Tshɔka lɛnɛ ele awui

Tshɔka lo ɛtɛ w'awui

Nde otokoka mbetawɔma le Nzambi

Nde otokoka mbetawɔma le Nzambi

SHO kambɛka Jehowa ndo nangaka mbetawɔma le nde, shi mɛtɛ? Ko onto akɔna letawɔma le Nzambi ndo latshɔkɔlande? Anto amɔtshi wa lo nshi yakafundamaka Bible waketawɔmaka le nde kaanga mbakawasale pɛkato ya weke ntondo. Anto akina waki la waonga w’amɛna kondjetawɔma le Nzambi. Diakɔ diele sho pombaka ndjambola ɔnɛ: “Kakɔna kayanga Jehowa ntondo le onto l’onto la l’atei aso?” Ɛnyɛlɔ ka Rɛhɔbɔama, nkumekanga ka Juda koka tokimanyiya dia ntana okadimwelo.

AKATATƐ KƆLƆ

Sɔlɔmɔna, she Rɛhɔbɔama akolɛ lo Isariyɛlɛ ɛnɔnyi 40. (1 Ku. 11:42) Sɔlɔmɔna akavu lo 997 N.T.D. Oma laasɔ Rɛhɔbɔama akande lɔkɛndɔ oma la Jɛrusalɛma otsha la Shɛkɛmɛ dia tokitama esɔ oko nkumekanga. (2 Ɛk. 10:1) Onde wɛ koka nkanyiya okiyanu waki lande lo dikambo dia ndjela mboka ya Sɔlɔmɔna, ɔnɛ lakeyamaka oma lo lomba lande la laande? Ngande wakakoke Rɛhɔbɔama mɛna la ntondo dia ndooko edja akoka ande wa nkandola ekakatanu wa wolo wayanga mbidjama l’ohemba?

Rɛhɔbɔama akatane lofunge la mamba l’Isariyɛlɛ. Aha la ntshimbatshimba, enyimpala wa wodja wakaye le nde ndo wakawotɛ hwe awui wakiwɔ l’ohomba ɔnɛ: “Shɔ aketɛ osembe aso wotsho. Ko naka wɛ tokitshɛkitshɛ olimu wa wolo wakatokandjaka shɔ ndo wɛ tɔlɛndjɛlɛndjɛ wotsho w’osembe wakandatɛndja, kete sho tayokokambɛ.”​—2 Ɛk. 10:3, 4.

Ondo Rɛhɔbɔama akoke dia ɔsɔ aki djonga! Naka nde kotshɛ wodja kɛnɛ kalɔmbawɔ, kete nde, nkumbo kande ndo anto wa lo mbalasa kande pombaka nkitshakitsha awui wotowakimanyiya dia monga la lɔsɛnɔ la dimɛna ndo aha nɔmba wodja akambo efula. Lo wedi okina otondotona, anto wotɔtɔmbɔkɔ. Kakɔna kakandahombe nsala? Nkumekanga k’oyoyo kɛsɔ akayange alako ntondo le epalanga waki andaki wa Sɔlɔmɔna. Koko oma laasɔ, Rɛhɔbɔama akayange alako oma le ɛlɔngɔngɔlɔ waki lo lɔlɔnga lande. Lo nkamba l’alako w’ɛlɔngɔlɔngɔ, Rɛhɔbɔama akayɔsa yɛdikɔ dia salɛ wodja akambo l’esehe. Nde akawakadimola ate: “Dimi layahɛ wotsho okina laadiko di’osembe anyu. Papa akanyoshaka dilanya la mfimbɔ y’esongo, koko dimi layosala dui sɔ la mfimbɔ yele la mbolo lo tokoma.”​—2 Ɛk. 10:6-14.

Wetshelo akɔna wakondjaso? Lo mɛtɛ, mbala efula onto mongaka la lomba lo mpokamɛ epalanga, wanɛ wambotshunda lo nyuma. Oko wewɔ la diewo, vɔ koka mɛna la ntondo etombelo wakoka monga la yɛdikɔ mɔtshi ndo oma laasɔ vɔ tosha alako w’amɛna.​—Jɔbɔ 12:12.

“VƆ WAKAKITANYIYA ƆTƐKƐTA WA JEHOWA”

Dia ndɔshana l’ɔtɔmbɔkwɛlɔ ɔsɔ, Rɛhɔbɔama akatshumanya asɔlayi ande. Koko Jehowa akekɛ lonya lo tshimbo y’omvutshi Shemaya, lakate ate: “Tanyotshɔke ndo tanyɔlɔshake anangɛnyu w’ase Isariyɛlɛ. Onto l’onto l’atei anyu akalole lakande, nɛ dia dimi kakasale dia dui nɛ salema.”​—1 Ku. 12:21-24. *

Aha kaanga ndɔ ta? Ande woho wakakoke dui sɔ kiyanya Rɛhɔbɔama lee! Kakɔna kakakoke anto mfɔnya lo dikambo dia nkumekanga kakanɛ dia mbisha ambolami ande dilanya la “mfimbɔ yele la mbolo lo tokoma,” koko aha la ntshimbatshimba nde lawɔ ambɔtɔmbɔkɔ? (Ɛdika la 2 Ɛkɔndɔ 13:7.) Koko, nkumekanga ndo asɔlayi ande “wakakitanyiya ɔtɛkɛta wa Jehowa ko wakakalola lawakawɔ, oko wakawatɛ Jehowa.”

Wetshelo akɔna wakondjaso? Ekɔ dui dia lomba nkitanyiya Nzambi kaanga etena kele nsala dui sɔ koka tokonya dia mɔnywama. Nkitanyiya Nzambi tokonyaka dia mbetawɔma le nde ndo tshɔkwama.—Eoh. 28:2.

Kakɔna kakasale Rɛhɔbɔama? L’okitanyiya tshɛ, nde akatshike dia ndɔsha wodja waki kakengama ɔsɔ, nde akayasha tshɛ lo wokelo w’esomba lo bɛtshi dia nkɛtɛ dia dioho dia Juda ndo dia Bɛnjamina diakandolɛka. Nde akakeketsha esomba efula “lo yɛdikɔ y’efula.” (2 Ɛk. 11:5-12) Kɛnɛ kakaleke ohomba ele l’etena kɛmɔtshi, nde akakitanyiya ɛlɛmbɛ wa Jehowa. Etena kakatɛmɔlaka diolelo dia waoho dikumi w’Isariyɛlɛ diakalɔmbɔmaka oma le Jɛrɔbɔama dikishi, anto efula wa lɛkɔ “wakasukɛka Rɛhɔbɔama” lo minda lɔkɛndɔ otsha la Jɛrusalɛma dia tamɛ ɔtɛmwɛlɔ wa mɛtɛ. (2 Ɛk. 11:16, 17) Diakɔ diele, okitanyiya wa Rɛhɔbɔama wakakeketsha lowandji lande.

NDE AKASALE PƐKATO NDO AKAYATSHUMOYA YEMA

Koko etena kakashikikɛma lowandji lande, Rɛhɔbɔama akasale dui dimɔtshi diaki anto konongamɛka. Nde akatone ɛlɛmbɛ wa Jehowa lo ndjasha l’ɔtɛmwɛlɔ w’apanganu! Lande na? Onde nde akasale awui asɔ lo sɛngiyama oma le nyango laki ose Amɔna? (1 Ku. 14:21) Oyadi l’ɔtɛ w’ɔkɔkɔ akɔna tshɛ, wodja w’otondo wakoyele. Jehowa akasale dia Shishakɛ nkumekanga ka l’Edjibito nɛndja esomba efula wa la Judeya, kaanga mbakaakeketsha Rɛhɔbɔama!​—1 Ku. 14:22-24; 2 Ɛk. 12:1-4.

Akambo wakaleke monga wolo etena kakakome Shishakɛ la Jɛrusalɛma, lɛnɛ akolɛka Rɛhɔbɔama. L’etena kɛsɔ, omvutshi Shemaya akewoya Rɛhɔbɔama la ewandji wakakambaka la nde losango l’oma le Nzambi ate: “Nyu nyambomboka ɔkɔngɔ, ɔnkɔnɛ dimi lawɔ lambonyoka ɔkɔngɔ lo nyokimɔ lo anya wa Shishakɛ.” Kakɔna kakasale Rɛhɔbɔama lam’akandoke losango la dilanya lɔsɔ? Diɛsɛ ko Bible mbutaka ɔnɛ: “Ewandji wa l’Isariyɛlɛ vɔ la nkumekanga wakayakitshakitsha ndo wakate vate: ‘Jehowa ekɔ la losembwe.’” Ko, Jehowa akashimbɛ Rɛhɔbɔama la Jɛrusalɛma oma l’elanyelo.​—2 Ɛk. 12:5-7, 12.

Oma laasɔ, Rɛhɔbɔama akatetemala mbolɛ lo diolelo dia lo sidɛ. La ntondo ka nyɔi kande, la lokaho tshɛ nde akasha anande efula w’apami weshasha, ondo diaha vɔ tɔmbɔkwɛ ɔnangɛwɔ Abidja, laki ɔhɛna ande. (2 Ɛk. 11:21-23) Lo nsala ngasɔ, Rɛhɔbɔama akɛnya shɛnɔdi yakinde komonga layɔ ntondo.

ƆLƆLƆ KANA KƆLƆ?

Kaanga mbakinde l’akoka, Rɛhɔbɔama kondjetawɔma le Nzambi. Bible mbutaka lo tshena pe dikambo di’ɛlɔmbwɛlɔ kande ɔnɛ: “Nde akasalaka kɛnɛ kaki kɔlɔ.” Lande na? Nɛ dia “nde kondjashikikɛ lo otema ande dia nyanga Jehowa.”​—2 Ɛk. 12:14.

Otshikitanyi la nkumekanga Davidɛ, Rɛhɔbɔama kondjonga la diɔtɔnganelo dia ma ma la Jehowa

Tokanyiya dui nɛ: Rɛhɔbɔama akakitanyiya Nzambi l’etena kɛmɔtshi. Ndo nde akasale awui amɔtshi w’amɛna lo wahɔ wa wodja wa Jehowa. Koko nde kondjonga la diɔtɔnganelo dia ma ma la Jehowa kana la nsaki k’efula ka mbɔngɛnyangɛnya. Diakɔ diele, nde akayasha lo nsala awui wa kɔlɔ ndo l’ɔtɛmwɛlɔ wa kashi. Wɛ koka ndjambola ɔnɛ: ‘Etena kaketawɔ Rɛhɔbɔama engwelo kaki Nzambi, onde nde akakietawɔ ntondo l’ɔtɛ wa shɛngiya y’anto akina kana l’ɔtɛ wakandayatshumoya l’otema ɔtɔi ndo wakinde la nsaki ka ngɛnyangɛnya Nzambi?’ (2 Ɛk. 11:3, 4; 12:6) L’ɔkɔngɔ diko nde akayosala awui wa kɔlɔ nto. Nde akatshikitana la nkumekanga Davidɛ, tshɛnde! Lo mɛtɛ, Davidɛ akasale munga, koko nde akokaka Jehowa ngandji, akayashaka l’ɔtɛmwɛlɔ wa mɛtɛ ndo akayatshumoya l’otema ɔtɔi oma lo kɔlɔ yande.​—1 Ku. 14:8; Os. 51:1, 17; 63:1.

Sho koka mɛtɛ nkondja wetshelo oma le Rɛhɔbɔama. Ekɔ dui diakoka mandɔma etena kakotsha anto ehomba wa nkumbo yawɔ ndo kasalawɔ la wolo dia nsala dui dimɔtshi dia dimɛna. Koko dia mbetawɔma le Nzambi, sho pombaka ntondo nsukɛ ɔtɛmwɛlɔ wa mɛtɛ ndo ndjasha lɔkɔ.

Ondo kɛsɔ mbayotosala naka sho nsala la wolo dia ntetemala mboka Jehowa ngandji k’efula. Oko watototshutshuyaka dja dia yɔ ntetemala mpɛta, mbahombaso nsala dia ngandji kokaso Nzambi ntetemala mpɛta lo mbekaka Ɔtɛkɛta ande mbala la mbala, kanaka yimba la kɛnɛ kadiaso ndo nɔmbaka l’etete. (Os. 1:2; Rɔmɔ 12:12) Lo nsala ngasɔ, ngandji kokaso Jehowa kayɔhɛtsha nsaki kaso ka mbɔngɛnyangɛnya l’akambo tshɛ wasalaso. Tɔ kayototshutshuya lo tena diele dui sɔ ohomba dia ndjatshumoya l’otema ɔtɔi. Otshikitanyi la Rɛhɔbɔama, sho tayotshikala nge l’ɔtɛmwɛlɔ wa mɛtɛ.​—Judɛ 20, 21.

^ od. 9 Lam’ele Sɔlɔmɔna komonga la kɔlamelo, Nzambi akɛnya dia diolelo diakahombe kahanyema.​—1 Ku. 11:31.