1, 2. (a) Yesuusi soqqamaasinesi ledo jeefote huuccatto assiˈri woyite mayi daafira huucciˈrino? (b) Yesuusi mittimmate daafira seekke kulinohu mayiraati?

YESUUSI soqqamaasinesi ledo goofimarchu hurbaate iti hashsha mittimmate daafira seekke kulinonsa. Insa ledo huuccatto assiˈri woyite, isi Annisi ledo mitto ikkinonte gede rosaanosi mereerono mittimma heedhara hasiˈrannota coyiˈrino. (Yohaannisi 17:20, 21 nabbawi.) Soqqamaasinesi mereero mittimma heedhuro, fajjosi wonshanno gede Yesuusa uullara soyinohu Yihowa ikkinota mannu huwata dandaanno. Mereeronsa baxillu heeˈriro, mannu insa Yesuusita addu rosaano ikkitinota huwatanno, hattono mereeronsa mittimma heedhanno.—Yoh. 13:34, 35.

² Yesuusi hakko hashsha mittimmate daafira lowore kulino; hatto assasi garankolla. Korkaatuno soqqamaasinesi woˈmunni woˈma mitto ikkitinokkita afino. Lawishshaho soqqamaasinesi hakkuyira albaanni assitinonte gede hakko hashshano “baalunkunni roorannohu ayeti?” yitanni heewisantino. (Luq. 22:24-27; Maq. 9:33, 34) Wole yannarano, Yaiqoobinna Yohaannisi Yesuusi Mangistesira baalunkunni roorino bayicho aannonsa gede xaˈmidhino.—Maq. 10:35-40.

3. Yesuusi rosaano mereero mittimma heedhannokki gede assinori maa ikkara dandaanno? Konni birxichira hiikkuri xaˈmuwa xiinxallineemmo?

 ³ Kiristoosi rosaano mereero mittimma heedhannokki gede assitinoti silxaane afiˈrate noonsa hasatto calla diˈˈikkitino. Hatte yannara noo manni mimmito mulla kae giwanno daafira mereeronsa babbadooshshu batiˈrino. Yesuusi rosaano togoo hedo qeeˈla hasiissinonsa. Konni birxichira aante noo xaˈmuwara dawaro afiˈneemmo: Yesuusi manna mulla kaˈne gimbannita baxannokkita leellishinohu hiittoonniiti? Isi, harunsaanosi manna mallaaddannokki gedenna addu mittimma heedhannonsa gede kaaˈlinonsahu hiittoonniiti? Yesuusi rosiisino rosi mittimmanke agadhine heeˈneemmo gede kaaˈlannonkehu hiittoonniiti?

4. Yesuusa mannu mulla kae giwinosita leellishanno lawishsha kuli.

⁴ Yesuusa nafa mannu mulla kae giwinosi. Filiphoosi Naatinaeelira Mesihicha afoommo yii yannara Naatinaeeli “Naaziretetenni danchu coyi fulannoni?” yiino. (Yoh. 1:46) Naatinaeeli Mikkiyaasi 5:2 te masaalloonni masaalo afikki digatino; isi Naazireetete katami gariha ikkinokki daafira hakko Mesihichu diˈˈilamanno yee hedinoha ikkara dandaanno. Mitu Yihudu mannino Yesuusi Galiilunni dayinoha ikkino daafira mishinosi. (Yoh. 7:52) Batinyu Yihudu manni Galiilu manna woffi asse laˈˈanno. Wolootu Yihudooti qolte “Samaarichaho” yitanni qacifattinosi. (Yoh. 8:48) Samaariyu manni sirchunninna ammaˈnotenni Yihudu manniwiinni baxxinoho. Yihudunna Galiilu manni Samaariyu manna diayirrisanno, hattono insa ledo horo dixaadanno.—Yoh. 4:9.

5. Yesuusi rosaano mannu mulla kae giwinonsahu hiittoonniiti?

⁵ Yihudunniti ammaˈnote massagaano Yesuusi harunsanno lowo geeshsha mishshanno. Farisootuno Yesuusi rosaano “kuni manni rumaminoho” yitino. (Yoh. 7:47-49) Yihudunnihu ammaˈnote rosi mine eˈˈe rosinokkiha woy insa woga harunsannokki manna lowo geeshsha mishshanno. (Soq. 4:13) Hatte yannara ammaˈnote, dagoomunna sirchu babbadooshshi noo daafira, mannu Yesuusanna rosaanosi mulla kae giwinonsa. Yesuusi rosaanorano manna mulla kae giwate hedo noonsa. Insa mittimmansa baˈannokki gede, hedonsa biddi assiˈra hasiissinonsa.

6. Qoropha hoongummoro ninkeno wolootu gede manna mulla kaˈne giwa dandiineemmota leellishanno lawishsha kuli.

⁶ Yannankerano manna mulla kae giwanno manni batiˈrino. Mannu ninke mulla kae giwannonkeha woy ninkeno manna mulla kaˈne gimbeemmoha ikkara dandaanno. Mitte Awustiraaliyaho heedhannoti suwisaancho rodoo togo yitino: “Faranje Aborijinu manna beebba assidhanno gara hedeemma woyite, insa roore giwisie. Tini aneno gawajjitinoe daafira, insa effire giwumma.” Mittu Kanaadaho heeˈrano rodiino isi coyiˈranno qaale coyiˈrannokki manna alba mulla kae giwannota xawisino. Isi togo yiino: “Alba Faransayete Afoo coyiˈranno manni, manna baala rooranno yee hedeemmo daafira, Ingilizete Afoo coyirano manna lowo geeshsha giweemmo.”

7. Yesuusi manna mulla kaˈne giwa hasiissannokkita leellishinohu hiittoonniiti?

⁷ Yesuusi warinte gede manna mulla kae giwate hedo yannankerano batidhino. Yesuusi togoo qarra tirinohu hiittoonniiti? Umihunni, isi manna dimallaadanno; tini isi woloota mulla kaˈne gimbannita baxannokkita leellishshanno. Isi buxanete, dureeyyete, Farisaanote, Samaariyu mannira, qaraxaasinetenna cubbaataammaho sabbakkino. Layinkihunni, Yesuusi rosaanosira manna huluullantannokki gedenna mulla kaˈe gibbannokki gede rosiisinonsa, hattono dancha lawishsha ikkinonsa.

8. Kiristaanu mittimmara lowo geeshsha kaaˈlannohu xintu seeri hiikkonneeti? Xawisi.

⁸ Yesuusi mittimmankera lowo geeshsha kaaˈlannoha mitto xintu seera rosiisino. Isi kiˈne  baalu ‘roduuwaho’ yiino. (Maatewoosi 23:8, 9 nabbawi.) Addaami sircho ikkinoommo daafira ninke baalu “roduuwaho” yaa dandiinanni. (Soq. 17:26) Ikkollana ninke baalu roduuwa ikkinoommota leellishannohu wolurino no. Yesuusi rosaanosi kiˈne baalu roduuwaho yiinonsahu insa Yihowa iimi Annansa ikkinota ammantinore ikkitino daafiraati. (Mat. 12:50) Qoleno insa baxillunna mittimma woˈmitinote ayyaanaamittete maate miilla ikkitino. Konni daafira soqqamaasine borreessitino sokka aana, Kiristaanu ‘roduuwansa’ ikkinota xawissino.—Rom. 1:13; 1 Phe. 2:17; 1 Yoh. 3:13.

9, 10. (a) Yihudu manni sirchinsanni naaxxansa digaraho yineemmohu mayiraati? (b) Yesuusi ninke sircho ikkinokki manna giwa gara ikkitinokkita rosiisinohu hiittoonniiti? (Hanafote noo misile lai.)

⁹ Yesuusi mimmitonke roduuwu gede assine laˈˈa hasiissannonketa xawise kuli gedensaanni, umonke heeshshi assano lowo geeshsha hasiissannota coyiˈrino. (Maatewoosi 23:11, 12 nabbawi.) Aleenni laˈnummonte gede, gara ikkitinokki naaxxa Yesuusi soqqamaasine mereero mittimma heedhannokki gede assitino. Qoleno Yesuusi yannara mannu sirchinsanni naaxxanno. Kayinni Yihudu manni Abirihaami sircho ikkansanni naaxxansa garahoni? Batinyu Yihudu manni insa sirchi wole baala roorinohu gede asse hedanno. Ikkollana, Cuuaanchu Yohaannisi insara “Maganu tenne kinna giddonni Abirihaamira ila kayisa dandaanno” yiinonsa.—Luq. 3:8.

¹⁰ Yesuusi meessi sirchi wole roorinohu gede assine heda gara ikkitinokkita rosiisino. Isi mittu seeru rosiisaanchi xaˈminosi xaˈmora qolino dawaro tenne leellishshanno. Kuni manchi Yesuusa “Eliˈya ayeti?” yee xaˈmino. Yesuusi tenne xaˈmora dawaro qolate mittu Samaarichi assino danchumma kulino. Mulqiraano mitto Yihudicha gante doogote tuggino; mitu Yihudu manni konne mancho lae sammi yee sae haˈrino. Samaarichu kayinni lae marare kaaˈlinosi. Hakkiinni Yesuusi seeru rosiisaanchira atino hatto assi yiinosi. (Luq. 10:25-37) Yesuusi Ayihudootu manna baala banxanni gara Samaarichuwiinni rosa dandiitannota leellishino.

11. Yesuusi rosaano wole gobba manna mallaada hasiissannonsakkihu mayiraati? Yesuusi tenne huwattanno gede kaaˈlinonsahu hiittoonniiti?

¹¹ Yesuusi rosaanosi “Yihuda baalaho, Samaariyahonna gobbate qacce geeshsha” sabbakkanno gede hajajinonsa. (Soq. 1:8) Insa konne looso umo fushshate naaxxanna manna mulla kae giwate hedo qeeˈla hasiissannonsa. Yesuusi wole gobba mannira noonsata dancha akatta luphi asse xawise, rosaanosi baalante gaˈrera sabbaka dandiitanno gede qajeelsinonsa. Qoleno Isi wole gobbahu mittu olantote roorrichi ammana noosita leellishino daafira naadinosi. (Mat. 8:5-10) Yesuusi ilamino katamira Naazireetete heeˈre Yihowa wole gobba manna kaaˈlino gara xawisino; lawishshaho Seraphita yinannihu Kanaani katamira heedhannote mitte gunnitte daafiranna xiigu amadinohu Sooriyu manchi Niˈˈimaani daafira kulino. (Luq. 4:25-27) Qoleno Yesuusi Samaariyu manchora farciˈrino, hattono mannu sokkasi hagiidhe macciishshino daafira Samaariyu katamira lame barra keeshshino.—Yoh. 4:21-24, 40.

12, 13. (a) Yesuusi Samaariyu manchora sabbaki woyite soqqamaasinete mayi macciishshaminonsa? (Hanafote noo misile lai.) (b) Yaiqoobinna Yohaannisi Yesuusi rosiisino roso woˈmunni woˈma huwattinokkita leellishannori maati?

¹² Yesuusi rosaanora manna mulla kae giwate hedo qeela shota diˈˈikkitinonsa. Insa Yesuusi Samaaritte mancho rosiisi yannara lowo geeshsha maalaˈlitino. (Yoh. 4:9, 27) Yihudunniti ammaˈnote massagaano danchu amanyooti noosekki mancho hasaawisa agurina, gudumaaleho meyate ledo dihasaabbanno. Konnira soqqamaasinesi Yesuusa sagale iti yitinosi. Yesuusi kayinni ayyaanaamittete hasaawa illachishino daafira, hakka woyitira sagale ita nafa dihasiˈrino. Yesuusi mitte Samaarittera nafa sabbaka Annisi fajjo ikkitinota  afino; tini isira sagalete gedeeti.—Yoh. 4:31-34.

¹³ Yaiqoobiranna Yohaannisira Yesuusi rosiisino rosi dileellinonsa. Yesuusinna rosaanosi Samaariyu widoonni higge saˈanni heedhe Samaariyu qachira galate heddino. Samaariyu manni gashsha giwinonsa daafira Yaiqoobinna Yohaannisi giirante iiminni giira dirrite konne qacha guddanno gede hajaja hasidhino. Yesuusi insa seejjinonsa. (Luq. 9:51-56) Wosinsa giwinonsahu insa ilantinohu Galiilu katamira heeˈranno manna ikkoommero Yaiqoobinna Yohaannisi togo ikkite giirama hoogara dandiitanno. Insa giirantinohu Samaariyu manna baxxannokki daafira ikkara dandaanno. Yannate gedensaanni soqqamaasinchu Yohaannisi Samaariyu manni sabbakinonsa sokka macciishshe adhanna laiti, hakkuyira albaanni hanqe coyiˈrasinni saalinoha ikkara dandaanno.—Soq. 8:14, 25.

14. Afuu babbadooshshi kalaqino qarra tirroonnihu hiittoonniiti?

¹⁴ Phenxeqosxete ayyaana 33 M.D. ayirrinsihunni shiima yanna gedensaanni songote giddo mallaandoonni manni noo daafira qarru kalaqamino. Gunnootaho sagale beenkanni yannara Giriikete Afoo coyiˈranno gunnoota hamboonninsa. (Soq. 6:1) Kuri gunnoota hamboonnihu wole gobba afoo coyidhanno daafira ikkara dandaanno. Hakka woyintenni soqqamaasine sagale taashshite beekkanno gede ikkadda ikkitino labballo doortino. Kuri ayyaanaamittetenni kaajjitino labballi baalunku Giriikete Afii suˈma noonsareeti. Tini qixxaawo koffi yiino gunnoota hagiirsiissinonsaha ikkara dandaanno.

15. Pheexiroosi manna mallaada hasiissannokkita rosinohu hiittoonniiti? (Hanafote noo misile lai.)

¹⁵ Yesuusi rosaano 36 M.D. baalante gaˈrenni dayino mannira sabbaka hanaffino. Hakkuyira albaanni soqqamaasinchu Pheexiroosi Yihudu wido ikkino manniwa calla aananno. Ikkollana Maganu, Kiristaanu mallaada hasiissannonsakkita xawisisihu gedensaanni, Roomu olanto roorrichira Qornelewoosira dancha duduwo duduwino. (Soqqamaasinete Looso 10:28, 34, 35 nabbawi.) Hakkunni gedensaanni Pheexiroosi Yihudu wido ikkinokki Kiristaaniwa aananna ledonsa sagale ita hanafino. Ikkollana lowo diri gedensaanni, Pheexiroosi Antsookiyaho heeˈrannohu Yihudu wido ikkinokki Kiristaani ledo sagale ita agurino. (Gal. 2:11-14) Konni daafira Phaawuloosi Pheexiroosi seejjinosi; Pheexiroosino seejjosi adhino. Tenne mayinni anfeemmo? Pheexiroosi shiimiidi Iisiyira heeˈrannohu Yihudunna Yihudu gaˈre ikkinokki Kiristaanira umi sokkasi borreessi woyite, baalanka roduuwa baxa hasiissannonsata xawisino.—1 Phe. 1:1; 2:17.

16. Hundi Kiristaani egennaminohu mayinniiti?

¹⁶ Yesuusi soqqamaasine isi lawishshinni “manna baala” baxa rossino. (Yoh. 12:32; 1 Xim. 4:10) Insa hedonsa biddi assiˈrate lowo yanna keeshshitinoha ikkirono, togo assa dandiitino. Hundi Kiristaani mimmitonsa baxatenni egennaminoha ikkino. Layinki sanira heeˈrinohu Tertuliyaani yinanni borreessaanchi Kiristaana ikkinokki manni coyiˈrinore togo yee borreessino: “Insa mimmitonsa baxxanno . . .; hattono mimmitinsara heeshshonsa nafa sayise aate qixxaabbinoreeti.” Hundi Kiristaani “haaro mannimma” uddiˈrino daafira, Maganu gede manna baala taalo illenni laˈˈa dandiino.—Qol. 3:10, 11.

17. Manna mulla kae giwate hedo wodaninke giddonni fushshine huna dandiineemmohu hiittoonniiti? Lawishsha kuli.

¹⁷ Yannankera, ninkeno manna mulla kae giwate hedo wodaninke giddonni fushshe hunate lowo yanna hasiissannonkeha ikkara dandaanno. Faransayete heedhanno rodoo togoo hedo qeelate sharrantino gara togo yite xawissino: “Yihowa, woloota baxa, insara noonkere beehanna manna baala baxa dandiinanni gara rosiisinoe. Ikkollana manna mulla kae giwate hedo qeelate xaano rosanni noomma; togo assa duucha woyite shota diˈˈikkitino. Tenne haja daafira ganye huucciˈreemmahu iseraati.” Ispeenete heedhanno rodoono togoo hedo qeelate sharrama hasiissinose: “Wole gaˈre ikkino manna giwate  nooe hedo qeelate sharrama hasiissannoe woyiti no; duucha woyite tenne hedoˈya qeeˈleemma. Ikkollana togoo hedo qeelate duuchanka woyite sharrama hasiissannoeta afoomma. Mittimma noo maate miila ikkeemma gede kaaˈlinoe daafira Yihowa galaxxeemmasi.” Ninke baalunku ninkeneeto layiˈra hasiissannonke. Kuri lame roduuwi gede ninkerano manna mulla kae giwate hedo qeelate sharrama hasiissannonkeha ikkara dandaanno.

18, 19. (a) Baalanka manna banxeemmo gede assannonkeri maati? (b) Togo assa dandiineemmohu hiittoonniiti?

¹⁸ Ninke baalunku bashsho ‘wosina’ ikkine Maganunniwa shiqqi yinummokkinni heeˈnoommota qaaga hasiissannonke. (Efe. 2:12) Ikkollana Yihowa “lowo baxillinni” isiwa gamba yineemmo gede assinonke. (Hos. 11:4; Yoh. 6:44) Yesuusino isiwa shinqeemmo gede kaaˈlinonke. Isi Maganu maate miilla ikkineemmo gede doogo faninonke. (Roomu Sokka 15:7 nabbawi.) Yesuusi guuntete xeˈne noonkeha ikkirono Yihowawa shiqqi yineemmo gede kaaˈlinonke daafira, ninke mitto manchono giwa dihasiissannonke!

¹⁹ Tenne busha alame goofimarchi shiqanni noo daafira, bashshonni roore mannu mittimma nookkihanna mimmito mulla kae giwannoha ikkannoti egennantinote. (Gal. 5:19-21; 2 Xim. 3:13) Ninke Yihowa soqqamaasine kayinni, iimi hayyo noonketa leellinsheemmo; tini hayyo mallaandeemmokki gedenna keerinke lexxanno gede assitano. (Yai. 3:17, 18) Wole gobba manni ledo jaalooma kalaqiˈra, hattono budensanna coyidhanno qaale rosa hagiirsiissannonke. Togo assinummoro, keerinke lagu gede, keeraanchimmanke baaru dambali gede ikkitanno.—Isa. 48:17, 18.

20. Baxillu wodanankenna surrenke soorre biddi assiro mereeronke mayi heeˈranno?

²⁰ Aleenni qummi assiniti Awustiraaliyaho heedhanno rodoo togo yitino: “Qullaawu Maxaafi egenno manna mulla kae giwate hedo sunu sununni qeeleemma gede assitinoe.” Tini rodoo Qullaawa Maxaafa xiinxalla kaaˈlitinoseta huwattino. Ise ledde togo yitino: “Wodaniˈyanna surreˈya soorrante haaro ikkitino. Konni daafira giddoˈya keeshshitinoti manna mulla kae giwate hedo gudisante baˈino.” Kanaadaho heeˈrannohu Faransayete Afoo coyiˈranno rodiino “duucha woyite manna mulla kaˈne gimbanni gede assitannoti egennote anje ikkitinotanna mittu manchi ilamino bayichi hakku manchi busha woy dancha ikkanno gede assannokkita” huwatino. Yannate gedensaanni isi Ingilizete Afoo coyidhanno rodoo adhino. Kuni lawishshi baxillu manna mulla kae giwate hedo qeellanni gede assannota leellishanno. Qoleno baxillu mittimmanke kaajjitanno gede assanno.—Qol. 3:14.