʼujoltiki. Kechanta ja Jyoba soka Jesús wa xbʼobʼ skʼuluke ja jaw (1 Sam. 16:7; Mar. 2:8). ¿Pe jasa wa x-ekʼ ja yajni wala kʼumanitik ma wa xkatikyi orasyon bʼa tsats? ¿Tʼilan maʼ oj xiwkotik yuja Dyablo soka pukujiki yuja oj yabʼye ja jasa oj kaltiki sok oj yawe makunuk bʼa oj yixtalaʼukotik? Miyuk. Jastalni mi la xiwtik bʼa yaʼteltajel ja Jyoba yuja wa xbʼobʼ yil-otik ja Dyablo, cha mini oj bʼobʼ xiwkotik bʼa yajel orasyon bʼa tsats yuja wa xbʼobʼ yabʼ ja jasa wa xkalatiki. Pes ja Biblia wa xyala bʼa jitsan yaʼtijumik Dyos bʼa yaweyi orasyon bʼa tsats, sok mi wa xyala ta xiwye yuja oj yabʼ ja Satanás ja jasa oj yal-e (1 Rey. 8:22, 23; Juan 11:41, 42; Hech. 4:23, 24). Ta jkʼujolantik bʼa yaljel sok skʼulajel ja jasa wa skʼana ja Dyosi, wa xbʼobʼ jipjkʼujoltik ja Jyoba mini oj yakan ja Dyablo a-syajbʼesotikan bʼa tolabida (kʼuman ja Salmo 34:7).

¹⁷ Tʼilani oj jnatik sbʼaj ja jkontratiki, pe mini jel oj xiwkotik yuj. Anima mulanumotik, wani xbʼobʼ jkʼuluktik ganar soka skoltanel ja Jyoba (1 Juan 2:14). Ta mikʼa xkaʼa jbʼajtik soka Dyablo, ojni spak ajnel (Sant. 4:7; 1 Ped. 5:9). Ja jasa mas wa skʼana jani oj yixtalaʼuk ja keremtik akʼixuki. ¿Jastik junuk oj bʼobʼ skʼuluke ja yeʼnle bʼa oj ajyuke toj sok bʼa mi oj yaʼe sbʼaj soka Dyablo? Oj katikyi sjakʼjel ja bʼa artikulo jakumi.