Yako kaha kuvihande

Yenu kumitwe yavihande

Tuvosena Tupwenunga Umwe Nganomu Yehova naYesu Vapwa Umwe

Tuvosena Tupwenunga Umwe Nganomu Yehova naYesu Vapwa Umwe

“[Ami nguli nakuvalombelako] mangana vosena vapwenga umwe, nganomu ove Tata walikata nayami.”—YOWA. 17:20, 21.

MYASO: 24, 99

1, 2. (a) Vyuma muka avulukile Yesu mukulomba chenyi chamakumishilo chize alombele navaposetolo? (b) Mwomwo ika Yesu amwenene kulinunga kupwa chachilemu?

YESU amwenenga kulinunga kupwa chachilemu. Shikaho, omu apwile nakulya, kulya chamakumishilo navaposetolo jenyi, avalombeleleko mangana vapwenga vakulinunga nganomu ikiye alinunga naIse. (Tangenu Yowano 17:20, 21.) Atachikijile ngwenyi kulinunga kana nachikafwa vatu vejive ngwavo Yehova atumine Yesu hano hamavu mangana alinge mwaya muchima waKalunga. Hakuwana nge zangi yikiko katachikijilo kavaka-Kulishitu vamuchano, ngocho yeji kuvakafwanga vapwenga vakulinunga.—Yowa. 13:34, 35.

2 Yesu ashindakanyine chikuma hakulema chakupwa vakulinunga mwomwo amwene ngwenyi vaposetolo jenyi kavapwile vakulinungako. Nahalwola apwile nakulya navo kulya chamakumishilo, vaposetolo valikokojwesele hakusaka “vawane iya hakachi kavo apwile wamulemu chikuma.” (Luka 22:24-27; Mako 9:33, 34) Halwola lukwavo nawa, Yakova naYowano valombele Yesu avahane vihela vyavilemu muWangana wenyi.—Mako 10:35-40.

3. Vyuma muka vyalingishile tumbaji twaKulishitu vahone kupwa vakulinunga, kaha natushimutwila vihula muka?

3 Kufwila ulemu chalingishilenga tumbaji twaKulishitu vahone kupwa vakulinunga. Kaha nawa, halwola kana vatu valijinjilenga nakulimona ulumbi. Shikaho tumbaji twaYesu vatelelele kuzata nangolo numba vambile tato kana. Muchihande chino, natushimutwila havihula vino: Uno Yesu alingile ngachilihi omu vatu vamumwenenga ulumbi? Uno akafwile ngachilihi vaka-kumukavangiza vaseze muchima wakahandwa mangana vapwenga vakulinunga? Kaha vyuma anangwile navitukafwa ngachilihi tupwenga tuvakulinunga?

YESU NAVAKA-KUMUKAVANGIZA VAVAMWENENGA ULUMBI

4. Hanenu chakutalilaho chize chasolola nge Yesu vamumwenenga ulumbi.

4 Yesu naikiye vamumwenenga ulumbi. Chakutalilaho, omu Fwilipu alwezele Natanyele ngwenyi nawane Meshiya, Natanyele amukumbulwile ngwenyi: “Kutala kuNazaleta kunahase kufuma chuma chimwe chamwaza numba?” (Yowa. 1:46) Pamo Natanyele atachikijile upolofweto wahali Mika 5:2 uze wahanjikile ngwawo Meshiya mwakasemukila muMbetelema. Pamo ashinganyekele ngwenyi Meshiya katelelele kutwama munganda yaNazaletako. Chochimwe nawa navaYuleya vaze vapwile vavalemu valumbilishilenga Yesu mwomwo apwile wakuNgalileya. (Yowa. 7:52) VaYuleya vavavulu vamwenenga vatu vamuNgalileya kupwa vakukuminamo. Kaha nawa vaYuleya veka vasawilenga Yesu nakumusekeleka ngwavo kaSamaliya. (Yowa. 8:48) Chisemwa nakwitava chavaSamaliya chalihandunwine nachize chavaYuleya. VaYuleya navaka-Ngalileya kavavumbikilenga vaSamaliya nakulikata navoko.—Yowa. 4:9.

5. Twatachikiza ngachilihi ngwetu vaka-kukavangiza Kulishitu vavamwenenga ulumbi?

5 Vatwamina javaYuleya navakiko valumbilishilenga vaka-kukavangiza Yesu. VaFwaliseu vavulukilenga vaka-kukavangiza Yesu ngwavo: ‘vapwile vatu vakwangula.’ (Yowa. 7:47-49) Chikupu vene, vamwenenga vatu vaze kavalinangwile kumashikola avalapiko, vaze nawa kavalaminenga chisemwa chavoko kupwa vakusalila. (Vili. 4:13; kwinyikila chamwishi) Yesu natumbaji twenyi vavamwenenga ulumbi mwomwo halwola kana vatu vamwenenga kwitava navisemwa vyavo kupwa vyavilemu kuhambakana vyavakwavo. Shikaho hakusaka tumbaji vapwenga vakulinunga vatelelele kwalumunako vishinganyeka vyavo.

6. Hanenu vyakutalilaho vize vyasolola kupihya chatwama hakumona vatu ulumbi.

6 Makumbi ano, vatu vavavulu veji kumonanga vakwavo ulumbi. Pamo nayetu vatumonaho lyehi ulumbi chipwe kumona vakwetu ulumbi. Ndumbwetu wapwevo wakuAustralia uze jino ali nakuzata upayiniya, ambile ngwenyi: “Ngwahungilenga chikuma vindele mwomwo vanayanjisanga vaka-muyachi wetu kufuma vene kumakumbi avakakuluka jetu, kaha nawa nayami vanguyanjishilenga.” Ndumbwetu weka wakuCanada amwenenga ulumbi vatu vaze vahanjikilenga malimi eka. Ambile ngwenyi: “Hakavanga ngwashinganyekelenga ngwami vatu vaze vahanjikilenga lilimi lyaFrench vapwa vavalemu kuhambakana vaka-malimi eka. Echi changulingishile nguhunge vaze vahanjikilenga lilimi lyaChingeleshi.”

7. Vyuma muka alingile Yesu omu vamumwenenga ulumbi?

7 Ngana muze chapwile mumakumbi aYesu, namakumbi ano chapwa chachikalu kumbila tato yakulimona ulumbi. Jino vyuma muka alingile Yesu omu vamumwenenga ulumbi? Chatete, kakundwijilenga vaze vamwenenga vakwavo ulumbiko. Ikiye ambulwililenga vatu vakuhutwa navaka-luheto, navaFwaliseu, navaSamaliya, navaka-kutambula mitelo, navaka-shili. Chamuchivali, vyuma anangwilenga navize alingilenga vyakafwile tumbaji twenyi vamone ngwavo kavatela kwivwa vatu woma chipwe kuvamona ulumbiko.

ZANGI NAKULINYISA VYEJI KUKAFWANGA VATU VAHONE KULIMONA ULUMBI

8. Lushimbi muka lwalulemu luze lunahase kukafwa vaka-Kulishitu vapwenga vakulinunga? Lumbununenu.

8 Yesu anangwile vaka-kumukavangiza lushimbi lwalulemu luze lunahase kutukafwa tupwenga vakulinunga. Ambile ngwenyi: “Muvosena mwapwa muvandumbu.” (Tangenu Mateu 23:8, 9.) Chuma chatulingisa tupwenga tuvandumbu shina mwomwo tuvosena twafuma kuli Alama. (Vili. 17:26) Oloze kuli vyuma vyeka vyavivulu vize vyatulingisa tupwenga ngocho. Yesu alumbunwinyine tumbaji twenyi ngwenyi vapwa vandumbu mwomwo vosena vamona Yehova kupwa hisevo. (Mateu 12:50) Kaha nawa mwomwo vejile nakupwa mutanga yayinene yakushipilitu, nakulinunga muzangi namulufwelelo. Echi chikiko chalingishile vaposetolo vavuluke vakwavo tumbaji kupwa ‘hivandumbwavo’ mumikanda yize vasonekelele vikungulwilo.—Loma 1:13; Petu. 1, 2:17; Yowa. 1, 3:13.

9, 10. (a) Mwomwo ika chapwilile chakuhenga vaYuleya kumona vakwavo ulumbi? (b) Uno Yesu atukafwa ngachilihi tuhonenga kulimona ulumbi? (Talenu muvwimbimbi wakulivanga.)

9 Omu Yesu akumishile kukafwa tumbaji twenyi vamonenga vakwavo kupwa hivandumbu, avalwezele nawa ngwenyi vatelelele kupwa vakulinyisa. (Tangenu Mateu 23:11, 12.) Nganomu tunashimutwila, kufwila ulemu nakulihandununa chavisemwa vyalingishile vaposetolo vahone kupwa vakulinunga. Kutala vaYuleya vatelelele kulivwimba mwomwo yakufuma kutanga yaApalahama tahi? VaYuleya vavavulu vamwenenga vishinganyeka vyavo kupwa vyakwoloka kuhambakana vyavakwavo. Oloze Yowano Muka-kumbapachisa avalwezele ngwenyi: “Kalunga mwahasa kukatwila Apalahama vana kufuma kumalolwa awa.”—Luka 3:8.

10 Yesu ahungilenga vaka-kulimona ulumbi. Asolwele chuma kana mujila akumbulwililemo muka-kusoneka umwe uze amuhulishile ngwenyi: “Uno iya chikupu napu mukwetu?” Yesu amukumbulwile hakuzachisa chakutalilaho chakaSamaliya umwe uze akafwile kaYuleya uze vavetele kuli veji. VaYuleya vaze vahichilenga mujila kana kavakafwile uze lungako oloze uze kaSamaliya amwivwililile keke. Ngocho Yesu alwezele uze muka-kusoneka ngwenyi, atelelele kupwa ngana mwauze kaSamaliya. (Luka 10:25-37) Yesu atachikijile ngwenyi vaYuleya vanahase kulinangula omu yapwa zangi kuchuma alingile uze kaSamaliya.

11. Mwomwo ika tumbaji vatelelele kuzanga vaka-mafuchi eka, kaha Yesu avakafwile ngachilihi vamone ovyo chapwila chachilemu?

11 Hakusaka tumbaji twaYesu vatesemo mulimo wavo, vatelelele kulihenda kumuchima vapwile nawo wakulivwimba nakumona vakwavo ulumbi. Shimbu kanda Yesu ayenga mwilu, avahanyine mulimo wakupwa vinjiho jenyi “muYuleya mwosena, namuSamaliya, nakuvihela vyakwakusuku vyahamavu.” (Vili. 1:8) Yesu avanangwile mwakuzachila mulimo kana hakuvakafwa vazangenga vaka-mafuchi eka. Kaha nawa asangejekele kapitau kamaswalale wakulifuchi lyeka halufwelelo lwenyi. (Mateu 8:5-10) Omu Yesu apwile munganda yenyi yaNazaleta, ahanjikile ngwenyi Yehova evwililile uselewa vaka-mafuchi eka vakufwana nge tuliwe wakaFwenyisha wakuZalefwate, naNamane kaSulya uze apwile nambumba. (Luka 4:25-27) Kaha nawa omu akumishile kwambulila pwevo wakaSamaliya, atwamine makumbi avali munganda yaSamaliya mwomwo vatu vasakile kwivwilila kumujimbu wenyi.—Yowa. 4:21-24, 40.

KUHONESA TATO YAKULIMONA ULUMBI MULIKULUKAJI LYAMYAKA LYAKULIVANGA

12, 13. (a) Vyuma muka valingile vaposetolo omu vawanyine Yesu ali nakunangula pwevo wakaSamaliya? (Talenu muvwimbimbi wakulivanga.) (b) Chuma muka chasolola nge Yakova naYowano kavevwishishile vyuma apwile nakuvanangula Yesuko?

12 Kachapwile chachashi kuli vaposetolo kwecha tato yakulimona ulumbiko. Valikomokelele hakumona Yesu ali nakunangula pwevo wakaSamaliya. (Yowa. 4:9, 27) Vatwamina vamukwitava chavaYuleya kavalihanjikishilenga namapwevo hakachi kavatuko chikumanyi nge wakaSamaliya. Vaposetolo valwezele Yesu alyenga vyakulya. Oloze mazu avakumbulwile asolola nge azangile chikuma vyuma vyakushipilitu kuhambakana vyakulya. Yesu alingile mwaya muchima waIse hakwambulila pwevo wakaSamaliya, kaha achimwene kupwa hikulya chenyi.—Yowa. 4:31-34.

13 Yakova naYowano kavevwishishile chishina kanako. Omu tumbaji vapwile nakuhita naYesu muSamaliya, vashinganyekele kusavalila munganda kana. Oloze vaka-Samaliya kavavatambwile nachisamboko. Ngocho Yakova naYowano vapihililile chikuma, kaha valwezele Yesu avetavise vasanyike kakahya kufuma mwilu mangana kanongese nganda yosena, oloze Yesu avatenukilile. (Luka 9:51-56) Nge vatu vaze vakanyine kuvatambula vapwile vamuNgalileya, pamo kachi Yakova naYowano kavahanjikile mazu kanako. Chasoloka nge tato yakumona vakwavo ulumbi yikiko yavalingishile vahanjike mazu kana. Pamo kaposetolo Yowano evwile sonyi omu amwene vatu vamuSamaliya vali nakwivwilila kanawa kumujimbu apwile nakwambulula Yesu.—Vili. 8:14, 25.

14. Uno chihande chakulitala hamalimi vachivatwile ngachilihi?

14 Omu mwahichile makumbi amandende kufuma haPendekoseta 33 C.E., vatu vaputukile kulimona ulumbi. Omu vapwilenga nakupangila vatuliwe vyakulya, vatuliwe vaze vahanjikilenga chiHelase vavasuvilililenga hakupanga vyakulya. (Vili. 6:1) Pamo valingilenga chuma kana mwomwo yakulitala hamalimi. Shikaho vaposetolo vavatwile echi chihande hakutongola malunga vakulindunuka mangana vatwaminyine mulimo wakupangila vyakulya. Ava malunga vatongwele vosena vapwilenga namajina achiHelase. Pamo echi chavakafwile mangana vatu vavevwilile.

15. Vyuma muka vyakafwile Petulu ambile tato yakumona vatu ulumbi? (Talenu muvwimbimbi wakulivanga.)

15 Kuheta mu 36 C.E., mulimo wakunangula vatu vapwenga tumbaji watanjile mumafuchi amavulu. Chipwe ngocho, kaposetolo Petulu apwile natato yakulikata kaha navakwavo vaYuleya. Oloze omu Kalunga amukafwile evwishise ngwenyi vaka-Kulishitu kavatela kupwa nakahandwako, Petulu jino etavilile kwambulila Kolonelyu, liswalale wavaLoma. (Tangenu Vilinga 10:28, 34, 35.) Kufumaho Petulu jino aputukile kulikata navaka-mafuchi eka nakulya navo vyakulya. Chipwe ngocho, omu mwahichile myaka, Petulu echele cheka kulya navaka-Kulishitu vaze kavapwile vaYuleyako munganda yaAndeyoka. (Ngale. 2:11-14) Echi chalingishile Paulu amuhuhumune, kaha Petulu etavilile vyuma vamukafwile. Omu Petulu asonekele mukanda wenyi watete kuli vaka-Kulishitu vavaYuleya navaze kavapwile vaYuleyako muAsia Minor, avakolezezele chikuma valizangenga navandumbwavo.—Petu. 1, 1:1; 2:17.

16. Vaka-Kulishitu vakulivanga vavatachikijilile haka?

16 Chikupu vene, vaposetolo valinangwile muchima waYesu wakuzanga “vatu vakulisezaseza vosena.” (Yowa. 12:32; Chimo. 1, 4:10) Numba tuhu hahichile lwola, oloze valumwine vishinganyeka vyavo. Vaka-Kulishitu vakulivanga vazangilenga chikuma vakwavo, kahechi chalingishile vatu vavatachikize. Kuheta kafwe mumwaka wa 200, muka-kusoneka umwe walijina lyaTertullian asonekele ngwenyi vatu vahanjikilenga hali vaka-Kulishitu ngwavo: “Valizanga navandumbwavo . . . Vanahase kulingila vandumbwavo kala vyuma chipwe vene kuvafwila.” Omu vaka-Kulishitu vavwalile “mutu wamuhya” hakiko jino vaputukile kumona ngwavo Kalunga katala vatu kumesoko.—Kolo. 3:10, 11.

17. Mujila muka tunahase kuhoneselamo tato yakumona vakwetu ulumbi? Hanenu vyakutalilaho.

17 Makumbi ano, twatela kuzata nangolo numba tuhonese tato yakumona vatu ulumbi. Ndumbwetu umwe wamuFrance uze apwile naukalu kana ambile ngwenyi: “Yehova nangukafwe ngutachikize omu yapwa zangi, nomu chapwa kuhana, nomu chalumbununa kuzanga vatu vakulisezaseza. Numba tuhu chapwa chachikalu kumbila tato yakumona vatu ulumbi, oloze nguli nakukilikita nangolo mangana nguhonese tato kana. Echi chikiko cheji kungulingisanga ngutwaleho lika kulomba kuli Yehova angukafwe.” Ndumbwetu weka wapwevo wakuSpain uze eji kulipikanga natato kana ambile ngwenyi: “Numba tuhu shimbu jimwe ngweji kulipikanga natato yakumona ulumbi vatu vakuvisemwa vyeka, oloze kakavulu ngweji kuyifungululanga. Chipwe ngocho, ngwatela kutwalaho lika kuzata nangolo. Ngweji kusakwililanga Yehova hakungukafwa ngupwenga mutanga yenyi yakulinunga.” Shikaho tuvosena twatela kulikekesa nakulihulisa ngwetu, kutala nayetu tunahase kuhonesa tato kana nganomu valingile ava vandumbwetu tahi?

ZANGI NAYITUKAFWA TUHONE KULIMONANGA ULUMBI

18, 19. (a) Chuma muka chatela kutulingisa tuhone kumonanga vakwetu ulumbi? (b) Mujila muka tunahase kulingilamo ngocho?

18 Chapwa chamwaza kwanukanga ngwetu tuvosena twapwilenga ‘tuvatu veka’ chipwe ngwetu vamwiza mwomwo katwatachikijile Kalungako. (Efwe. 2:12) Oloze Yehova atukafwile tupandame kuli ikiye mujila yazangi. (Hoze. 11:4; Yowa. 6:44) Kaha nawa Kulishitu atutambwile hakutusokolwela chikolo mujila yachifwanyisa mangana tupwenga mutanga yaKalunga. (Tangenu Wavaka-Loma 15:7.) Hakuwana nge naYesu atutambwile nachisambo etu vatu vakuhona kukupuka, ngocho katwatela kumonanga vakwetu ulumbiko.

Vangamba jaYehova veji kulombanga mangana akufuma mwilu aze apwa akulinunga muzangi (Talenu palangalafu 19)

19 Hakuwana nge kukuma chakano kaye chinapandama, ngocho vyuma vyakufwana nge kupwa nakahandwa, nakulimona ulumbi, nachijindo vili nakuvulilako chikuma. (Ngale. 5:19-21; Chimo. 2, 3:13) Hakupwa tuvangamba jaYehova, twatela kulombanga mangana akufuma mwilu aze kawatwama nakahandwako, kaha nawa eji kunehanga kuunda. (Yako. 3:17, 18) Tweji kwivwanga kuwaha kulikwata usepa navatu vakumafuchi eka, navakuvisemwa vyakulisezaseza nakufwila nawa kulinangula malimi avatu veka. Nge natulinganga vyuma kana, kaha kuunda chetu nachipwanga nge kalwiji, kaha chiyulo chetu nawa nachipwanga nge makimba akalungalwiji.—Isa. 48:17, 18.

20. Uno kuzanga vandumbwetu nachitukafwa ngachilihi?

20 Omu Ndumbwetu wapwevo wamuAustralia aputukile kulinangula Mbimbiliya, chamulingishile ambile tato yakumona vatu ulumbi chikoki chikoki nakwalumuna vishinganyeka vyavipi vize apwilenga navyo. Ndumbwetu wamuCanada ambile ngwenyi, vatu vavavulu veji kumonanga vakwavo ulumbi mwomwo yakuhona kuvatachikiza kanawa. Atachikijile jino ngwenyi “vilinga vyavatu kavyapendamina kuchihela vasemukilako.” Mukuhita chalwola ou ndumbwetu ambachile ndumbwetu wapwevo uze ahanjikilenga Chingeleshi. Evi vyakutalilaho vinatukafwe tumone chikupu ngwetu kuzanga vandumbwetu chinahase kutulingisa tumbile tato yakumonanga vakwetu ulumbi nakutukafwa tupwenga vakulinunga.—Kolo. 3:14.