1. I vyani vino swensi tukalondesya, nupya muli vivyo mwaya na vyani?

UZYE mwemo mukauvwa uli ndi cakuti wino mwamanya nanti wino mwacindika wamwilila izina nanti sile wati ataatala wamulola napo? Ica musango uwo ndi cacitika cikalenga umuntu ukuvwa sana uyi. U mulandu ci? A pa mulandu wakuti swensi kwene tukalondesya yatutemwe. Nomba ukumanyikwa kuno tukalonda kwacila na pa kumanyikwa sile izina, tukalonda yatumanye vino twaya na vino twaomba.—Mpe. 11:16; Yobo 31:6.

2, 3. I cani icingacitika ndi cakuti tukulondesya ukutemwikwa uku yantu? (Lolini cikope ca kutandikilako.)

² Wakwe vino ivintu vyuze vino tukalonda vyaya, ukulondesya ukutemwikwa insita zimwi kutange kuye ningo, nupya kungalenga tonone ucuza witu na Yeova pa mulandu nu kukanamalilika. Kungalenga twalondesya ukucindikwa nu kwamwa amazina yamwi. Insi ii yakwe Satana ikalenga antu yalondesya ukulumbuka nu kupeelwa umucinzi ungalenga yataika amano kuli Tata witu uwa kwi yulu Yeova wino alinzile ukucindikwa nu kupepwa.—Umbw. 4:11.

 ³ Umu nsita ino Yesu wali pano nsi, ya simapepo yataamanyile ningo vino yalinzile ukumanyikwa. Yesu wacelwile alondezi yakwe ukuti: “Cenjelini kuli yakasambilizya ya Masunde, yano atemwa kutandala ni mingila yao itali nu kulamukwa nu mucinzi mu masokoni. Yano atemwa kwikala pa vilimba vya ucindami mu mang’anda ya mapepo na pa vifulo visuma pa vimulo.” Lyene walanzile nu kuti: “Kuvunukwa kwao kulaya kukulu cuze.” (Luka 20:46, 47) Nomba Yesu wene asi vino wali, wataizye mukamfwilwa umupina pa kalupiya sile kanono kano wasumbilemo kano antu yauze yataweni nu kulola. (Luka 21:1-4) Vino Yesu wamanyile pa kumanyikwa vyapusiine sana na vino yauze yamanyile. Icipande cii cimatwazwa ukutwalilila ukumanya vino Yeova akalonda tumanyikwe na vino akaelenganyapo.

4. U kumanyikwa kwa musango ci ukwacindama sana, nupya u mulandu ci?

⁴ Uzye u kumanyikwa ci ukucindame sana kuno mulinzile kulondesya? Mutalinzile ukulondesya kuti antu yamwikako mano wakwe vino antu ya mu nsi ii yakalonda antu yayapeela umucinzi pa mulandu na masambililo, vya uculuzi alino nu mu vyakuizanzya ivyayako ndakai. Lelo mulinzile ukwelenganya pali vino Paulo walondolwile mu mazwi yaa akuti: “Ndakai mwamanya Leza, nga kuluta pali cii, Leza nawe wamumanya. Uzye lyene mungaswilila uli ku kutekwa uzya ni ntambi zya nsi zisi na muzano nupya zikalenga insonyi?” (Gala. 4:9) Ala i syuko ilikulu cuze ‘ukumanyikwa kuli Leza’ Kateeka wa Papelapela! Akalonda ukuti tuye ya cuza yakwe. Umuntu umwi uwasambilila sana pali Baibo wavwanzile ukuti: “Tukatemwikwa sana kuli aliwe.” Ndi Yeova wazumila ukuti sweswe ya cuza yakwe, cikazipa sana pano watuumvile ukuti twamuombela.—Kasa. 12:13, 14.

5. I vyani ivingalenga ukuti tumanyikwe kuli Yeova?

⁵ Vikwene avino cali kuli Mose. Lino wapapatiile Yeova ukuti amwazwe ukumumanya ningo, Yeova wamwaswike ati: “I cisuma pa mulandu wakuti nakumanya ningo nupya nkazangila munuli, namacita wakwe vino wavwanga.” (Kufu. 33:12-17) Naswe kwene Yeova angatupaala sana ndi cakuti watumanya ningo. Nomba, i vyani ivingalenga ukuti tumanyikwe kuli Yeova? U kumutemwa nu kuipeela kuli aliwe.—Welengini 1 Kolinto 8:3.

6, 7. I cani icingalenga tute ukuya ya cuza yakwe Yeova?

⁶ Ukuya kwene, tulinzile ukutwalilila ukuya ya cuza yakwe Tata witu uwa kwi yulu. Wakwe vino cali uku Ina Klistu aku Galatiya yano Paulo walembiile kalata, tutalinzile ‘ukuswilila uku kutekwa uzya ni ntambi zya nsi’ ukwikako nu kulondesya ukutasiwa uku yantu. (Gala. 4:9) Aina Klistu yakutandikilako yalundulwike sana icakuti iyamanyikwa kuli Leza. Nomba Paulo walanzile ukuti aina kwene yayo ‘yaswililanga’ uku vintu vya sile sile. Fwandi Paulo walozizye umukuti: “U mulandu ci uno mungaswilila uku vintu vya sile sile vino mwasya mpiti?”

⁷ Uzye naswe ivya musango uu vingatucitikila ndakai? Ee vingacitika. Lino twamanyile Yeova, limwi twatiile ukucindikwa umu nsi yakwe Satana wakwe vino cali kuli Paulo. (Welengini Filipi 3:7, 8.) Limwi twakanyile ukuya uku masambililo ya papela, nanti limwi twakanyile ukupeelwa imilimo icindame sana apa ncito nanti isyuko lya kukwata sana impiya umu uculuzi wa mu nsi ii. Ukumanya sana ukwimba nanti ivyangalo vyuze limwi nga vyalenzile ukuti  tumanyikwe nu kukwata sana impiya, nomba twatiile vyonsi vivyo. (Ayeb. 11:24-27) Fwandi citanga cizipe ndi twatandika ukwelenganya ukuti ‘twapanyizye masyuko’ lino twakanyile ivintu vii. Imyelenganyizizye ya musango uwo ingatulenga ukutandika ukulondesya ivintu vino twaweni ukuti vingalenga ‘tutekwe uzya ni ntambi zya nsi.’ *

8. I cani cingalenga tutwalilile ukulondesya ukumanyikwa na Yeova?

⁸ Uzye tungacita uli pakuti tutwalilile ukulondesya ukumanyikwa na Yeova ukucila ukumanyikwa na antu amu nsi ii? Tulinzile ukwiusya ivisinka viili ivicindame sana. Ca kutandikilako, Yeova lyonsi akamanya antu akamuombela ni cisinka. (Welengini Ayebulai 6:10; 11:6) Akataizya sana aomvi yakwe yonsi, nupya akalola ukuti u “lufyengo” ukukanaika amano uku yaomvi yakwe acisinka. Yeova lyonsi ‘akamanya antu yakwe.’ (2 Tim. 2:19) Yeova “wasakamala antu akacita vyaololoke” nupya wamanya ivyakucita pakuti akulule antu yakwe ukuyafumya umu ntazi.—Masa. 1:6; 2 Pet. 2:9.

9. Landini pali vimwi vino Yeova wacisile ivyalangilile ukuti watemwa antu yakwe.

⁹ Insita zimwi, Yeova akalanga ukuti watemwa antu yakwe umu nzila iziyiyele. (2 Mila. 20:20, 29) Elenganyini pali vino Yeova wacisile lino wakulwile aomvi yakwe pali Yemba Muyenzu lino Falao ni vita vyakwe yayazinganyanga. (Kufu. 14:21-30; Masa. 106:9-11) Icintu cii cazungwisye sana aingi icakuti antu yonsi aliko pa nsita iya yalandangapo sile na lino papisile imyaka 40. (Yoswa 2:9-11) Ukwelenganya sana pa vintu vya musango uwo kungatukomelezya sana lino tukulolela ukwizalola vino Yeova alalaanga ukutemwa na maka yakwe lino tulazanzwa kuli Gogi wa ku Magogi uwasoowilwe mpiti. (Ezek. 38:8-12) Pa nsita iyo tulaya sana ni nsansa pano ala itumanya ukuti twamanyikwa na Leza ukucila ukumanyikwa na antu amu nsi.

10. I vyani vino tulinzile ukwiusya pali vino Yeova akalenga antu ukumanyikwa?

¹⁰ Tulinzile ukwelenganya na pa cisinka na cuze cakwe ciili icicindame sana: Yeova angalenga tumanyikwe umunzila zino tusikwenekela. Antu akacita ivintu ivisuma pakuti yauze yayalole yatalapokelela icilambu ukufuma kuli Yeova. U mulandu ci? Yakapokelela icilambu cao lino yakacindikwa uku yantu yauze. (Welengini Mateo 6:1-5.) Nomba Yesu walanzile ukuti Isi ‘akalola mu nkama’ pali yayo aasitasiwa uku yantu pa mulandu nu kucitila yauze ivisuma. Akalola vino yakacita nu kuyalambula yonsi cila muntu ukulingana na vino yakacita. Lekini tulole vino tungasambilila ku yantu yamwi.

11. Uzye Yeova walenzile uli Maliya ukumanyikwa?

¹¹ Lino insita yafisile ukuti Yesu avyalwe, Yeova wasoolwile umukazyana nacisungu uwaicefizye sana, Maliya, ukuti aye nyina wa mwana umuiyele. Maliya wikalanga umu musumba usuulwe uwa Nazaleti, uwayelile ukutali sana na Yelusalemu umwali ing’anda yakupepelamo isuma cuze. (Welengini Luka 1:26-33.) U mulandu ci uno yasoolwelile Maliya nu kumupeela isyuko lii? Umungeli Gabiliyeli wamunenyile ukuti: “Leza watakukumbusuka.” Maliya walangilile ukuti watemilwe sana Leza lino wavwanzile kuli lupwa wakwe Elizabeti. (Luka 1:46-55) I cumicumi Yeova walolanga vino Maliya wacitanga, nupya  wamupeezile isyuko lino atenekelanga pa mulandu na ucisinka.

12, 13. Uzye Yeova walenzile kuti Yesu amanyikwe uli pa nsita ino wavilwe na lino wasenzilwe uku ng’anda ya kupepelamo ala ipapita amanda 40 ukufuma pano wavyalilwe?

¹² Lino Maliya wizile akwata Yesu, Yeova atacindike aomvi ya mu uteeko nanti ya kateeka ya mu Yelusalemu nu mu Betelemu ukuleka kuti yamanye ivyacitiike. Angeli yalolekiile kuli ya kacema yano antu yasuuzile aacemanga imfwele umu mpanga ukunzi ya musumba wa Betelemu. (Luka 2:8-14) Ya kacema yatandalile umwana uwavilwe. (Luka 2:15-17) Maliya na Yosefu yazungwike sana ukulola vino Yeova walenzile Yesu ukucindikwa umu nzila ii! Elenganyini pali vino Yeova wapusana umu micitile ya vintu kuli Ciwa. Lino Satana watumile ya kapendula ya ntanda ukuya umu kutandalila Yesu na avyazi yakwe, antu yamwi umu musumba wa Yelusalemu yasosile sana ukuvwa ukuti Yesu watavyalwa. (Mate. 2:3) Ukumanyisya antu pa kuvyalwa kwakwe Yesu umu nzila kwene ii, kwalenzile ukuti ana aingi aakaele yakomwe.—Mate. 2:16.

¹³ Lino papisile amanda 40 ukufuma pano Yesu wavyalilwe, Maliya walondekwanga ukupeela impolelwa kuli Leza pa ng’anda ya kupepelamo umu Yelusalemu, apaaya amakilomita 9 ukufuma uku Betelemu. (Luka 2:22-24) Lino Maliya, Yosefu na Yesu yayanga ku Yelusalemu, limwi Maliya welenganyangapo ndi cakuti simapepo wali nu kumanyisya antu umu nzila iyiyele pa mulimo uno Yesu wali nu kuomba uku nkoleelo. Yesu wizile amanyikwa umu nzila ino Maliya atenekelanga. Yeova waomvizye Simeoni “uwali umololoke nupya wayelanga Leza” na kasema mwanaci Ana mukamfwilwa, uwali ni myaka 84 ukulangilila ukuti umwana wii wali nu kwizaya Mesiya uwalavilwe, nanti Klistu.—Luka 2:25-38.

14. A mapaalo ci yano Maliya wapokeliile ukufuma kuli Yeova?

¹⁴ Nga Maliya wene cali uli? Uzye Yeova watwalilile ukumulanga ukuti wamumanyile pali ucisinka uno wakweti pa kukuzya Umwanakwe? Ee. Leza walesile ukuti vino Maliya wacitanga nu kulanda vilembwe muli Baibo. Cikaloleka ukuti Maliya ataapitanga na Yesu pa Myaka itatu na citika lino Yesu waombanga umulimo wa kusimikila. Limwi Maliya wikazile umu Nazaleti vino wali a mukamfwilwa. Nomba nanti icakuti wapusilwe amasyuko aingi, wizile aya na Yesu pa nsita ino wafwanga. (Yoa. 19:26) Lino papisile insita, Maliya wali umu Yelusalemu pamwi na asambi ala kwasyala amanda yanono ukuti kuye Pentekosti lino umupasi wa muzilo wapeezilwe uku yantu. (Mili. 1:13, 14) Nawe afwile wapasilwe nu mupasi wa muzilo pamwi na yauze aalipo. Ndi cakuti avino cali, lyene ale Maliya wapeezilwe isyuko ilyakuti akaye na Yesu ukwi yulu amanda pe. Cazifile sana ukuti walambwilwe pali ucisinka uno wakweti pa kuomba umulimo uno wapeezilwe!

15. Uzye Yeova walangilile uli ukuti watemilwe Umwanakwe Yesu ala acili pano nsi?

¹⁵ Yesu atalondesyanga ukucindikwa kuli ya simapepo nanti intunguluzi zya vikanza vya miteekele. Nomba wakomeleziwe sana lino Yeova walanzile amaila yatatu ukufuma ukwi yulu ukuti wamutemwa. Lino Yesu wawatiziwe sile umu Luzi lwa Yodani, Yeova walanzile ukuti: “Wii Umwanane mukundwe, munoli nkuzanga cuze.” (Mate. 3:17) Yoane kawatizya sile uuvwileko amazwi kwene yaa. Lyene lino kwasiile umwaka onga ukuti Yesu afwe, atumwa yakwe yatatu yuvwile Yeova akuvwanga pali Yesu  ati: “Wii, u Mwanane mukundwe. Munoli nkuzanga cuze. Mwamuvwa.” (Mate. 17:5) Lyene nupya lino kwasiile amanda yanono ukuti Yesu afwe, Yeova nupya kwene wavwanzile uku Mwanakwe ukufuma ukwi yulu.—Yoa. 12:28.

16, 17. Uzye Yeova wacindike uli Yesu umu nzila ino kusi uwenekelanga?

¹⁶ Nanti icakuti Yesu wamanyile ukuti wali nu kufwa imfwa ipisye nupya yaali nu kumusombezya ukuti wapontelanga umupasi wa muzilo, wapefile ukuti ukulonda kwakwe Yeova kucitike asi u kulonda kwakwe foo. (Mate. 26:39, 42) ‘Wene atanenwike pa mulandu wa mfwa ya pa cimuti, atelenginye cimwi pa kuzewana.’ (Ayeb. 12:2) Uzye Yeova walenzile uli ukuti Yesu amanyikwe ndi vii?

¹⁷ Lino Yesu wali pano nsi, walangilile ukuti walondanga ukupeelwa ululumbi luno wali nalo ala acili ukwi yulu na Isi. (Yoa. 17:5) Kutaya ivikalangilila ukuti Yesu wapaalilanga ukupeelwa ivyacizilepo. Atenekelanga ukuti angapeelwa ‘icifulo icikulu’ umwi yulu. Nomba uzye Yeova wacisile uli? Wacindike Yesu umu nzila ino kusi uwenekelanga. Wamutuutulwile nu ‘kumupeela cifulo ca papela’ nu kumupeela vino kutaali nanti aumwi uwatazile apokelelapo ukufika pa nsita iiya. Wamupeezile umi usifwa! * (Filipi 2:9; 1 Tim. 6:16) I cumicumi Yesu wizile alambulwa pa mulandu na ucisinka uno wakweti!

18. I cani icilatwazwa ukukanalondesya ukutemwikwa umu nsi ii?

¹⁸ I cani icilatwazwa ukukanalondesya ukutemwikwa uku yantu ya mu nsi ii? Mwaiusya ukuti Yeova lyonsi akalenga aomvi yakwe acumi ukumanyikwa nu kuyalambula umu nzila zino yasikwenekela. Kusi uwamanya vino Yeova alatupolelela uku nkoleelo. Nomba pa nsita ii, lino tukuzizimizya intazi na mezyo umu nsi ii iipe, lekini lyonsi twaiusya ukuti insi ii pamwi na vino antu yakamanyikwa vyasya vifumiziwepo. (1 Yoa. 2:17) Yeova Tata witu uwatutemwa, ‘asi wa lufyengo. Wene atalilila milimo ino twaomba nanti kutemwa kuno tukalanga kunoli.’ (Ayeb. 6:10) I cumicumi alalenga cimanyikwe ukuti watutemwa umu nzila zino tutanga twenekele ndakai!