1. Oware jọ vẹ u ru omai wo ohẹriẹ no erao?

OWARE jọ nọ u ru omai wo ohẹriẹ je woma vi erao kpekufiẹ họ, obroziẹ-iroro nọ ma wo. Ma riẹ onana notọ avọ otọ ze. Nọ Adamu avọ Ivi a thọ uzi Ọghẹnẹ no, a te siomano. Onana u dhesẹ nọ obroziẹ-iroro rai o je brukpe ae.

2. Ẹvẹ obroziẹ-iroro mai ọ rọ wọhọ ekọmpase? (Rri uwoho nọ o rrọ emuhọ uzoẹme na.)

² Ma sae rọ ahwo nọ a wuhrẹ obroziẹ-iroro rai ziezi hi dhesẹ okọ nọ u wo emamọ ekọmpase he. Nọ ohwo ọ tẹ be dhẹ okọ nọ u wo emamọ ekọmpase he, o rẹ sae viẹ ohwo họ jẹ rọ ere wha okpẹtu ze. Nọ okọ o tẹ rrọ abade, ẹkporo gbe ofou ọ rẹ sae wọ ovao riẹ rri obọfa. Rekọ nọ okọ u te wo emamọ ekọmpase, u re fiobọhọ kẹ ọdhokọ na rọ ovao riẹ rri obonọ ọ gwọlọ kpohọ. Ma sai ta nọ obroziẹ-iroro mai ọ wọhọ ekọmpase nọ o re fiobọhọ kẹ omai kpọ uruemu mai. Obroziẹ-iroro o re fiobọhọ kẹ omai riẹ oware nọ u fo jẹ kpọ omai họ emamọ edhere. Rekọ taure obroziẹ-iroro mai ọ tẹ te sae kpọ omai ziezi, o gwọlọ nọ ma rẹ rehọ ẹme Ọghẹnẹ wuhrẹ iẹe ziezi.

3. Eme ọ rẹ via nọ ohwo o gbe wuhrẹ obroziẹ-iroro riẹ ziezi hi?

 ³ Nọ ohwo o gbe wuhrẹ obroziẹ-iroro riẹ ziezi hi, o rẹ sae whaha iẹe eyoma oruo ho. (1 Tim. 4:​1, 2) Obroziẹ-iroro otioye ọ rẹ sai tube ru omai “se eyoma ewoma.” (Aiz. 5:20) Jesu ọ vẹvẹ ikọ riẹ unu nọ: “Oke o be tha nọ ohwo kpobi nọ o kpe owhai o ti roro nọ o ru iruo kẹ Ọghẹnẹ.” (Jọn 16:2) Enẹ ahwo nọ a kpe Stivin a roro, yọ ere ovona o jọ kẹ amọfa re. (Iruẹru 6:​8, 12; 7:​54-60) Anwọ ikpe buobu ze na, egba-egagọ sa-sa a ru eware iyoma buobu no, wọhọ ahwo-okpe, jẹ ta nọ a bi ru onana re egagọ Ọghẹnẹ e sae nyaharo. Rekọ oware yena nọ a bi ru na o wọso uzi Ọghẹnẹ! (Ọny. 20:13) O rrọ vevẹ nọ obroziẹ-iroro rai o bi gine su ai thọ!

4. Eme ma re ru re obroziẹ-iroro mai ọ sai ru iruo ziezi?

⁴ Eme ma re ru re obroziẹ-iroro mai ọ sai ru iruo ziezi? Izi gbe ehri-izi nọ e rrọ Ebaibol na “e rẹ kẹ erere nọ a tẹ be rehọ ai wuhrẹ, kẹ ọwhọkuo, kpọ eware vi, [jẹ] kpọ iroro ohwo vi evaọ ẹrẹreokie.” (2 Tim. 3:16) Fikiere, nọ ma tẹ be romatotọ se Ebaibol na, roro didi kpahe eware nọ ma se, je fi ehrẹ riẹ hiruo, u re fiobọhọ wuhrẹ obroziẹ-iroro mai rọwokugbe iroro Ọghẹnẹ. Enẹ ọ te sae rọ kpọ omai ziezi. Joma ta kpahe epanọ izi gbe ehri-izi Jihova e sai ro fiobọhọ kẹ omai wuhrẹ obroziẹ-iroro mai.

5, 6. Irere vẹ i re te omai nọ ma te bi koko izi Ọghẹnẹ?

⁵ Orọnikọ ma tẹ riẹ eme nọ e rrọ Ebaibol na hayo be hai sei ọvo ma re ro wo erere no izi Ọghẹnẹ ze he. O gwọlọ nọ ma re wo adhẹẹ kẹ eware nọ ma bi wuhrẹ hayo se na, yọ e rẹ jẹ were omai. Ebaibol na ọ ta nọ: “Wha mukpahe eyoma, re wha you onọ uwoma.” (Emọs 5:15) Rekọ ẹvẹ ma sai ro ru onana? Obọdẹ edhere jọ họ, nọ ma te bi rri eware epanọ Ọghẹnẹ o rri rai. Wọhọ oriruo, ma rehiẹe nọ o be hae jọ bẹbẹ kẹ owhẹ re whọ wezẹ ziezi evaọ aso. Edọkita ra ọ tẹ vuẹ owhẹ nọ whọ hae daoma re emamọ emu, roma kẹ arozaha oma-uru-jaja, je ru inwene jọ evaọ uzuazọ ra. Nọ who ru eware nana, whọ tẹ ruẹ nọ oma u vori owhẹ! Avro ọ riẹ hẹ, who ti yere edọkita ra inọ o fiobọhọ kẹ owhẹ ru inwene nọ e lẹliẹ oma ra ga.

⁶ Epavo na re, Ọghẹnẹ ọ kẹ omai izi nọ e rẹ sae thọ omai no ebẹbẹ nọ i re no uzioraha ze je ru uzuazọ woma kẹ omai. Roro kpahe irere nọ ma re wo nọ ma te ru lele izi Ọghẹnẹ nọ i dhesẹ nọ ma rẹ whaha ọrueta, ewhariọ, ujitho, ọfariẹ-ogbe, ozighi, gbe iruẹru-imizi. (Se Itẹ 6:​16-19; Evia. 21:8) Ma tẹ be hai muẹrohọ irere buobu nọ ma bi wo fiki izi Ọghẹnẹ nọ ma bi koko, u ti ru omai you Jihova gbe izi riẹ.

7. Eme o rẹ sai fiobọhọ kẹ omai ru nọ ma tẹ be hai se je roro kpahe ahwo nọ a gbiku rai fihọ Ebaibol na?

⁷ U woma gaga inọ u du gwọlọ nọ ma thuzi Ọghẹnẹ re ma tẹ riẹ oware nọ u fo ho. Ma rẹ sai wuhrẹ no ethobọ amọfa nọ a gbiku rai fihọ Ebaibol na ze. Obe Itẹ 1:5 o ta nọ: “Nọ ohwo owareghẹ o te yo ai, ọ vẹ tua ẹriẹ riẹ.” Avro ọ riẹ hẹ, ma te bi se kpahe ahwo nọ a gbiku rai fihọ Ebaibol na yọ obọdẹ uthubro ma bi wo no obọ Ọghẹnẹ ze na. Wọhọ oriruo, roro kpahe epanọ o da Devidi te evaọ okenọ o ro lele Batshẹba wezẹ, jẹ ruẹ nọ ọ thuzi Jihova no. (2 Sam. 12:​7-14) Ma te se je roro didi kpahe iku nana, ma rẹ  sae nọ omamai nọ: ‘Ẹvẹ Devidi ovie na ọ hae rọ whaha okpẹtu nọ o no ẹnwa-obro riẹ kugbe Batshẹba na ze? Mẹ tẹ rẹriẹ ovao dhe odawọ utiona, kọ mẹ te sai fi ei kparobọ? Kọ mẹ te sae dhẹ wọhọ Josẹf, manikọ me ti kie kẹ odawọ na wọhọ Devidi?’ (Emu. 39:​11-15) Ma tẹ be hai roro kpahe ebẹbẹ nọ i re no uzioraha ze, o rẹ sae kẹ omai udu nọ ma re ro “mukpahe eyoma.”

8, 9. (a) Didi iruo obroziẹ-iroro o re ru kẹ omai? (b) Ẹvẹ ehri-izi Jihova gbe obroziẹ-iroro mai e rọ jẹhọ ohwohwo?

⁸ O sae jọnọ ma be hae kẹnoma kẹ eware nọ Ọghẹnẹ o mukpahe lelele. Rekọ u gbe wo eware efa jọ evaọ uzuazọ nọ Ebaibol na ọ jọ fodẹ onọ ma re ru gbiae he. Ẹvẹ ma sae rọ riẹ onọ o rẹ were Ọghẹnẹ evaọ uyero utiona? Onana o jọ gwọlọ nọ ma rẹ rọ obroziẹ-iroro nọ ma wuhrẹ no ru iruo.

⁹ Jihova ọ kẹ omai ehri-izi nọ i re fiobọhọ kẹ obroziẹ-iroro nọ ma rọ ẹme Ọghẹnẹ wuhrẹ no. Ọ ta nọ: “Mẹ họ ỌNOWO na Ọghẹnẹ ra, ọnọ o wuhrẹ owhẹ wo erere, ọnọ osu owhẹ nya edhere nọ o fo ẹnya.” (Aiz. 48:​17, 18) Ma tẹ be hai roro kpahe ehri-izi Ebaibol evaọ eware nọ ma bi ru, u re fiobọhọ kpọ je ru nọ obroziẹ-iroro mai o re ro ru ruiruo ziezi. Onana u ve ti ru nọ ma te hae rọ jẹ emamọ iroro.

10. Eme họ ehri-uzi, kọ ẹvẹ Jesu ọ rọ rehọ ai wuhrẹ ilele riẹ?

¹⁰ Ehri-uzi yọ ugogo uzẹme hayo uwuhrẹ nọ ohwo o re roro kpahe rọ jiroro hayo ru oware. Re a sai wo otoriẹ ehri-uzi, u dhesẹ re inọ ohwo ọ rẹ daoma wo otoriẹ iroro ohwo nọ o fi uzi na họ gbe ẹjiroro nọ o ro fi ei họ. Evaọ etoke odibọgba Jesu, o wuhrẹ ilele riẹ ugogo eware jọ nọ i fiobọhọ kẹ ai riẹ ebẹbẹ nọ i re no oghẹrẹ owojẹ sa-sa ze. Wọhọ oriruo, o wuhrẹ i rai nọ ẹgo nọ a re fihọ eva o rẹ sae wha ozighi ze, yọ isiuru nọ e vrẹta e rẹ sae wha ẹnwa-obro ze. (Mat. 5:​21, 22, 27, 28) Re ma sai wo obroziẹ-iroro nọ a wuhrẹ ziezi, ma rẹ kuvẹ re ehri-izi Ebaibol e kpọ owojẹ mai jẹ rọ ere wha orro se Ọghẹnẹ.​—1 Kọr. 10:31.

11. Ẹvẹ obroziẹ-iroro Oleleikristi jọ o sai ro wo ohẹriẹ no orọ ọdekọ?

¹¹ Evaọ iyero jọ, Ileleikristi ivẹ nọ e rehọ Ebaibol wuhrẹ obroziẹ-iroro rai no a sae jiroro nọ i wo ohẹriẹ no ohwohwo gaga. Joma rehọ udi nọ u re mu kẹ oriruo onana. Ebaibol na o mukpahe umutho udi nọ a rẹ da ha. Dede na, o kẹ unuovẹvẹ kpahe idi nọ ohwo ọ rẹ da buobu, gbe idi nọ a rẹ da vroma. (Itẹ 20:1; 1 Tim. 3:8) Kọ onana u dhesẹ nọ Oleleikristi ọ tẹ da umutho udi yọ ọ riẹ ru no, u gbe wo eware efa nọ o re roro kpahe he? Ijo. O sae jọnọ o te ru onana obroziẹ-iroro riẹ o ti brukpei hi, rekọ o gwọlọ nọ o re roro kpahe obroziẹ-iroro amọfa re.

12. Ẹvẹ eme nọ e rrọ Ahwo Rom 14:21 e sae rọ wọ omai rọ adhẹẹ kẹ obroziẹ-iroro amọfa?

¹² Pọl ukọ na ọ ta nọ u fo re Oleleikristi o roro kpahe obroziẹ-iroro amọfa. O kere nọ: “O mai woma re ohwo ọ siọ arao ba ẹre, siọ udi ba ẹda, hayo oware ofa jọ kpobi nọ o rẹ lẹliẹ oniọvo ra zoruẹ.” (Rom 14:21) Kọ whọ te rọ unevaze whaha eware jọ nọ e rrọ utee ra, re ibe Oleleikristi ra nọ obroziẹ-iroro riẹ ọ ga tere he ọ seba ezoruẹ? Avro ọ riẹ hẹ, who ti ru ere. Taure inievo jọ a te kurẹriẹ, a jẹ hae da idi egaga vroma, rekọ enẹna a gba riẹ mu nọ a rẹ kẹnoma kẹ udi ogaga riẹriẹriẹ. Ma ti ru oware nọ o rẹ lẹliẹ oniọvo mai kie zihe ruọ oghẹrẹ  uzuazọ uyero nọ o wha enwoma sei okenọ u kpemu hu! (1 Kọr. 6:​9, 10) Fikiere, u dhesẹ uyoyou vievie he nọ ma tẹ be tẹzẹ ohwo nọ ma zizie ziọ uwou mai re ọ da udi ogaga, nọ ọ tẹ ta nọ ọ rẹ da ha.

13. Ẹvẹ Timoti o ro fi emamọ oriruo hotọ?

¹³ O wọhọ nọ okenọ Timoti ọ kpako vrẹ ikpe udhe no obọ ọ rọ yawo, re ọ gbẹ wha ezoruẹ se ahwo Ju nọ ọ be ta usiuwoma kẹ hẹ. Enwenọ oware utiona ovona Pọl ukọ na o ru re. (Iruẹru 16:3; 1 Kọr. 9:​19-23) Wọhọ Timoti, kọ whọ be rọ unevaze siobọno eware jọ fiki ewoma amọfa?

14, 15. (a) Eme u dhesẹ re ma nyaharo te ẹkpako? (b) Ẹvẹ uyoyou nọ ma re dhesẹ kẹ amọfa u ro wobọ kugbe ẹnyaharo mai?

¹⁴ U fo nọ Oleleikristi kpobi o re “kparo vrẹ iwuhrẹ esese Kristi” jẹ “nyaharo te ọkpako.” (Hib. 6:1) Onana o rẹ via kpregede he. O gwọlọ nọ ma re wo ‘ẹnyaharo’ hayo ruabọhọ wuhrẹ ẹme Ọghẹnẹ re ma sae rọ ere te ẹkpako. Onana u dhesẹ nọ ma rẹ rro haro evaọ eriariẹ gbe otoriẹ ẹme Ọghẹnẹ. Oyejabọ nọ a be hae rọ tuduhọ omai awọ noke toke inọ ma se oria jọ Ebaibol na kẹdẹ kẹdẹ. (Ol. 1:​1-3) Kọ who fi utee yena họ kẹ omara no? Whọ tẹ be hai ru onana, u re fiobọhọ kẹ owhẹ wo otoriẹ udidi kpahe izi gbe ehri-izi Ebaibol na.

¹⁵ Uzi nọ o mai wuzou nọ a jie kẹ Ileleikristi họ, onọ o ta kpahe uyoyou. Jesu ọ ta kẹ ilele riẹ nọ: “Ẹkwoma onana ahwo kpobi a te rọ riẹ nọ whai yọ ilele mẹ, nọ wha te wo uyoyou evaọ udevie rai.” (Jọn 13:35) Oniọvo Jesu nọ a re se Jemis o se uyoyou “uzi Ovie na.” (Jem. 2:8) Pọl ọ ta nọ: “Uyoyou họ orugba uzi na.” (Rom 13:10) U gbe omai unu hu inọ a ta kpahe uyoyou te enẹ, keme Ebaibol na ọ ta nọ “Ọghẹnẹ họ uyoyou.” (1 Jọn 4:8) Orọnikọ unu ọvo Ọghẹnẹ ọ rọ ta nọ o you omai hi. Jọn o kere nọ: “Ẹkwoma onana Ọghẹnẹ o ro dhesẹ uyoyou riẹ kẹ omai, Ọghẹnẹ o vi Ọmọ ọvo riẹ ziọ akpọ na re ma ruẹsi wo uzuazọ ẹkwoma riẹ.” (1 Jọn 4:9) O rrọ vevẹ, uyoyou nọ Ọghẹnẹ o wo o wọ riẹ ru oware jọ kẹ omai. Fikiere, ma tẹ be hai  dhesẹ uyoyou kẹ Jihova avọ Ọmọ riẹ, te ibe Ileleikristi mai gbe amọfa, u re dhesẹ nọ ma be nyaharo te ẹkpako.​—Mat. 22:​37-39.

16. Nọ ma be rro haro evaọ otoriẹ Ebaibol na, fikieme ehri-izi e mai ro wuzou kẹ omai?

¹⁶ Nọ whọ be nyaharo te ẹkpako na, whọ te ruẹ nọ ehri-izi Ebaibol e te mai wuzou kẹ owhẹ. O rrọ ere keme izi e rrọ rọkẹ ugogo iyero jọ ọvo, rekọ ehri-izi e rrọ rọkẹ oghẹrẹ uyero sa-sa. Wọhọ oriruo, ọmaha ọ riẹ enwoma nọ i re noi ze he nọ o te bi lele ekpehre ahwo nyusu, fikiere ọsẹ hayo oni nọ o wo orimuo o re fi izi họ nọ e rẹ thọe. (1 Kọr. 15:33) Rekọ nọ ọmọ na ọ be kpako na, o ve ti wo orimuo nọ u re fiobọhọ kẹe rọ ehri-izi Ebaibol jẹ emamọ iroro. Onana u ve ti ru nọ ọ te rọ riẹ oghẹrẹ ahwo nọ u fo nọ o re lele nyusu. (Se 1 Ahwo Kọrint 13:11; 14:20.) Ma tẹ be hae rọ ehri-izi Ebaibol jiroro evaọ oware kpobi nọ ma bi ru, obroziẹ-iroro mai ọ te hae kpọ omai ru oware nọ o rẹ were Ọghẹnẹ.

17. Fikieme ma sae rọ ta nọ ma wo eware nọ i re fiobọhọ kẹ omai jẹ emamọ iroro?

¹⁷ Kọ ma wo eware kpobi nọ ma gwọlọ re ma sae jiroro nọ e rẹ were Jihova? Ee. Ma te bi ru lele izi gbe ehri-izi nọ e rrọ Ebaibol na, ma te sai “te ziezi, ruẹrẹ oma kpahe ziezi kẹ iruo iwoma kpobi.” (2 Tim. 3:​16, 17) Fikiere, hai roro kpahe ehri-izi Ebaibol, re whọ sai “wo otoriẹ oware nọ oreva Jihova o rrọ.” (Ẹf. 5:17) Hae rọ eware sa-sa nọ ukoko na u bi ru ze ru ekiakiẹ, wọhọ Obe Ekiakiẹ Rọkẹ Isẹri Jihova, Watch Tower Publications Index, Watchtower Library, Watchtower ONLINE LIBRARY, gbe JW Library. Ukoko na u ru eware nana re i fiobọhọ kẹ omai wo erere no uwuhrẹ omobọ mai gbe egagọ uviuwou mai ze ziezi.

18. Erere vẹ o re noi ze nọ ma te bi ru lele izi gbe ehri-izi Ọghẹnẹ?

¹⁸ Eghale buobu i re noi ze nọ ma tẹ be hai ru lele izi gbe ehri-izi Jihova. Olezi 119:​97-100 o ta nọ: “O, epanọ me you uzi ra! O rọ eva iroro mẹ kẹdẹ kẹdẹ. Ujaje ra u ru omẹ wareghẹ vi ewegrẹ mẹ, keme mẹ avọ iẹ a gbẹrọ kẹse kẹse. Me wo eriariẹ vi iwuhrẹ mẹ kpobi, keme isẹi ra họ iroro mẹ. Mẹ riẹ vi ahwo anwae, keme me koko ijaje ra.” Ma tẹ be hai roro kpahe izi gbe ehri-izi Ọghẹnẹ ẹsikpobi, ma te hae jiroro nọ i dhesẹ nọ ma wo areghẹ, orimuo, gbe otoriẹ. Nọ ma be daoma rọ izi gbe ehri-izi Ọghẹnẹ wuhrẹ obroziẹ-iroro mai na, ma rẹ sae “kpako ziezi te ohwo . . . wọhọ epanọ Kristi ọ rrọ.”​—Ẹf. 4:13.