1. Ano an usa nga rason nga labaw gud an mga tawo ha mga hayop?

AN MGA tawo labaw gud ha mga hayop kay gintagan kita ni Jehova hin konsensya. May-ada na kita hito tikang pa han ginlarang an tawo ha tuna. Katapos talapason nira Adan ngan Eva an balaud ni Jehova, tumago hira. Iginpapakita hini nga nakukonsensya hira.

2. Paonan-o an aton konsensya maipapariho ha usa nga kompas? (Kitaa an retrato hini nga pahina.)

² An usa nga tawo nga waray mabansay hin maopay an konsensya maipapariho ha usa nga nagbibiyahe nga barko nga diri nagana hin maopay an kompas. Peligroso gud an pagbiyahe nga waray kompas nga nagana hin maopay. An hangin ngan sulog han dagat mahimo magdara ha barko ngadto ha sayop nga direksyon. An nagana hin maopay nga kompas makakabulig ha kapitan nga masiguro nga aada ha husto nga ruta an barko. An aton konsensya maipapariho ha usa nga kompas. Amo ito an abilidad ha paghibaro han husto ngan sayop nga makakaggiya ha aton ha husto nga direksyon. Pero basi magin masasarigan nga  giya an aton konsensya, kinahanglan nga nagana ito hin maopay.

3. Ano an mahimo mahitabo kon waray mabansay hin maopay an aton konsensya?

³ Kon waray mabansay hin maopay an aton konsensya, diri ito magpapahamangno ha aton kontra ha sayop nga buhat. (1 Tim. 4:1, 2) Mahimo pa ngani ito magkombinse ha aton nga ‘an maraot maopay.’ (Isa. 5:20) Ginpahamangnoan ni Jesus an iya mga sumurunod: “Maabot an oras nga an nagpapatay ha iyo maghuhunahuna nga nagbubuhat hiya hin sagrado nga pag-alagad ha Dios.” (Juan 16:2) Ito gud an ginhunahuna han mga nagpatay han disipulo nga hi Esteban, ngan ito liwat an ginhuhunahuna han iba pa nga pariho ha ira. (Buh. 6:8, 12; 7:54-60) Ha bug-os nga kasaysayan, damu nga relihiyoso nga tawo an nagbubuhat hin krimen, sugad han pagpatay, ngan naghuhunahuna hira nga ginbubuhat nira ito para ha Dios. Pero ha pagkamatuod, supak ha mga balaud han Dios an ira ginbubuhat. (Eks. 20:13) Matin-aw, malimbong nga giya an ira konsensya!

4. Paonan-o naton masisiguro nga nagana hin maopay an aton konsensya?

⁴ Paonan-o naton masisiguro nga nagana hin maopay an aton konsensya? An mga balaud ngan prinsipyo ha Pulong han Dios “mapulsanon ha pagtutdo, ha pagsaway, ha pagtadong, ngan ha pagdisiplina uyon ha katadongan.” (2 Tim. 3:16) Salit pinaagi ha maduruto nga pag-aram ha Biblia, pagpamalandong hito, ngan pag-aplikar hito ha aton kinabuhi, mababansay naton an aton konsensya ngan mas maipapahiuyon ini ha panhunahuna ni Jehova; sugad nga resulta, magigin masasarigan nga giya an aton konsensya. Hisgotan naton kon paonan-o an mga balaud ngan prinsipyo ni Jehova makakabulig ha pagbansay han aton konsensya.

5, 6. Paonan-o kita nagpapahimulos ha pagsunod ha mga balaud han Dios?

⁵ Basi magpahimulos ha mga balaud han Dios, may kinahanglan pa kita buhaton labot la han pagbasa ngan pagin pamilyar hito. Kinahanglan higugmaon ngan respetuhon naton ito. An Pulong han Dios nasiring: “Dumti an maraut, ngan higugmaa an maopay.” (Amos 5:15) Pero paonan-o naton ito mahihimo? Kinahanglan hunahunaon naton an mga butang uyon ha panhunahuna ni Jehova. Ha pag-ilustrar: Handurawa nga nakukurian ka pagkaturog. An imo doktor nagsiring nga kinahanglan mo kumaon hin mas masustansya nga pagkaon, mag-ehersisyo, ngan bag-uhon an estilo han imo pagkinabuhi. Han ginsunod mo ito, nakita mo nga epektibo ito! Posible gud nga pasalamatan mo an imo doktor nga ginbuligan ka niya nga magin mas mahimsog.

⁶ Ha pariho nga paagi, gintagan kita han aton Maglalarang hin mga balaud nga nagpapanalipod ha aton tikang ha nakakadaot nga epekto han sala ngan sugad nga resulta, nagigin mas malipayon kita. Hunahunaa kon paonan-o kita nagpapahimulos ha pagsunod han mga balaud han Dios may kalabotan ha pagbuwa, panlimbong, pangawat, imoralidad, kamadarahog, ngan espiritismo. (Basaha an Proberbios 6:16-19; Pah. 21:8) Kon naieksperyensyahan naton an mag-opay nga resulta han aton pagsugot kan Jehova, naghihilarom an aton gugma ngan apresasyon ha iya ngan ha iya mga balaud.

7. An pagbasa ngan pagpamalandong han mga istorya han kinabuhi han mga tawohan ha Biblia makakabulig ha aton nga buhaton an ano?

⁷ Mapasalamaton gud kita nga diri na naton kinahanglan mag-antos han mga resulta han pagtalapas ha mga balaud ni Jehova basi mahibaro hin birilhon nga leksyon. Mahibabaro kita hin mga leksyon tikang ha mga sayop nga ginbuhat han iba nga nakarekord ha Pulong han Dios. An Proberbios 1:5 nasiring: ‘An tawo nga makinaadmananon namamati ngan nagdudugang han hibaro.’ Oo, nakakarawat naton an pinakamaopay nga giya tikang ha Dios, pananglitan kon ginbabasa ngan ginpapamalandong naton an istorya han kinabuhi han mga tawohan ha Biblia. Usa nga ehemplo hito amo hi Hadi David. Hunahunaa an kasakit nga iya inabat han gintalapas niya an sugo ni Jehova ngan nag-adulteryo hiya kan Batseba. (2 Sam. 12:7-14)  Samtang ginbabasa ngan ginpapamalandong naton ini nga asoy, bangin makagpakiana kita ha aton kalugaringon: ‘Ano unta an puydi himoon ni Hadi David basi malikyan an kasakit nga iya gin-antos tungod han iya pag-adulteryo kan Batseba? Kon umatubang ako hin pariho nga pagsulay, magkakaada ba ako kusog nga isalikway ito? Mapalagiw ba ako pariho kan Jose, o magpapasulay pariho kan David?’ (Gen. 39:11-15) Pinaagi ha pagpamalandong han maraot nga mga resulta han pagbuhat hin sala, mapaparig-on naton an aton kasingkasing nga ‘dumtan an maraot.’

8, 9. (a) Ano an naibubulig ha aton han aton konsensya? (b) Paonan-o an mga prinsipyo ni Jehova naggigiya han aton konsensya?

⁸ Oo, bangin ginlilikyan na naton an mga buhat nga ginkakangalasan han Dios. Pero may mga buruhaton o sitwasyon nga waray espisipiko nga balaud nga iginhahatag an Kasuratan. Ha sugad nga mga kahimtang, paonan-o naton mahibabaroan kon ano an ginkakarawat han Dios ngan nakakapalipay ha iya? Hito nga mga sitwasyon, makakabulig an aton konsensya nga ginbansay ha Biblia.

⁹ Mahigugmaon nga gintagan kita ni Jehova hin mga prinsipyo nga maggigiya han aton konsensya. Hiya mismo nagsiring: “Ako hi Jehova nga imo Dios, nga nagtututdo ha imo ha pagpahimulus, nga nagmamando ha imo han dalan nga imo paglalaktan.” (Isa. 48:17, 18) Kon ginpapamalandong naton hin maopay an mga prinsipyo ha Biblia ngan gintutugotan ito nga makaabot ha aton kasingkasing, gintatadong ngan ginmumolde naton an aton konsensya. An pagbuhat hito nabulig ha aton ha paghimo hin maaramon nga desisyon.

10. Ano an prinsipyo, ngan paonan-o ito gin-gamit ni Jesus ha epektibo nga paagi?

¹⁰ An prinsipyo usa nga importante nga kamatuoran o doktrina nga ginagamit sugad nga basihan han usa nga pangatadongan o buhat. Basi naton masabtan an usa nga prinsipyo, kinahanglan naton mahibaroan an panhunahuna han Humaratag han Balaud ngan kon kay ano nga iginhatag niya an espisipiko nga mga balaud. Ha bug-os nga ministeryo ni Jesus, gintutdoan niya an iya mga disipulo hin importante nga mga kamatuoran nga mabulig ha ira nga makita an mga resulta han disposisyon o ginbubuhat han usa. Pananglitan, iya igintutdo nga an kasina mahimo magtugway ha pagin madarahog ngan an malaw-ay nga hingyap mahimo magtugway ha pag-adulteryo. (Mat. 5:21, 22, 27, 28) Basi mabansay hin maopay an aton konsensya, sadang kita magpagiya ha mga prinsipyo ni Jehova ngan sugad nga resulta, mahihimaya naton an Dios.​—1 Cor. 10:31.

11. Paonan-o mahimo magkaiba an konsensya han kada tagsa?

¹¹ May mga higayon nga an duha nga Kristiano nga an konsensya nabansay ha Biblia bangin magkaada magkaiba nga panhunahuna ha pipira nga butang. Hunahunaa an may kalabotan han de-alkohol nga irimnon. Waray igdiri han Biblia an kasadangan nga pag-inom hito. Pero ginpapahamangnoan kita han Biblia kontra ha sobra nga pag-inom hin de-alkohol nga irimnon pati na an paghubog. (Prob. 20:1; 1 Tim. 3:8) Nagpapasabot ba ini nga kon kasadangan an pag-inom han usa nga Kristiano hin de-alkohol nga irimnon waray na hiya iba nga sadang ikonsiderar? Diri. Bisan kon bangin igintutugot ito han iya konsensya, sadang liwat niya ikonsiderar an konsensya han iba.

12. Paonan-o an ginsisiring han Roma 14:21 magpapagios ha aton nga respetuhon an konsensya han iba?

¹² May kalabotan han panginahanglan nga irespeto an konsensya han iba, hi apostol Pablo nagsurat: “Mas maopay na la nga diri kumaon hin karne, uminom hin bino, o magbuhat hin bisan ano nga nakakapakdol ha imo bugto.” (Roma 14:21) Andam ka ba nga isakripisyo an imo katungod basi diri makapakdol ha usa nga bugto nga iba an konsensya ha imo? Sigurado nga bubuhaton mo ito. Antes mahibaro han kamatuoran, an pipira nga kabugtoan naton mga parahubog, pero yana nagdesisyon hira nga diri na uminom. Sigurado nga diri naton karuyag nga magbuhat hin bisan ano nga magigin hinungdan nga bumalik an aton bugto ha iya daan nga pagkinabuhi! (1 Cor. 6:9, 10) Salit diri  magigin mahigugmaon an tagbalay nga nag-imbitar kon pipiriton niya an bugto nga uminom hin de-alkohol nga irimnon kon nadiri an bugto ha pag-inom.

13. Paonan-o hi Timoteo nagpakita hin maopay nga susbaranan ha pagsuporta ha mga buruhaton han Ginhadian?

¹³ Bisan kon posible nga hirani na mag-20 anyos o sobra 20 anyos na hi Timoteo, inuyon hiya nga magpaturi bisan kon masakit ito basi diri hiya makapakdol ha mga Judio nga iya sasangyawan. An iya disposisyon pariho han disposisyon ni apostol Pablo. (Buh. 16:3; 1 Cor. 9:19-23) Pariho kan Timoteo, andam ka ba magsakripisyo para ha kaopayan han iba?

14, 15. (a) Ano an nahiuupod ha pag-uswag ha pagkahamtong? (b) Kay ano nga an pagpakita hin gugma ha iba nagpapamatuod nga hamtong kita nga Kristiano?

¹⁴ An ngatanan nga Kristiano sadang maghingyap nga diri la magpabilin ha “nangunguna nga doktrina mahitungod han Kristo” kondi ‘mangalimbasog nga mag-uswag ha pagkahamtong.’ (Heb. 6:1) Diri ini awtomatiko nga nahitatabo. Kinahanglan padayon kita nga ‘mangalimbasog nga mag-uswag.’ An pag-uswag ha pagkahamtong nag-uupod hin pagkaada mas damu nga kahibaro ngan mas hilarom nga pagsabot. Salit pauroutro kita nga gin-aaghat nga basahon an Biblia kada adlaw. (Sal. 1:1-3) Ginhihimo mo ba ito nga tumong? Kon babasahon mo an Biblia kada adlaw, magkakaada ka mas hilarom nga pagsabot ha mga balaud ngan prinsipyo ni Jehova pati na ha Pulong han Dios.

¹⁵ An pinakaimportante nga balaud para ha mga Kristiano amo an balaud han gugma. Hi Jesus nagsiring ha iya mga disipulo: “Tungod hini an ngatanan mahibabaro nga mga disipulo ko kamo, kon naghihigugmaay kamo.” (Juan 13:35) Gintawag ni Santiago, nga bugto ha nanay ni Jesus, an gugma nga “an balaud han Hadi.” (San. 2:8) Hi Pablo nagsiring: “An gugma an katumanan han balaud.” (Roma 13:10) Diri urusahon nga importante gud an gugma, kay an Biblia nagsusumat ha aton nga “an Dios gugma.” (1 Juan 4:8) An gugma han Dios diri usa nga pag-abat la. Hi Juan nagsurat: “An gugma han Dios iginpahayag ha aton hini nga paagi, han ginpakanhi han Dios ha kalibotan an iya bugtong nga Anak basi makarawat naton an kinabuhi pinaagi ha iya.” (1 Juan 4:9) Oo, iginpahayag han Dios an iya gugma pinaagi ha buhat. Kon iginpapakita naton nga hinigugma naton hi Jehova, hi Jesus, an kabugtoan, ngan an mga tawo, ginpapamatud-an naton nga hamtong kita nga Kristiano.​—Mat. 22:37-39.

16. Samtang nag-uuswag kita ha pagin hamtong nga Kristiano, kay ano nga nagigin mas importante ha aton an mga prinsipyo?

 ¹⁶ Samtang nag-uuswag ka ha pagin hamtong nga Kristiano, nagigin mas importante ha imo an mga prinsipyo. Tungod ito kay an mga balaud kasagaran nga aplikado la ha espisipiko nga sitwasyon, samtang an mga prinsipyo naaplikar ha damu nga sitwasyon. Pananglitan, an usa nga bata diri nakakasabot han peligro han magraot nga kaupod, salit an maaramon nga kag-anak maghihimo hin mga surundon nga magpapanalipod ha iya. (1 Cor. 15:33) Pero samtang nagtitikaadulto an bata, nag-uuswag an iya abilidad ha pagsabot, ngan nahibabaro na hiya mangatadongan uyon ha mga prinsipyo ha Biblia. Salit hinay-hinay hiya nga nahibabaro ha paghimo hin maaramon nga mga desisyon ha pagpili hin mga kaupod. (Basaha an 1 Corinto 13:11; 14:20.) Kon nangangatadongan kita uyon ha mga prinsipyo han Dios, nagigin mas masasarigan nga giya an aton konsensya, ngan naipapahiuyon naton ito ha panhunahuna ni Jehova.

17. Kay ano nga makakasiring kita nga may-ada kita han aton ginkikinahanglan basi makahimo hin maaramon nga desisyon?

¹⁷ May-ada ba kita han ngatanan nga aton ginkikinahanglan basi makahimo kita hin maaramon nga desisyon nga makakapalipay kan Jehova? Oo. An husto nga pag-aplikar han mga balaud ngan prinsipyo ha Pulong han Dios mabulig ha aton nga “magin bug-os nga may-kapas, andam gud ha tagsa nga maopay nga buhat.” (2 Tim. 3:16, 17) Salit pagsaliksik hin mga prinsipyo ha Kasuratan basi imo ‘masabtan an kaburut-on ni Jehova.’ (Efe. 5:17) Pahimulusi an mga garamiton ha pag-aram nga igintatagana ha Kristiano nga kongregasyon, sugad han Watch Tower Publications Index, Giya ha Pagsaliksik Para ha Mga Saksi ni Jehova, Watchtower Library, Watchtower ONLINE LIBRARY, ngan JW Library nga app. Gindisenyo ini nga mga garamiton ha pagbulig ha aton nga bug-os nga magpahimulos ha aton personal ngan panpamilya nga pag-aram.

18. Ano nga mga bendisyon an aton makakarawat kon magios kita uyon ha mga balaud ngan prinsipyo ni Jehova?

¹⁸ An pagsunod ha mga balaud ngan prinsipyo ni Jehova nagriresulta hin mga bendisyon, sugad han aton mababasa ha Salmos 119:97-100: “Nahigugma gud ako ha imo balaud! Amo ito an akon pamalandong ha bug-os nga adlaw. An imo mga sogo nakapanginaadman ha akon kapin pa kay ha akon mga kaaway; kay ha gihapon bunyog nakon. Kapin pa ako nga nasabut kay han akon mga magturutdo; kay an imo mga pagpamatuud amo an akon mga pamalandongan. Kapin pa ako nga nasabut kay hadton mga lagas, kay gintipigan ko an imo mga turumanon.” Mas magios kita nga may kinaadman ngan hilarom nga pagsabot kon maggagahin kita hin panahon ha ‘pagpamalandong’ ha mga balaud ngan prinsipyo han Dios. Ngan kon gagamiton naton an mga balaud ngan prinsipyo han Dios ha pagbansay han aton konsensya, magigin “hamtong gud [kita] pariho han bug-os nga kahamtong han Kristo.”​—Efe. 4:13.