۱.‏ یکی از مواردی که انسان‌ها را برتر از حیوانات می‌سازد چیست؟‏

یکی از مواردی که انسان‌ها را برتر از حیوانات می‌سازد این است که انسان‌ها دارای وجدان هستند.‏ اولین انسان‌های روی زمین نیز از وجدان برخوردار بودند.‏ آدم و حوّا بعد از نافرمانی از خدا،‏ خود را پنهان ساختند.‏ این موضوع نشان می‌دهد که آنان به دلیل گناهشان عذاب وجدان داشتند.‏

۲.‏ چرا می‌توان وجدان را به یک قطب‌نما تشبیه کرد؟‏ (‏تصویر ابتدای مقاله ملاحظه شود.‏)‏

^۲ کسانی را که وجدانشان تربیت نیافته است می‌توان به یک کشتی تشبیه کرد که با قطب‌نمایی خراب در دریا سفر می‌کند.‏ سفر کردن با چنین قطب‌نمایی بسیار خطرناک است،‏ زیرا امواج دریا و باد می‌تواند به‌راحتی کشتی را منحرف سازد.‏ اما قطب‌نمایی که به‌درستی کار کند،‏ به ناخدا کمک می‌کند در مسیر درست بماند.‏ وجدان را می‌توان به یک قطب‌نما تشبیه کرد.‏ وجدان ندایی درونی است که به ما کمک می‌کند درست را از نادرست تشخیص دهیم و به این شکل ما را در مسیر درست هدایت می‌کند.‏ اما برای این که وجدانمان ما را به راه درست هدایت کند،‏ باید آن را به‌درستی تنظیم کنیم.‏

۳.‏ اگر وجدان به‌درستی تربیت نیافته باشد چه نتیجه‌ای می‌تواند داشته باشد؟‏

 ^۳ اگر وجدان شخصی به‌خوبی تربیت نیافته باشد،‏ او را از انجام عمل خطا بازنمی‌دارد.‏ (‏۱تیمو ۴:‏۱،‏ ۲‏)‏ چنین وجدانی شاید تا حدّی شخص را فریب دهد که ‹بدی را نیکی بداند.‏› (‏اشع ۵:‏۲۰‏)‏ عیسی به پیروانش چنین هشدار داد:‏ «زمانی می‌رسد که هر که شما را بکشد،‏ گمان می‌کند که خدمتی به خدا کرده است.‏» (‏یو ۱۶:‏۲‏)‏ این گفتهٔ عیسی دربارهٔ اشخاصی همچون قاتلان استیفان حقیقت دارد.‏ (‏اعما ۶:‏۸،‏ ۱۲؛‏ ۷:‏۵۴-‏۶۰‏)‏ در طول تاریخ بسیاری از انسان‌های مذهبی،‏ گناهان بزرگی همچون قتل مرتکب شده‌اند و ادعا کرده‌اند که در راه خدا به چنین کاری دست زده‌اند.‏ اما در واقع برخلاف قوانین خدا عمل کرده‌اند.‏ (‏خرو ۲۰:‏۱۳‏)‏ مسلّماً وجدان این افراد آنان را به‌درستی هدایت نمی‌کند.‏

۴.‏ چگونه می‌توانیم همواره وجدانمان را حساس و بیدار نگه داریم؟‏

^۴ چگونه می‌توانیم اطمینان یابیم که وجدانمان به‌درستی کار می‌کند؟‏ اصول و قوانینی که در کلام خدا آمده است «برای تعلیم،‏ توبیخ،‏ سامان دادن به امور و تأدیبی مطابق با معیارهای عادلانهٔ خدا مفید است.‏» (‏۲تیمو ۳:‏۱۶‏)‏ بنابراین با مطالعهٔ مرتب کلام خدا،‏ تعمّق بر آن و بکار بردن تعالیمش در زندگی می‌توانیم وجدانمان را تربیت کنیم.‏ به این شکل وجدانمان حساس‌تر شده و ما را هماهنگ با طرز فکر یَهُوَه هدایت می‌کند.‏ حال بررسی می‌کنیم که چگونه اصول و قوانین یَهُوَه به ما کمک می‌کند که وجدانمان را تربیت کنیم.‏

۵،‏ ۶.‏ عمل کردن به قوانین یَهُوَه خدا چه فوایدی برای ما دارد؟‏

^۵ برای فایده بردن از قوانین خدا،‏ تنها خواندن و آشنایی با آن‌ها کافی نیست.‏ بلکه باید آن قوانین را دوست بداریم و به آن‌ها احترام بگذاریم.‏ کلام خدا می‌گوید:‏ «از بدی نفرت کنید و نیکویی را دوست بدارید.‏» (‏عا ۵:‏۱۵‏)‏ برای عمل کردن به این فرمان کتاب مقدّس باید بیاموزیم که همچون یَهُوَه خدا به مسائل بنگریم.‏ این مثال را در نظر بگیرید:‏ تصوّر کنید که نمی‌توانید شب‌ها خوابی عمیق و راحت داشته باشید.‏ دکتر به شما پیشنهاد می‌دهد که رژیم غذایی و برنامهٔ ورزش و زندگی‌تان را تغییر دهید.‏ بعد از مدتی درمی‌یابید که این برنامهٔ جدید تأثیر مثبتی داشته و می‌توانید بهتر بخوابید.‏ مسلّماً از دکترتان قدردان خواهید بود که کمکتان کرده است زندگی بهتری داشته باشید.‏

^۶ به طور مشابه،‏ خالق ما قوانینی به ما داده است که ما را از تأثیرات بد گناه محفوظ نگه می‌دارد و زندگی‌مان را بهبود می‌بخشد.‏ برای مثال در نظر بگیرید که عمل کردن به قوانین کتاب مقدّس دربارهٔ دروغ،‏ حقه‌بازی،‏ روابط نامشروع جنسی،‏ ارتباط با ارواح،‏ خشونت و دزدی چه فوایدی برای ما دارد.‏ (‏امثال ۶:‏۱۶-‏۱۹ خوانده شود‏؛‏ مکا ۲۱:‏۸‏)‏ وقتی مطابق با خواست یَهُوَه عمل می‌کنیم و برکات حاصل از آن را تجربه می‌کنیم،‏ محبت و قدردانی‌مان نسبت به یَهُوَه و قوانینش افزایش می‌یابد.‏

۷.‏ تعمّق بر گزارشات کتاب مقدّس چگونه به ما کمک می‌کند؟‏

^۷ خوشبختانه برای این که خوب را از بد تشخیص دهیم،‏ لازم نیست که شخصاً عواقب تلخ سرپیچی از قوانین یَهُوَه را تجربه کنیم.‏ ما می‌توانیم از اشتباهات کسانی که سرگذشتشان در کتاب مقدّس آمده است درس بگیریم.‏ امثال ۱:‏۵ می‌گوید:‏ «حکیمان بشنوند و بر آموخته‌هایشان بیفزایند.‏» زمانی که گزارشات کتاب مقدّس را می‌خوانیم و بر آن‌ها تعمّق می‌کنیم،‏ در واقع بهترین آموزش را از یَهُوَه می‌گیریم.‏ برای مثال،‏ در کلام خدا می‌خوانیم که وقتی داوود از فرمان یَهُوَه سرپیچی کرد و با بَتْشَبَع زنا کرد،‏ با چه عواقب تلخی  روبرو شد.‏ (‏۲سمو ۱۲:‏۷-‏۱۴‏)‏ در حین خواندن و تعمّق بر این گزارش،‏ می‌توانیم از خود بپرسیم:‏ ‹داوود چگونه می‌توانست از چنین عواقب بدی جلوگیری کند؟‏ اگر من در شرایط او بودم چه کار می‌کردم؟‏ آیا مانند او مرتکب گناه می‌شدم یا مانند یوسف از آن موقعیت فرار می‌کردم؟‏› (‏پیدا ۳۹:‏۱۱-‏۱۵‏)‏ اگر همواره به عواقب اسفبار گناه فکر کنیم،‏ بیش از پیش ‹از بدی نفرت خواهیم داشت.‏›‏

۸،‏ ۹.‏ الف)‏ وجدان چگونه به ما کمک می‌کند؟‏ ب)‏ اصول کلام خدا چگونه با وجدان ما در ارتباط است؟‏

^۸ ما از اعمالی که یَهُوَه از آن‌ها نفرت دارد دوری می‌کنیم.‏ اما کتاب مقدّس در مورد برخی فعالیت‌ها یا جنبه‌های زندگی‌مان فرمان مشخصی نمی‌دهد.‏ در این موارد چگونه می‌توانیم تشخیص دهیم که چه تصمیمی یَهُوَه را خشنود می‌سازد؟‏ وجدانی تربیت‌یافته بر اساس کلام خدا در چنین مواقعی به ما کمک خواهد کرد.‏

^۹ یَهُوَه از روی محبتش به ما اصولی داده است که وجدان ما را تعلیم داده و هدایت می‌کند.‏ او در کلامش می‌گوید:‏ «من یهوه خدای تو هستم،‏ که تو را به آنچه به سود توست تعلیم می‌دهم،‏ و در طریقی که باید بروی هدایتت می‌کنم.‏» (‏اشع ۴۸:‏۱۷،‏ ۱۸‏)‏ اگر دل و ذهنمان را بکار گیریم و بر اصول کلام خدا تعمّق کنیم،‏ می‌توانیم وجدانمان را تربیت کرده و آن را تنظیم کنیم.‏ سپس قادر خواهیم بود تصمیماتی حکیمانه بگیریم.‏

۱۰.‏ تعریف اصل چیست و عیسی چگونه بر اساس اصول تعلیم می‌داد؟‏

^۱۰ یک اصل را می‌توان چنین تعریف کرد:‏ «حقیقت یا تعلیمی بنیادی که پایه و اساس استدلال یا عملی باشد.‏» درک کامل یک اصل شامل این می‌شود که با طرز فکر بنیانگذار آن آشنا شویم و بدانیم که چرا او قوانینی برایمان وضع کرده است.‏ عیسی در طول خدمتش حقایقی پایه‌ای را تعلیم داد و به این شکل به شاگردانش کمک کرد که بتوانند عواقب برخی اعمال و طرز فکرها را تشخیص دهند.‏ برای مثال،‏ او گفت که دلخوری و کینه می‌تواند به خشونت بینجامد و شهوت می‌تواند باعث زنا شود.‏ (‏مت ۵:‏۲۱،‏ ۲۲،‏ ۲۷،‏ ۲۸‏)‏ برای این که بتوانیم وجدانمان را به شکلی صحیح تربیت کنیم،‏ باید اجازه دهیم اصول کلام خدا راهنمای ما باشد.‏ با این کار می‌توانیم نام یَهُوَه را جلال دهیم.‏—‏۱قر ۱۰:‏۳۱‏.‏

۱۱.‏ چگونه وجدان اشخاص می‌تواند متفاوت عمل کند؟‏

^۱۱ دو شخص مسیحی که وجدانشان را بر اساس کتاب مقدّس تربیت کرده‌اند،‏ ممکن است دربارهٔ موضوعی خاص دو تصمیم متفاوت بگیرند.‏ برای مثال نوشیدن مشروبات الکلی را در نظر بگیرید.‏ کتاب مقدّس نوشیدن مشروبات الکلی را در حد تعادل منع نکرده است.‏ با این حال دربارهٔ مصرف بیش از حد آن و مستی به ما هشدار می‌دهد.‏ (‏امث ۲۰:‏۱؛‏ ۱تیمو ۳:‏۸‏)‏ آیا این بدین معناست که مسیحیان باید تنها به مقدار مشروبات الکلی که می‌نوشند توجه کنند؟‏ خیر،‏ شخص مسیحی باید علاوه بر وجدان خودش،‏ وجدان دیگران را نیز در نظر بگیرد.‏

۱۲.‏ رومیان ۱۴:‏۲۱ چگونه به ما کمک می‌کند که وجدان دیگران را در نظر بگیریم؟‏

^۱۲ پولُس رسول در رابطه با در نظر گرفتن وجدان دیگران چنین گفت:‏ «بهترین راه این است که از خوردن گوشت یا نوشیدن شراب یا هر کار دیگری که باعث لغزش برادرت می‌شود،‏ پرهیز کنی.‏» (‏روم ۱۴:‏۲۱‏)‏ اگر وجدان برادر یا خواهری با وجدان شما متفاوت است،‏ آیا حاضرید از حق خودتان بگذرید تا باعث لغزش او نشوید؟‏ قطعاً چنین می‌کنید.‏ برخی از برادران و خواهران قبل از این که با حقیقت آشنا شوند،‏ بیش از حد مشروبات الکلی می‌نوشیدند.‏ اما اکنون مصمم هستند که از نوشیدن الکل بپرهیزند.‏ مسلّماً هیچ یک  از ما نمی‌خواهیم کاری کنیم که آنان دوباره به الکل روی آورند.‏ (‏۱قر ۶:‏۹،‏ ۱۰‏)‏ بنابراین اگر برادران و خواهران در خانهٔ ما مهمان هستند و نمی‌خواهند مشروبات الکلی بنوشند،‏ محبتمان ما را بر آن می‌دارد که به آنان اصرار نکنیم.‏

۱۳.‏ تیموتائوس برای پیشبرد موعظهٔ خبر خوش چه نمونهٔ خوبی از خود به جا گذاشت؟‏

^۱۳ زمانی که تیموتائوس بسیار جوان بود،‏ حاضر شد به‌خاطر وجدان دیگران عملی دردآور انجام دهد.‏ او برای این که باعث لغزش یهودیانی که به آنان موعظه می‌کرد نشود،‏ حاضر شد ختنه شود.‏ طرز فکر او مانند طرز پولُس رسول بود.‏ (‏اعما ۱۶:‏۳؛‏ ۱قر ۹:‏۱۹-‏۲۳‏)‏ آیا شما نیز حاضرید مانند تیموتائوس برای کمک به دیگران ازخودگذشتگی‌هایی بکنید؟‏

۱۴،‏ ۱۵.‏ الف)‏ به سوی بلوغ پیش رفتن شامل چه می‌شود؟‏ ب)‏ محبت نشان دادن به دیگران چگونه با بلوغ مسیحی در ارتباط است؟‏

^۱۴ همهٔ مسیحیان باید ‹تعالیم ابتدایی در مورد مسیح را پشت سر گذاشته› و ‹به سوی بلوغ پیش روند.‏› (‏عبر ۶:‏۱‏)‏ این تغییر خودبه‌خود ایجاد نمی‌شود.‏ بلکه هر کس باید در این راه تلاش کند.‏ به سوی بلوغ پیش رفتن شامل این می‌شود که درک و شناخت خود را افزایش دهیم.‏ به همین دلیل بجاست که هر روز قسمتی از کتاب مقدّس را بخوانیم.‏ (‏مز ۱:‏۱-‏۳‏)‏ آیا شما نیز چنین هدفی دارید؟‏ خواندن روزانهٔ کتاب مقدّس به ما کمک می‌کند که اصول و قوانین یَهُوَه را بهتر درک کنیم و شناختی عمیق‌تر از کلام خدا به دست آوریم.‏

^۱۵ مهم‌ترین قانون برای مسیحیان،‏ قانون محبت است.‏ عیسی به شاگردانش چنین گفت:‏ «به این طریق است که همه خواهند دانست،‏ شاگردان من هستید–‏اگر به یکدیگر محبت کنید.‏» (‏یو ۱۳:‏۳۵‏)‏ یعقوب برادر ناتنی عیسی،‏ محبت را «قانون شاهانه» خواند.‏ (‏یعقو ۲:‏۸‏)‏ پولُس رسول نیز گفت:‏ «شریعت از طریق محبت به تحقق می‌رسد.‏» (‏روم ۱۳:‏۱۰‏)‏ جای تعجب نیست که تا این حد بر محبت تأکید شده است،‏ زیرا کتاب مقدّس می‌گوید:‏ «خدا محبت است.‏» (‏۱یو ۴:‏۸‏)‏ محبت یَهُوَه خدا تنها در کلام نیست.‏ یوحنا در این باره نوشت:‏ «بدین گونه محبت خدا بر ما آشکار شد که خدا یگانه پسر خود را به دنیا فرستاد تا ما از طریق او حیات یابیم.‏» (‏۱یو ۴:‏۹‏)‏ بله،‏ محبت یَهُوَه  او را به عمل واداشت.‏ بنابراین زمانی که ما نیز به یَهُوَه،‏ عیسی،‏ هم‌ایمانانمان و مردم محبت نشان می‌دهیم،‏ ثابت می‌کنیم که مسیحیانی بالغ هستیم.‏—‏مت ۲۲:‏۳۷-‏۳۹‏.‏

۱۶.‏ چرا همچنان که به بلوغ روحانی می‌رسیم،‏ اهمیت اصول کلام خدا برایمان بیشتر می‌شود؟‏

^۱۶ همچنان که به بلوغ روحانی می‌رسید،‏ اهمیت اصول کلام خدا برایتان بیشتر می‌شود.‏ زیرا قوانین تنها در شرایطی خاص بکار می‌آیند،‏ اما اصول کاربرد وسیع‌تری دارند.‏ برای مثال،‏ شاید یک کودک درک نکند که معاشرت بد تا چه خطرناک است،‏ به همین دلیل والدینش برای محافظت از او قوانینی در خانه می‌گذارند.‏ (‏۱قر ۱۵:‏۳۳‏)‏ اما وقتی فرزندشان بالغ‌تر می‌شود،‏ قدرت تشخیص او بیشتر شده و می‌تواند بر اساس اصول کتاب مقدّس استدلال کند.‏ بنابراین به مرور زمان می‌تواند در انتخاب معاشرانش عاقلانه تصمیم بگیرد.‏ ‏(‏۱قُرِنتیان ۱۳:‏۱۱؛‏ ۱۴:‏۲۰ خوانده شود.‏)‏ هنگامی که بر اساس اصول کلام خدا استدلال می‌کنیم،‏ وجدانمان بیشتر با طرز فکر یَهُوَه هماهنگ می‌شود و در نتیجه راهنمای قابل اعتمادی برای ما خواهد بود.‏

۱۷.‏ چرا می‌توان گفت که ما هر آنچه برای گرفتن تصمیمات عاقلانه و خشنود ساختن یَهُوَه لازم است،‏ در اختیار داریم؟‏

^۱۷ ما هر آنچه را که برای گرفتن تصمیمات عاقلانه و خشنود ساختن یَهُوَه لازم است،‏ در اختیار داریم.‏ با استفادهٔ ماهرانه از قوانین و اصول کتاب مقدّس می‌توانیم ‹برای هر عمل نیکو کاملاً مجهز گردیم.‏› (‏۲تیمو ۳:‏۱۶،‏ ۱۷‏)‏ بنابراین برای این که ‹دریابید خواست یَهُوَه چیست،‏› به دنبال اصولی در کلام او باشید.‏ (‏افس ۵:‏۱۷‏)‏ از ابزارهایی که برای مطالعه تهیه شده‌اند به خوبی استفاده کنید؛‏ برای مثال،‏ راهنمای تحقیق برای شاهدان یَهُوَه،‏ Watchtower Library،‏ کتابخانهٔ آنلاین نشریات شاهدان یَهُوَه و اَپ JW Library‏.‏ این ابزارها به ما کمک می‌کنند که از مطالعهٔ شخصی و خانوادگی‌مان نهایت استفاده را ببریم.‏

۱۸.‏ عمل کردن هماهنگ با اصول و قوانین یَهُوَه چه برکاتی به همراه دارد؟‏

^۱۸ اطاعت از اصول و قوانین یَهُوَه برکات بسیاری به همراه دارد.‏ مزمور ۱۱۹:‏۹۷-‏۱۰۰ در این باره می‌گوید:‏ «شریعت تو را چقدر دوست می‌دارم!‏ تمامی روز تفکر من است.‏ فرمان تو مرا از دشمنانم حکیم‌تر می‌سازد،‏ زیرا که همواره نزد من است.‏ از همهٔ آموزگارانم خردمندتر گشته‌ام،‏ زیرا که در شهادات تو تأمل می‌کنم.‏ از ریش‌سپیدان فهیم‌تر شده‌ام،‏ زیرا که احکام تو را نگاه می‌دارم.‏» اگر ما زمان بگذاریم و در اصول و قوانین خدا ‹تأمل کنیم،‏› می‌توانیم با بینش،‏ درک و حکمت بیشتری عمل کنیم.‏ وقتی صادقانه در این راه تلاش می‌کنیم،‏ می‌توانیم «انسانی بالغ شده،‏ به قامت کامل مسیح برسیم.‏»—‏افس ۴:‏۱۳‏.‏