1. Ovuẹ vọ yen Jihova vwọphia kpahen ọvweghrẹn rẹ avwanre vwẹ ogba rẹ Idẹn?

ADAM riẹnre dẹn nẹ ohwo rẹ ẹwẹn yen ta ota kẹ Ivi womarẹ ọrọdekọ, kidie ọrọdekọ sa ta ota-a. (Jẹn. 3:1-6) Ayen ihwo ivẹ na vughe ohwo rẹ ẹwẹn na-a. Dedena, Adam chukoku Ọsẹ rọyen rọhẹ obo odjuvwu, o de kuomakugbe ohwo ro vugheri na-a, vwo gbevwọso ọhọre rẹ Ọghẹnẹ. (1 Tim. 2:14) Kpakpata, Jihova de dje erọnvwọn evo kẹ ayen vwọ kpahen ọvweghrẹn ro miovwo ayen na, ọ da je ta phiyotọ nẹ ọyen cha ghwọrọ. Ẹkẹvuọvo, Jihova ji vwẹ orhọ-esio phia nẹ, ohwo rẹ ẹwẹn rọ ta ota kẹ Ivi womarẹ ọrọdekọ na ji che vwo ẹgba rọ vwọ reyọ vwọso ihwo ri vwo ẹguọnọ rẹ Ọghẹnẹ vwẹ uvwre rẹ ọke evo.​—Jẹn. 3:15.

2, 3. Die yen a sa tanẹ ọyen sorọ a rha vwẹ evuẹ buebun phia kpahen Eshu tavwen Mesaya na ki rhe-e?

² O vwo ọke vuọvo rẹ Jihova vwọ vuẹ avwanre oderhi rẹ amakashe ro gbevwọso na-a. * Ọ tobọ reyọ omarẹ ẹgbukpe 2,500 ro vwo gbevwọso nu, tavwen ọ ke vuẹ avwanre edẹ re mu kẹ fikirẹ obo ro ruru. (Job 1:6) Vwọba, 1 Ikun Rivie,  Job, kugbe Zekaraya, re dia ẹbe erha vwẹ Ẹbẹre ra Vwẹ Hibru si Vwẹ Baibol Na ọvo yen e de djunute Eshu, ro mudiaphiyọ “Ọrọvwọsua.” Diesorọ a rha vwẹ evuẹ buebun phia kpahen ọvweghrẹn rẹ avwanre nana tavwen Mesaya na ki rhe-e?

³ Jihova ghwa vwẹ evuẹ buebun phia kpahen Eshu vwẹ Ẹbẹre ra Vwẹ Hibru si Vwẹ Baibol Na-a, kidie ọ guọnọ titi Eshu vẹ obo ro ruẹ-ẹ. Ukperẹ ọtiọyen, ọ vwẹ ihwo vwo si ẹbẹre nana rẹ Baibol na rere ọ sa chọn ihwo uko vwọ riẹn Mesaya na, ji nene. (Luk 24:44; Gal. 3:24) Mesaya na vwọ rhe, Jihova da reyọ vẹ idibo rọyen vwo dje erọnvwọn buebun kẹ avwanre kpahen Eshu vẹ emekashe rọyen. * Ọnana shephiyọ dẹn, kidie Jesu vẹ ihwo ra jẹreyọ na yen Jihova cha vwọ ghwọrọ Eshu vẹ ihwo ri nene.​—Rom 16:20; Ẹvwọ. 17:14; 20:10.

4. Diesorọ a vwọ kẹnoma kẹ ẹnwan ọgangan kpahen Eshu?

⁴ Ọyinkọn Pita vwẹ Eshu rọ dia Idẹbono na vwo dje “okpohrokpo rọ guan,” Jọn de rhe se “ọrọdekọ” kugbe “okpodje.” (1 Pita 5:8; Ẹvwọ. 12:9) Jẹ, ofori nẹ a ro ẹnwan kpahen Idẹbono-o, kidie o vwo asan rẹ ẹgba rọyen bare. (Se Jems 4:7.) Jihova, Jesu Kristi, kugbe emekashe na, hẹ obuko rẹ avwanre. Avwanre sa vwọso Idẹbono womarẹ ukẹcha rayen. Dedena, ofori nẹ avwanre riẹn ẹkpahọnphiyọ rẹ enọ erha nana: Mavọ yen Eshu vwo ẹgba te? Idjerhe vọ yen Eshu vwọ davwẹngba ro vwo sun avwanre? Tivọ yen ẹgba rọyen bare? Jẹ a guọnọ ẹkpahọnphiyọ rẹ enọ nana kugbe obo re se yono nẹ ayen rhe.

5, 6. Diesorọ usuon rẹ ohworakpọ cha sa ghwa ewene rẹ ihwo ma guọnọ rhe akpọ na-a?

⁵ Emekashe evo kuomakugbe Eshu vwo gbevwọso Ọghẹnẹ. Tavwen Oghwe ki rhi ku akpọ na, Eshu phiẹn emekashe evo vwọ rhe otọrakpọ na rhi nene eya vwerhẹn. A vwẹ ovuẹ nana phia vwẹ Baibol na, ra vwọ tanẹ okpodje na si ẹkẹn ọvo rẹ ẹkẹn erha rẹ isio rẹ obo odjuvwu she. (Jẹn. 6:1-4; Jude 6; Ẹvwọ. 12:3, 4) Ọke rẹ emekashe yena vwo vrẹn nẹ ohri rẹ emọ rẹ Ọghẹnẹ rhe otọrakpọ na, ayen da rhe dia otọ rẹ usuon rẹ Eshu. Eshu vẹ emekashe nana ghwa dia otu ghevweghe ri sua okpetu kẹ ihwo-o. Ẹkẹvuọvo, Eshu vwẹrokere Ọghẹnẹ vwọ vwẹ Uvie romobọ rọyen vwo mu, rẹ ọyen komobọ de suẹn kerẹ ovie. Eshu si emekashe ebrabra na eje koko, ọ da kẹ ayen ogangan rẹ usuon, o de ru ayen phiyọ isun rẹ akpọ.​—Ẹfe. 6:12.

⁶ Womarẹ ukoko ro vwo mu na, Eshu ko suẹn akpọ na eje. Ọnana mu avwanre ẹro, kidie o vwo ọke ọvo ro vwo dje “uvie kugbe urinrin rẹ akpọ na ejobi” kẹ Jesu, ọ da ta: “Ogangan na ejobi te uvie na kugbe urinrin rẹ akpọ na ejobi; mẹvwẹ ri vwo ayen, ohwo ro je vwe me vwẹ ayen kẹ.” (Luk 4:5, 6) Ẹkẹvuọvo, dede nẹ Eshu yen suẹn akpọ na, usuon buebun je davwẹngba vwo ruẹ erhuvwu kẹ ihwo rẹ ayen suẹn. Isun rẹ akpọ na se vwo ẹwẹn rẹ ayen vwọ chọn ihwo uko. Jẹ, o vwo osun yẹrẹ usuon rẹ ohworakpọ vuọvo rọ sa ghwa ewene rẹ ihwo ma guọnọ rhe akpọ na-a.​—Une 146:3, 4; Ẹvwọ. 12:12.

7. Die yen Eshu vwẹ ẹga rẹ efian, ikoko ride rẹ ekiẹchuọ vẹ usuon vwo ruẹ? (Ni uhoho rẹsosuọ na.)

⁷ Vwọ vrẹ usuon, Eshu vẹ emekashe rọyen ji phiẹn “akpọ na ejobi” womarẹ  ẹga rẹ efian kugbe ikoko ride rẹ ekiẹchuọ. (Ẹvwọ. 12:9) Eshu gun efian kpahen Jihova womarẹ ẹga rẹ efian. Vwọba, ọ je guọnọ ruo rere odẹ rẹ Ọghẹnẹ vwọ chọrọ ihwo buebun ẹro. (Jer. 23:26, 27) Ọnana yen sorọ ihwo buebun vwọ ga emekashe rẹ Idẹbono vwọrẹ jẹriẹn, vẹ ẹwẹn nẹ ayen ga Ọghẹnẹ. (1 Kọr. 10:20; 2 Kọr. 11:13-15) Eshu ji hra efian nene asan eje womarẹ ikoko ride rẹ ekiẹchuọ. Kerẹ udje, eyeren nana phiẹn ihwo buebun vwo roro nẹ idjerhe ro me yovwin re se vwo vwo omavwerhovwẹn, ọyen ra vwọ reyọ vwọtua efe, ji koko ekuakua rẹ akpeyeren buebun kẹ oma rẹ ohwo. (Isẹ 18:11) Ihwo ri se efian nana gbuyota, ke vwẹ akpeyeren rayen eje vwọ ga “Ẹdjọ” yẹrẹ efe ukperẹ Ọghẹnẹ. (Mat. 6:24) Ukuotọ rọyen, ẹguọnọ rẹ ayen vwo kpahen ekuakua rẹ akpeyeren mi rhi keke ẹguọnọ rẹ ayen vwo kpahen Ọghẹnẹ.​—Mat. 13:22; 1 Jọn 2:15, 16.

8, 9. (a) Erọnvwọn ivẹ vọ yen ikuegbe rẹ Adam, Ivi, kugbe emekashe re vwọso na yono avwanre? (b) Erere vọ yen herọ siẹrẹ a da riẹn asan rẹ Eshu vwo ẹgba te?

⁸ Udje rẹ Adam, Ivi, kugbe emekashe re vwọso na yono avwanre erọnvwọn ivẹ. Ọrẹsosuọ, inini ivẹ yen herọ, jẹ a cha sa ga ayen ivẹ na kugbe-e. Kohwo kohwo cha jẹ ojẹ sẹ ọ fuevun kẹ Jihova yẹrẹ kuomakugbe Eshu. (Mat. 7:13) Ọrivẹ, erere ro che te ihwo ri kuomakugbe Eshu che tumuku-u. Kere udje, Adam vẹ Ivi vwo uphẹn rẹ ayen vwo brorhiẹn rẹ obo ro yovwirin vẹ obo re brare komobọ rayen, emekashe rẹ Idẹbono de rhe vwo ẹgba vwẹ enu rẹ usuon rẹ akpọ na. (Jẹn. 3:22) Ẹkẹvuọvo, umiovwo ro che te ayen oma cha bra shesheri vwọ vrẹ erere rẹ Idẹbono vwọ phiẹn ayen te obọ na.​—Job 21:7-17; Gal. 6:7, 8.

⁹ Erere vọ yen herọ siẹrẹ a da riẹn asan rẹ Eshu vwo ẹgba te? Ọ cha nẹrhẹ a vwẹ ẹro abavo vwo ni usuon rẹ akpọ na. O ji che mu avwanre vwo ghwoghwo iyẹnrẹn esiri na. Avwanre riẹnre nẹ Jihova guọnọre nẹ avwanre muọghọ kẹ usuon rẹ akpọ na. (1 Pita 2:17) Ọ guọnọre nẹ avwanre muọghọ kẹ irhi rẹ ayen vwo mu, takpe nẹ ayen vwọso irhi rẹ Baibol na-a. (Rom 13:1-4) Avwanre je riẹn nẹ ofori nẹ a kẹnoma kẹ oseghe rẹ usuon, e ji titi isun rẹ akpọ na-a. (Jọn 17:15, 16; 18:36) Avwanre davwẹngba vwọ vuẹ ihwo uyota kpahen Ọghẹnẹ, kidie avwanre riẹnre nẹ Eshu guọnọ djahen odẹ na, ji gbe ku. Ọ vwerhoma nẹ avwanre vwẹ odẹ rẹ Ọghẹnẹ vwo ruiruo, a je reyọ vwo se avwanre. Kidie a cha sa vwẹ igho vẹ ekuakua rẹ akpeyeren vwọ vwanvwe erere ro che te avwanre obọ fikirẹ ẹguọnọ rẹ avwanre vwo kpahen Ọghẹnẹ-ẹ.​—Aiz. 43:10; 1 Tim. 6:6-10.

10-12. (a) Mavọ yen Eshu vwọ kpahen ufi kẹ emekashe efa? (b) Die yen ikuegbe rẹ emekashe ri sheri na yono avwanre?

¹⁰ Ena sansan rẹ Eshu vwọ phiẹn ihwo, nabọ wian kẹ. Kerẹ udje, ọ vwẹ ona vwọ riẹriẹ ihwo vwo ruẹ obo rọ guọnọre. Ọ je vwẹ ẹgba vwo kpono ihwo ba oma.

¹¹ Vwo oniso rẹ oborẹ ufi rọ kpahen kẹ emekashe efa nabọ wian kẹ te. O muẹro nẹ ọ nabọ ghwọrọ ọke vwọ fuẹrẹn iruemu ro rhe ayen tavwen ọ ke riẹriẹ ayen te oma. Emekashe ri she ufi na de nene eya vwerhẹn, ayen de vwiẹ erhuaran ri shenyẹ ihwo. (Jẹn. 6:1-4) Ọkiọvo, vwọ vrẹ urhurusivwe rẹ ọfanrhiẹn rẹ Eshu vwọ phiẹn emekashe na, ọ je riẹriẹ ayen vẹ uphẹn rẹ ayen vwo sun ihworakpọ. Ọ sa dianẹ ọ guọnọ gbowọphiyọ ọrhuẹrẹphiyotọ rẹ ‘ọmọ rẹ aye’ na vwọ rhe otọrakpọ na. (Jẹn. 3:15) Ẹkẹvuọvo, Jihova da vwẹ Oghwe vwo phioba phiyọ iroro ebrabra na eje rẹ Eshu vẹ emekashe umwemwu na jẹre.

¹² Die yen ọnana yono avwanre? Wọ vwẹ ẹro okueku vwo nẹ urhurusivwe rẹ ọfanrhiẹn vẹ omaẹkparọ-ọ. Emekashe buebun ri nene Jihova dia kugbe vwẹ obo odjuvwu vwẹ ikpe re che se keri-i, vwẹ uphẹn kẹ urhurusivwe ebrabra nẹ e tan awọ muotọ vwevunrẹ ubiudu rayen. Eriyina, e rhe nomaso-o urhurusivwe ebrabra je sa tan awọ muotọ vwevunrẹ ubiubu rẹ avwanre, ọ da tobọ dianẹ avwanre hẹ evunrẹ ukoko na krire. (1 Kọr. 10:12) Ọtiọyena, ofori nẹ avwanre hiẹ ubiudu rẹ avwanre kọke kọke, rere a sa vwọ sen urhurusivwe rẹ ọfanrhiẹn vẹ omaẹkparọ.​—Gal. 5:26; se Kọlose 3:5.

13. Ọrhọ yen ufi ọfa rẹ Eshu kpahen kẹ ihwo, kẹ mavọ yen a sa vwọ kẹnoma kẹ?

¹³ Orọnvwọn ọfa rẹ Eshu vwọ kpahen ufi kẹ ihwo yen uruemu rẹ orhan. Womarẹ ẹga rẹ efian kugbe ifimu vẹ uhworo, Eshu kọ nẹrhẹ ihwo vwo urhurusivwe rẹ ayen vwo yono kpahen emekashe rẹ Idẹbono. Obo ra mrẹ vwẹ ifimu, ividio gemu, kugbe uhworo vẹ ekuakua efa tiọyen, nẹrhẹ ihwo roro nẹ erere herọ siẹrẹ e de nene emekashe rẹ Idẹbono ru kugbe. Mavọ yen a sa vwọ kẹnoma kẹ ufi nana? Wo ghwe roro nẹ ukoko rẹ Jihova cha vuẹ avwanre ifimu vẹ uhworo na eje ro fori nẹ a kẹnoma kẹ-ẹ. Ohwo vuọvo yen cha vwẹ Baibol na vwo yono ẹwẹn obrorhiẹn rọyen. (Hib. 5:14) E se brorhiẹn rẹ aghwanre siẹrẹ a da vwẹ uchebro rẹ ọyinkọn Pọl vwo ruiruo, rọ vwọ tanẹ e jẹ ẹguọnọ rẹ avwanre “dia ọ rẹ unu diodi-i.” (Rom 12:9) Nọ oma wẹn: ‘Ughe vẹ uhworo mẹ sa nẹrhẹ a tanẹ ẹguọnọ rẹ  unu diodi yen mi vwori? Orivwinbrura mẹ vẹ ihwo mi vwẹ Baibol vwo yono sa ghene rhọnvwe nẹ mi ruẹ nene oborẹ mi ghwoghwo siẹrẹ ayen da mrẹ oka rẹ ughe mi nẹ?’ Avwanre de ruẹ nene oborẹ avwanre ghwoghwo, ọ cha bẹn re vwo she phiyọ ufi rẹ Idẹbono.​—1 Jọn 3:18.

14. Idjerhe vọ yen Eshu vwọ davwẹngba ro vwo guegue avwanre, kẹ mavọ yen e se vwo yerin ghene ẹdia yena?

¹⁴ Vwọ vrẹ ufi sansan rẹ Eshu vwo ruiruo, ọ je davwẹngba vwo guegue avwanre, rere e vwo jẹ evun ẹfuọn kẹ Jihova. Kerẹ udje, o se fovwo usuon vwọ dobọ rẹ iruo rẹ aghwoghwo rẹ avwanre ji. Ọ je sa nẹrhẹ emọ rẹ isikuru rẹ avwanre yẹrẹ ihwo ra vẹ ayen gba wian kuẹgbe vwẹ avwanre vwọ jehwẹ, kidie nẹ avwanre yeren akpọ vwo nene oborẹ Baibol na tare. (1 Pita 4:4) Ọ sa tobọ nẹrhẹ ihwo rẹ orua ri vwo ẹguọnọ rẹ avwanre davwẹngba rẹ ayen vwọ djẹ avwanre uyono ẹra. (Mat. 10:36) Mavọ yen e se vwo yerin ghene ẹdia nana? Ẹsosuọ, noso nẹ omukpahen tiọyena cha rhe kidie Eshu nene avwanre phiẹ ofovwin. (Ẹvwọ. 2:10; 12:17) Vwọba, tẹnrovi obo re ma ghanre, rọ dia aphro rẹ Eshu phi phiyotọ nẹ avwanre cha sa ga Jihova siẹrẹ ekuakua da gan kẹ avwanre-e. Ọ tare nẹ avwanre cha chukoku Jihova siẹrẹ ọdavwini ọgangan de te avwanre oma. (Job 1:9-11; 2:4, 5) Ọ rọ ma rho, e jẹ avwanre vwẹroso Jihova vwọ kẹ ukẹcha. Karophiyọ nẹ ọ cha sa sen avwanre-e.​—Hib. 13:5.

15. Eshu sa gba avwanre vwo ru ọhọre rọyen? Dje kpahọn.

¹⁵ Eshu cha sa gba ihwo vwo ru ọhọre rọye-en. (Jems 1:14) Jẹriẹn yen nẹrhẹ ihwo buebun ruẹ ọhọre rẹ Eshu. Ayen da rhe riẹn uyota na re, ayen mi rhi brorhiẹn rẹ ohwo rẹ ayen cha ga. (Iruo 3:17; 17:30) Eshu cha sa ghwọrọ ọyọnregan rẹ avwanre siẹrẹ e de brorhiẹn re vwo ru ọhọre rẹ Ọghẹnẹ-ẹ.​—Job 2:3; 27:5.

16, 17. (a) Erọnvwọn efa vọ yen Eshu vẹ emekashe rọyen che se ru-u? (b) Diesorọ oshọ ra vwọ nẹrhovwo phia gorigori vwo jẹ avwanre emuo?

¹⁶ O ji vwo erọnvwọn efa rẹ Eshu vẹ emekashe rọyen che se ru-u. Kerẹ udje, o vwo asan vuọvo rẹ Baibol na da tanẹ ayen se vughe obo rehẹ ubiudu rẹ ohwo-o. Jihova vẹ Jesu ọvo yen vwo ẹgba rẹ ayen se vwo ru ọtiọyen. (1 Sam. 16:7; Mak 2:8) Kẹ, eta vẹ ẹrhovwo rẹ avwanre vwo? Ofori nẹ avwanre djoshọ nẹ Eshu vẹ emekashe rọyen che nyo oborẹ avwanre ta, ayen me gbowọphiyọ ẹrhovwo rẹ avwanre-e. Diesorọ? Rọ vwọ dianẹ avwanre cha sa dobọ rẹ iruo esiri rẹ avwanre ruẹ vwẹ ẹga rẹ Jihova ji kidie nẹ Eshu mrẹ avwanre na-a, eriyin a je cha sa dobọ rẹ ẹrhovwo ra nẹ phia ji kidie nẹ o se nyo avwanre-e. Vwọrẹ uyota, Baibol na vọnre vẹ udje rẹ idibo rẹ Ọghẹnẹ re nẹrhovwo phia gorigori, oshọ mu ayen nẹ Eshu che nyo oborẹ ayen ta-a. (1 Ivie 8:22, 23; Jọn 11:41, 42; Iruo 4:23, 24) Avwanre de ru eta vẹ uruemu rẹ avwanre shephiyọ ọhọre rẹ Ọghẹnẹ, ke se vwo imuẹro nẹ ọ cha sa rhọnvwe nẹ avwanre rioja rẹ ukpokpoma rẹ Eshu bẹdẹ bẹdẹ-ẹ.​—Se Une Rẹ Ejiro 34:7.

¹⁷ Ofori nẹ a riẹn ọvweghrẹn rẹ avwanre, ẹkẹvuọvo a djoshọ rọye-en. Dede nẹ avwanre avwanre gbare-e, e se phi Eshu kparobọ womarẹ ukẹcha rẹ Jihova. (1 Jọn 2:14) Ọ cha djẹ, siẹrẹ a da vwọsuọ. (Jems 4:7; 1 Pita 5:9) Ẹkẹvuọvo, ighene yen Eshu ma tẹnrovi. Mavọ yen ayen sa vwọ họnre vwọso Idẹbono? Uyono rọ cha na cha kpahenphiyọ onọ yena.