1. Kasi mu Edeni Yehova wakavumbura wuli vya mulwani withu?

ADAMU wakwenera kuti wakamanyanga kuti njoka yingayowoya yayi. Ntheura wakwenera kuti wakamanya kuti chilengiwa chinyake chauzimu ndicho chayowoya na Eva kwizira mu njoka. (Gen. 3:1-6) Adamu na Eva ŵakachimanyanga yayi chilengiwa chauzimu ichi. Nangauli vikaŵa nthena, Adamu wakasankha kugalukira Adada ŵake ŵachitemwa na kulondezga chilengiwa chauzimu ichi pakususka khumbo la Chiuta. (1 Tim. 2:14) Mwaluŵiro, Yehova wakamba kumuvumbura mulwani uyo wakapusika Adamu na Eva, ndipo wakalayizga kuti mulwani uyu wazamuparanyika. Kweniso Yehova wakachenjezga kuti nyengo yinyake, chilengiwa chauzimu ichi, chizamuŵa na nkhongono yakulimbana na ŵanthu awo ŵakutemwa Chiuta.—Gen. 3:15.

2, 3. Chifukwa wuli Yehova wakavumbura vinandi yayi vya Satana pambere Mesiya wandize?

² Pakuti Yehova wali na vinjeru, wandatiphalire zina lake leneko la mwana wake wauzimu uyo wakamugalukira. * Kweniso Chiuta wakasankha kuleka kuvumbura luŵiro zina lakulongosora nkharo ya mulwani uyu. Pakajumpha vyaka pafupifupi 2,500 kuti walivumbure.  (Yobu 1:6) Mu Malemba Ghachihebere muli mabuku ghatatu pera agho ghakuzunura za Satana, kung’anamura “Wakupindikana panji kuti Wakususka.” Mabuku agha ni 1 Midauko, Yobu, na Zekariya. Chifukwa wuli Yehova wakavumbura vichoko waka vyakukhwaskana na mulwani withu pambere Mesiya wandize?

³ Mu Malemba Ghachihebere, Yehova wakasankha kuleka kulongosora vinandi vya Satana na ivyo wakuchita. Wakachita nthena chifukwa wakakhumba yayi kuti Satana watchukenge nga kuti ngwakuzirwa. Chifukwa chikuru icho Yehova wakalembera Malemba Ghachihebere ntchakuti wawovwire ŵanthu ŵake kumanya Mesiya na kumulondezga. (Luka 24:44; Gal. 3:24) Ivi vikati vyachitika ndipo Mesiya wati wiza, Yehova wakamugwiliskira ntchito pamoza na ŵasambiri ŵake kuvumbura vinandi ivyo tikumanya vyakukhwaskana na Satana na ŵangelo awo ŵakumulondezga. * Ichi ntchakwenelera nadi chifukwa ni Yesu na ŵakuphakazgika awo Yehova wazamuŵagwiliskira ntchito kung’anya Satana na ŵalondezgi ŵake.—Rom. 16:20; Chivu. 17:14; 20:10.

4. Chifukwa wuli tikwenera kufipa mtima chomene yayi na Dyabulosi?

⁴ Mpositole Petrosi wakulongosora Satana Dyabulosi nga ni “nkhalamu yakuwuluma,” ndipo Yohane wakumuchema kuti “njoka” na “chinjoka chikuru.” (1 Pet. 5:8; Chivu. 12:9) Kweni palije chifukwa cha kufipira chomene mtima na Satana chifukwa nkhongono zake zili na mphaka. (Ŵerengani Yakobe 4:7.) Tili na Yehova, Yesu, na ŵangelo ŵakugomezgeka awo ŵangatovwira. Ŵangatovwira kulimbana na mulwani withu uyu. Kweni tikwenera kumanya mazgoro gha mafumbo ghatatu ghakuzirwa agha: Kasi Satana wali na nkhongono zinandi wuli? Kasi Satana wakupusika wuli waliyose payekha? Ndipo kasi nkhongono zake zikugotera mpha? Para tadumbiskana mafumbo agha, tiwonengeso ivyo tingasambirako.

5, 6. Chifukwa wuli maboma gha ŵanthu ghangapeleka yayi vinthu ivyo ŵanthu ŵakukhumbikwira?

⁵ Ŵangelo ŵanandi ŵakakolerana na Satana pakugalukira Chiuta. Pambere Chigumula chindachitike, Satana wakanyenga ŵangelo ŵanyake kuti ŵagonane na ŵana ŵanakazi ŵa ŵanthu. Baibolo likulongosora fundo iyi mwakuyelezgera kuti chinjoka chikaguzira pasi chigaŵa chachitatu cha nyenyezi zakuchanya. (Gen. 6:1-4; Yuda 6; Chivu. 12:3, 4) Ŵangelo aŵa ŵakati ŵagalukira banja la Chiuta kuchanya, ŵakamba kuwusika na Satana. Kweni ŵakugaluka aŵa, ni gulu waka lakusuzga ilo likuchita vinthu mwambura ndondomeko yayi. Satana wali kutolera umo Ufumu wa Chiuta ukuchitira vinthu ndipo wali kujiŵika kuŵa fumu. Uko Satana wakukhala, wali kupanga boma lake ndipo wali kupa viŵanda mazaza ghakuti vilamulirenge charu.—Efe. 6:12.

⁶ Satana wali na gulu lake la vilengiwa vyauzimu ndipo wakulamulira maboma ghose gha ŵanthu. Fundo iyi njaunenesko nadi chifukwa Satana wakalongora Yesu “maufumu ghose gha charu” na kumuphalira kuti: “Nikupenge mazaza ghose agha na uchindami wake, chifukwa ghali kupelekeka kwa ine, ndipo uyo nakhumba nkhumupa.” (Luka 4:5, 6) Nangauli Satana wakupuluska ŵanthu kuti ŵachitenge viheni, kweni maboma ghanandi ghakuchitira ŵanthu ŵawo tunthu tunyake tuwemi. Ndipo ŵanthu ŵanyake awo ŵakuwusa ŵali na mtima wakukhumba kovwira ŵanthu. Kweni palije boma la ŵanthu panji muwusi waliyose uyo wangasintha vinthu pa charu chapasi na kupeleka vinthu ivyo ŵanthu ŵakukhumbikwira.—Sal. 146:3, 4; Chivu. 12:12.

7. Kasi Satana wakugwiliskira wuli ntchito chisopa chautesi na ŵamalonda? (Wonani chithuzi chakwamba.)

⁷ Satana na viŵanda vyake ŵakugwiliskira  ntchito maboma pera yayi kuti ŵapuluske “charu chose,” ŵakugwiliskiraso ntchito chisopa chautesi na ŵamalonda. (Chivu. 12:9) Satana wakumuyowoyera Yehova mautesi ghanandi kwizira mu chisopa chautesi. Kweniso Dyabulosi wakuyezgayezga kupangiska ŵanthu ŵanandi kuti ŵaluwe zina la Chiuta. (Yer. 23:26, 27) Ntheura ŵanthu ŵamitima yiwemi awo ŵakughanaghana kuti ŵakusopa Chiuta, ŵakuŵa kuti ŵakusopa viŵanda chifukwa cha kupuluskika. (1 Kor. 10:20; 2 Kor. 11:13-15) Satana wakugwiliskiraso ntchito ŵamalonda kuthandazga mautesi. Mwachiyelezgero, kanandi ŵamalonda ŵakusambizga ŵanthu kuti ŵangaŵa ŵakukondwa nadi usange ŵangaŵa na ndalama zinandi na vinthu vinandi vyakuthupi. (Zinth. 18:11) Ŵanthu awo ŵakugomezga utesi uwu, ŵakumalira umoyo wawo pa kuteŵetera “Usambazi” m’malo mwa Chiuta. (Mat. 6:24) Paumaliro, kutemwa chomene vinthu vyakuthupi kukufyolonganiska chitemwa icho ŵakaŵa nacho pakwamba kwa Chiuta.—Mat. 13:22; 1 Yoh. 2:15, 16.

8, 9. (a) Kasi ni vinthu wuli viŵiri vyakuzirwa ivyo tingasambirako kwa Adamu, Eva, na ŵangelo ŵakugaluka? (b) Kasi pali uwemi wuli kumanya kuti nkhongono za Satana zili na mphaka?

⁸ Pali vinthu viŵiri vyakuzirwa ivyo tikusambirako kwa Adamu, Eva, na ŵangelo ŵakugaluka. Chakwamba ntchakuti pali vigaŵa viŵiri pera, ndipo tikwenera kusankhapo chimoza. Tingasankha kuŵa ku chigaŵa cha Yehova panji kuŵa ku chigaŵa cha Satana. (Mat. 7:13) Chachiŵiri ntchakuti, ivyo ŵanthu awo ŵakulondezga Satana ŵakusanga ni vyakanyengo. Adamu na Eva ŵakamba kujisankhira ŵekha icho ntchiwemi na chiheni, ndipo viŵanda vikamba kuŵa na nkhongono zakulamulira maboma gha ŵanthu. (Gen. 3:22) Kweni kusankha kuŵa ku chigaŵa cha Satana, nyengo zose kukuŵa na vya kufumapo viheni, ndipo palije vyandulo vyeneko.—Yobu 21:7-17; Gal. 6:7, 8.

⁹ Kasi kumanya kuti nkhongono za Satana zili na mphaka kuli na uwemi wuli? Kukutovwira kuti tiwonenge mwakwenelera maboma gha ŵanthu, kweniso kuti tichitenge makora ntchito yithu yakupharazga. Tikumanya kuti Yehova wakukhumba kuti tichindikenge ŵamazaza. (1 Pet. 2:17) Ndipo wakukhazga kuti tipulikirenge malango gha boma chikuru ghakususkana yayi na fundo zake. (Rom. 13:1-4) Kweniso tikumanya kuti tikwenera yayi kunjilirapo pa vinthu vya charu kweniso kuŵa ku chigaŵa cha chipani chinyake panji kuŵa ku chigaŵa cha mulongozgi munyake. (Yoh. 17:15, 16; 18:36) Tikuŵikapo mtima kusambizga ŵanthu unenesko wakukhwaskana na Chiuta chifukwa tikuwona ivyo Satana wakuchitira Yehova na kuyezga kunanga lumbiri lwake. Tikukondwa kumanyikwa na zina lake ndiposo kuligwiliskira ntchito chifukwa tikumanya kuti tikutumbikika chomene para tikutemwa Chiuta kuluska kutemwa chomene ndalama panji vinthu.—Yes. 43:10; 1 Tim. 6:6-10.

10-12. (a) Kasi Satana wakagwiliskira ntchito nyambo wuli kuti wapusike ŵangelo ŵanyake? (b) Kasi tikusambirako vichi ku ŵangelo ŵakugaluka aŵa?

¹⁰ Satana wakugwiliskira ntchito nthowa zakukopa kuti wapusike waliyose payekha. Mwachiyelezgero, wakugwiliskira ntchito nyambo kuti watikope kuti tichite ivyo iyo wakukhumba. Kweniso nyengo zinyake wakutiwofya kuti timupulikire.

¹¹ Satana wakagwiliskira ntchito nyambo kuti wapusike ŵangelo ŵanyake ŵanandi. Wakwenera kuti wakaŵasambira dankha kwa nyengo yitali pambere wandaŵapusike kuti ŵawe ku chigaŵa chake. Ŵangelo ŵanyake ŵakati ŵakopeka na kugona na ŵanakazi, ŵakababa viŵana vyankhongono chomene ivyo vikasuzganga ŵanthu. (Gen. 6:1-4) Panyake Satana wakapusika ŵangelo ŵambura kugomezgeka aŵa kuti ŵaŵenge na mwaŵi wa kugonana na ŵanakazi kweniso kuti ŵaŵenge na mazaza pa ŵanthu. Chilato cha Satana chikwenera kuti chikaŵa chakuti watimbanizge kwiza kwa ‘mphapu ya mwanakazi’ iyo Chiuta wakalayizga. (Gen. 3:15) Kweni Yehova wakazomerezga yayi kuti ivi vichitike. Wakatuma Chigumula icho chikatimbanizga mapulani ghose agho Satana na ŵangelo ŵake ŵakaŵa nagho pa nyengo iyo.

¹² Kasi tikusambirapo vichi pa ivyo vikachitika? Uzaghali na kujikuzga ni vyakofya chomene ndipo tileke kudelera nyambo izi. Ŵangelo awo ŵakalondezga Satana ŵakaŵa kuti ŵateŵetera Chiuta kwa vyaka vinandi chomene. Nangauli ŵakaŵa pa malo ghawemi, kweni ŵangelo ŵanandi ŵakazomerezga makhumbiro ghaheni kujintha misisi na kukura. Mwakuyana waka, tingaŵa kuti tateŵetera vyaka vinandi mu chigaŵa cha pa charu chapasi cha gulu la Chiuta, kweni makhumbiro ghaheni ghangajintha misisi nangauli tili mu gulu ilo ndakutowa mwauzimu. (1 Kor. 10:12) Lekani ntchakuzirwa chomene kuti nyengo zose tijisandenge, kukana maghanoghano ghaheni, na kuwuskamo kujikuzga mu mtima withu.—Gal. 5:26; ŵerengani Ŵakolose 3:5.

13. Kasi ni nyambo wuli yinyake iyo Satana wakutemwa kugwiliskira ntchito, ndipo tingayigega wuli?

¹³ Nyambo yinyake iyo Satana wakutemwa kugwiliskira ntchito ni vyamizimu. Mazuŵa ghano, wakukopa ŵanthu kwizira mu chisopa chautesi na vyakusanguluska kuti ŵatemwenge viŵanda. Mafilimu, magemu gha pa kompyuta, ivyo ŵanthu ŵakuyowoya pa wayilesi na pa Intaneti vikupangiska kuti vyamizimu viwonekenge vyakukondweska. Kasi tingachita wuli kuti tileke kukopeka na nyambo iyi? Tileke kukhazga kuti gulu la Chiuta ndilo lichite kutiphalira vyakusanguluska vyose ivyo ni viwemi na ivyo ni viheni. Waliyose wa ise wakwenera kusambizga njuŵi yake kuti yikoleranenge na fundo za Chiuta. (Heb. 5:14) Tingasankha  makora vyakusanguluska usange tikulondezga ulongozgi wa mpositole Paulosi wakuti chitemwa chithu kwa Chiuta “chiŵe chambura upusikizgi.” (Rom. 12:9) Tikwenera kujifumba kuti: ‘Kasi vyakusanguluska ivyo nisankhenge vilongorenge kuti ndine mupusikizgi? Usange msambiri wane wa Baibolo panji ŵanthu awo nkhuŵapharazgira ŵangawona vyakusanguluska ivyo nkhutemwa, kasi ŵangaghanaghana kuti nkhuchita ivyo nkhupharazga?’ Para tikuchita ivyo tikusambizga ŵanyithu, tikolekenge yayi na vipingo vya Satana.—1 Yoh. 3:18.

14. Kasi Satana wangatiwofya wuli, ndipo tingatonda wuli?

¹⁴ Padera pa kugwiliskira ntchito nyambo, Satana wakuyezgayezga kutiwofya kuti tileke kugomezgeka kwa Yehova. Mwachiyelezgero, wangapangiska maboma kuti ghakanizge ntchito yithu yakupharazga. Wangapangiska ŵanthu awo tikugwira nawo ntchito panji awo tikusambira nawo sukulu kuti ŵatinyozenge panji kutiseka chifukwa cha kulondezga fundo za mu Baibolo. (1 Pet. 4:4) Kweniso wangapangiska ŵamubanja lithu awo ŵali na maghanoghano ghawemi waka kuti ŵatigongoweske kuwungana. (Mat. 10:36) Kasi tingachita wuli kuti titonde? Chakwamba, tikwenera kukhazga kuti Satana wachitenge vinthu ivi chifukwa wali nase pa nkhondo. (Chivu. 2:10; 12:17) Ndipo tikwenera kumanya chifukwa chikuru icho wakuchitira nthena. Satana wakuyowoya kuti tikuteŵetera Yehova pekha para vinthu vikutiyendera makora. Iyo wakuti tingamukana Chiuta para tingasangana na masuzgo. (Yobu 1:9-11; 2:4, 5) Chaumaliro, tikwenera kugomezga Yehova kuti watipe nkhongono kuti titonde Satana. Kumbukani kuti, Yehova watitayenge yayi.—Heb. 13:5.

15. Kasi Satana wangatichichizga kuti tichitenge ivyo tindakhumbe? Longosorani.

¹⁵ Satana wangachichizga yayi ŵanthu kuti ŵachitenge ivyo ŵandakhumbe. (Yak. 1:14) Kwambura kumanya, ŵanthu ŵanandi ŵakuchita khumbo la Satana. Kweni para ŵamanya unenesko, waliyose wakusankha uyo wakukhumba kumuteŵetera. (Mil. 3:17; 17:30) Para taŵikapo mtima kuchita khumbo la Chiuta, palije icho Satana wangachita kuti watitondeske kugomezgeka.—Yobu 2:3; 27:5.

16, 17. (a) Kasi Satana na viŵanda vyake ŵali na mphaka wuli? (b) Chifukwa wuli tikwenera yayi kopa kulomba kwa Yehova mwakukwezga?

¹⁶ Satana na viŵanda ŵali na mphaka. Mwachiyelezgero, palije lemba ilo likuyowoya kuti Satana na viŵanda vyake ŵakumanya ivyo tikughanaghana panji ivyo vili mu mtima withu. Baibolo likuyowoya kuti ni Yehova na Yesu pera awo ŵakumanya ivyo vili mu mtima wa munthu. (1 Sam. 16:7; Mrk. 2:8) Kweni, wuli pa nkhani ya kuyowoya panji kulomba mwakukwezga? Kasi tikwenera kopa kuti Dyabulosi panji viŵanda vyake ŵangapulika malurombo ghithu na kunjilirapo? Yayi. Chifukwa wuli? Tikopa yayi kuchita milimo yiwemi mu gulu la Yehova chifukwa chakuti Dyabulosi wangatiwona. Mwakuyana waka, tikwenera yayi kopa kulomba mwakukwezga chifukwa chakuti Dyabulosi wangatipulika. Nakuti Baibolo likuzunura ŵateŵeti ŵa Chiuta ŵanandi awo ŵakalombanga mwakukwezga, ndipo palije apo tikuŵerenga kuti ŵakawopanga kuti Dyabulosi wangaŵapulika. (1 Mathe. 8:22, 23; Yoh. 11:41, 42; Mil. 4:23, 24) Para tikuyezgayezga kuyowoya na kuchita ivyo Chiuta wakukhumba, tingaŵa na chigomezgo chose kuti Yehova wazomerezgenge yayi kuti Dyabulosi watipweteke.—Ŵerengani Salimo 34:7.

¹⁷ Tikwenera kumanya mulwani withu, kweni tileke kumopa. Yehova wangatovwira kuti titonde Satana nangauli ndise ŵanthu ŵambura kufikapo. (1 Yohane 2:14) Para tikususkana nayo, watichimbirenge. (Yak. 4:7; 1 Pet. 5:9) Ŵachinyamata ndiwo Satana wakulimbana nawo chomene. Kasi ŵangachita vichi kuti ŵalimbane na Satana? Nkhani yakulondezgapo yizgorenge fumbo ili.