1. Imbe ngôñ hiki wada wés a bi gwééna, hala a nkobla le kii?

U NÔGDA lelaa ngéda mut u nyi, u gwéhék ki, a nhôya jôl joñ tole a nyi ha bé to we? Hala a nla tômbôs we. Inyuki? Inyule hiki wada wés a bi héga ni ngôñ i yiba ni bape. I yi di nkal hana le bape ba yi bés, i ta ndik bé le ba bigda njee di yé; ndi le ba yi umbe ntén mut di yé, ni mambe mam malam di mboñ.​—Ñañga bôt 11:16; Hiôb 31:6.

2, 3. Lelaa ngôñ i kôs bibégés i nla bep? (Béñge titii i bibôdle.)

² Ibale di nyoñ bé matat, ngôñ yés i kôs bibégés i nla bep inyule di yé bikwéha. Hala a nla tinde bés i saba mbôm môl i i kôli bé. Nkoñ isi u Satan u nhôñôs ngôñ i yiba ni ngandak bôt, u ntinde ki bés i yéñ lipém di kôli bé bana, lipém li li kôli ndik ni Isañ wés Nungingii, le Yéhôva Nyambe.​—Masoola 4:11.

³ Dilo di Yésu, baéga base bahogi ba bé yéñ môl makeñi, ni mbôm bitel. Jon Yésu a béhe banigil bé le: “Ni  yihge inyu bayimbén, ba ba ngwés hiômna mintingil mi mbot, ni mayéga bibôm, ni biyééne bi bisu mandap ma mitin, ni bahoma ba bisu i mangand.” A kônde le: “Bana bon b’a kôs mbagi nôgôs i nlôôha.” (Lukas 20:46, 47) Maselna ni bo, Yésu a bi bégés hiyeyeba hi yik muda hiada inyu likébla jé li titigi, tolakii ngandak bôt ipe i bi yimbe bé yom a bi boñ. (Lukas 21:1-4) Litehge li mam li Yésu inyu jam li ngôñ yiba ni li kôs bibégés li bé mahéñha ni litehge li mam li bôt bape ba ngéda yé. Yigil ini, i ga hôla bés i tééda litehge lilam li mam di mboñ, kiki Yéhôva Djob a ngwés.

4. Di nlama lôôha yéñ i yiba ni njee, inyuki?

⁴ Biliya di mboñ bi ñunda le di nlôôha yéñ i yiba ni njee, ni ti bés bibégés? Di ngwés bé kôna bôt ba nkoñ isi ba ba mboñ bisuklu bikeñi, ba ba njôp manyuñga makeñi, ni ba ba ntuk i nkoñ isi inyu yiba. Ndi, hoñol bibuk Paul a bi gwélél inyu toñol jam li: “Ndi nano le ni mpam i yi Nyambe, tole ni nla kal le Nyambe a mal yi bé, lelaa ni ntémb ni hielba inyu noñ gwañga bi mam ni mam ma ta bé nseñ, ni sômblak ki tiimba yila minkol mi mam ma?” (Galatia 4:9, MN.) Kinje nsima nkeñi! Di nla “yiba ni Nyambe,” Nkena ngiinda yosôna. A gwé ngôñ le di ba mawanda mé. Nyimam wada a kal le, ha ngéda i di “nhee diye i mis mé.” Ngéda Yéhôva a nyoñ bés kiki mawanda mé, di nyônôs toi njômbi i bi tinde nye i hek bés.​—Ñañal 12:13, 14.

5. Bimbe bitelbene di nlama yoñ inyu yiba ni Djob?

⁵ Môsi a bi tehe bisai bi i niñ yé. Ngéda a bi soohe Yéhôva le a hôla nye i tibil yi manjel Mé, Yéhôva a timbhe nye le: “Yak jam Iini u mpot, m’a boñ jo; inyule u bi léba karis i mis mem, me nyi ki we ni jôl.” (Manyodi 33:12-17) Yak bés di nla kôhna bisai bikeñi ibale Yéhôva a mpam i yi bés tôbôtôbô. Ndi kii di nlama boñ inyu yiba ni Yéhôva? Di nlama gwés nye, ni ti bésbomede nkikip i boñ sômbôl yé.​—Añ 1 Korintô 8:3.

6, 7. Kii i nla boñ bés le di nimis maada més ni Yéhôva?

⁶ Ndi, di nlama yéñ tééda maada més malam ni Isañ wés Nungingii. Kiki bikristen bi Galatia bi Paul a tilna, yak bés di nlama keñgle i yila minkol mi “gwañga bi mam ni mam ma ta bé nseñ” munu nkoñ isi unu, yak ni nyiña u lipém jé. (Galatia 4:9, MN.) Bikristen bi hiai bisu bi bi hol ikepam likala le bi yiba ni Nyambe. Ndi, Paul a kal le minlélém mi bilôk bikéé mi bi “hielba inyu noñ gwañga bi mam ni mam ma ta bé nseñ.” A yé ndik wengoñle Paul a bé kal le: “Nano nu ni mal bol ha likala li, inyuki ni ntémb i bijôñ bi mam bi bi gwé bé mahee ni bi tjôô?”

⁷ Baa jam li, li nla yak pémél bés i len ini? Ñ, li nla pémél bés. Ngéda di bi yila kristen, kiki Paul, bebek di bi tjôô lipém li nkoñ isi u Satan. (Añ Filipi 3:7, 8.) I nla ki pam le di bi tjél kena suklu yés haa, di tjél bana bitel bikeñi i homa wés bôlô, tole di bi tjél ngwañap ni njel mam ma nyuñga. Bebek ki le jôl jés li bé le li ke ngan,  tole di bé le di ba ngwañ inyule di bé mut ntuba nunkeñi tole mut mintuk nunkeñi, ndi di bi kôm mam ma momasôna mbus. (Lôk Héber 11:24-27) Kinje bijôñ i tehe makidik malam ma kiki ngim mam le di nles! I bana mahoñol ma, i nla ntinde bés i témb ke yéñ “gwañga bi mam ni mam ma ta bé nseñ” i nkoñ isi.

8. Kii i ga hôla bés i lôôha bana ngôñ le di yiba ni Yéhôva?

⁸ Kii i ga hôla bés i kônde yiba ni Yéhôva, ni i kôs bibégés gwé ndi ha ni nkoñ isi bé? Inyu boñ hala, di nlama bigda mam ima ma yé nseñ. Pog, Yéhôva a’ hôya bé kekikel nson u bet ba ntéñbe i gwélél nye. (Añ Lôk Héber 6:10; 11:6) A ndiihe hiki ngwélél wé, ni ki le “a ta bé mut a téé bé sép” inyu hôya bôt ba ntéñbe ni nye. Hiki ngéda Yéhôva “a nyi ba ba yé bé.” (2 Timôtéô 2:19) Djob “a nyi njel bôt ba téé sép,” a nyi ki lelaa a sôñ bagwélél bé ikété manoodana.​—Tjémbi 1:6; 2 Pétrô 2:9.

9. Ti dihéga di ñéba lelaa Yéhôva a bi unda le a bé tôñ litén jé.

⁹ Mangéda mahogi, Yéhôva a bi unda le a nhôya bé litén jé ni njel bihélha bi mam a bi bôñôl jo. (2 Miñañ 20:20, 29) Kiki hihéga, di hoñol lelaa a bi tohol litén jé i Tuye Nkôibaga, ngéda Faraô ni ntôñ wé gwét nkeñi ba bé noñ bo. (Manyodi 14:21-30; Tjémbi 106:9-11) Jam li, li bi lôôha hélés bôt mu pes mbok i, kayéle li bi ke ni bisu i pôda 40 nwii mbus ngéda. (Yôsua 2:9-11) Kinje makénd di nkôs ngéda di nsoñda mu miñañ mi, i yi lelaa Yéhôva a bi gwés, a tohol ki litén jé ngéda kôba; inyule kiki Bibel i bôk legel, le ndék ngéda wee Gôg nu Magôg a nleñ bés gwét! (Ezékiel 38:8-12) Ha ngéda i, di ga lôôha ba maséé i yi le di mboñ biliya i yiba ni Djob jés, ndi ha ni nkoñ isi bé.

10. Limbe jam di nlama bigda inyu ngap Yéhôva a gwé i yi yom di mboñ, ni i ti bés mayéga?

¹⁰ Jam li mahee lipe di nlama bigda li yé le: Di nla yiba ni Yéhôva, kayéle a ti ki bés mayéga i likala di mah hégda bé. I bet ba mboñ mam malam inyu nene loñge i mis ma bôt, ba ga kôs bé bom i Yéhôva. Inyuki? Inyule bibégés bôt bape ba nti bo bi yé bom ba mal kôs, ba gwé ha bé bom ipe. (Añ Matéô 6:1-5.) Ndi, Yésu a kal le Isañ a “ntehe nyoo nditi (tole lisol),” a ga bom i bet ba nkôs bé nsaa inyu loñge ba mbôñôl bôt bape. A nyimbe i nya minson i, a’ saa ki hiki wada wés inoñnaga ni bôlô a nsal. Ndi, ngim mangéda a yé a ti bés bibom i nya di bemek bé. Di wan ndék dihéga.

11. Lelaa Yéhôva a unda le a bé yi Maria, ni le a bé bebee i sayap nye?

¹¹ Ngéda ngeñ i bi kola le Man Djob a gwéé kiki mut binam, Yéhôva a pohol hingonda hiada hi hi bé konji le Maria, muda suhulnyu, i ba nyañ hélha man nunu. Maria a bé niñ i man tison i Nasarét, haa ni mbôm tison i Yérusalem ni témpel yé ilam kiyaga. (Añ Lukas 1:26-33.) Inyuki Maria nyen Djob a pohol inyu nsima u? Añgel Gabriel a kal nye le a “nkôs [konangoo i mbuña ñañ] i Nyambe.” Maria a bi éba hémle  i ngui mu kii a bi kwel ni mut wé lihaa le Élisabét mbus ngéda. (Lukas 1:46-55) Ñ, Yéhôva a bi yoñ ngéda i béñge Maria, mu kii a bé a tiñi ni nye, a ti nye nsima a bé bem bé.

12, 13. Imbe njel Djob a gwélél inyu unda le a bé yi Yésu mbus ligwéé jé, ni ngéda ba kena nye i témpel mbus 40 ma dilo?

¹² Ngeñ Maria a bi gwal Yésu, Yéhôva a bi ti bé bangomin tole baane ba Yérusalem ni ba Bétléhém lipém inyu yis bo le Man wé a ngwéé. A bi om biañgel i tehe batééda mintômba ba suhulnyu ba ba bé bikai i Bétléhém. (Lukas 2:8-14) Mbus, batééda mintômba ba, ba bi ke i yuuga nkéñéé man u. (Lukas 2:15-17) Hala a bi lôôha hélés Maria bo nlô wé Yôsep i tehe le ba bé ti Yésu lipém i nya i! Nano di béñge maselna ipôla liboñok li mam li Yéhôva ni li Nsohop. Ngéda Satan a bi ep bayi tjôdôt i yuuga Yésu ni bagwal bé, tison i Yérusalem yosôna i bi sihla ngéda ngan ligwéé li Yésu i bi tjama. (Matéô 2:3) Kiki mbok yosôna i bi yi le Yésu a ngwéé, hala a bi sôk lona nyemb i ngandak boñge ngi njom.​—Matéô 2:16.

¹³ Mbus môm ma-na ma dilo ma ligwéé li Yésu, Maria a bé lama ke i témpel Yérusalem inyu ti Yéhôva sesema, liké li yom kiki bo kilôméta 9 ni Bétléhém. (Lukas 2:22-24) Mu kii Maria, Yôsep ni Yésu ba bé ke i témpel, Maria a bé lama badba too i prisi i bé sal i témpel, i bé lama yis bôt nson Yésu a’ boñ dilo di nlo. Ñ, Yésu a kôs toi lipém, ndi he kiki Maria a bé bemek bé. Yéhôva a gwélél ndigi “mut a téé sép, a singge Nyambe ñem,” le Siméôn, ni mañ yik muda u 84 nwii le Ana, nu a bé mpôdôl, inyu yis bôt le man nu nyen a bé lama yila Mésia ba bi legel, tole Kristô.​—Lukas 2:25-38.

14. Bimbe bisai bi Yéhôva Maria a bi kôs?

¹⁴ Ndi baa Yéhôva a bi ke ni bisu i bigda nson Maria, kiki a bi yoñ ndun i néñés Man wé? Ntiik, a bigda nye. Djob a bi tééda minson ni bibuk gwé ikété Bibel. I nene le, Maria a bé la bé hiôm i téé likalô ni Yésu mu nwii maa ni pes mi nson wé. Inyule i nene le a bé yik muda, a bé lama yén i Nasarét. To hala kii a bi les ngim mam, a bé ha ipañ Yésu ngéda a bi wo. (Yôhanes 19:26) Mbus ngéda, Maria a bé ha ni banigil mu ndék dilo ilole ba nkôs mbuu mpubi i Pentékôt. (Minson mi baôma 1:13, 14) I nene le a bi kôs mbuu mpubi nlélém ngéda ni bana bape ba ba bé ha yokela. Ibale hala, wee yak nye a bi kôs nsima i bana botñem i niñ i ngii ni Yésu i boga ni boga. Kinje loñge bom inyu ndéñbe yé i nson Djob!

15. Ngéda Yésu a bé hana isi, lelaa Yéhôva a bi éba le a bé gwés Man wé?

¹⁵ Yésu a bi noode bé yéñ lipém li baéga base tole baéga mam ma m’bô ha ngéda yé. Ndi kinje makénd a bi lama kôs ngeñ Yéhôva a unda letee ni ngélé aa le a bé yi njee a yé, kiñ i Yéhôva yomede i lôlak ngii. Kunda yada mbus sôble i Yésu i Lom Yordan, Yéhôva a kal le: “Man wem nu gwéha nunu, a nlémél me.” (Matéô 3:17) Ntiik, Yôhanes Nsôble nyetama nyen a bi nok bibañga bi. Yom kiki bo nwii wada ilole Yésu a nwo,  baôma bé baa ba bi nok Yéhôva a nkal inyu Yésu le: “Nunu a yé Man wem nu gwéha, a nlémél me; bé emblana nye.” (Matéô 17:5) Sôk bi sôk, ndék dilo ndigi ilole Yésu a nwo, Yéhôva a bi témb a pôdôs Man wé, kiñ i lôlak i ngii.​—Yôhanes 12:28.

16, 17. Lelaa Yéhôva a ti Yésu lipém i nya hélha?

¹⁶ Tolakii Yésu a bé yi le a’ wo béba nyemb, ni le ba bé ôm nye nsohi le a yé mpuñgul mam ma Nyambe, a bi soohe le sômbôl Yéhôva yon i bôña, ha sômbôl yé bé. (Matéô 26:39, 42) “A hônba kék njiiha, a bida bé ni wonyuu,” a bé yéñ bé yiba ni nkoñ isi, ndik ni Isañ. (Lôk Héber 12:2) Lelaa Yéhôva a unda le a bé maséé ni nye?

¹⁷ Ngéda a bé hana isi, Yésu a bi soohe Isañ le a témb a ti nye lipém li a bééna i ngii. (Yôhanes 17:5) Jam jo ki jo li ñunda bé le Yésu a bé yéñ kôs iloo ha. A bé yéñ bé ngim “tel i tôbôtôbô” i ngii. Ndi kii Yéhôva a bi boñ? A ti Yésu lipém i nya hélha mu kii a tugul nye, “a yôgbaha nye [a bii nye ngii mam momasôna]”, a ti ki nye ngim yom mut nye ki nye a bé ngi bana ha ngéda i​—hala wee niñ i mbuu i i nla bé wo! * (Filipi 2:9; 1 Timôtéô 6:16) Ñ, Yéhôva a unda toi i nya hélha le a bé maséé inyu nson nlam u Yésu, a ti ki nye bom!

18. Kii i ga hôla bés i keñgle lem i yéñ lémél nkoñ isi unu?

¹⁸ Kii i nhôla bés i keñgle lem i yéñ lémél nkoñ isi? Di bii mahoñol le Yéhôva a’ hôya bé kekikel nson u bet ba ntéñbe i gwélél nye, ni le a mbéna gwélél manjel ma hélha inyu bom bo. Njee a nyi bimbe bisai bi mbem bés i dilo di nlo? Ndi inyu len, mu kii di nhônba mandutu ni manoodana ma béba nkoñ isi unu, di nlama bigda le nkoñ isi unu ni mam momasôna u nla ti, u gwéa tagbe. (1 Yôhanes 2:17) Isañ wés nu gwéha le Yéhôva, ‘a ta bé mut a téé bé sép le a hôya nson wés, to i gwéha di bi éba inyu jôl jé.’ (Lôk Héber 6:10) Ñ, a’ unda toi le a nhôya bé bés​—bebek yak i likala di ta bé le di hégda i len ini!