1. Nzara wa la a dü e dungo na ni?

A YEKE sara mo tongana nyen tongana mbeni zo so mo hinga lo nga mo ne lo agirisa iri ti mo, na même pire encore, tongana lo hinga mo encore ape? A yeke découragé mo mingi. Ngbanga ti nyen? Ngbanga ti so a dü e dungo na nzara ti tene azo aye e. E ye ti tene ala hinga gï iri ti e ape. Me e ye ti tene ala hinga asarango ye ti e nga na aye so e sara.​—Nom. 11:16; Job 31:6.

2, 3. Tongana nyen la nzara so e yeke na ni ti tene a bâ e na nene ni alingbi ti ga sioni? (Bâ foto so ayeke na tongo nda ti article so.)

² Ye oko, legeoko tongana ti ambeni nzara mingi so a dü e dungo na ni, nzara ti tene a bâ e na nene ni alingbi ti ga sioni ndali ti siokpari so ayeke na terê ti e. Nzara so alingbi ti sara si e ye ti tene a ne e ahon ndö ni. Dunia ti Satan ayeke pusu e ti duti na nzara ti tene azo ahinga e mingi na ti sara si e bi bê ti e pëpe na Babâ ti e ti yayu, Jéhovah Nzapa, so alingbi biani ti tene a hinga lo nga a voro lo.​—Apoc. 4:11.

³ Na ngoi ti Jésus, ambeni kota zo ti nzapa ayeke lani na sioni bango ndo na ndö ti tënë ti hingango zo. Jésus awa adisciple  ti lo, lo tene: “Ala sara hange na ascribe so aye ti yü ayongoro bongo ti fono na ni nga ala ye ti tene azo abara ala na yâ ti agara. Ala ye gï akozo [wala “anzoni,”] ngende na yâ ti asynagogue nga ala ye gï akozo place na ngoi ti tengo akobe ti lakui.” Lo kiri lo tene: “Ngbanga ti ala ayeke duti ande ngangu mingi.” (Luc 20:46, 47, kete tënë na gbe ni). Me Jésus agonda mbeni wali-mua so ayeke wayere so amû kete offrande so peut-être azo abâ ni ape (Luc 21:1-4). Bango ndo ti Jésus na ndö ti hingango zo ayeke tâ nde mingi na ti tanga ti azo. Article so ayeke mû maboko na e ti ngbâ ti duti na nzoni bango ndo na ndö ti hingango zo, bango ndo so Jéhovah aye e duti na ni.

4. Hingango zo ti so wa la ayeke kota mingi?

⁴ Hingango zo ti so wa la ayeke kota mingi? A yeke pëpe gbotongo lê so azo ayeke gi ti gboto na ndö ti ala na lege ti mandango mbeti ayo, dengo buze nga na angia ti dunia so. Paul afa ni na ngoi so lo tene: “Fadeso, so ala hinga Nzapa awe so, wala biani so Nzapa ahinga ala awe so, a sara tongana nyen la si ala kiri na terê ti aye so ayeke abuba ye nga aye ti amolenge na ala ye ti kiri ti duti angbâa ti aye ni so?” (aGal. 4:9). A yeke kota pasa mingi ti tene Nzapa, Kota Gbia ti dunia kue, “ahinga” e. Lo yeke nduru ti lë kpengba songo na e. Tongana ti so mbeni wandara atene, e “yeke ga azo so lo pensé ti sara anzoni ye na e.” Tongana Jéhovah ayeda so e yeke akamarade ti lo, e yeke hinga biani ndani so lo créé e.​—Zo-ti. 12:13, 14.

5. Nyen la a lingbi e sara ti tene Nzapa ahinga e?

⁵ E hinga so Moïse ayeke lani kamarade ti Jéhovah. Na ngoi so lo voro yanga na Jéhovah ti mû lege na lo ti hinga alege ti lo nzoni, Jéhovah atene na lo: “Mbi yeke sara ande nga ye so mo hunda so, ngbanga ti so mo nzere na lê ti mbi na mbi hinga mo na iri ti mo.” (Ex. 33:12-17). E nga kue e lingbi ti wara anzoni ye mingi tongana Jéhovah ahinga e wani. Me nyen la a lingbi e sara ti tene Jéhovah ahinga e? A lingbi e ye lo nga e mû fini ti e na lo.​—Diko 1 aCorinthien 8:3.

6, 7. Nyen la alingbi ti sara si e yeke na songo na Jéhovah encore ape?

⁶ Ye oko, e bezoin ti ngbâ ti kpengba songo ti e na Babâ ti e ti yayu. Songo ti e so ayeke ye ti ngangu ngere. Tongana ti aChrétien ti Galatie so Paul atokua mbeti na ala, e nga kue e bezoin ti zia lege ti sarango kua tongana angbâa ti wara “aye so ayeke abuba ye nga aye ti amolenge” ti dunia so, so na yâ ni a yeke wara gingo ti tene a gonda e (aGal. 4:9). A-Chrétien ti Galatie so ahinga lani Nzapa awe, nga Nzapa ahinga ala. Me Paul atene so a-oko ita so ‘akiri na terê ti’ aye so ayeke asenge senge ye. Ti tene ni na mbeni lege nde, a yeke mo bâ mo tene lo yeke hunda ala, lo tene: “Na peko ti so ala gue na li ni mingi awe so, ngbanga ti nyen la ala kiri na terê ti aye so ayeke abuba ye, asenge senge ye so ala zia ni lani awe so?”

⁷ Mara ti ye so alingbi ti si na e? En, a lingbi ti si na e. Legeoko tongana Paul, na ngoi so e hinga Jéhovah, peut-être e zia ambeni ye so asara si e wara yango-iri wala e ga zo na yâ ti dunia ti Satan. (Diko aPhilippien 3:7, 8.) Peut-être e ke ti manda mbeti ayo, wala peut-être e ke akota kua so a ye ti mû na e wala e ke ambeni lege so azi na e ti wara gbâ ti nginza na yâ ti dengo buze. Peut-être azo alingbi lani ti hinga e mingi wala e lingbi  lani ti wara gbâ ti nginza ndali ti so e hinga ti he bia wala ti pika mozoko mingi wala e hinga ti sara sport mingi, me e ke aye so kue (aHéb. 11:24-27). Tongana e regretté anzoni desizion so na e pensé so gigi ti e ayeke duti nzoni mingi tongana e sara aye so lani, a yeke sarango ye na ndara oko pëpe. Mara ti pensé tongaso alingbi ti gue na e ti kiri na terê ti aye ti dunia so, aye so lani e tene “ayeke abuba ye nga aye ti amolenge”.

8. Nyen la ayeke mû maboko na e ti sara kue ti gi ti tene Jéhovah ahinga e?

⁸ Tongana nyen la e lingbi ti sara kue ti gi ti tene Jéhovah ahinga e, me pëpe dunia so? Ti sara ni a lingbi e dabe ti e na akota ye use. Kozoni, Jéhovah afa lakue so lo hinga azo so ayeke sara na lo be-ta-zo. (Diko aHébreu 6:10; 11:6.) Lo bâ na nene ni mingi wakua ti lo oko oko kue nga lo bâ so ti sara sanka ti azo so ayeke be-ta-zo na lo ayeke sarango ye ti “kirikiri”. Jéhovah “ahinga [lakue] ala so ayeke ti lo”. (2 Tim. 2:19). Lo ‘hinga lege ti azo ti mbilimbili’ nga lo hinga tongana nyen ti zi ala na yâ ti tara.​—Ps. 1:6; 2 Pi. 2:9.

9. Fa tapande ti ambeni ye so Jéhovah asara ti fa so lo bâ azo ti lo na nzoni lê.

⁹ Na ambeni ngoi, Jéhovah afa so lo bâ azo ti lo na nzoni lê na ambeni lege so ayeke kota mingi (2 Chron. 20:20, 29). Na tapande, bâ tongana nyen la Jéhovah asö azo ti lo na yâ ti Kota Ngu-Bengba na ngoi so angangu turugu ti Pharaon ayeke tomba peko ti ala (Ex. 14:21-30; Ps. 106:9-11). Ye so ahon lani gbungo li ti azo ti ndo ni so na ala ngbâ ti sara tënë ni angu 40 na pekoni (Jos. 2:9-11). Tongana e dabe ti e na lege so Jéhovah andoye ândö azo ti lo na lo sara kua na ngangu ti lo ti sö ala, a yeke dë bê ti e mingi ndali ti so fafadeso Gog ti Magog ayeke ga na bira na terê ti e (Ézéch. 38:8-12). Na ngoi ni so, e yeke duti ande na ngia mingi so e gi lani ti tene Nzapa abâ e na nzoni lê me pëpe dunia so.

10. Mbeni fason so Jéhovah ayeke hinga na e so a lingbi e dabe ti e na ni ayeke so wa?

¹⁰ A lingbi nga e dabe ti e na use kota ye ni: Jéhovah alingbi ti fa so lo hinga e na ambeni lege so peut-être e ku terê ti e na ni lâ oko ape. Azo so asara anzoni ye gï ti tene azo agonda ala ayeke wara futa oko pëpe na maboko ti Jéhovah. Ngbanga ti nyen? Ngbanga ti so ala wara futa ti ala kue awe na ngoi so azo agonda ala. (Diko Matthieu 6:1-5.) Ye oko, Jésus atene so Babâ ti lo so ‘abâ ye na ndo so ahonde’ ayeke bâ azo so azo agonda ala pëpe ndali ti nzoni so ala sara na amba ti ala. Lo bâ aye so ala sara na lo yeke futa ala alingbi na ni. Me na ambeni ngoi, Jéhovah ayeke futa e na mbeni lege so e ku terê ti e na ni ape. Zia e bâ ambeni tapande ni.

11. Tongana nyen la Jéhovah afa so lo hinga Marie?

¹¹ Jéhovah asoro Marie, mbeni maseka-wali so ade ti hinga koli pëpe, so asara terê ti lo kete ti duti mama ti Molenge ti lo, Jésus. Marie asara kodro na kete gbata ti Nazareth, so ayo na Jérusalem nga na pendere temple. (Diko Luc 1:26-33.) Ngbanga ti nyen la Jéhovah asoro Marie? Ange Gabriel atene na lo so “Nzapa abâ [lo] na nzoni lê awe.” Ambeni ngoi na pekoni, atënë so Marie atene na fami ti lo Élisabeth afa so lo yeke na kpengba songo na Jéhovah (Luc 1:46-55). Biani, Jéhovah ayeke bâ lani Marie, na lo mû na lo kota pasa so lo ku terê ti lo na ni ape ndali ti dutingo be-ta-zo ti lo.

12, 13. Tongana nyen la a ne Jésus na ngoi so a dü lo nga na ngoi so Marie ague na lo na temple lango 40 na pekoni?

 ¹² Na ngoi so a dü Jésus, azo wa la Jéhovah atene tënë ti dungo lo na ala? Lo tene ni pëpe na akota zo wala azo so ayeke na komandema na Jérusalem nga na Bethléhem. Me lo tokua a-ange na aberger so asara terê ti ala kete so ayeke bâ lege ti ataba na yâ ti benyama na gigi ti Bethléhem (Luc 2:8-14). Na pekoni, aberger ni ague abâ fini bébé ni (Luc 2:15-17). A doit lani ti nzere na Marie na Joseph ti bâ fason so a gonda na Jésus so. Lege so Jéhovah ayeke sara na ye ayeke nde na ti Zabolo. Na ngoi so Satan atokua azo so ayeke gi nda ti ye na lege ti atongoro ti bâ Jésus na babâ na mama ti lo, yâ ti Jérusalem kue ayengi na tënë ti dungo Jésus (Mat. 2:3). Ye ti peko ni ayeke so a fâ gbâ ti amolenge so asara ye oko ape.​—Mat. 2:16.

¹³ Lango bale-osio na peko ti so a dü Jésus, ndia ahunda na Marie ti mû sandaga na Jéhovah na temple na Jérusalem, so ayo kilomètre 9 tongaso na Bethléhem (Luc 2:22-24). Na ngoi so Marie na Joseph nga na Jésus ayeke voyagé, peut-être Marie ayeke hunda terê ti lo wala prêtre so ayeke yâa sandaga ni ayeke sara mbeni ye so ayeke nde ti ne Jésus. A ne Jésus, me na mbeni lege so peut-être Marie aku terê ti lo na ni ape. Jéhovah asoro Siméon, mbeni koli so “ayeke sara ye mbilimbili nga lo mû bê ti lo kue na kua ti Nzapa,” nga na prophète-wali Anne, mbeni wali-mua so ayeke na ngu 84, ti fa na azo so Jésus ayeke ga ande Messie so a mû zendo ti lo, wala Christ.​—Luc 2:25-38.

14. Jéhovah afuta Marie tongana nyen?

¹⁴ Ka ti Marie ayeke tongana nyen? Eskê Jéhovah angbâ ti fa so lo hinga lo ndali ti so lo bâ ndo na ndö ti Molenge ti lo nga lo bata lo nzoni? Lo sara ni biani. Nzapa asara si a sû na yâ ti Bible aye so Marie asara nga na atënë so lo tene. Na bango ni, Marie awara lani lege pëpe ti mû peko ti Jésus na ando nde nde so lo gue dä na yâ ti ngu ota na ndambo so lo sara na fango tënë. Peut-être ndali ti so Marie ayeke wali-mua, a lingbi lo ngbâ lani na Nazareth. Me atâa so aye mingi ahon lo, lo yeke lani na terê ti Jésus na ngoi so Jésus akui (Jean 19:26). Me ambeni ngoi na pekoni, Marie na adisciple ayeke lani na Jérusalem na alango so ague ngbii asi na Pentecôte, ngoi so a tuku yingo vulu na ndö ti ala (Kus. 1:13, 14). A yeke na lege ni ti tene so, legeoko na adisciple so ayeke lani dä, a soro lo na lege ti yingo vulu ti gue na yayu. Tongana a yeke tongaso, a ye ti tene so a mû na lo pasa ti duti legeoko na Jésus na yayu teti lakue lakue. So ayeke mbeni pendere futa so lo wara ndali ti so lo duti be-ta-zo.

15. Na ngoi so Jésus ayeke na sese, tongana nyen la Jéhovah afa so lo bâ lo na nzoni lê?

¹⁵ Jésus aye lani pëpe ti tene akota zo ti nzapa wala ti poroso ane lo. Me na ngoi so Jéhovah afa so lo hinga Jésus fani ota, na angoi nde nde na lege so lo sara tënë droit na yayu, akpengba lo mingi. Gï na peko ti so a batize Jésus na yâ ti Ngu ti Jourdain, Jéhovah atene: “So ayeke Molenge ti mbi, lo so mbi ndoye lo mingi, lo so bê ti mbi anzere na lo mingi.” (Mat. 3:17). Na bango ni, Jean Baptiste ayeke gï oko mbeni zo so amä lani atënë so. Ngu oko tongaso kozo na kuâ ti Jésus, abazengele ti lo ota amä Jéhovah so atene na ndö ti Jésus, atene: “So ayeke Molenge ti mbi, lo so mbi ndoye lo mingi, so bê ti mbi anzere na mbage ti lo. Ala mä lo.” (Mat. 17:5). Na nda ni, alango  kete kozo na kuâ ti Jésus, na yayu kâ, Jéhovah akiri asara tënë na Molenge ti lo.​—Jean 12:28.

16, 17. Tongana nyen la Jéhovah ane Jésus na mbeni lege so Jésus aku terê ti lo na ni ape?

¹⁶ Atâa so Jésus ahinga so lo yeke kui ande kuâ ti kamene nga azo ayeke tene so lo zonga Nzapa, lo sambela ti tene a sara ye so bê ti Jéhovah aye me ti lo ape (Mat. 26:39, 42). “Lo gbu ngangu juska lo kui na ndö ti keke ti pasi, lo bi kamene yongoro” ndali ti so lo ye ti tene Babâ ti lo la ahinga lo, me pëpe azo ti dunia (aHéb. 12:2). Tongana nyen la Jéhovah afa so lo hinga Jésus?

¹⁷ Na ngoi so Jésus ayeke lani na sese, lo sambela ti wara gloire so lo yeke lani na ni kozo na ngoi so lo yeke lani na terê ti Babâ ti lo na yayu (Jean 17:5). Bible afa ape so Jésus aye lani ti wara ye mingi ahon ti so. Lo ku lani pëpe ti tene a futa lo na mbeni lege so ayeke nde ndali ti so lo sara ye so bê ti Jéhovah aye na ndö ti sese. Me nyen la Jéhovah asara? Lo ne Jésus na mbeni lege so Jésus aku terê ti lo na ni ape na lege so lo zingo lo na kuâ na lo mû na lo “mbeni kota ndo so ahon ti kozo ni”. Lo mû na lo nga fini so alingbi ti hinga kuâ pëpe, mbeni ye so ade mbeni zo awara ni kozo ape * (aPhil. 2:9; 1 Tim. 6:16). So ayeke mbeni pendere lege so Jéhovah afuta na Jésus ndali ti so lo yeke be-ta-zo.

18. Nyen la ayeke mû maboko na e ti gi ti tene Jéhovah la abâ e na nzoni lê me dunia so ape?

¹⁸ Nyen la ayeke mû maboko na e ti gi ti tene Jéhovah la abâ e na nzoni lê me dunia so ape? A lingbi e bata na li ti e so Jéhovah ayeke fa so lo hinga lakue awakua ti lo so ayeke be-ta-zo na lo, nga fani mingi lo yeke futa ala na ambeni lege so ala ku terê ti ala na ni ape. E lingbi gï ti tara ti imaginé tongana nyen la Jéhovah ayeke iri ande tënë nzoni na ndö ti e. Me ti fadeso, atâa so e yeke gbu ngangu na yâ ti akpale nga na atara na yâ ti sioni dunia so, a lingbi e girisa ape so dunia so nga na gloire kue so zo ayeke wara dä ayeke hon hongo (1 Jean 2:17). Babâ ti e ti ndoye, Jéhovah, ‘ayeke kirikiri pëpe si lo girisa kusala ti e nga na ndoye so e fa ndali ti iri ti lo’. (aHéb. 6:10). Lo yeke fa ande biani so lo bâ e na nzoni lê, peut-être même na ambeni lege so e imaginé ni lâ oko ape.