1, 2. а) Иисус божоор алдында эҥирде элчилериле не керегинде мӱргӱген? б) Иисус бирлик болорына нениҥ учун јаан ајару эткен?

ИИСУС элчилериле кожо калганчы катап болгон эҥирде ӱренчиктерине бирлик јетпей турганын кӧрӱп, санааркаган. Оныҥ учун канайып ол адазыла бирлик, анайып ӱренчиктери бирлик болзын деп мӱргӱген. (Иоанн 17:20, 21 кычырыгар.) Христостыҥ ӱренчиктери бирлик болгон болзо, Иегова Иисусты бойыныҥ табын бӱдӱрерге јерге ийген деп, улуска кере болор эди. Христостыҥ чындык ӱренчиктериниҥ ортозындагы сӱӱш олорго бирлик болорго болужатан аҥылу кылык-јаҥ болор учурлу болгон (Иоанн 13:34, 35).

² Иисус бу темага јаан ајару эткен, нениҥ учун дезе кезикте ӱренчиктери бирлик ле эптӱ-јӧптӱ јӱрбеген. Олордыҥ андый кылыгы Иисустыҥ божоор алдында эҥирде иле кӧрӱне берген. Олор: «Сӧс блаашкылап, „Кемибис улу-јааны болгой не?“» — деп, алдындагызындый ла чылап тартышкан (Лука 22:24—27; Марк 9:33, 34).  А база бир учуралда Иаков ло Иоанн Иисустаҥ Кудайдыҥ Каандыгында оныҥ јанына отурарга суранган (Марк 10:35—40).

3. Ӱренчиктердиҥ бирлиги недеҥ улам бузулардаҥ айабас болгон? Бу јӧрмӧлдӧ кандый сурактар шӱӱжилер?

³ Је ӱренчиктердиҥ бирлиги јаҥыс ла кӧрӱмјилӱ јерде отурарга кӱӱнзегенинеҥ эмес, ӧскӧ дӧ шылтактардаҥ улам бузулардаҥ айабас болгон. Иисустыҥ ӧйинде улус бой-бойын јаман кӧрӱжип, ӧштӧжип туратан, оныҥ учун Христостыҥ ӱренчиктерине мындый кӧрӱмнеҥ айрылар керек болгон. Бу јӧрмӧлдӧ мындый сурактар кӧрӱлер: Иисус улуска јаман кӧрдӱрип турарда нени эткен? Ол бойыныҥ ӱренчиктерине улусты јаман кӧрбӧзин деп ле бой-бойыныҥ ортозында бирлик болзын деп канайып болушкан? Иисустыҥ теми биске Кудайдыҥ албатызыныҥ бирлигин тыҥыдарга канайып болужар?

4. Иисустыҥ улуска јаман кӧрдӱргениниҥ учуралдарын куучындап беригер.

⁴ Иисусты кӧп улус јаман кӧргӧн. Бир катап, Филипп Нафанаилга Мессияны таап алгам деп айдарда, ол: «Назареттеҥ јакшы чыгар беди?» — деп айткан (Иоанн 1:46). Айдарда, Нафанаилдиҥ Михей 5:2-де бичилген судурды билер болгоны ла Мессия кӧрӱмјилӱ эмес Назарет каланаҥ канайып болотон деп сананганы кӧрӱнет. Атту-чуулу иудейлер Иисусты Галилей јеринеҥ болгоны учун чек кӧрбӧс болгон, не дезе Галилеяныҥ улузын олор экинчи сорт улус деп кӧрӧтӧн (Иоанн 7:52). Кезиги Иисусты самар кижи дежип базынатан (Иоанн 8:48). Самаритяндар ла иудейлер эки башка албаты болгон ло кудай јаҥы да башка болгон. Иуда ла Галилей јериниҥ улузы самаритяндарды јабыс кӧрӱп, олордоҥ тууралап јӱретен (Иоанн 4:9).

5. Иисустыҥ ӱренчиктери канайып јаман кӧрдӱрген?

⁵ Иудей јаҥныҥ башчылары Иисустыҥ ӱренчиктерин де чек кӧрбӧс болгон. Фарисейлер олорды каргадып салган улус деп кӧргӧн (Иоанн 7:47—49). Олордыҥ санаазыла болзо, иудейлердиҥ кудай јаҥыныҥ школына ӱренбеген ле олордыҥ чӱм-јаҥын бӱдӱрбей турган улус, неге де турбас уйан улус болгон (Ап. ижи 4:13). Социальный ла этнический, анайда ок кудай јаҥныҥ бӧлӱништеринеҥ улам, Иисус ла оныҥ ӱренчиктери јаман кӧрдӱрген. Мындый бӧлӱништер Христостыҥ ӱренчиктерине база каршузын јетирген, оныҥ учун бирлик болорго, олорго санаазын солыыр керек болгон.

6. Улустыҥ бой-бойын јаман кӧрӱп турганы слерге кандый каршузын јетирет, куучындап беригер.

⁶ Бӱгӱнги де кӱнниҥ улузы бой-бойын јаман кӧрӱп јат. Оныҥ учун бисти де кезикте улус јаман кӧрӧт эмезе бис бойыс та улусты јаман кӧрӧр болорыс. Австралияда пионер болуп турган эје айдат: «Ак улустыҥ аборигендерге јаман баштанып турганы керегинде кӧп сананар болгом. Олор алдынаҥ ла бери аборигендерди јаман кӧргӧн. Мен бойым да улуска канча катап јамандаткам. Оныҥ учун ак улусты чек кӧрбӧй баргам».  Канаданаҥ бир ака ӧскӧ тилге куучындап турган улусты јаман кӧргӧн. Ол мынайып куучындаган: «Мениҥ кӧрӱмимле болзо, француз тилле куучындап турган улус ӱзе улустаҥ артык болгон. Оныҥ учун английский тилле куучындаган улусты чек сӱӱбейтем».

7. Иисус улуска јаман кӧрдӱрип турарда, нени эткен?

⁷ Эмдиги ӧйдӧ јастыра кӧрӱмди солыырга коркышту кӱч болордоҥ айабас. Иисустыҥ да ӧйинде андый болгон. Мындый ӧйдӧ Иисус нени эткен? Баштапкызында, Иисус улусты качан да јаман кӧрбӧгӧн лӧ ылгабаган. Ол јокту да бай да улуска, фарисейлерге де самаритяндарга да, каланчыларга да кинчектӱлерге де јарлаган. Экинчизинде, Иисус бойыныҥ темиле ӱренчиктерин улуска јаман сананбазын ла олорго чыдамкай болзын деп ӱреткен.

8. Бистиҥ христиан бирлигис кандый принципке тӧзӧлӧнӧт? Јартап беригер.

⁸ Иисус ӱренчиктерине христиан бирлик кандый принципке тӧзӧлӧнип турганын айдып: «Слер ончогор — карындаштар» — деген. (Матфей 23:8, 9 кычырыгар.) Бис ончобыс Адамныҥ бала-барказы болуп турганыстаҥ улам карындаштар болодыс (Ап. ижи 17:26). Анайда ок бистер Иегованы теҥеридеги Адабыс деп бӱдӱп турганыстаҥ улам бой-бойыска ака-эјелер болодыс деп, Иисус ӱренчиктерине јартаган (Матф. 12:50). Ого ӱзеери, олор бой-бойын сӱӱгенинеҥ ле Кудайга бӱткенинеҥ улам бириккен јаан кӧгӱс билениҥ улузы болуп калган. Оныҥ учун элчилер бойыныҥ самараларында христиандарды карындаштар деп адап туратан (Рим. 1:13; 1 Петр 2:17; 1 Иоанн 3:13) *.

9, 10. а) Иудейлерде нениҥ учун бойыныҥ угы-тӧзиле оморкоор шылтак болбогон? б) Иисус угы-тӧзи башка улусты јаман кӧрбӧс керек деп канайып кӧргӱскен? (Јӧрмӧлдиҥ бажындагы јурукты кӧрӱгер.)

⁹ Иисус ӱренчиктерине бой-бойына ака-эјелер чилеп баштанар керек деп јартап береле, јобош болор керек деп база айткан. (Матфей 23:11, 12 кычырыгар.) Ӧрӧги айдылганыла, элчилерге бийиркегинеҥ улам, бой-бойыла эптӱ-јӧптӱ јӱрерге кезикте кӱч болгон. Анайда ок кӧп иудейлер Авраамныҥ угынаҥ болгоныла улуркаган. Је Крестеечи Иоанн айткан: «Кудай бу таштардаҥ Авраамга балдарды јазап берер аргалу» (Лука 3:8).

¹⁰ Бу учуралдаҥ Иисус бойыныҥ угы-тӧзиле оморкоорын јаратпаган деп кӧрӱнет. Бир катап бичикчи кижи оноҥ: «А мениҥ јуугым кем?» — деп сураган. Иисус ого каруу берип, тонокчыларга соктыртып койгон иудей кижиге болушкан самар кижи керегинде укаа сӧс куучындаган. Иудейлер тӱбекке тӱшкен кижиниҥ јанынаҥ ӧткӱре базып јӱре берген, је самар кижи ого буурсаган. Иисус куучынын божодып, бичикчини јалакай самар кижинеҥ тем алзын деп кӱӱнзеткен (Лука 10:25—37). Анайып, Иисус бу кижиниҥ темиле,  јуугын чыннаҥ сӱӱри нени темдектеп турганын кӧргӱскен.

11. Христостыҥ ӱренчиктерине ӧскӧ албатыларды нениҥ учун јаман кӧрбӧс керек болгон? Мыны оҥдоорго, Иисус олорго канайып болушкан?

¹¹ Иисус теҥеридӧӧн чыгардаҥ озо, бойыныҥ ӱренчиктерине «Иудей ле Самар ичинде, јердиҥ јаказына да јетире» јарлазын деп, јакару берген (Ап. ижи 1:8). Олор бу јеҥил эмес јакылтаны јӱк ле улуркак болорынаҥ ла улусты јаман кӧрӧринеҥ айрылган кийнинеҥ бӱдӱрер аргалу болгон. Иисус ӧскӧ албатылардыҥ јакшы кылык-јаҥын кӧргӱзип, олорды бу ишке озодоҥ белетеген. Анайып, Иисус Римниҥ јӱс бажын Кудайга тыҥ бӱткени учун мактаган (Матф. 8:5—10). А бойыныҥ тӧрӧл Назарет калазында Иегова еврей эмес албатыга, темдектезе Финикияныҥ Сарепта калазыныҥ тул ӱй кижизине ле Сирияныҥ Нееман деп кижизине јакшы баштанган деп, эске алындырган (Лука 4:25—27). Анайда ок Иисус јӱк ле самар ӱй кижиге јарлаган эмес, керек дезе Самариядагы улустыҥ оныҥ јарын угарга кӱӱнзегенин кӧрӱп, ондо эки кӱнге чыгара болгон (Иоанн 4:21—24, 40).

12, 13. а) Иисус самар ӱй кижиге јарлаарда, элчилери оны канайып кӧрди? (Јӧрмӧлдиҥ бажындагы јурукты кӧрӱгер.) б) Иаков ло Иоанныҥ Иисустыҥ ӱредӱзин оҥдобогоны недеҥ кӧрӱнет?

¹² Элчилерге улусты јаман кӧрӧринеҥ айрыларга јеҥил эмес болгон. Темдектезе, олор Иисустыҥ самар ӱй кижиле куучындажып турганын кӧрӱп, алаҥ кайкаган (Иоанн 4:9, 27). Иудей кудай јаҥныҥ башчылары ӱй кижиле, анчада ла јаман ады чыккан самар ӱй кижиле, улус кӧзинче качан да куучындашпас эди. Элчилер Иисусты ажанарга кычырарда, ол самар ӱй кижиле јилбилӱ куучындажып турала, ажанарын да ундып салган деп, оныҥ каруузынаҥ кӧрӱнет. Ол ончо улуска, керек дезе самар ӱй кижиге де јарлаарга кӱӱнзеген, не дезе, Адазыныҥ табы андый болгон. А Кудайдыҥ табын бӱдӱрери ого курсактый болгон (Иоанн 4:31—34).

¹³ Бу ӱредӱни Иаков ло Иоанн оҥдобогон. Иисустыҥ ӱренчиктери, Самарияда јӱреле, кандый бир јуртта кемниҥ-кемниҥ айлына токтоорго сананган, је олорды самар улус јуутпады. Мынаҥ улам Иаков ло Иоанн ачынып, Иисусты теҥеридеҥ от тӱжӱрип, бу јуртты јоголтып салзын деп сураган. Је Иисус олорды токтодып салды (Лука 9:51—56). Мындый учурал Иаков ло Иоанныҥ тӧрӧл Галилей јеринде болгон болзо, олор мынай тыҥ ачынбас эди. Олордыҥ ачынганыныҥ шылтагы — ӧскӧ укту улусты јаман кӧргӧни болгон болор. Је соондо Иоанн самар укту улуска једимдӱ јарлаган. Ого бойыныҥ кату-кезем айткан сӧстӧри учун коркышту уйатту болгон болор (Ап. ижи 8:14, 25).

14. Акалар башка тилдерлӱ христиандардыҥ ортозында кӧдӱрилген сурактыҥ аайына канайып чыккан?

¹⁴ Б. э. 33 јылында Беженинчи кӱнниҥ кийнинеҥ удабай ла кезик христиандар јабыс кӧрдӱрген. Јокту тул ӱй улуска курсак ӱлеп турган тушта, грек тул ӱй улусты кыйа кӧргӱлеген (Ап. ижи 6:1).  Мыныҥ шылтагы ӧскӧ тил болгон болор. Је элчилер кӧгӱзи тереҥ јети аканы курсакты ӱлезин деп јакарып, бу сурактыҥ аайына капшай чыгып ийди. Бу акалардыҥ ончозы грек атту болгон. Олорды, јаман кӧрдӱрген тул ӱй улуска болушты аларга јеҥил болзын деп, ӧнӧтийин тургускан болор.

15. Петр ончо христиандарды сӱӱрге канайып ӱренген? (Јӧрмӧлдиҥ бажындагы јурукты кӧрӱгер.)

¹⁵ Б. э. 36 јылында христиандар башка-башка укту албатыларга јарлап баштаган. Алдында элчи Петр јӱк ле иудейлерле куучындажар болгон. Је Кудай ого христиандар улусты јаман кӧрбӧс учурлу деп кӧргӱзип берерде, Петр Корнилий деп атту Римниҥ јӱс бажына јарлап барган. (Апостолдордыҥ ижи 10:28, 34, 35 кычырыгар.) Соондо Петр ӧскӧ албатылардаҥ келген христиандарла куучындажып, кожо ажанар болгон. Је кӧп јылдар ӧткӧн кийнинеҥ, Антиохияга келген ӧйинде, еврей эмес улусла ажанбай барган (Гал. 2:11—14). Павел мыны кӧрӧлӧ, Петрды тӱзедерде, Петр бойыныҥ јастыразын алынган. Кийнинде ол Кичӱ Азиядагы еврей де, еврей эмес те христиандарга бичиген баштапкы самаразында ончо карындаштарды сӱӱгер деп айткан (1 Петр 1:1; 2:17).

16. Баштапкы чактыҥ христиандары незиле јарлу болгон?

¹⁶ Айдарда, Иисустыҥ теминиҥ болужыла элчилер «ончо улусты» сӱӱрге ӱренип алган (Иоанн 12:32; 1 Тим. 4:10). Мынайып тӱзединерге ӧй керек те болгон болзо, олор бойыныҥ кӧрӱмин солып алган. Анайып, христиандар бой-бойын сӱӱп турганыла јарлу болуп калган. Экинчи чакта јаткан Тертуллиан деген бичиичи, бойыныҥ бир бичигинде, ол ӧйдӧги улустыҥ христиандар керегинде кӧрӱмин мынайып бичиген: «Олор бой-бойлорын сӱӱп  јат... керек дезе бой-бойы учун јӱрӱмин де берерге белен». Чын, баштапкы чактыҥ христиандары «јаҥы кижини» кийип, ӱзе улуска Иегованыҥ кӧрӱмиле кӧргӧн (Кол. 3:10, 11).

17. Улусты јаман кӧрӧрин јӱректеҥ тазыл-тамырыла јоголторго нени эдер керек? Темдер куучындап беригер.

¹⁷ Биске улусты јаман кӧрӧрин јӱрегистеҥ тазыл-тамырыла јоголтып саларга база ӧй керек болор. Францияда јадып турган эје бойыныҥ сезимдерин мынайда куучындайт: «Иегова мени улусты сӱӱрге, ӱлежерге, улуска јалакай баштанарга ӱредет. Је мен улусты јаман кӧрбӧскӧ эмдигенче ле тартыжып јадым, бу тартыжу кезикте јеҥил эмес. Оныҥ учун бу керегинде јаантайын мӱргӱйдим». А Испанияда јадып турган эје куучындайт: «Кезикте меге угы-тӧзи башка улусты јаман кӧрбӧскӧ албаданарга келижет. Кӧп сабада мындый сезимдерди јеҥип те турган болзом, је олорды оноҥ ло ары јоголтор керек деп оҥдоп јадым. Менде мындый нак биле бар учун Иеговага јаан быйаным айдадым!» Биске кажыбыска ла бойыстаҥ мынайып сураар керек: меге де, бу эјелер чилеп, улусты јаман кӧрбӧскӧ албаданар керек пе?

18, 19. а) Биске нениҥ учун ончо улусты сӱӱр керек? б) Мыны канайып эдерге јараар?

¹⁸ Алдында ончобыс Кудай јок јӱргенис деп ундыбас керек (Еф. 2:12). Је Иегова сӱӱжинеҥ улам бисти бойына јуудып алган (Ос. 11:4; Иоанн 6:44). Христос то бисти акту кӱӱнинеҥ јууткан. Мынаҥ улам биске Кудайдыҥ билезине кирер арга ачылган. (Римдегилерге 15:7 кычырыгар.) Иисус биске, кинчектӱ улуска, јаан сӱӱжин кӧргӱскен, оныҥ учун бисте ӧскӧ улусты јаман кӧрӧр санаа чек болбос учурлу.

¹⁹ Бу калју телекейдиҥ учы јууктаганы сайын оҥдошпостор ло базыныштар там кӧптӧӧр, улус бой-бойын оноҥ тыҥ јаман кӧрӧр (Гал. 5:19—21; 2 Тим. 3:13). Је Иегованыҥ ишчилери «ӧрӧртинеҥ келип турган ойгорлык» аайынча јӱрерге албаданат. Бу ойгорлык улусла амыр-энчӱ јӱрерге ле улусты ылгабаска болужат (Иак. 3:17, 18). Бис ӧскӧ ороонныҥ улузыла најылажарга кӱӱнзейдис, олордыҥ культуразына тоомјылу баштанадыс, керек дезе олордыҥ тилин де ӱренедис. Анайып, Кудайдыҥ албатызыныҥ амыры — «агын суудый», чындыгы дезе — «талайдыҥ толкуларындый» болот (Иса. 48:17, 18).

20. Сӱӱш бистиҥ сагыжысты ла јӱрегисти канайып солыйт?

²⁰ Агару Бичикти ӱренгени Австралияда јадып турган ӧрӧги айдылган эјеге канайып болушкан? Ол айдат: «Иегова меге јаҥы сагыш ла јаҥы јӱрек берген. Алдындагы јаман кӧрӱмимнеҥ ле сезимдеримнеҥ не де артпаган». Канадагы ака айдат: «Улус неме билбезинеҥ улам бой-бойын кӧрӱшпей јат, анайда ок улустыҥ кылык-јаҥы чыккан ӧскӧн јеринеҥ камаанду эмес деп оҥдоп алгам». Соондо бу ака английский тилге куучындап турган эјени алган. Христиан сӱӱштеҥ улам болгон мындый солунталар, кандый ла укту улус бой-бойы ортодо амыр јадар аргалу деп керелейт. Сӱӱш — качан да бузылбайтан бирликтиҥ курчузы (Кол. 3:14).