Salomón, ri rutataʼ Rehoboam, xok qʼatöy tzij 40 junaʼ pa Israel (1 Reyes 11:42). Ryä xkäm pa junaʼ 997 taq majanä tpë Jesús. Chrij riʼ Rehoboam xuyaʼ qa Jerusalén, ke riʼ xbʼä pa tinamït Siquem rchë xok qʼatöy tzij (2 Crónicas 10:1). Salomón jun achï ri janina runaʼoj, rma riʼ, ¿xuxiʼij komä riʼ Rehoboam rma kʼo chë nkanaj pa rukʼexel rutataʼ? Xa jubʼaʼ chrij riʼ, xtqʼalajin we xtkowin xkerusöl ri kʼayewal xkepë chpan ruqʼatbʼäl tzij.

Taq Rehoboam xutikirsaj pä ruqʼatbʼäl tzij, ri winäq Israel ya kʼo wä chik kʼayewal chkiwäch. Rma riʼ xekitäq äl jujun winäq rkʼë ri qʼatöy tzij rchë xekiʼij reʼ che rä: «Ri atat xuyaʼ nimaʼq taq ejqaʼn chqij. Ye kʼa rït, we nawesaj ri ejqaʼn riʼ chqij chqä naʼän más koköj chkë, röj xtqaʼän ri xtaʼij chqë» (2 Crónicas 10:3, 4).

Rkʼë jubʼaʼ Rehoboam ma retaman ta wä achkë xtuʼän. We xtuʼän ri nkikʼutuj ri winäq che rä, ryä, ru-familia chqä rusamajelaʼ ma xtkïl ta wä chik ronojel ri bʼeyomäl ri kʼo kikʼë. Ye kʼa we ma xtuʼän ta, ri winäq rkʼë jubʼaʼ xkekatäj pä chrij. ¿Achkë xuʼän Rehoboam? Naʼäy xukʼutuj runaʼoj chkë ri rijtaʼq taq winäq ri xetoʼö rchë Salomón. Chrij riʼ xbʼerukʼutuj runaʼoj chkë ri achiʼaʼ ri junan rujunaʼ kikʼë. Ri achiʼaʼ riʼ xkiʼij che rä chë tuyaʼ más kʼayewal pa kiwiʼ ri winäq, y Rehoboam xnmaj kitzij. Rma riʼ, xuʼij: «Rïn más al ri ejqaʼn xtinyaʼ chiwij chqä más nimaʼq xtinbʼän chkë. Ri ntataʼ xa xuʼ rkʼë tzʼüm xixruchʼäy wä, ye kʼa rïn xkixinchʼäy rkʼë tzʼüm ri ye kʼo chʼichʼ chutzaʼn» (2 Crónicas 10:6-14).

¿Achkë nqatamaj chrij ri xuʼän Rehoboam? Chë más ütz nqanmaj kitzij ri winäq ri kʼo chik kijunaʼ chqä kʼuqül kikʼuʼx pa ruchʼaʼäl Dios. Ryeʼ yekowin yojkitoʼ rchë nqachaʼ ri ütz pa qakʼaslemal rma kan kʼo chik kinaʼoj (Job 12:12).

Rchë ma yekatäj ta pä ri winäq chrij, Rehoboam xerumöl ri soldados rchë nbʼekiqasaj kiyowal ri winäq. Ye kʼa Jehová xuksaj ri profeta Semaya rchë xuʼij reʼ che rä: «Ma kabʼä ta chubʼanik chʼaʼoj kikʼë ri awachʼalal israelitas. Jontir rïx kixtzolin chë iwachoch, rma rïn xibʼanö chë xbʼanatäj reʼ» (1 Reyes 12:21-24; * tatzʼetaʼ ri nota).

¿Achkë xuʼän Rehoboam? ¿Achkë komä xkichʼöbʼ ruwinaq rma xuʼij chë xkeruchʼäy ri winäq rkʼë jun tzʼüm ri ye kʼo chʼichʼ chutzaʼn, ye kʼa xa xuyaʼ qʼij che rä ri tinamït xujäch riʼ? (tajnamaj rkʼë 2 Crónicas 13:7). Xa bʼa achkë na kʼa xkichʼöbʼ ri winäq, ri qʼatöy tzij chqä ru-soldados xkinmaj rutzij Jehová chqä xetzolin chkachoch.

¿Achkë nqatamaj chrij reʼ? Chë tapeʼ ye kʼo winäq yetzeʼen chqij, más ütz nqanmaj rutzij Jehová. We ke riʼ xtqaʼän, Jehová jaʼäl xkojrutzʼët chqä xkojrajoʼ (Deuteronomio 28:2).

Ya riʼ xbʼanatäj rkʼë Rehoboam. Ryä xnmaj tzij chqä ma xuʼän ta chʼaʼoj kikʼë ri israelitas ri xkijäch äl kiʼ. Pa rukʼexel riʼ, xerupabʼaʼ más tinamït chqä xukowirsaj más ri tzʼaq ri ye kʼo chkij ri jujun tinamït ri ye kʼo Judá chqä Benjamín (2 Crónicas 11:5-12). Ye kʼa ri más ruqʼij, ya riʼ chë Rehoboam xnmaj rutzij Jehová jun kayoxiʼ junaʼ. Rma riʼ ye kʼïy chkë ri winäq ri xekanaj pa ruqʼaʼ Jeroboán, ri ye rchë ri lajuj ijatzul Israel, yebʼä wä Jerusalén rchë nbʼekitoʼ Rehoboam chqä rchë nbʼekiyaʼ ruqʼij Jehová (2 Crónicas 11:16, 17). Rma Rehoboam xnmaj tzij, riʼ xuʼän chë xukowirsaj ruqʼatbʼäl tzij.

Ye kʼa taq ruqʼatbʼäl tzij kuw xpaʼeʼ, Rehoboam ma xnmaj ta chik rutzij Jehová chqä xuyaʼ kiqʼij tyox. ¿Achkë rma xuʼän riʼ? ¿Xuyaʼ komä qʼij chë yë ruteʼ, ri ma nuyaʼ ta ruqʼij Jehová, xjalö runaʼoj? (1 Reyes 14:21). Xa bʼa achkë na kʼa rma, jontir ri tinamït xkiʼän achiʼel xuʼän ryä. Rma riʼ, Jehová xuyaʼ qʼij chë Sisaq, ri qʼatöy tzij rchë Egipto, xeruchʼäk ye kʼïy tinamït ye kʼo Judá. Xbʼanatäj riʼ tapeʼ Rehoboam yerukowirsan qa ri tinamït (1 Reyes 14:22-24; 2 Crónicas 12:1-4).

Ri más kʼayewal ya riʼ taq Sisaq xapon Jerusalén ri akuchï nqʼatö wä tzij Rehoboam. Ri qʼij riʼ ri profeta Semaya xuʼij che rä Rehoboam chqä rusamajelaʼ ri rubʼin pä Jehová, ryä xuʼij: «Rïx xiniyaʼ qa, rma riʼ rïn chqä xkixinyaʼ qa pa ruqʼaʼ Sisaq». ¿Achkë xuʼän Rehoboam taq xbʼix riʼ che rä? Le Biblia nuʼij chë Rehoboam chqä ri winäq ri kʼo kiqʼij chpan ruqʼatbʼäl tzij xkiqasaj kiʼ chqä xkiʼij: «Jehová jun Dios ri pa ruchojmil nuʼän che rä jontir». Rma riʼ, Jehová xuköl Rehoboam chqä ma xuyaʼ ta qʼij chë xchup ruwäch Jerusalén (2 Crónicas 12:5-7, 12).

Taq xbʼanatäj riʼ, Rehoboam kʼa xqʼatö na tzij pa kiwiʼ ri kaʼiʼ ijatzul rchë Israel. Taq jubʼaʼ nrajoʼ rchë nkäm, xuʼän kʼïy spanïk chkë ralkʼwal. Rkʼë jubʼaʼ xuʼän riʼ rchë chë ri ralkʼwal ma yekatäj ta chrij Abías, ri kichʼalal, rma ya riʼ xttok qa qʼatöy tzij (2 Crónicas 11:21-23). Tapeʼ taq kʼa kʼajol na ma xuksaj ta runaʼoj, ri xuʼän kikʼë ralkʼwal xqʼalajin chë rkʼë naʼoj xusöl ri kʼayewal.

Rehoboam kʼo ütz xuʼän pa rukʼaslemal, ye kʼa ma xok ta rachiʼil Jehová. Le Biblia nuʼij chrij: «Ruyon itzel taq bʼanobʼäl xerubʼanalaʼ». ¿Achkë rma ke riʼ xbʼix chrij? Rma ryä ma rkʼë ta ronojel ran xukanuj Jehová (2 Crónicas 12:14).

Ütz yojchʼobʼon chrij reʼ: taq Rehoboam xnmaj rutzij Jehová, ¿kantzij komä xutzolij riʼ chqä xrajoʼ xuʼän ri ütz, o xa kimä nikʼaj chik winäq xnmaj tzij? Tapeʼ Rehoboam kʼo mul xnmaj rutzij Jehová chqä kʼo ütz xuʼän pa kiwiʼ ruwinaq, ryä ma xtäj ta ruqʼij rchë junan xuʼän ruwäch rkʼë Jehová. Rma riʼ, taq xeqʼax ri junaʼ, xa xuyaʼ chik kiqʼij tyox chqä xuchäp chik rubʼanik ri itzelal (2 Crónicas 11:3, 4; 12:6). Ryä ma junan ta xuʼän runaʼoj rkʼë David, ri rumamaʼ. Tapeʼ David kʼo ri ma ütz ta xeruʼän pa rukʼaslemal, rkʼë ronojel ran xrajoʼ Jehová. Ryä xerutoʼ ri winäq rchë xkiyaʼ ruqʼij Dios  chqä pa ran xel wä taq xutzolij riʼ (1 Reyes 14:8; Salmo 51:1, 17; 63:1).

Ronojel ri xeruʼän Rehoboam nuyaʼ qa jun utziläj naʼoj chqawäch. Rchë chë Jehová kiʼ rukʼuʼx rkʼë ri nqaʼän, ma xa xuʼ ta nkʼatzin nqayaʼ ronojel chkë qa-familia o nqaʼän jun samaj pa kiwiʼ ri winäq pa qatinamit. Ri kʼo más ruqʼij ya riʼ nqayaʼ ruqʼij Jehová rkʼë ronojel qan.

Xkojkowin xtqaʼän riʼ we xtqatäj qaqʼij rchë ri ajowabʼäl nqanaʼ chrij Jehová ma xtkʼis ta. Achiʼel jun qʼaqʼ nkʼatzin nayaʼ siʼ chuxeʼ rchë ma nkäm ta, ri qajowabʼäl chrij Jehová ma xtkʼis ta we ronojel qʼij xtqaskʼij ruwäch le Biblia, xkojchʼobʼon chrij ri nqaskʼij chqä xkojchʼö rkʼë Jehová ronojel qʼij (Salmo 1:2; Romanos 12:12). Ke riʼ ri ajowabʼäl chrij Jehová xkojrutoʼ rchë xtqaʼän ri nqa chwäch. Chqä we yojtzaq ta chpan jun mak, ri ajowabʼäl xkojrutoʼ rchë xtqatzolij qiʼ rkʼë ronojel qan. Ke riʼ ma xtqaʼän ta achiʼel Rehoboam, ri xa xuyaʼ qa Jehová (Judas 20, 21).