Yai panembwa’mba bijipo

Yai paji ndonda ya mitwe

Twafwainwa Kukwatankana Byonkatu Yehoba ne Yesu byo Bakwatankana

Twafwainwa Kukwatankana Byonkatu Yehoba ne Yesu byo Bakwatankana

“[Nalomba] kuba’mba bekale ke umo, byonkatu anweba Tata byo muji ne amiwa.”—YOA. 17:20, 21.

NYIMBO: 24, 99

1, 2. (a) Yesu walombele’mba ka mu lulombelo lwanji lwapeleleko na batumwa banji? (b) Mambo ka Yesu o aakaminwe bingi pa lukwatankano?

KIMYE kyo ajiilenga kijiilo kyapeleleko, Yesu waakaminwe bingi pa lukwatankano lwa batumwa banji. Wibalombejileko kuba’mba bekale ke umo, byonkatu aye ne Shanji byo baji umo. (Tangai Yoano 17:20, 21.) Lukwatankano lwabo lwafwainwe kumwesha patoka’mba kine Yehoba ye watumine Yesu pano pa ntanda na kuba kyaswa muchima wanji. Butemwe bwibakwashishe kukwatankana kabiji kyo kiyukilo kikatampe kyamwesheshenga’mba bajinga baana ba bwanga ba kwa Yesu.—Yoa. 13:34, 35.

2 Yesu waambile bingi pa lukwatankano mambo bimye byavula wamwene kuba’mba batumwa banji kechi bakwatankene ne. Nangwatu pa juba jo bajiilenga kijiilo kyapeleleko, pabuukile mapata akatampe pakachi kabo “pa mambo a wajinga mukulumpe pe abo.” (Luka 22:24-27; Mako 9:33, 34) Pa kimye kikwabo, Yakoba ne Yoano balombele Yesu kuba’mba akebape bifulo bikatampe mu bufumu bwanji.—Mako 10:35-40.

3. Ñanyi bintu byakonsheshe kulengela baana ba bwanga ba kwa Kilishitu kubula kukwatankana, kabiji ñanyi mepuzho o tusakwisambapo?

3 Kukeba bifulo bikatampe kechi ko konkatu kwakonsheshe kuleta mabano pakachi ka baana ba bwanga bwa kwa Kilishitu ne. Bantu mu yoya ntanda baabenejilemo na mambo a lupato ne misalululo. Baana ba bwanga ba kwa Yesu bafwainwe kushinda bino byubilo. Mu uno mutwe, tusakwisamba pa ano mepuzho: Yesu washinjile byepi ino misalululo? Wafunjishe byepi baana banji ba bwanga kushinda misalululo ne kukwatankana na bakwabo? Kabiji bintu byo afunjishe byakonsha kwitukwasha byepi kukwatankana?

MISALULULO YAPICHILEMO YESU NE BAANA BANJI BA BWANGA

4. Ambaipo misalululo imo yo bamubile Yesu.

4 Yesu naye bamubile misalululo. Kimye Filipa kyo abuujile Natanela amba watana Mesiasa, Natanela wamukumbwile’mba: “Nanchi mu Nazala mwakonsha kufuma muntu wawama nyi?” (Yoa. 1:46) Kyamweka Natanela wayukile bungauzhi buji pa Mika 5:2, kabiji walangulukile’mba Nazala ke muzhi mucheche bingi kechi mwakonsha kusemekelwa Mesiasa ne. Kunungapo, bantangi ba Bayudea bashikilwe bingi Yesu mambo wajinga mwina Ngalilea. (Yoa. 7:52) Bantu bafumanga mu Ngalilea bebalengulwile bingi ku Bayudea. Bayudea bakwabo baubilenga Yesu mukeyu ne kumutela’mba mwina Samaliya. (Yoa. 8:48) Bisho ne mpopwelo ya bena Samaliya byapusene bingi na bya Bayudea. Kabiji Bayudea ne bena Ngalilea balengululanga bingi bena Samaliya kabiji kechi baumvwañananga nabo ne.—Yoa. 4:9.

5. Baana ba bwanga ba kwa Yesu bebamona byepi?

5 Bantangi ba Bayudea balengulwile baana ba bwanga ba kwa Yesu. Bafaliseo bamonanga baana ba bwanga amba “bantu bafingwa.” (Yoa. 7:47-49) Kabiji bamonanga yense wabujile kufunda pa masukulu a balabi nangwa babulanga kulondela bisho byabo amba bantutu babula maana. (Byu. 4:13, tubyambo twa munshi.) Yesu ne baana banji ba bwanga bebalengulwile mambo bantu pa kyokya kimye betotanga bingi na mambo a bupopweshi bwabo, bifulo byo bajinga nabyo ne mukoka wabo. Pa kuba’mba bakwatankane, baana ba bwanga bafwainwe kupimpula ndangulukilo yabo.

6. Ambaipo byubilo byajinga na bamo bimwesha kuba’mba twakonsha kwikala na misalululo.

6 Atweba bavula lelo jino twikala na bantu baji na misalululo. Nangwa atweba bene twakonsha kwikala na misalululo. Mulongo umo painiya wa ku Australia waambile’mba: “Nashikilwe bingi bazungu na mambo a byo bamanyikanga bantu bo bataaine mu kino kyalo. Kabiji luno lupato lwabayile na mambo a lumanamo lo napichilemo.” Mulongo wa ku Canada waambile pa misalululo yo ajinga nayo na mambo milaka amba: “Nalangulukanga’mba mulaka wa Kifulenchi wanemene kukila milaka ikwabo yaambanga bantu. Kabiji nashikilwe bingi bantu baambanga Kizungu.”

7. Yesu waubilepo byepi pa misalululo?

7 Byonkatu byo kyajinga kimye Yesu kyo ajinga pano pa ntanda, ne lelo jino misalululo yavula bingi. Yesu waubile byepi? Kitanshi, wakainye misalululo. Wasapwijile ku banonshi ne bayanji, Bafaliseo ne bena Samaliya, basonkeshi ne bandengamambo. Kya bubiji, kupichila mu byo afunjishanga ne byubilo byanji, Yesu wamwesheshe baana banji ba bwanga amba bafwainwe kuleka kulengulula bakwabo ne kwitemwatu abo bene.

KUSHINDA MISALULULO NA BUTEMWE NE KWIPELULA

8. Ñanyi jifunde jitukwasha atweba bena Kilishitu kukwatankana? Lumbululai.

8 Yesu wafunjishe baana banji ba bwanga jifunde janema jitulengela kukwatankana. Waambile’mba: “Anweba bonse mwi balongo na balongo.” (Tangai Mateo 23:8, 9.) Atweba bonse twi “balongo” mambo twi baana ba kwa Adama. (Byu. 17:26) Bino kechi kyo kyonkatu ne. Yesu walumbulwile’mba baana banji ba bwanga bonse ke balongo ne banyenga mambo bajitu na Shabo wa mwiulu umo, Yehoba. (Mat. 12:50) Kunungapo, baikele ke kisemi kya ku mupashi kikatampe kyakwatankana na mambo a butemwe ne lwitabilo. Onkao mambo, mu makalata abo, batumwa javula batelanga baana ba bwanga bakwabo amba ‘balongo ne banyenga.’—Loma 1:13; 1 Pe. 2:17; 1 Yoa. 3:13. *

9, 10. (a) Mambo ka Bayudea o bafwainwe kuleka kwitota na mambo a mukoka wabo? (b) Yesu wafunjishe byepi bantu buneme bwa kushinda misalululo ya mikoka? (Monai kipikichala kitanshi.)

9 Byo afunjishe kuba’mba twafwainwa kwimonanga’mba twi balongo ne banyenga, Yesu wakambizhe’mba twafwainwa kwipelula. (Tangai Mateo 23:11, 12.) Byonka byo twafunda, bwitote bwaletele mabano pakachi ka batumwa banji. Kimye Yesu kyo ajinga pano pa ntanda, bantu betotanga bingi na mambo a mukoka wabo. Nanchi Bayudea betotanga na mambo a kuba’mba bajinga baana ba kwa Abalahama nyi? Bayudea bavula bajinga na uno mulanguluko. Bino Yoano Mubatizhi wibambijile’mba: “Lesa wakonsha kwalula ano mabwe kwikala baana ba kwa Abalahama.”—Luka 3:8.

10 Yesu wakainye bantu kwitota na mambo mukoka wabo. Waubile bino kimye munembeshi umo kyo amwipwizhe amba: “Nanchi mukwetu ye ñanyi?” Pa kumukumbula, Yesu wamwelele kishimpi kya mwina Samaliya wakwashishe Muyudea ye bapumine ku tupondo. Bayudea bapichilenga mu jino jishinda kechi bamukwashishe ne, bino mwina Samaliya wamubijile lusa ne kumukwasha. Pa kupwisha kishimpi kyanji, Yesu wakambizhe yewa munembeshi ye esambilenga nanji amba ekale na muchima wajinga na mwina Samaliya. (Luka 10:25-37) Yesu wamwesheshe kuba’mba Bayudea bakonsheshe kufunjilako ku uno mwina Samaliya bya kumwesha bakwabo butemwe bwa kine.

11. Mambo ka baana ba bwanga ba kwa Kilishitu o bafwainwe kubula kulengulula bantu ba mu bisaka bikwabo, kabiji Yesu wibakwashishe byepi kumvwisha kino kishinka?

11 Pa kuba’mba bengile mwingilo ye bebapele, baana ba bwanga ba kwa Yesu bafwainwe kuleka bwitote ne misalululo. Saka akyangye kubwela mwiulu, Yesu wibapele mwingilo wa kushimuna bukine “monse mu Yudea ne mu Samaliya, ne monse mwapela ntanda.” (Byu. 1:8) Yesu waambanga bintu byawama pa bantu ba mu bisaka bikwabo pa kuba’mba akwashe batumwa banji kwinengezha kusapwila ku bantu ba mu byalo bikwabo. Kimye kimo, watakaikile mukulumpe wa bashilikale wa mu kisaka kikwabo pa lwitabilo lwanji. (Mat. 8:5-10) Byo ajinga mu muzhi wa Nazala mo akomejile, Yesu waambile pe Yehoba byo apesheshe bantu ba mu bisaka bikwabo, nabiji mwanamukazhi mwina Fenesha wafwijilwe waikalanga mu Zalefwata, ne Nemani mwina Silya wajinga na mbumba. (Luka 4:25-27) Kabiji Yesu kechi wasapwijiletu mwanamukazhi mwina Samaliya ne, bino waikele ne moba abiji mu Samaliya mambo bantu batemenwe bingi byambo byo asapwijilenga.—Yoa. 4:21-24, 40.

BENA KILISHITU BATANSHI BYO BASHINJILE MISALULULO

12, 13. (a) Batumwa baubile byepi kimye Yesu kyo asapwijilenga mwanamukazhi mwina Samaliya? (Monai kipikichala kitanshi.) (b) Ki ka kimwesha’mba Yakoba ne Yoano kechi bakwatakenye kishinka ne?

12 Pano bino, kechi kyapelele batumwa kuleka misalululo ne. Bakuminye bingi byo bamwene Yesu na kufunjisha mwanamukazhi mwina Samaliya. (Yoa. 4:9, 27) Bantangi ba bupopweshi bwa Bayudea kechi besambanga na banabakazhi pa mvula bantu ne, kabiji kechi bakonsheshe kwisamba na mwanamukazhi mwina Samaliya wajinga na byubilo byatama ne. Batumwa bakanjikizhe Yesu kuba’mba aje. Bino byo akumbwile byamwesheshe’mba watele muchima pa kukwasha bantu kwikala balunda na Lesa kya kuba kechi wakebelenga ne kuja ne. Kusapwila bantu, kubikapotu ne uno mwanamukazhi mwina Samaliya kyo kyajinga kyaswa muchima wa Bashanji, kabiji kyajingatu nobe ko kajo kanji.—Yoa. 4:31-34.

13 Yakoba ne Yoano kechi bakwatakenye kyo aambilengapo ne. Byo bapichilenga mu Samaliya pamo ne Yesu, baana ba bwanga bakebele kwa kufikila mu muzhi umo monka mu Samaliya. Bino bena Samaliya bakaine kwibatambwila, onkao mambo, Yakoba ne Yoano bazhingijile ne kwambila Yesu amba ete mujilo kufuma mwiulu ne kusoka uno muzhi yense. Yesu wibakajipijile bingi. (Luka 9:51-56) Inge kya kuba uno muzhi wajinga mu Ngalilea mo bakomejile, kampe Yakoba ne Yoano inge kechi balangulukile kuba kino ne. Kyamweka bazhingijile bino na mambo a kushikwa bantu baikalanga mu uno muzhi. Pano bino, palutwe kacheche basapwijile bingi bulongo ku bena Samaliya. Kabiji kyamweka kino kyalengejile mutumwa Yoano kumvwa bingi bumvu pa byo azhingijiile yewa muzhi.—Byu. 8:14, 25.

14. Batumwa bapwishishe byepi lukatazho lwa milaka?

14 Byo papichiletu kimye kicheche kufuma pa Pentekosita 33 C.E., kwabukile lukatazho lwa misalululo. Pa kupana kajo, banabakazhi bafwijilwe Bangiliki kechi bebabijilengapo kajo ne. (Byu. 6:1) Kyamweka misalululo ya milaka yo yalengejile. Batumwa baingijilepo pa luno lukatazho bukiji bukiji kupichila mu kutongola banabalume bafikijilemo kuba’mba babanyenga kajo. Bano bonse banabalume bo batongwele bajinga na mazhina a Kingiliki. Kino kyafwainwa kyasangajikile boba banabakazhi bafwijilwe.

15. Petelo wafunjile byepi kubula kwikala na misalululo? (Monai kipikichala kitanshi.)

15 Mu 36 C.E., mwingilo wa kufunjisha bantu kwikala baana ba bwanga wafikile mu byalo byavula. Mutumwa Petelo wajinga na muteeto wa kupwanañanatu na Bayudea kwapwa. Pano bino, Lesa byo amukwashishe kuyuka kuba’mba bena Kilishitu kechi bafwainwa kwikala na misalululo ne, Petelo wasapwijile Koneleusa wajinga mushilikale mwina Loma. (Tangai Byubilo 10:28, 34, 35.) Kufumatu popo, Petelo watendekele kuja ne kupwanañana na bena Kilishitu ba mu bisaka bikwabo. Bino mu kuya kwa kimye, Petelo walekele kujiila pamo na bena Kilishitu ba mu bisaka bikwabo mu muzhi wa Antioka. (Nga. 2:11-14) Na mambo a kino, Petelo bamukajipijile kwi Paulo, kabiji kyamweka waswile luno lujimuno. Kimye Petelo kyo anembele nkalata yanji itanshi ku bena Kilishitu Bayudea ne ba mu bisaka bikwabo mu Asha Maina, waambile byawama bingi pa “balongo bonse mwaya ntanda.”—1 Pe. 1:1; 2:17.

16. Bena Kilishitu batanshi bayukanyikilwe byepi?

16 Kyamwekeshatu patoka’mba batumwa bafunjijileko kwi Yesu kutemwa “bantu bapusana pusana.” (Yoa. 12:32; 1 Timo. 4:10) Nangwa kya kuba papichile kimye, bino bapimpwile ndangulukilo yabo. Mu kuya kwa kimye, bena Kilishitu batanshi bayukanyikilwe bingi amba bajinga bantu betemenwe bene na bene. Nembi umo wajingako mu moba a kala, aye Tertullian wanembele’mba bantu bamo babujile bena Kilishitu baambanga’mba: “[Bena Kilishitu] betemwa bingi. . . . Kabiji bepana ne kufwila bakwabo.” Kuvwala “bumuntu bupya” kwakwashishe bena Kilishitu batanshi kumonanga bantu bonse amba bajitu pamo, byonkatu Lesa byo ebamona.—Kolo. 3:10, 11.

17. Twakonsha kufumya byepi misalululo mu michima yetu? Ambai byamwekele.

17 Lelo jino, ne atweba twafwainwa kwibikako kufumya misalululo mu michima yetu. Nyenga umo wa ku France waambile’mba: “Yehoba wamfunjisha butemwe byo buji, ne byo kilumbulula kushilañana ne kutemwa bantu ba mitundu yonse. Bino ne lunotu, natwajijila kufunda bya kushinda misalululo, mambo kechi kyapeela ne. O ene mambo o natwajijila kulombapo pa luno lukatazho.” Byo byaubile ne Nyenga mukwabo wikala ku Spain. Waambaile’mba: “Bimye bimo ngikala na milanguluko yatama pa mukoka umo wa bantu, bino javula nebikako kufumya ino milanguluko mu muchima wami. Nangwa byonkabyo, nayuka’mba nafwainwa kutwajijila kwibikishako kwiishinda. Namusanchila bingi Yehoba pa kundeta mu kisemi kya bantu banji bakwatankana.” Atweba bonse twafwainwa kwipima ne kumona biji mu muchima wetu. Nanchi kujipo ndangulukilo ya misalululo yo twafwainwa kufumya mu michima yetu byonka byaubile bano banyenga babiji nyi?

MISALULULO IPWA INGE BUTEMWE BWABAYA

18, 19. (a) Mambo ka o twafwainwa kutambwila bantu bonsetu? (b) Mu ñanyi mashinda mo twakonsha kubila bino?

18 Twafwainwa kuvulukanga’mba pa kimye kimo, atweba bonse twajinga “benyi” mambo kechi twajinga balunda na Lesa ne. (Efi. 2:12) Pano bino, Yehoba witukokejile kwi aye mwine “na mizhinge ya butemwe.” (Ho. 11:4; Yoa. 6:44) Kabiji Kilishitu naye witutambwijile. Kyajingatu nobe witushinkwijileko kinzhilo pa kuba’mba tutwele ne kwikala mu kisemi kya Lesa. (Tangai Loma 15:7.) Na mambo a kuba’mba Yesu witutambwijile nangwa kya kuba twibambulwa kulumbuluka, ne atweba kechi twafwainwa kukana kutambwila bantu ne.

Bakalume ba Yehoba balomba maana afuma mwiulu, kabiji bakwatankana bingi (Monai jifuka 19)

19 Mabano, misalululo ne lupato bisakutwajijilatu na kubayilako, kikatakata byo tubena kunangijila ku mpelo ya buno bwikalo bwatama. (Nga. 5:19-21; 2 Timo. 3:13) Bino atweba bakalume ba Yehoba twafwainwa kutwajijila kulomba maana afuma mwiulu, a kwitukwasha kushinda misalululo ne kutundaika mutende. (Yako. 3:17, 18) Kituletela bingi lusekelo kwikala balunda na bantu bafuma mu byalo byapusana pusana, kutambwila bantu ba bisho byapusana ne byetu, ne kufunda milaka ikwabo. Inge twauba bino, tulengela mutende kuvula nobe mema a mu mukola, ne bololoke nobe manyaki a pa kalunga ka mema.—Isa. 48:17, 18.

20. Ñanyi bintu byawama bifumamo inge butemwe bwapimpula ndangulukilo yetu?

20 Nyenga wa ku Australia ye twajikwambapo ku ntendekelo waambile’mba: “Kyajingatu nobe Lesa wanshinkwila bipenze bya mwiulu ne kungitulwila maana alumbuluka.” Pa kulumbulula kufunda Baibolo byo kwamukwashishe, waambile’mba: “Baibolo wapimpwile ndangulukilo yami ne kundengela kwikala na muchima wawama. Nemwenejile misalululo ne lupato lonse lo najinga nalo byo byafuminemo mu muchima wami.” Kabiji mulongo wa ku Canada waambile’mba luno po po ayuka kuba’mba “bulubi bo bulengela bantu kwikala na misalululo ya mitundu, kabiji bantu kechi bekala na byubilo byatama na mambo a mpunzha ko basemekejilwe ne.” Uno mulongo wasongwele nyenga muzungu. Luno lupimpu lo bauba bano bonse lumwesha patoka’mba butemwe bwa bena Kilishitu bwakonsha kushinda misalululo. Buno butemwe bo bwitukwatankanya pamo.—Kolo. 3:14.

^ jifu. 8 Kyambo kya kuba’mba “balongo” kyakonsha kuvwangamo ne banabakazhi mu kipwilo. Paulo mu nkalata yo anembejile bena Loma wibatelele bonse amba “balongo.” Kino kyavwangilemo ne banyenga bavula bo atongwele pa mazhina. (Loma 16:1, 3, 6, 12) Kufumatu ne kala, Kyamba kya Usopa kitela bena Kilishitu bonse amba ‘balongo ne banyenga.’