1. Yehova o dzumbulula mini nga ha swina ḽashu ngei Edeni?

A ZWI timatimisi uri Adamu o vha a tshi zwi ḓivha uri ṋowa a dzi koni u amba. Nga zwenezwo, a nga vha o humbula uri tshivhumbiwa tsha muya ndi tshone tshe tsha amba na Eva tshi tshi shumisa ṋowa. (Gen. 3:1-6) Adamu na Eva vho vha vha sa ḓivhi tshithu na tshithihi nga ha tshenetshi tshivhumbiwa tsha muya. Naho zwo ralo, Adamu o khetha u shandukela Khotsi awe wa ṱaḓulu ane a mu funa nahone a ṱanganela na tshenetshi tshivhumbiwa tshe a vha a sa tshi ḓivhi kha u shandukela Mudzimu. (1 Tim. 2:14) Nga u ṱavhanya Yehova o thoma u dzumbulula mafhungo ane a amba nga ha ḽeneḽi swina ḽe ḽa fhura Adamu na Eva, a fulufhedzisa uri ḽi ḓo fheliswa. Fhedzi Yehova o dovha a tsivhudza uri tshenetshi tshivhumbiwa tshe tsha amba tshi tshi shumisa ṋowa, tshi ḓo lwa lwa tshifhinganyana na vhane vha funa Mudzimu.—Gen. 3:15.

2, 3. Ndi ngani zwi tshi vhonala u nga ho ambiwa mafhungo a si gathi nga ha Sathane musi Messia a sa athu u swika?

² Yehova ho ngo vhuya a ri vhudza dzina ḽe a ṋea onoyo muruṅwa musi a sa athu u mu shandukela. * Ḽeneḽo swina ḽo irwa ḽiṅwe dzina  ḽe Mudzimu a ḽi dzumbulula nga murahu ha miṅwaha i ṱoḓaho u vha 2 500, ho no itwa vhushandukwa. (Yobo 1:6) Zwi re zwone ndi uri, ndi bugu tharu fhedzi kha Maṅwalo a Luheberu dzine dza amba nga ha Sathane zwine zwa amba “Muhanedzi”. Dzenedzo bugu ndi 1 Koronika, Yobo na Sakaria. Ndi ngani hu songo ambiwa mafhungo manzhi nga ha ḽeneḽi swina musi Messia a sa athu swika?

³ Zwi vhonala u nga Yehova o vha a sa ṱoḓi u ita uri Sathane a vhe na bvumo ḽi songo mu fanelaho nga u amba mafhungo manzhi nga hae na mishumo yawe kha Maṅwalo a Luheberu. Tshipikwa tshihulwane tsha Yehova tsha eneo Maṅwalo a Luheberu ho vha hu u thusa vhathu uri vha ḓivhe nga ha Messia na u mu tevhela. (Luka 24:44; Vhagal. 3:24) Musi zwenezwo zwo no itea nahone Messia o no swika, Yehova o shumisa Messia na vhafunziwa vhawe uri vha dzumbulule mafhungo o engedzeaho ane ra a ḓivha nga ha Sathane na vharuṅwa vhawe vhe vha mu tevhela. * Zwenezwo zwo tea, samusi Yehova a tshi ḓo shumisa Yesu na vhane a ḓo vhusa navho u itela u fhelisa Sathane na vhatevheli vhawe.—Vharoma 16:20; Nzumb. 17:14; 20:10.

4. Ndi ngani ri songo fanela u ofha Diabolo?

⁴ Muapostola Petro u ṱalusa Sathane Diabolo sa “ndau i vhombaho,” nahone Yohane u mu vhidza “ḽiṋowa” na “ḽigweṋa.” (1 Pet. 5:8; Nzumb. 12:9) Fhedzi a zwi ṱoḓei uri ri ofhe Sathane ngauri hu na zwine a si kone u zwi ita. (Vhalani Yakobo 4:7.) Ri tikedzwa nga Yehova, Yesu na vharuṅwa vha fulufhedzeaho. Vha nga ri thusa u lwa na swina ḽashu. Fhedzi ri fanela u ḓivha phindulo dza mbudziso tharu dza ndeme: Sathane u na maanḓa lungafhani? Sathane u lingedza hani u xedza vhathu? Ndi mini zwine a si kone u zwi ita? Musi ri tshi khou haseledza dzenedzi mbudziso, ri ḓo ṱhogomela zwine ra nga zwi guda.

5, 6. Ndi ngani mivhuso ya vhathu i sa koni u ḓisa tshanduko dzine vhathu vha dzi ṱoḓa nga maṱo matswuku?

⁵ Vharuṅwa vhanzhi vho ṱanganela na Sathane kha u vha mashandukwa. Musi maḓi mahulu a sa athu u swika, Sathane o fasha vhaṅwe vharuṅwa uri vha ḓifare luvhi nga u ita zwa vhudzekani na vhana vha vhathu. Bivhili i ṱalusa zwenezwi nga lwa pfanyisedzo musi i tshi amba uri ḽigweṋa ḽe ḽa poswa ḽi tshi bva ṱaḓulu ḽo kokodza tshipiḓa tshithihi kha zwiraru tsha ṋaledzi dza ṱaḓulu. (Gen. 6:1-4; Yuda 6; Nzumb. 12:3, 4) Musi vhenevho vharuṅwa vha tshi ṱutshela muṱa wa Mudzimu, vho thoma u langiwa nga Sathane. Naho zwo ralo, ri songo humbula uri tshenetshi tshigwada tsha vharuṅwa vha mashandukwa a tsho ngo dzudzanyea. Sathane o ḓiitela muvhuso wawe a tshi edzisela Muvhuso wa Mudzimu nahone ene muṋe a ḓivhea sa khosi yawo. Kha muvhuso wawe u sa vhonali, o vhea madimoni uri a vhuse shango.—Vhaef. 6:12.

⁶ Sathane u langa mivhuso yoṱhe ya vhathu a tshi shumisa ndangulo yawe i sa vhonali. Zwenezwo zwo vhonala zwavhuḓi musi Sathane a tshi sumbedza Yesu “mivhuso yoṱhe ya ḽifhasi” nahone a ri: “Ndi ḓo u ṋea enea maanḓa kha yeneyi mivhuso yoṱhe na vhugala hayo ngauri zwo ṋewa nṋe, nahone ndi ṋea ane nda funa.” (Luka 4:5, 6) Hu sa londwi ṱhuṱhuwedzo mmbi ya Sathane, mivhuso minzhi i itela vhathu zwithu zwavhuḓi. Nahone vhavhusi vha vhathu vha ṱoḓa u thusa vhathu nga mbilu yoṱhe. Fhedzi a huna muvhuso wa vhathu kana muvhusi ane a nga kona u ḓisa tshanduko dzine vhathu vha dzi ṱoḓa nga maṱo matswuku.—Ps. 146:3, 4; Nzumb. 12:12.

7. Nga nnḓa ha u shumisa mivhuso, Sathane u dovha hani a shumisa vhurereli ha mazwifhi na zwa mabindu? (Sedzani tshifanyiso tsha u thoma.)

⁷ Sathane na madimoni awe a vha shumisi mivhuso fhedzi, fhedzi vha dovha vha shumisa na vhurereli ha mazwifhi na zwa mabindu u itela u xedza “ḽifhasi ḽoṱhe.” (Nzumb. 12:9) Sathane  u shumisa vherereli ha mazwifhi u itela u amba zwithu zwi si zwavhuḓi nga ha Yehova. Zwiṅwe hafhu, zwi vhonala u nga Diabolo o ḓiimisela u ita uri vhathu vhanzhi vha hangwe dzina ḽa Mudzimu nga hune zwa nga konadzea ngaho. (Yer. 23:26, 27) Nga zwenezwo, vhathu vha mbilu dzavhuḓi vhane vha humbula uri vha khou gwadamela Mudzimu, vha vha vha tshi khou gwadamela madimoni. (1 Vhakor. 10:20; 2 Vhakor. 11:13-15) Sathane u dovha a phaḓaladza mazwifhi a tshi shumisa zwa mabindu. Sa tsumbo, kanzhi ḽino shango ḽi funza vhathu uri vha humbule uri u vha na tshelede nnzhi na u vha na thundu nnzhi zwi ḓo ita uri vha takale. (Mir. 18:11) Vhane vha tenda enea mazwifhi vha fhedza vhutshilo havho hoṱhe vha tshi khou shumela “Lupfumo” nṱhani ha u shumela Mudzimu. (Mat. 6:24) Mafheleloni, u funa havho zwithu zwi vhonalaho zwi nga ita uri vha si tsha funa Mudzimu.—Mat. 13:22; 1 Yoh. 2:15, 16.

8, 9. (a) Ndi ngudo dzifhio mbili dzine ra dzi guda kha tsumbo ya Adamu, Eva na vharuṅwa vha mashandukwa?(b)  U ḓivha uri Sathane u na maanḓa lungafhani zwi ri vhuyedza hani?

⁸ Ri guda zwithu zwivhili zwa ndeme kha tsumbo ya Adamu, Eva na vharuṅwa vha mashandukwa. Tsha u thoma, hu na masia mavhili fhedzi nahone ri fanela u khetha ḽithihi. Ri nga khetha u dzula ri tshi fulufhedzea kha Yehova kana ra khetha u tikedza Sathane. (Mat. 7:13) Tsha vhuvhili, vhane vha tikedza Sathane vha wana mbuyelo dzi si gathi fhedzi. Adamu na Eva vho vha vhe na tshibuli tsha u ḓikhethela zwo lugaho na zwo khakheaho nahone madimoni o kona u ṱuṱuwedza mivhuso ya vhathu. (Gen. 3:22) Naho zwo ralo, u tikedza Sathane zwi na masiandoitwa a si avhuḓi tshifhinga tshoṱhe nahone a zwi vhuyedzi.—Yobo 21:7-17; Vhagal. 6:7, 8.

⁹ U ḓivha uri Sathane u na maanḓa lungafhani zwi ri vhuyedza hani? Zwi ri thusa u dzula ri na mavhonele o linganyiselwaho nga ha vhavhusi nahone zwi ri ṱuṱuwedza kha mushumo washu wa u huwelela. Ri a pfesesa uri Yehova u ṱoḓa uri ri ṱhonifhe vhavhusi. (1 Pet. 2:17) Nahone u lavhelela uri ri thetshelese milayo ya vhavhusi arali i sa lwisani na milayo yawe. (Vharoma 13:1-4) Fhedzi ri ṱhogomela uri ri fanela u dzula ri sa dzhii sia, ra si fune ḽiṅwe ḽihoro ḽa politiki u fhira ḽiṅwe kana u funa muṅwe murangaphanḓa u fhira muṅwe. (Yoh. 17:15, 16; 18:36) Ri pfa ri tshi kombetshedzea u funza vhaṅwe ngoho nga ha Yehova Mudzimu nga nṱhani ha uri ri kona u vhona zwine Sathane a khou lingedza u zwi ita kha dzina ḽa Mudzimu na bvumo ḽawe. Ri ḓirwa khana nga u phaḓaladza dzina ḽawe na u ḽi shumisa, ri tshi ḓivha uri u mu funa zwi a vhuyedza u fhira u funa tshelede kana zwithu.—Yes. 43:10; 1 Tim. 6:6-10.

10-12. (a) Sathane a nga vha o fasha hani vhaṅwe vharuṅwa? (b) Ri guda mini kha u fashwa ha vharuṅwa vhanzhi?

¹⁰ Nḓila dzine Sathane a dzi shumisa u linga  vhathu dzi a shuma. Sa tsumbo, u shumisa tshikwekwe u itela u vha fasha uri vha ite zwithu nga nḓila ine a funa. Zwiṅwe hafhu, u lingedza u vha shushedza.

¹¹ Ṱhogomelani nḓila ye Sathane a shumisa ngayo tshikwekwe nga nḓila i bvelelaho u itela u fasha vharuṅwa vhanzhi. A nga vha o thoma a guda nga havho lwa tshifhinganyana a sa athu u vha fasha uri vha mu tikedze. Musi vhaṅwe vha vhenevho vharuṅwa vha tshi tenda u fashwa nahone vha ḓifara luvhi nga zwa vhudzekani na vhafumakadzi, vho vha na vhana vha miswonḓa vhe vha vha vhe na tshiṱuhu. (Gen. 6:1-4) Khamusi Sathane ho ngo linga vhenevho vharuṅwa uri vha ḓifare luvhi nga zwa vhudzekani fhedzi, fhedzi o dovha a vha fulufhedzisa u vha ṋea maanḓa a u vhusa vhathu. Khamusi tshipikwa tshawe ho vha hu u thithisa u swika ha ‘mbeu ya musadzi’ ye ya vha yo fulufhedziswa. (Gen. 3:15) Naho zwo ralo, Yehova o fhelisa honoho vhukwila hoṱhe nga u ḓisa Maḓi Mahulu nahone zwenezwo zwo sinyusa Sathane na vharuṅwa vha mashandukwa nga tshenetsho tshifhinga.

¹² Ndi mini zwine ra nga zwi guda kha tshenetshi tshiitea? Ri songo dzhiela fhasi tshikwekwe tsha u ḓifara luvhi nga zwa vhudzekani kana khombo ya u ḓikukumusa. Vharuṅwa vhe vha tikedza Sathane vho shumela Mudzimu lwa miṅwaha minzhi. Fhedzi naho vho vhe fhethu havhuḓi, vhanzhi vho tendela nyemulo mmbi i tshi sima midzi na u hula. Nga hu fanaho, ri nga vha ro no fhedza miṅwaha minzhi ri tshi khou shumela Mudzimu ndanguloni yawe ya kha ḽifhasi. Fhedzi naho ri kha yeneyo ndangulo yo kunaho, ri nga thoma u vha na nyemulo mmbi. (1 Vhakor. 10:12) Ndi zwa ndeme lungafhani uri ri dzule ri tshi sedzulusa mbilu dzashu, u iledza mahumbulele a songo kunaho na u kunda u ḓikukumusa nga ho kalulaho!—Vhagal. 5:26; vhalani Vhakolosa 3:5.

13. Ndi tshifhio tshiṅwe tshikwekwe tshine Sathane a tshi shumisa, nahone ri nga tshi iledza hani?

¹³ Tshiṅwe tshikwekwe tshi shumaho tshine Sathane a ri fasha ngatsho ndi u funesa u ḓivha nga ha manditi. Ṋamusi, ha shumisi vhurereli ha mazwifhi fhedzi u itela u ṱuṱuwedza vhathu uri vha vhe na dzangalelo kha madimoni, fhedzi u dovha a shumisa na vhuḓimvumvusi. Mimuvi, mitambo ya elekitironiki na zwiṅwe zwishumiswa zwa thekinolodzhi zwi ita uri zwithu zwa madimoni zwi vhonale zwi tshi kunga. Ri nga iledza hani u fashwa nga tshenetshi tshikwekwe? A ro ngo fanela u lavhelela uri ndangulo ya Mudzimu i ri ṋee mutevhe wa vhuḓimvumvusi vhune ha ṱanganedzea na vhu sa ṱanganedzei. Muṅwe na muṅwe washu u fanela u gudisa luvalo lwawe uri lu ite zwithu u tendelana na milayo ya Mudzimu. (Vhaheb. 5:14) Naho zwo ralo, ri ḓo dzhia phetho dza vhuṱali arali ra shumisa nyeletshedzo ya muapostola Paulo ya u ita uri u funa hashu Mudzimu hu si vhe ha “muhoyo.” (Vharoma 12:9) Ri nga ḓivhudzisa uri: ‘Naa zwine nda khetha u ḓimvumvusa ngazwo zwi  ḓo ita uri ndi vhonale u nga ndi na muhoyo? Arali vhane nda guda navho Bivhili vha vhona nḓila ine nda ḓimvumvusa ngayo, naa vha ḓo humbula uri ndi a tevhedza zwine nda zwi funza?’ Musi zwine ra zwi amba zwi tshi tshimbidzana na zwine ra zwi ita, zwi ḓo ri lelutshela u iledza zwikwekwe zwa Sathane.—1 Yoh. 3:18.

14. Sathane a nga lingedza hani u ri shushedza, nahone ri nga kunda hani zwenezwo?

¹⁴ Tshiṅwe tshikwekwe tshine Sathane a tshi shumisa ndi u lingedza uri shushedza uri ri si tsha fulufhedzea kha Yehova. Sa tsumbo, a nga ṱuṱuwedza mivhuso uri i thivhele mushumo washu wa u huwelela. Kana a nga ṱuṱuwedza vhane ra shuma navho kana vhane ra dzhena navho tshikolo uri vha ri kolele nga nṱhani ha uri ri tshila u tendelana na zwine Bivhili ya zwi amba nga ha vhuḓifari. (1 Pet. 4:4) A nga dovha a ṱuṱuwedza na miraḓo ya muṱa ine i si vhe vhatendi uri i ri thivhele u ya miṱanganoni. (Mat. 10:36) Ri nga kunda hani zwenezwo? Tsha u thoma, ri fanela u lavhelela u vutshelwa nga yeneyo nḓila yo livhaho ngauri Sathane u khou lwa na riṋe. (Nzumb. 2:10; 12:17) Nga zwenezwo, ri fanela u pfesesa he zwenezwi zwithu zwa thoma hone—Sathane o amba uri ri shumela Yehova fhedzi musi zwithu zwi tshi ri tshimbilela zwavhuḓi. O amba uri ri nga shandukela Mudzimu arali ra tsikeledzwa. (Yobo 1:9-11; 2:4, 5) Tsha u fhedza, ri fanela u ḓitika nga Yehova uri a ri ṋee nungo dza u lwisana na zwenezwi zwithu. Humbulani uri a nga si vhuye a ri laṱa.—Vhaheb. 13:5.

15. Naa Sathane a nga ri kombetshedza uri ri ite zwine a funa? Ṱalutshedzani.

¹⁵ Sathane ha koni u kombetshedza vhathu uri vha ite zwine a zwi funa. (Yak. 1:14) Vhathu vhanzhi vha tikedza Sathane vha sa zwi ṱhogomeli. Fhedzi musi vho no guda ngoho, vha ḓidzhiela phetho ya ane vha ṱoḓa u mu shumela. (Mish. 3:17; 17:30) Arali ra ḓiimisela u ita zwine Mudzimu a zwi funa, Sathane a nga si kone u ita uri ri si fulufhedzee.—Yobo 2:3; 27:5.

16, 17. (a) Ndi zwifhio zwiṅwe zwine Sathane na madimoni vha si kone u zwi ita? (b) Ndi ngani ri songo fanela u ofha u ambela nṱha musi ri tshi rabela Yehova?

¹⁶ Hu na zwiṅwe zwine Sathane na madimoni vha si kone u zwi ita. Sa tsumbo, a huna he Bivhili ya sumbedza hone uri vha a kona u ḓivha zwine vhathu vha zwi humbula kana zwi re mbiluni dzavho. I amba nga ha uri ndi Yehova na Yesu fhedzi vhane vha vha na honoho vhukoni. (1 Sam. 16:7; Marko 2:8) Hu pfi mini nga u ambela nṱha kana u rabelela nṱha? Naa ri fanela u ofha uri Diabolo kana madimoni vha nga pfa thabelo dzashu nahone vha dzhenelela? Na luthihi. Ndi ngani? A ri ofhi u ita mishumo yavhuḓi tshumeloni ya Yehova nga nṱhani ha uri ri ofha uri Diabolo a nga ri vhona. Nga hu fanaho, a ro ngo fanela u ofha u ambela nṱha musi ri tshi rabela nga nṱhani ha u ofha uri Diabolo a nga ri pfa. Zwi re zwone ndi uri Bivhili i na tsumbo nnzhi dza vhashumeli vha Mudzimu vhe vha rabelela nṱha nahone a huna na fhethu na huthihi hune ya sumbedza uri vhenevho vhathu vho vha tshi ofha uri Diabolo u ḓo vha pfa. (1 Dzikh. 8:22, 23; Yoh. 11:41, 42; Mish. 4:23, 24) Arali ra ita zwoṱhe zwine ra nga kona uri zwine ra zwi amba na u zwi ita zwi tshimbidzane na zwine Yehova Mudzimu a zwi funa, ri nga vha na vhungoho ha uri a nga si tendele Diabolo a tshi ri vhaisa nga ho kalulaho.—Vhalani Psalme ya 34:7.

¹⁷ Ri fanela u ḓivha swina ḽashu, fhedzi a ro ngo fanela u ḽi ofha. Na vhathu vha songo fhelelaho vha nga kona u kunda Sathane vha tshi thuswa nga Yehova. (1 Yoh. 2:14) Arali ra lwa nae, u ḓo ri shavha. (Yak. 4:7; 1 Pet. 5:9) Zwi vhonala u nga Sathane u khou ṱoḓesa vhaswa. Ndi mini zwine vha nga zwi ita nga ho livhaho u itela u lwa na Diabolo vho khwaṱha? Thero i tevhelaho i fhindula yeneyo mbudziso.