1. Lishungu muka litwakala nalyo tuvavoshe, cho linambatethelela na vika?

MULITHZIVA vati nga munu imuthzivuka na kuthingimika evala lithzina lyeni nambe endeka ngwendi kamithzivuka? Mulithziva manene kuthzeya. Mwafwa vika? Mwafwa tuvavoshe twathemuka na chifwa cha kushaka kututhzivuka. Nameme twashaka ngwetu vanu vatuthzivuke, oloni twashaka lalo vatuthzivuke mwamuvwa na kuthzivuka vyuma vitunafwitangana.—Kula 11:16; Yombi 31:6.

2, 3. Vika vyatha kutulingitha tukale na viyongola vya kuhenga vya kushaka kututhzivuka? (Kengeni chikupulo ha liputa 7)

² Kujeneka kulumbunuka kwatha kutulingitha tukale na lishungu lya kutuvakanetha ha kushaka kututhzivuka ngwe mwa mashungu oshe atwakala nawo. Kwatha lalo kutulingitha tukale na viyongola vya kuhenga vya kushaka kututhzivuka. Kaye ka Satana kali na kushongangeya vanu vashake manene kuthsimana na kuvonowetha kuthingimika nambe kulemetha Tate yetu wa mwilu Yehova Njambi, uje itunapande kuthingimika manene.—Kujo 4:11.

 ³ Mu matangwa a Yesu, vantwama vamo va vulombelo vakele na viyongola vya kuhenga ha kushaka kuvathzivuka. Yesu wanangwile vaka-kumukavangeya ngwendi: “Nyanyameni kuli valongethi va majwi a Lishiko, vaje vathzema kwenda na vikoveyo vyavo vya vilaja na kuvakandelela na kathingimiko mu mitambela ya kulandethela na kwangula vitumbamo vyavivwa mu ma sinangonge na myela ya vanu va vulemu ku viwano.” Wendekele lalo ngwendi: “Cho kunyanyametha kwavo kukapwa kwakama manene.” (Luka 20:46, 47) Oloni Yesu washangathzalele fwile wa kahutu uje walambwile tuvimbongo twatundondo tuje kuvanangukile vanu. (Luka 21:1-4) Vithinganyeka vya Yesu ha kathingimiko vyalithethzele manene nevi vya vanu vavangi. Echi chilongetha chitukwatha tukale na viyongola vije vyashaka Yehova Njambi ha kushaka kututhzivuka.

4. Iya wakama manene imushaka ngweni amithzivuke, cho mwafwa vika?

⁴ Viyongola muka vyavivwa vitunapande kukala navyo vya kushaka kututhzivuka? Kethi kushaka kututhzivuka omwo ya kulilongetha manene nambe mu mingotho nambe mu vyuma vya kweha vya muno mu kaye. Oloni tushaka kututhzivuka mu chifwa chendekele Paulu ngwendi: “Oloni ololo munathzivuka Njambi, nambe njendeka ngwange, ololo Njambi namithzivuka, vatijo lalo mushaka kwiluka kunima kuli mindthzindthzime ya ngocho ya kuthzeya? Omwo vikajo mushaka kupwa vindungo vavo lalo thimbu yoshe?” (Ngala 4:9) ‘Kututhzivuka kuli Njambi,’ uje wapwa Muka-kuyula wa Hakamwa wa mwilu na hathi kunapu kuvethzika kwakama manene. Njambi washaka ngwendi tulikute nendi vuthamba vwa kukanyama. Muka-kulilongetha umo wendekele ngwendi: “Tupwa tu vanu vendi vaje vathzema.” Omwo Yehova atuthzivuka kupwa vavuthamba vendi, cho tuvwahelela manene kuthzivuka vituli na kuyoyela.—Kwambu 12:13, 14.

5. Tunapande kulinga vika mangana Njambi atuthzivuke?

⁵ Mosesa nendi wavethzikile kumuthzivuka kuli Njambi. Mosesa mwalombele kuthzivithitha vingila vya Yehova, Yehova wamukumbulwile ngwendi: “Njikalinga ngwe omwo yove unanjilombo, omwo njikuthzivuka mwamuvwa, cho muli yove njili na kuvwahelela.” (Kutu 33:12-17) Netu tuvethzika manene nga Njambi atuthzivuka mwamuvwa. Oloni tunapande kulinga vika mangana Yehova atuthzivuke? Nga tulikundika kuli Njambi na kumuthzema mu kuyoya kwetu kwoshe.—Tandeni 1 Kolinte 8:3.

6, 7. Vika vyatha kuthzeyetha vuthamba vwetu na Yehova?

⁶ Ngechi, tunapande kukanyametha vuthamba vwetu na Tate yetu wa mwilu. Ngwe mwa vaka-Ngalatiya vaje vathonekelele Paulu, netu tunapande kujenjuka kupangela vyuma vya ‘ngocho vya kuthzeya’ vya muno mu kaye kwambatethelela na kushaka kuthsimana. (Ngala 4:9b) Vaka-Kilisitu va mu chita cha myaka cha kulivanga vetele ha theteko ya kuvathzivuka kuli Njambi. Nameme ngocho Paulu wendekele ngwendi vaje vandolome va kulifwa, vakele na “kwiluka kunima” ku vyuma vyangocho. Aha Paulu walumbunwine ngwendi: “Munima ya kulifwita kwoshe kumunalingi, vatijo lalo mushaka kwiluka ku vyuma vya ngocho vya kujeneka theho vije vimwathethzele kunima?”

⁷ Kuma netu twatha kukovela omu mu chetheko ndi? Eyo. Mutwathzivukile Yehova lwa  kulivanga, twalingile ngwe mwalingile Paulu uje wavyanene kathingimiko ka muno mu kaye. (Tandeni Filipu 3:7, 8.) Hamo twavyanene kuya ku masikola akama nambe kuvyana kutujundula ha vipangi nambe kukala na mingotho yakama ya vimbongo vyavingi manene ya muno mu kaye. Hamo chashu chetu cha kwimba nambe vutongwe vwetu mu vweho vinethi kututhsimanetha nambe kutufukitha manene, oloni twavivyanene. (Heve 11:24-27) Kutwapandele kuthinganyeka ngwetu vyuma vitunathethzele vyavivwa manene. Viyongola vya chifwa ocho vinatha kutulingitha tushangumuke kushakethzeka vyuma vije vitwamwene ngwetu vya ‘ngocho vya kuthzeya’ vya muno mu kaye.

8. Vika vitukwatha kukanyametha vuthamba vwetu na Yehova mangana atuthzivuke?

⁸ Tunapande kulinga vika mangana tukanyamethe vuthamba vwetu na Yehova, ngechi atuthzivuke na kujeneka kushaka luthsimo mu kaye? Tunapande kwanuka vithimpi vino vivali vya theho. Cha kulivanga, Yehova akathzivuka vaje vatwalelelaho kumupangela mu kulongwa. (Tandeni Vahevelu 6:10; 11:6) Njambi akakandelela manene ku vangamba vendi voshe, cho kethi ‘kwivala’ vaje vanapu va kulongwa kuli ikeye. Thimbu yoshe Yehova “athzivuka vaje vanapu vendi.” (2 Tima 2:19) Njambi “athzivuka ngila ya vaka-vuthunga,” cho lalo athzivuka mwa kuvatundithila mu vyetheko.—Myatho 1:6; 2 Petu. 2:9.

9. Endekeni myanja ije imwetha ngwavo Yehova athzivuka vanu vendi.

⁹ Kuthañulu, Yehova wathzivukile vanu vendi mu ngila ya kulitila. (2 Mithzi 20:20, 29) Chakumwenako, Yehova wovwele vanu vendi ha Kalunga-ndonga wa Kuvenga omwo maswalale va ndthzili va Falao vakele na kuvakava. (Kutu 14:21-30; Myatho 106:9-11) Echi kwovola chapwile chakama manene mwafwa nameme munima ya myaka 40, vanu vakele na kuchanuka. (Yosh 2:9-11) Netu omwo twavandamena kukatulwitha kuli Ngonge wa Mangonge, twakanyama mwafwa twakulahela ngwetu Yehova watuthzema, cho wakala na ndthzili, ngechi akatwamena. (Ezeki 38:8-12) Ha thimbu oyo, tukavwahelela manene mwafwa twalyangwilile kututhzivuka kuli Njambi kethi kuli vaka-kaye embwe.

10. Tunapande kwanuka ngwetu Yehova atuvethzikitha mu vingila muka?

¹⁰ Tunapande kwanuka lalo chuma cha theho cha mu chivali echi: Yehova akavethzikitha vangamba vendi mu vingila vije kuvavandamenene. Vanu vaje vapangela kuvamona ku vanu, kuvakawana vivethzikitho kuli Yehova. Mwafwa vika? Mwafwa vanatambula laja fweto yavo mu kushula ku vanu (Tandeni Mateo 6:1-5.) Oloni Yesu wendekele ngwendi Ishe ‘akamono vaje valinga mu vushweke’ vyuma vyavivwa kujeneka kulimwetha ku vanu. Akamono vilinga vyavo, cho akavethzikitha munu na munu. Mu vithimbu vimo, Yehova akatuvethzikitha mu kujeneka kuvandamena. Tuchimoneni ha myanja imo.

11. Yehova wamwethele vati ngwendi wathzivukile Maliya?

¹¹ Muyetele thimbu ya Muna Njambi ya kuthemukila hano hathi, Yehova wangwile Maliya mumbanda wa kulikehetha uje kanda alilale na munalume mangana apwe vaina ya kakeke wa kulitila. Maliya wakele mu nganda yaindondo ya Nazaleta ije yakele kulako na tembele ya mu Yelusalema. (Tandeni Luka 1:26-33.) Mwafwa vika Njambi wavethzikithile  Maliya mu ngila ya kulitila? Kangelo Ngambiliyele walekele Maliya ngwendi: “Omwo unawana kutetela kuli Njambi.” Maliya washolwele kukola kwendi ku sipilitu omwo walekele kavushoko kendi Elizaveta. (Luka 1:46-55) Yehova wamwene kulongwa kwa Maliya, ngechi wamuvethzikithile mu ngila ije kavandamenene.

12, 13. Yesu vamuthingimikile vati ha kuthemuka kwendi, nomwo vamutwalele ku tembele munima ya matangwa 40?

¹² Maliya mwapapele Yesu, Yehova kanene kathingimiko kuli vakulunu na vimyene va mu Yelusalema na mu Mbetelehema vathzivuke vyuma vyalingiwile. Tungelo valisholwele ku tunyungi vaje vakele na kunyunga vimanga vavo mu chana. (Luka 2:8-14) Vaje tunyungi vaile na kukamona mbututu. (Luka 2:15-17) Maliya na Yosefa vakathamene kumona kathingimiko kavanene Yesu. Tuchithimutwiyeni mwakalingilamo vyuma Yehova nomu mwakalingilamo vyuma Liyavolo. Satana mwatumine vaka-kutahetha vingongonothi kukamona Yesu na vithemi vendi, vanu voshe mu Yelusalema valishoshomwenene manene muvathzivile kuthemuka kwa Yesu. (Mateo 2:3) Kuthzivuka kuthemuka kwa Yesu kwalingithile vana vavangi vavathsiye.—Mateo 2:16.

¹³ Munima ya matangwa 40 kutunda ha kuthemuka kwa Yesu, Maliya wendele vungendthzi vwa makilomita 9 kutunda mu Mbetelehema na kuya ku tembele mu Yelusalema mangana akane ñombelo kuli Yehova. (Luka 2:22-24) Maliya na Yosefa muvakele mu vungendthzi vwavo na Yesu hamo vakele na kuthinganyeka ngwavo kapilisitu uje wakele ku tembele akendeka ha vipangi vya kulitila vya Yesu vya kulutwe. Yesu vamuthingimikile mu ngila ije kathinganyekele Maliya. Oloni Yehova walikwathethele Simyoni uje wapwile “muka-vuthunga na muka-kukomoka Njambi” na fwile umo wa kapolofweto wa lithzina lya Ana wa myaka 84 mu kwendeka ngwavo Yesu wapwile Mesiya nambe Kilisitu ivakulahethele.—Luka 2:25-38.

14. Yehova wavethzikithile vati Maliya?

¹⁴ Kuma Yehova wathingimikile Maliya mwafwa ya kulela mwamuvwa Muna Njambi ndi? Eyo. Mwafwa Njambi watavethele vathoneke vilinga na majwi a Maliya mu Mbimbiliya. Hamo Maliya kathele kwenda na Yesu mu chipangi chendi cha kwambulula chije chalingile ha myaka itatu na hafu. Maliya hamo wakele lika mu Nazaleta mwafwa ya kupwa fwile. Nameme kathele kwenda na Yesu ha vithimbu vyavingi, oloni wakele nendi ha thimbu ya kuthsa kwendi. (Yowa 19:26) Kutundoho, Maliya wakele hamo na vandongethi va Yesu mu Yelusalema ha matangwa a kukokela ku Pentekosita omwo vatambwile sipilitu ya kujela. (Vili 1:13, 14) Hamo nendi vamuvwavethele na vakwavo vaje vakeleko. Nga vamuvwavethele, cho wawanene kuvethzika cha kukakala na Yesu myaka yoshe mwilu. Oku kwapwile kuvethzika kwakama kwatundile mu kulongwa kwendi.

15. Yehova wamwethele vati ngwendi Yesu wamuthzivithile kuvwaha ha thimbu yakele hano hathi?

¹⁵ Yesu kashakele kathingimiko kuli vantwama va vulombelo nambe va vupolitiki va mu thimbu yayoyele. Oloni majwi endekele Yehova kutundilila mwilu ha vithimbu vitatu akushangathzala Yesu, amutakamethele manene. Omwo Yesu watundile mu Ndonga ya Yondau munima ya kumumbwitika, Yehova wendekele ngwendi: “Ou ikeye munange injathzema, njili na kuvwahelela hali ikeye.” (Mateo 3:17) Yowano muka-kumbwitika ikeye lika wathzivile awa majwi. Kutundoho, mwetile lika  mwaka umo tai Yesu kanda athse, tupositolo vatatu vathzivile Yehova endeka hali Yesu ngwendi: “Ou ikeye munange injathzema, njili na kuvwahelela hali ikeye, mutolilileni.” (Mateo 17:5) Lwa mamanethelelo Yesu tai ali hayehi na kuthsa, Yehova wendekele kuli ikeye kutundilila mwilu.—Yowa 12:28.

16, 17. Yehova wavethzikithile vati Yesu mu ngila ya kulitila?

¹⁶ Nameme Yesu wathzivukile ngwendi vakamuthsiya mu ngila yaivi na kumuvangeya ngwavo wapwile muka-kushaula, oloni walombelele ngwendi kulingiwe chithzango cha Yehova, kethi chendi embwe. (Mateo 26:39, 42) ‘Kajukile nambe kuthziva shwamwa omwo ya chiti cha kuyandethela,’ cho kashakele vaka-kaye vamuthingimike, oloni washakele kumuthzivuka kuli Ishe. (Heve 12:2) Yehova wamwethele vati ngwendi wathzivukile mwamuvwa munendi?

¹⁷ Mwakele hano hathi, Yesu wamwethele ngwendi ali na lishungu lya kwiluka mu vumpau vwa mwilu kuli Ishe. (Yowa 17:5) Kukwethi vukaleho vumwetha ngwavo Yesu washakele kumwana vyuma vyavingi manene kuli Njambi. Kashungwiyiye kukamwana chitwamo chakama mwilu. Oloni Yehova walingile vika? Njambi wavethzikithile Yesu mu ngila ya kukomoketha. Wamuthangwile ku vathsi na “kumwaka ha mwela wa ha kamwa” na kumwana kujeneka kuthsa. * (Fili 2:9;1 Tima 6:16) Oku kumwetha ngwavo Yesu wapwile wa kulongwa mu kuyoya kwendi kwoshe.

18. Vika vitukwatha tujenjuke ku kushakethzeka luthsimo lwa muno mu kaye?

¹⁸ Vika vitukwatha tujenjuke kushakethzeka luthsimo lwa muno mu kaye? Anukeni ngweni thimbu yoshe Yehova akamono vipangi vya vangamba vendi va kulongwa, cho akavavethzikitha mu ngila ya kukathametha. Iya athzivuka vivethzikitho vitukalikuwa kulutwe? Mutuli na kulifwita na vyetheko vya muno mu kaye kakavi, twanukeni ngwetu luthsimo lwa muno mu kaye ololo luhwa. (1 Yowa 2:17) Tate yetu wa chithzemo ‘kethi kwonwa ngechi evale vipangi vyetu vituli na kulinga na chithzemo chitunamwetha ku lithzina lyendi.’ (Heve 6:10) Njambi akatuvethzikitha mu ngila ije kutwavandamenene mu thimbu ino.