1. Jé môt ase ya be bia a nye’e, nalé a tinan aya?

Ô NE wô’ôtan aya éyoñ môte wo kôme yem a semé, a bele dimine wo, nge ke vuane wo éyôlé? Nalé a ne bo na bi wô’ô ôson. Amu jé? Amu môt ase ya be bia a nye’e éyoñ ba yeme nye. Bi nji yi ve na bôte be yeme bia asu, nge ke na be yem éyôlé jangan; bia wô’ô fe mvaé éyoñ ba yeme mbamba mefulu bi bili a se’e mbamba be mam bia bo.​—Nb. 11:16; Job 31:6.

2, 3. Aval avé môt a ne yi na be yeme nye aval e nji yian? (Fombô’ô fôtô ya atata’a.)

² Mbôle bi ne bebo mam abé, bi ne viane beté ôdo’é, a jeñe na bôte be se’e bia a wumulu bia a lôte nné. Émo Satan ja tindi bôte na be jeñe duma ve asu bebien, a to ke na Yéhôva Zambe étam nnye a yian ékaña’a.​—Nli. 4:11.

³ Betebe ôsu ya miñyebe ya éyoñe Yésus be mbe nalé. Yésus a nga jô beyé’é bé na: “Taba’ane betili  bekalate ntye, mbe be akômbô wulu a mengômesan me ne ayap, be anye’e na bôt be batane be vôm bôt be wô’ô bo be sula’an, be anye’e fe benya bito menda me Zambe, a vôm be abo bisulane bidi.” A nga jô fe na: “Mbe be aye dañe nyoñe mekua.” (Luc 20:46, 47) Ve Yésus a nga se’e nkuse minga ô nga ve mimveane temple, to’o abui bôt e nji yene nye. (Luc 21:1-4) Ôsimesane Yésus a lat a nkômbane bôte be bili na be yeme be a wumulu be, ô mbe ô sela’an a wu ya bôte ya éyoñe jé. Ayé’é di da ye volô bia na bi dañe jeñe na Yéhôva nnye a yeme bia a yene bia mvaé.

4. Bia yiane dañe jeñe na za nnye a yeme bia, amu jé?

⁴ Bia yiane dañe jeñe na bi wume mise me za? Abui bôt da yi na be wumulu be amu be nga bo abui sikôlô, nge amu be ne beta bebo makit, nge ke amu ba yeme bo abui mam afe. Ve tame vô’ôlô mejô me Paul ma: “Éyoñ mi nga yeme Zambe ji, nge na Zambe a nga yeme mia, mia beta bulane belo ya biôme bi ne atek a azoé . . . aya?” (Beg. 4:9, Mfefé Nkôñelan) Ngo’o abime ma’a te! Yéhôva Zambe, Njôô ya si a yôp, ‘a ne yeme bia.’ A yi na bia be nye bi bo ngbwa. Ñyeme mam éziñ a nga jô na: “A nyoñ ngab a bia.” Ényiñe jangan é bili nsôñan fo’o ve éyoñe Yéhôva a yeme bia ane bemvôé bé.​—Ec. 12:13, 14.

5. Jé bi ne bo asu na Zambe a yeme bia?

⁵ Môze a ne môte wua ya ba Zambe a nga yem. Éyoñ a ye’elaneya Yéhôva na a tu’a liti nye mezene Mé, Yéhôva a nga yalane nye na: “M’aye fe bo jam ô ndôme jô di; amu ô yeneya mvam mise mam, a m’ayeme wo jôé.” (Nk. 33:12-17) Wo fe ô ne bi abui bibotan nge Yéhôva a yeme wo. Ve jé bi ne bo asu na Yéhôva a yeme bia? Bia yiane nye’e nye a ve biabebiene ngumba be nye.​—Lañe’e 1 Becorinthien 8:3.

6, 7. Jé é ne bo na bi ndaman élate jangan a Yéhôva?

⁶ Bia yiane fe ke ôsu a ba’ale élate jangan a Yéhôva. Ane Begalate, bia fe bia yiane sa’ale “biôme bi ne atek a azoé,” ane nkômbane ya bi duma da so émo ji. (Beg. 4:9) Bekristene ya ntete mimbu ôsu bete be nga yaé nsisim akekui Zambe a nga yeme be. Ve Paul a jô na, be nga “beta bulane” zezé mam. A mbe ve ane Paul a jô be na: “Aval avé mia bele beta tôñesane zezé mam a to ke na mi veya abime ngule di?”

⁷ Ye bia fe bi ne tebe été éte den? Mvo’é mvo’é. Éyoñ bi nga yeme Yéhôva, ane Paul bia fe bi nga lume duma ya émo mvus. (Lañe’e Bephilippien 3:7, 8.) Éko éziñ bi mbe ngule ya bo beta besikôlô, nge ke bi abui moné. Nge na, bi mbe ngule ya bo beta ñyia bia, ve bi nga lume mam mete mese mvus. (Beh. 11:24-27) Nde ñhe, nge bia jôbane mbamba mintyi’ane mite den, wônaa bi boya fo’o mekut. Amu nalé a ne tindi bia na, bi beta taté na bia jeñ  biôme biabebien bia kôme yeme na, bi ne “atek a azoé.” *

8. Aval avé bi ne yemete ntyi’ane wongane ya bo na Yéhôva nnye a yeme bia?

⁸ Jé bi ne bo asu na bi yemete ntyi’ane wongane ya bo na, Yéhôva nnye a yeme bia, sa ke émo? Bia yiane tu’a fase beta be mam bebaé. Jam ôsu, Yéhôva a ne étyi teke vuane ba ba bo nye ésaé a nlem ôse. (Lañe’e Behébreu 6:10; 11:6) A nye’e mbo ésaé wé ase abui; a yene fe na, e vuane ba ba wulu ba’aba’a a nye a ne jam é ne “ékotekot.” Yéhôva a ne kom, ve “yeme ba be ne émbé.” (2 Tim. 2:19) A “yeme [fe] zene ya bôte be ne zôsô,” a aval a ne volô be na be dañe meve’ele ba tôbane me.​—Bs. 1:6; 2 P. 2:9.

9. Aval avé Yéhôva a nga liti na a nye’e bebo bisaé bé?

⁹ E nga kui na Yéhôva a bo bitua bi mam mfa’a ya liti na a yem bebo bisaé bé. (2 Mka. 20:20, 29) Tame simesan aval a nga kôté ayoñe dé Évele Mañ éyoñ beta nkane bita Pharaon a nga tôñesane de. (Nk. 14:21-30; Bs. 106:9-11) Bôte be nga semé jam ete aval é mbe na, mvuse mimbu 40, be mbe be ngenan be simesa’ane de. (Jos. 2:9-11) Mimboane mi mam mite mia liti na Yéhôva a ne Zambe ya ngul ése, a na a nye’e bebo bisaé bé. Nga nalé a ve bia ngule nyul, e dañedañ éyoñ ayaa Gog ya Magog da subu di? (Éz. 38:8-12) Éyoñe ya ayaa te, bia ye ke jôban ntyi’ane bi nga nyoñe na bia yené mvaé mise me Zambe, sa ke mise me bôt.

10. Jam avé bia yiane ba’ale a lat a avale Yéhôva a liti na a yen bebo bisaé bé mvaé?

¹⁰ Jame baa bia yiane ba’ale é ne na, Yéhôva a ne bo mam bi nji bunan, asu ya na a liti bia na a yene bia mvaé. Yésus a nga jô na, nge môt a bo mam asu na be yene nye, a ye ke bi atañe ma’an e so’o be Yéhôva. Amu jé? Amu a bi ma’ane mé éyoñ bôte ba se’e nye. (Lañe’e Matthieu 6:1-5.) Ve Yésus a nga jô fe na Ésaa “a yem [mbamba be] mam môt a bo asoé,” to’o bôte bevo’o ba se’e ki nye. A yene mam mete, a a ye ya’ane môt ate. Ve é wô’ô kui na, Yéhôva a ya’ane bia a lôt abime bi ne simesan. Bi tame nyoñe bone bive’an.

11. Aval avé Yéhôva a nga liti na a yeme Marie?

¹¹ Éyoñ a mbe na a lôme Yésus si va, Yéhôva a nga tobe Marie, éndune ngone minga é mbe éjote nyul, na a bo nyia Mone Wé. Marie a mbe a too mone nlame ya Nazareth, ôyab a Jérusalem, vôme beta temple a mbe. (Lañe’e Luc 1:26-33.) Amu jé Marie nnye Yéhôva a nga top? Ange Gabriel a nga kate nye na a “yeneya mvam be Zambe.” Mvuse ya valé, e nga yené na Marie a ne étôtôlô nsisim éyoñ a nga laan a évuvumane jé, Élisabeth. (Luc 1:46-55) Ôwé, Yéhôva a mbe a yeme’ ényiñe Marie, a nga bo nye beta das ate amu a mbe zôsôa minga.

12, 13. Aval avé be nga lu’u Yésus môs a nga bialé, a éyoñ a nga bi melu 40?

 ¹² Éyoñ Yésus a bialéya, Yéhôva a nji kate de beta be bôt a betebe ôsu ya Jérusalem a Béthléhem. Yéhôva a nga viane lôme beéngele na be ke kate zezé beba’ale mintômba mbamba foé ate. (Luc 2:8-14) Ane beba’ale mintômba be nga ke yene mon. (Luc 2:15-17) Marie ba Joseph be nga yiane wô’o mvaé a kame na, mone wop nnye ba semé abim ete. Mimboane mi mam mi Yéhôva mia selan a mi mi Satan. Éyoñ Satan a nga lôm b’astrologue na be ke jome Yésus a bebiaé bé, zô’é é nga bo Jérusalem amu môt ase a nga yeme na Yésus a bialéya. (Mt. 2:3) Amu nalé, be nga wôé abui mintyene mi bone ya Jérusalem; ngo’ éza bon!​—Mt. 2:16.

¹³ Melu 40 mvus abialé Yésus, Marie a nga ke bo mimveane temple ya Jérusalem aval atiñ é mbe é jô’ôk, dulu ete e nga bo nye kilimita 9. (Luc 2:22-24) Nté ba Joseph be mbe be kelek, éko éziñ a mbe a sili’ émiene nge pretre a ve metuna’a a ye fo’o yemelane na Yésus nnye a ye bo Messie. Be nga ye fo’o yeme za Yésus a né, ve sa ke avale Marie a mbe ve bunan. Yéhôva a nga belane bôte bebaé: Siméon, nnye ate ‘a mbe zôsôô, a nye’e fe mam me Zambe,’ a nkulu mejô Anne, nnôme nkuse minga ya mimbu 84; bese bebaane be nga yemelane na Yésus nnye a ye bo Messie, nge ke Krist.​—Luc 2:25-38.

14. Aval avé Yéhôva a nga botane Marie?

¹⁴ Marie ki? Ye Yéhôva a nga ke fo’o ôsu a liti nye na a yene nye mvaé? Ôwé. Yéhôva a nga bo na be tili mam Marie a nga bo, a ma a nga jô e Kalate Zambe. Éko éziñ Marie a nji be ngule ya ke a kañete a Yésus éyoñ a mbe si va. A nga yiane li’i Nazareth amu a mbe a nto nkus. Ve to’o nalé, a mbe valé éyoñ be nga wôé Yésus. (Jean 19:26) Mvuse ya valé, Marie a mbe Jérusalem a nsamba bôt ô mbe Pentécôte, éyoñ mbamba nsisim a nga vebane be beyé’é. (Mam. 1:13, 14) Nye’ fe a nga yiane nyoñe mbamba nsisim môs ôte. Nge é ne nalé, yeme na Marie a ye nyiñe yôp a Yésus akekui nnôm éto. Ke mbamba jame Yéhôva a nga bo le, a nji vuane Mbamba ésaé ase Marie a nga bo, a nju’u a nga nyoñe na a yale mone Wé!

15. Éyoñ Yésus a mbe si va, aval avé Yéhôva émien a nga liti na a yene nye mvaé?

¹⁵ Yésus a nji jeñe na betebe ôsu ya miñyebe a bôte be pôliti’i ya éyoñe jé be ve nye duma. Ve a nga bi beta mevak éyoñe tyiñe Yéhôva ébien é nga so yôp biyoñbiyoñe bila, é bo’olô’ na Ésaa a nye’e nye. Éyoñ a nga vame mendime ya Jourdain, Yéhôva a nga jô na: “Nyina a ne Mone wom me anye’e, me lô nye mvaé.” (Mt. 3:17) Ane ô vaa Jean Baptiste, teke môte mfe a nga wô’ô mejô mete. Bebé jôm ane mbu wua ôsusua na Yésus a wu, beyé’é bé bela be nga wô’ô Yéhôva a  kobô’ ajô dé a jô’ô na: “Nyina a ne Mone wom me anye’e, me ayene nye mvaé; vô’ôlane nye.” (Mt. 17:5) Wônaa, bone melu ôsusua na Yésus a wu, Yéhôva a nga beta kobô a Mone Wé.​—Jean 12:28.

16, 17. Beta jame mbé a liti na, Yéhôva a nji vuan ésaé Yésus?

¹⁶ To’o na Yésus a mbe a yeme’e na a ye wu awu ôson, amu ba ye bôte nye ajô na a biasé Zambe, a nga ye’elane na nkômbane Yéhôva ñwo ô boban, sa ke éngôé. (Mt. 26:39, 42) Yésus ‘a nga jibi élé mintaé a biasé ôson,’ a nji jeñ duma ya émo, ve duma da so be Ésaa wé. (Beh. 12:2) Aval avé Yéhôva a nga ya’ane nye?

¹⁷ Éyoñ Yésus a mbe si va, a nga ye’elan Ésaa na a ve nye duma a mbe a bili yôp. (Jean 17:5) Teke jam éziñ da liti na, Yésus a mbe a yii na Zambe a bete nye “minkôñ.” A nji be a nyamete’e beta éto. Ve Yéhôva a nga bo aya? Éyoñ a wômôlôya nye miñwuan, Yéhôva “a nga dañe bete nye yôp,” a ve nye mvom a mbe a ngenane te tame ve môte mfe: nyul é ne te wu. * (Beph. 2:9; 1 Tim. 6:16) Angôndô ya mbamba jam, Yéhôva a nji vuan ésaé ése Yésus a nga bo!

18. Jé ja ye volô bia na bi bo te jeñe duma ya émo ji?

¹⁸ Jé é ne volô bia na bi bo te jeñe duma ya émo ji? Bia yiane ba’ale na Yéhôva a vo’o vuane ba ba bo nye ésaé a nlem ôse, a na, a ya’ane be asu ésaé ése ba bo nye; biyoñ biziñ a bo de avale be nji tame bunane môs éziñ. Za ke a yem bibotane bia yange bia melu ma zu? Ve, nté bi ngenane bi yiane jibi minju’u ya mbia émo nyi, bi nji yiane vuane na émo ji, a duma ya été bia lôt. (1 Jean 2:17) Yéhôva, Ésaa wongane ya nye’an, ‘a nji bo ékotekote ya vuan ésaé jangan a nye’an bi nga liti asu jôé dé.’ (Beh. 6:10) Ôwé, a ye botane bia, éko éziñ a lôte abim bi ne simesan!