Chaʼan maʼ ñumel ti yambʌ video

Chaʼan maʼanic miʼ pʌs i bʌ jini chaʼan bʌ video

¿Majqui la com chaʼan miʼ cʌñonla yicʼot miʼ qʼuelonla ti ñuc?

¿Majqui la com chaʼan miʼ cʌñonla yicʼot miʼ qʼuelonla ti ñuc?

«Come mach jontolic Dios. Mach ñajʌyic i chaʼan laʼ melbal yicʼot laʼ cʼuxbiya, [...] tiʼ cʼabaʼ» (HE. 6:10).

CʼAY: sjj-S 39, sjj-S 30

1. ¿Chuqui jiñi la com bʌ ti lac pejtelel?

LAʼ lac ñaʼtan chaʼan mi lac taj juntiquil cʌmbil bʌ lac chaʼan yicʼot muʼ bʌ lac wen qʼuel ti ñuc, pero mach cʼajalic i chaʼan chuqui laj cʼabaʼ o mi muqʼuic to i cʌñonla. ¿Bajcheʼ yubil mi caj la cubin? Tiʼ sujm, wen chʼijiyem mi caj la cubin come ti lac pejtelel mi lac mulan chaʼan mi laj cʌjñel. Pero mach cojach la com chaʼan miʼ ñaʼtʌntel majquiyonla, la com mi laj qʼuejlel ti ñuc chaʼan bajcheʼ yilalonla yicʼot chaʼan chuqui tac melbil lac chaʼan (Nm. 11:16; Job 31:6).

2, 3. ¿Chuqui miʼ mejlel ti ujtel cheʼ la com qʼuejlel ti ñuc? (Qʼuele jiñi dibujo).

2 Cheʼ bajcheʼ miʼ yujtel yicʼot jiñi yan tac bʌ chuqui la com, mi mach tsajaloñicla, mach cheʼix mi caj laj qʼuejlel cheʼ bajcheʼ la com. Cheʼ jaʼel, jiñi i pañimil (mulawil) Satanás miʼ mejlel i yʌqʼueñonla lac mulan chaʼan mi laj qʼuejlel ti ñuc o mi lac wen cʌjñel. Mi cheʼ mi la cujtel jiñi, maʼañic mi la cʌqʼuen i ñuclel yicʼot i chʼujutesʌntel cheʼ bajcheʼ yom Jehová, jiñi lac Tat am bʌ ti panchan (Ap. 4:11).

3 Cheʼ tiʼ yorajlel Jesús, jiñi ñaxam bʌ miʼ yʌcʼob i bʌ tiʼ ñopbalʌl yomob chaʼan miʼ qʼuejlelob ti ñuc. Tiʼ sube jiñi xcʌntʼañob i chaʼan: «Chʌcʌ qʼuele laʼ bʌ chaʼañ xtsʼijbayajob muʼ bʌ i mulañob i lʌpob pʌl bʌ i bujc, miʼ mulañob i yʌqʼuentelob cortesía baʼañ choñoñibʌl tac, miʼ mulañob jini ñaxan bʌ buchlibʌl ti sinagoga tac, yicʼot ñaxan bʌ buchlibʌl ti qʼuiñijel». I tsiʼ chaʼ alʌ: «Ñumen mi caj i yʌqʼuentelob i tojob i mul» (Lc. 20:46, 47, Jiñi tsijiʼ bʌ wen tʼañ chaʼañ estudio). Pero Jesús tsiʼ qʼuele ti ñuc juntiquil mebaʼ xʼixic maʼañic bʌ tiʼ sʌcla i ñuclel cheʼ bʌ tsiʼ yʌcʼʌ i taqʼuin (Lc. 21:1-4). Cheʼ bajcheʼ jiñi, Jesús tsiʼ pʌsʌ bajcheʼ miʼ qʼuel Jehová cheʼ bʌ an majqui yom i taj i ñuclel. Ili temaj mi caj i coltañonla laj qʼuel bajcheʼ yilal miʼ qʼuel Jehová cheʼ mi lac chʼʌjmel ti ñuc.

MI LAJ CɅJÑEL YICʼOT MI LAJ QʼUEJLEL TI ÑUC TI JEHOVÁ

4. ¿Majqui a wom miʼ cʌñet yicʼot miʼ qʼuelet ti ñuc, i chucoch?

4 ¿Majqui tiʼ tojlel yom mi lac chaʼlen wersa chaʼan miʼ cʌñonla yicʼot miʼ qʼuelonla ti ñuc? Mach jiñic ti chuqui miʼ yʌcʼ ili pañimil tiʼ chaʼan bʌ qʼueljun, choñoñelʌl tac yicʼot jiñi ñusaqʼuin tac. Jiñʌch tsaʼ bʌ i yʌlʌ Pablo yicʼot ili tʼan tac: «Wʌle mi laʼ cʌn Dios, pero ñumen miʼ cʌñetla. ¿Chucoch woli laʼ chaʼ mulan i cʌntesʌbal lac ñojteʼel mach bʌ anic i pʼʌtʌlel chaʼan miʼ coltañetla? ¿Laʼ wom ba laʼ chaʼ chujquel ti toʼol eʼtel?» (Gá. 4:9). Jumpʼejlʌch wen ñuc bʌ lac majtan. Jiñi Yumʌl bʌ ti panchan yicʼot pañimil miʼ mejlel i cʌñonla. Jehová yujil majquiyonla, miʼ cʼuxbiñonla i yom chaʼan mi lac sujtel tiʼ yamigo. Jehová tsiʼ meleyonla (pʌtʌyonla) chaʼan mi lac sujtel tiʼ yamigo (Ec. 12:13, 14).

5. ¿Chuqui miʼ mejlel lac mel chaʼan Jehová miʼ cʌñonla bajcheʼ i yamigo?

5 Cheʼʌch tsaʼ ujti tiʼ tojlel Moisés. Cheʼ bʌ tsiʼ cʼajtibe Jehová chaʼan miʼ coltan i ñumen cʌmben i bijlel, Jehová tsiʼ jacʼʌ: «Mi caj c mel jaʼel ili tsaʼ bʌ a subeyon, come tsaʼix c pʌsbeyet i yutslel c pusicʼal. Mij cʌñet ti a cʼabaʼ» (Éx. 33:12-17). Joñonla jaʼel mi lac taj cabʌl bendición cheʼ bʌ Jehová miʼ cʌñonla. Pero ¿chuqui miʼ mejlel lac mel (chaʼlen) chaʼan miʼ qʼuelonla tiʼ yamigo? Yom mi laj cʼuxbin yicʼot mi la cʌqʼuen laj cuxtʌlel (pejcan 1 Corintios 8:3).

6, 7. ¿Chuqui miʼ mejlel i yʌqʼueñonla lac sʌt bajcheʼ añonla la quicʼot Jehová?

6 Yom mi laj cʌntan bajcheʼ añonla la quicʼot jiñi lac Tat am bʌ ti panchan. Cheʼ bajcheʼ Pablo tiʼ tsʼijbubeyob jiñi xñoptʼañob yaʼ ti Galacia, joñonla jaʼel mach yomic mi lac «chaʼ mulan i cʌntesʌbal lac ñojteʼel mach bʌ anic i pʼʌtʌlel» (Gá. 4:9). Jiñi xñoptʼañob tsaʼ cʼotiyob ti cʌjñel ti Dios. Pero Pablo tsiʼ yʌlʌ jaʼel chaʼan woli (choncol) i chaʼ sujtel i qʼuelob jiñi mach bʌ añic i cʼʌjñibal. Ti yambʌ tʼan tac, woli (yʌquel) i subeñob: «Cheʼ wen tajbilix laʼ chaʼan laʼ colel, ¿chucoch woli laʼ chaʼ mulan jiñi mach bʌ añic i cʼʌjñibal yicʼot lolom jach bʌ tsaʼix bʌ laʼ cʌyʌ?».

7 ¿Muʼ ba lac mejlel ti ujtel jaʼel bajcheʼ iliyi? Mucʼʌch. Cheʼ bʌ tsaʼ laj cʌñʌ Jehová, tajol tsaʼ laj cʌyʌ tac lac mel jiñi muʼ bʌ i mejlel i yʌqʼueñonla lac ñuclel ti ili i pañimil Satanás, cheʼ bajcheʼ tsiʼ mele Pablo (pejcan Filipenses 3:7, 8). Tajol maʼañix tsaʼ lac jacʼʌ ochel ti universidad, maʼañic tsaʼ lac jacʼʌ laj cʼʌjquesʌntel ti la queʼtel (troñel) o chaʼan mi lac taj cabʌl taqʼuin tiʼ chaʼan bʌ choñoñelʌl tac. Mi la cujil chaʼan bʌ jiñi música o alas, tajol tsaʼ mejli lac taj cabʌl taqʼuin o mi lac wen cʌjñel. Pero tsaʼ laj cʌyʌ tiʼ pejtelel jiñi (He. 11:24-27). ¿Muʼ ba lac chaʼ ñaʼtan chaʼan mach weñic jiñi tsaʼ bʌ lac yajca lac mel? Mach weñic mi lac ñaʼtan bajcheʼ jiñi. Tajol mi caj lac «chaʼ mulan i cʌntesʌbal lac ñojteʼel mach bʌ anic i pʼʌtʌlel». *

CHAʼLEN WERSA CHAʼAN UTSʼAT MIʼ QʼUELET DIOS

8. ¿Chuqui mi caj i coltañonla lac mulan chaʼan Jehová miʼ cʌñonla yicʼot miʼ qʼuelonla ti ñuc?

8 ¿Chuqui mi caj i coltañonla lac mulan chaʼan miʼ cʌñonla yicʼot miʼ qʼuelonla ti ñuc Jehová, i mach jiñic ili pañimil? An chaʼchajp ñuc bʌ i cʼʌjñibal yom bʌ mi laj cʼajtesan. Ñaxam bʌ, chaʼan Jehová tiʼ pejtelel ora miʼ qʼuel ti ñuc jiñi xucʼul bʌ xñoptʼañob (pejcan Hebreos 6:10; 11:6). Jehová miʼ qʼuel ti ñuc pejtelel jiñi xñoptʼañob i chaʼan, mach utsʼatic miʼ qʼuel cheʼ maʼañic miʼ qʼuejlelob ti ñuc. Tiʼ pejtelel ora «miʼ cʌn i chaʼañoʼ bʌ» (2 Ti. 2:19). Jehová «miʼ cʌntan jini tojoʼ bʌ tiʼ bijlel» i yujil bajcheʼ miʼ locʼob ti wocol tiʼ caj i ñopoñelob (Sal. 1:6; 2 P. 2:9).

9. ¿Bajcheʼ an i pʌsʌ Jehová chaʼan mucʼʌch i qʼuel ti ñuc i tejclum? Alʌ jumpʼejl ejemplo.

9 Jehová an i pʌsbe jiñi i wiñicob chaʼan mucʼʌch i wen qʼuelob ti ñuc (2 Cr. 20:20, 29). Laʼ lac ñaʼtan cheʼ bʌ Jehová tsiʼ colta jiñi israelob ti jiñi chʌchʌc bʌ mar cheʼ woliʼ putsʼtañob jiñi i soldadojob faraón (Éx. 14:21-30; Sal. 106:9-11). Jiñi wen ñuc bajcheʼ tsaʼ ujti, jin chaʼan jiñi wiñicob xʼixicob (quixtañujob) tsaʼto bej caji i yʌlob anquese ñumeñix 40 jab (Jos. 2:9-11). Miʼ wen aqʼueñonla lac tijicñʌyel cheʼ mi laj cʼajtesan bajcheʼ tsiʼ pʌsʌ i cʼuxbiya yicʼot i pʼʌtʌlel Jehová ti wajali, ñumento ili ora cheʼ mach jalix mi caj i contrajiñonla jiñi Gog (Ez. 38:8-12). Wen tijicña mi caj la cubin lac bʌ ti jiñi bʌ ora come tsaʼ lac chaʼle wersa chaʼan Dios miʼ cʌñonla yicʼot miʼ qʼuelonla ti ñuc, i mach jiñic ili pañimil.

10. ¿Baqui bʌ jiñi i chaʼchajplel yom bʌ mi laj cʼajtesan?

10 Jiñi i chaʼpʼejlel yom bʌ mi laj cʼajtesan jiñʌch chaʼan Jehová miʼ mejlel i pʌsbeñonla chaʼan mucʼʌch i qʼuelonla ti ñuc cheʼ bajcheʼ mach pijtʌbilic lac chaʼan. Maʼañic mi caj i yʌqʼuen i majtan jiñi muʼ bʌ i melob chuqui wen chaʼan jach miʼ qʼuejlelob ti ñuc. ¿Chucoch? Come Jesús tsiʼ yʌlʌ chaʼan jiñi i majtañob jiñʌch cheʼ miʼ tajob i ñuclel tiʼ tojlel wiñicob (pejcan Mateo 6:1-5). ¿Ixcu jiñi maʼañic bʌ miʼ qʼuejlelob ti ñuc chaʼan chuqui wem bʌ miʼ melob? Jehová, muʼ bʌ i qʼuel ti mucul, wolʌch i qʼuel chuqui miʼ melob i mucʼʌch i yʌqʼueñob i majtan, an i tajol mach pijtʌbilic i chaʼañob bajcheʼ miʼ yujtel. Laʼ laj qʼuel ejemplo tac.

JUNTIQUIL XCHʼOC TSAʼ AQʼUENTI I ÑUCLEL

11. ¿Bajcheʼ tsaʼ aqʼuenti i ñuclel María ti Jehová?

11 Cheʼ tsaʼ cʼoti i yorajlel chaʼan miʼ tilel i Yalobil ila ti Pañimil, Jehová tsiʼ yajca juntiquil xchʼoc i cʼabaʼ María chaʼan miʼ yʌcʼ ti pañimil. María chumul ti Nazaret, jumpʼejl tejclum mach bʌ wen ñuquic i cʼʌjñibal, i wen ñajt an ti Jerusalén yicʼot jiñi i Templo (pejcan Lucas 1:26-33). ¿Chucoch Jehová tsiʼ yajca María? Jiñi ángel Gabriel tiʼ sube: «Utsʼat woliʼ qʼuelet Dios». Ti wiʼil, cheʼ bʌ María tsiʼ chaʼle tʼan yicʼot i piʼʌl i cʼabaʼ Elisabet, tsiʼ pʌsʌ chaʼan juntiquilʌch xʼixic wen chʼejl bʌ tiʼ chaʼan bʌ Dios (Lc. 1:46-55). Jehová tsaʼʌch i wen qʼuele María, i chaʼan jiñi i xucʼtʌlel, tsiʼ yʌqʼue ili wen ñuc bʌ eʼtel mach bʌ pijtʌbilic i chaʼan.

12, 13. ¿Bajcheʼ tsaʼ aqʼuenti i ñuclel Jesús cheʼ tsaʼ chʼocʼa yicʼot cheʼ ñumeñix 40 qʼuin?

12 Cheʼ bʌ Jesús tsaʼix i yila pañimil (chʼocʼa), Jehová maʼañic tiʼ sube jiñi ñucoʼ bʌ i yeʼtel o jiñi yumʌlob yaʼ ti Jerusalén yicʼot Belén chaʼan tsaʼix i yila pañimil. Jehová tsiʼ mele mach bʌ pijtʌbilic: Tsiʼ cʼʌñʌ i yángelob chaʼan miʼ subeñob jiñi xcʌnta tiñʌmeʼob woli bʌ i cʌntañob i tiñʌmeʼ ti jamil yaʼ ti Belén chaʼan Jesús tsaʼix i yila pañimil (Lc. 2:8-14). Jiñi xcʌnta tiñʌmeʼob tsaʼ majliyob i qʼuel (Lc. 2:15-17). Tiʼ sujm, José yicʼot María tsiʼ mulayob bajcheʼ tsaʼ aqʼuenti i ñuclel Jesús. Jehová wen yʌñʌlʌch chuqui miʼ mel cheʼ bajcheʼ jiñi Diablo. Cheʼ bʌ jiñi Diablo tsiʼ choco majlel jiñi muʼ bʌ i pejcañob ecʼ tac chaʼan miʼ julaʼtañob Jesús yicʼot i tatob, tsaʼ pam pujqui ti Jerusalén jiñi tʼan chaʼan tsaʼix i yila pañimil (chʼocʼa) Jesús i tsiʼ yʌcʼʌ ti tejchel wocol (Mt. 2:3). Tiʼ caj iliyi, yonlel alʌlob tsaʼ toʼol tsʌnsʌntiyob (Mt. 2:16).

13 Cheʼ ñumeñix 40 qʼuin i chʼocʼa Jesús, María yom miʼ yʌqʼuen i majtan Jehová yaʼ ti templo am bʌ ti Jerusalén, am bʌ lʌcʼʌ bolompʼejl kilómetro i ñajtlel yaʼ ti Belén (Lc. 2:22-24). Cheʼ bʌ María, José yicʼot Jesús woliyob ti xʌmbal majlel, tajol María tsiʼ cʼajtibe i bʌ mi jiñi motomaj an bajcheʼ mi caj i yʌqʼuen i ñuclel Jesús chaʼan jiñi muʼ bʌ caj i mel ti talto bʌ qʼuin. Tiʼ sujm tsaʼʌch aqʼuenti i ñuclel, pero mach cheʼic bajcheʼ María woliʼ lon pijtan. Jehová tsiʼ cʼʌñʌ juntiquil wiñic «toj bʌ i pusicʼal, muʼ bʌ i chʼujutesan Dios» i cʼabaʼ Simeón yicʼot juntiquil mebaʼ xʼixic xʼaltʼan bʌ i cʼabaʼ Ana am bʌ 84 i jabilel chaʼan miʼ tsictesan chaʼan Jesús jiñʌch jiñi Cristo, jiñi Mesías tsaʼix bʌ wʌn ajli (Lc. 2:25-38).

14. ¿Chuqui ti bendición tsiʼ yʌqʼue María jiñi Jehová?

14 ¿Tsaʼ ba i yʌqʼue i ñuclel María jiñi Jehová chaʼan tsiʼ cʌntʌbe yicʼot tsiʼ cosʌbe i yalobil? Tsaʼʌch. Jiñi tsaʼ bʌ i mele yicʼot i tʼan tac tsaʼ tsʼijbunti cʌytʌl ti Biblia. Cheʼ bajcheʼ mi laj qʼuel, María maʼañic tsaʼ ajñi yicʼot Jesús ti jiñi uxpʼejl jab yicʼot ojlil ti subtʼan. Tajol tsaʼ cʌyle ti Nazaret come mebaʼix. Jin chaʼan, cabʌl chuqui utsʼatax bʌ tiʼ sʌtʌ tsaʼʌch bʌ i ñusayob jiñi yambʌlob. Pero cheʼ bʌ Jesús tsaʼ chʌmi (sajti) tsaʼʌch ajñi yicʼot (Jn. 19:26). Cheʼ jaʼel, yaʼan yicʼot jiñi xcʌntʼañob yaʼ ti Jerusalén cheʼ lʌcʼʌlix jiñi Pentecostés ti jabil 33, cheʼ bʌ tsaʼ aqʼuentiyob jiñi chʼujul bʌ espíritu (Hch. 1:13, 14). Tajol bombilʌch ti espíritu jaʼel bajcheʼ jiñi yambʌlob. Mi cheʼʌchi, tsaʼ yajcʌnti jaʼel chaʼan miʼ yajñel ti panchan yicʼot Jesús tiʼ pejtelel ora. ¡Wen utsʼatax bajcheʼ tsaʼ aqʼuenti i ñuclel chaʼan jiñi xucʼul bʌ i yeʼtel tsiʼ mele!

JEHOVÁ TSIʼ PɅSɅ CHAʼAN MIʼ QʼUEL TI UTSʼAT I YALOBIL

15. Cheʼ bʌ Jesús wʌʼan ti pañimil, ¿bajcheʼ tsiʼ yʌqʼue Jehová i ñuclel?

15 Jesús maʼañic tiʼ sʌcla i ñuclel tiʼ tojlel jiñi ñucoʼ bʌ i yeʼtel ti ñopbalʌl tac o jiñi yumʌlob. Jiñi tsaʼ bʌ i yʌqʼue i ñuclel jiñʌch Jehová, jiñi i tat, uxyajl tsiʼ pejca cʼʌlʌl yaʼ ti panchan i tsiʼ pʼʌtʼesa jiñi i Yalobil. Cheʼ bʌ tsaʼ ujti i chʼʌmjaʼ yaʼ ti Jordán jaʼ, Jehová tiʼ sube: «Jiñʌch Calobil muʼ bʌ j cʼuxbin. Wen utsʼat mij qʼuel» (Mt. 3:17). Cheʼ bajcheʼ mi laj qʼuel, cheʼ bʌ Jesús tsaʼ subenti ili tʼan, cojach Juan jiñi xʼacʼ Chʼʌmjaʼ tsiʼ yubi jaʼel. Cheʼ bʌ lʌcʼʌ jumpʼejl to jab yom chaʼan Jesús miʼ chʌmel, uxtiquil xcʌntʼañob i chaʼan tsiʼ yubiyob cheʼ bʌ Dios tsiʼ yʌlʌ: «Jiñʌch Calobil muʼ bʌ j cʼuxbin. Tijicña c pusicʼal mij qʼuel. Ubinla i tʼan» (Mt. 17:5). I ti wiʼil, cheʼ bʌ chaʼpʼejl uxpʼejl jax qʼuin yom chaʼan miʼ chʌmel, Jehová tsiʼ chaʼ pejca yaʼ ti panchan jiñi i Yalobil (Jn. 12:28).

¿Chuqui mi laj cʌn chaʼan bajcheʼ Jehová tsiʼ yʌqʼue i ñuclel jiñi i Yalobil? (Qʼuele jiñi párrafo 15 cʼʌlʌl ti 17).

16, 17. ¿Bajcheʼ tsiʼ yʌqʼue Jehová i ñuclel Jesús mach bʌ pijtʌbilic i chaʼan?

16 Jesús yujil chaʼan quisintic jax bajcheʼ mi caj i chʌmel, come mi cajel i toʼol jopʼbeñob i mul. Pero tsiʼ cʼajti ti oración chaʼan miʼ mejlel chuqui yom Dios, mach jiñic chuqui bajñel yom (Mt. 26:39, 42). «Tsiʼ yʌcʼʌ i bʌ ti quisin cheʼ bʌ tsaʼ chʌmi», i maʼañic tiʼ sʌcla i ñuclel ila ti pañimil, cojach tiʼ tojlel i Tat (He. 12:2). ¿Bajcheʼ tsiʼ pʌsʌ Jehová chaʼan tsaʼʌch i qʼuele ti utsʼat?

17 Cheʼ bʌ Jesús wʌʼto an ila ti Pañimil, tsiʼ yʌlʌ chaʼan yom i chaʼ taj jiñi i ñuclel am bʌ i chaʼan ti ñaxan yicʼot i Tat yaʼ ti panchan (Jn. 17:5). Maʼañic chuqui miʼ yʌcʼ ti ñaʼtʌntel chaʼan an chuqui yambʌ woli pijtan o chaʼan miʼ ‹ñumen aqʼuentel i yeʼtel›. Pero ¿chuqui tsiʼ mele Jehová? Tsiʼ yʌqʼue i ñuclel mach bʌ pijtʌbilic i chaʼan. Tsiʼ chaʼ chʼojyesa i tsiʼ yʌqʼue «cabʌl i ñuclel». Cheʼ jaʼel, an chuqui tsiʼ yʌqʼue maʼañic bʌ majqui an i chaʼan ti jimbʌ ora: I cuxtʌlel bajcheʼ espíritu mach añic miʼ mejlel ti chʌmel (Fil. 2:9; 1 Ti. 6:16). * ¡Wen utsʼatax i ñuclel tsiʼ taja chaʼan i xucʼtʌlel!

18. ¿Chuqui mi caj i coltañonla chaʼan maʼañic mi lac sʌclan lac ñuclel ti ili pañimil?

18 ¿Chuqui mi caj i coltañonla chaʼan maʼañic mi lac sʌclan lac ñuclel ti ili pañimil? Yom mi laj cʼajtesan chaʼan Jehová tiʼ pejtelel ora miʼ qʼuel ti ñuc jiñi xucʼul bʌ xñoptʼañob i chaʼan i mach pijtʌbilic i chaʼañob bajcheʼ miʼ yʌqʼuentelob i chobejtʌbal. Mach la cujilic bajcheʼ mi caj i yʌqʼueñonla lac chobejtʌbal ti talto bʌ qʼuin. Pero ili ora, cheʼ wolito lac ñusan wocol tac ti ili jontol bʌ pañimil, laʼ laj cʼajtesan chaʼan ili pañimil yicʼot jiñi i ñuclel an jach i jilibal (1 Jn. 2:17). Jehová, jiñi wen uts bʌ lac Tat, mach jontolic i maʼañic miʼ ñajʌyel i chaʼan pejtelel chuqui mi lac mel yicʼot jiñi laj cʼuxbiya muʼ bʌ lac pʌs chaʼan i cʼabaʼ (He. 6:10). Tiʼ sujm, Jehová mi caj i yʌqʼueñonla lac chobejtʌbal, tajol mi jiñicto ili ora mi lac ñaʼtan bajcheʼ mi caj i mel.

^ parr. 7 Ti yambʌ Biblia tac, jiñi tʼan «mach bʌ anic i pʼʌtʌlel» miʼ chaʼlentel ti traducir bajcheʼ «lolom jach bʌ», «maʼañic bʌ i cʼʌjñibal» yicʼot «maʼañic bʌ i sujmlel».

^ parr. 17 Yaʼ ti Tsʼijbujel Hebreo maʼañic baqui miʼ yʌjlel chaʼan jiñi cuxtʌlel mach bʌ añic miʼ mejlel ti chʌmel. Jin chaʼan, Jesús jiñʌch tsaʼ bʌ ñaxan aqʼuenti iliyi.