1, 2. Vbe a yae kha ne a ya aro kọ e Jehova?

ẸGHẸ ne ima ye na keghi re ẹghẹ nọ wa kakabọ wegbe. Vbene ẹmwata, te ọ khian gha wegbe sayọ a te miẹn wẹẹ Arriọba Osanobua rre. (2 Tim 3:1) Inọta nọ ghi khẹke ne ima nọ egbe ima re ọre wẹẹ, ‘De ọmwa ne imẹ ya egbe kọ? De adia ọghe ọmwa ne I lele?’ E Jehova ẹre ima nibun khian sunu yi vbe a gha nọ ima ọta vbenian. E Jehova ẹre ọ gele khẹke ne ima ya egbe kọ.

² Vbe a yae kha ne a ya aro kọ e Jehova? De emwi ne ima gha ru ne ima mieke na sẹtin ya egbe kọ e Jehova uhiẹn vbe ima ghaa rre uwu ibavbaro? Vbe orre nibun nọ gberra, ọsian keghi kha wẹẹ, ọ wa khẹke ne ima gha ya egbe kọ e Jehova vbe ima gha werriẹ aro daa ọlọghọmwa. (Tie Psalm 123:1-4.) Ọsian nii keghi ya odẹ ne ima ya ya egbe kọ e Jehova gie odẹ nọ ọviẹn ya ya egbe kọ arowa re. Ẹi re evbare ọkpa kevbe ugue ẹre ọviẹn gualọ vbe obọ arowa re, ọ keghi gbarokotọ nọ mieke na gha rẹn emwi ne arowa re hoo ne irẹn ru. Erriọ vbe khẹke ne ima gha ru ezanzan vbuwe  Ẹmwẹ Osanobua ẹdẹgbegbe, ne ima mieke na rẹn emwi ne Osanobua gualọ vbe obọ ima. Ọna gha ru iyobọ ne ima ya gha lele adia ọghẹe. Ma ghaa ru ọna, ma ghi gele gha mwẹ ilẹkẹtin wẹẹ, e Jehova i khian sẹ ima rae vbe ẹghẹ ibavbaro.—Ẹfis 5:17.

3. De emwi nọ gha sẹtin rhie ima ekhọe ghee ihe ọvbehe?

³ Ma rẹnrẹn wẹẹ, ọ wa ru ekpataki ne a ya egbe kọ e Jehova, sokpan, deghẹ ima ma yegbe, emwi ọvbehe sẹtin rhie ima ekhọe ghee ihe ọvbehe. Ọna ọre emwi nọ sunu dae Mata ne ọsie Jesu zẹẹ. Iwinna nibun nọ mu e Mata ẹre ọ zẹe nọ ma na miẹn obọ ya danmwehọ Jesu. (Luk 10:40-42) Adeghẹ emwi vbenian sẹtin sunu dae Mata nọ wa gha bẹghe Jesu ghee mwẹ ghee ruẹ, inu ghi nọ ne ima vbe ẹdẹnẹrẹ. De emwi nọ gha sẹtin rhie ima ekhọe ghee ihe ọvbehe? Vbe ako iruẹmwi na, ma gha ziro yan vbene uyinmwẹ emwa ọvbehe gha ya sẹtin ya ima khian rree ne Jehova. Ma gha vbe guan kaẹn vbene ima khian ya sẹtin rhie aro tua e Jehova hẹ.

4. Vbozẹe ne ọ na re emwi ọkpadin ne Mozisi ma na lae Otọ Na Ru Eyan Rẹn?

⁴ Adia ọghe Jehova ẹre Mozis wa gha lele. Amuẹtinyan ọghẹe wegbe sẹrriọ wẹẹ, ọ na “ye vbene a miẹn wẹẹ, irẹn bẹghe Osanobua ne a i bẹghe.” (Tie Hibru 11:24-27.) E Baibol keghi kha wẹẹ: “A ma he miẹn akhasẹ ne ọ yevbe Mozis vbe Izrẹl, ọmwa ne Nọyaẹnmwa wa gu guan ghee aro mwẹ ghee aro ruẹ.” (Diut 34:10) Vbene Mozisi sikẹ Jehova sẹ, ọ ma lae Otọ Na Ru Eyan Rẹn. (Nọm 20:12) Vbọ mobọ si ẹre?

5-7. De ọlọghọmwa nọ rhiegbe ma vbe Ivbi Izrẹl wa da kpa hin Igipt rre? De emwi ne Mozis ghi ru?

⁵ Vbe ọ ma he sẹ uki eva ne Ivbi Izrẹl kpaa vbe Igipt rre, ọlọghọmwa keghi rhiegbe ma. Vbe ẹghẹ ne a kha na, iran ma he sẹ Oke Sainai. Ivbi Izrẹl kegha vian rhunmwuda amẹ ne iran ma miẹn wọn. Iran vian sẹrriọ wẹẹ, e Mozis na ghi tu tie Jehova wẹẹ: ‘Vbia khian ru iran na hẹ yi? Tẹ iran ghi ra filo okuta ya gbe mwẹ uan.’ (Ẹks 17:4) E Jehova na ghi tama e Mozis emwi nọ gha ru. Ọ na wẹẹ nọ gbe ọkpọ ọghe yaẹn okuta e Horẹb, ne amẹ mieke na gbọba kua. E Baibol keghi kha wẹẹ: “E Mozis keghi sirra avbe ekaolotu Izrel nii ru vberrio.” Ivbi Izrẹl ma ghi gha vian rhunmwuda iran keghi miẹn amẹ wọn sẹ ọkẹn.—Ẹks 17:5, 6.

⁶ E Baibọl keghi kha wẹẹ, e Mozis keghi he “evba nii, Masa, kevbe Mẹriba, rhunmwuda te Ivbi Izrẹl ghaa gui vba, iran na vbe danmwẹ Noyaenmwa ghe vbe iran khare wẹẹ, ‘Nọyaẹnmwa gu ima rrọọ, ra ẹi gu ima rrọọ?’” (Ẹks 17:7) Te avbe eni na wa khẹke rhunmwuda, evba yae kha ọre “Edanmwẹ” kevbe “Ẹzọ.”

⁷ De aro ne Jehova ya ghee emwi nọ sunu vbe Mẹriba? Nọ ne Jehova, te Ivbi Izrẹl sọtẹ daa irẹn kevbe asẹ ne irẹn mwẹ, ẹi re Mozis ọkpa iran sọtẹ daa. (Tie Psalm 95:8, 9.) Te Ivbi Izrẹl gele sọtẹ dae Jehova. Sokpan e Mozis keghi lele adia ọghe Jehova, ọ ma rhie owẹ gberra adia ọghẹe.

8. Vbọ werriegbe sunu vbe Ivbi Izrẹl ghi sikẹ Otọ Na Ru Eyan Rẹn?

⁸ Vbọ ghi kẹrikian vbe Ivbi Izrẹl dọlegbe sọtẹ vbe iran ye rre ato, vbe odẹ ukpo 40 ghi gberra nẹ? Vbe ẹghẹ ne a kha na, te Ivbi Izrẹl khian ghi sẹ Otọ Na Ru Eyan Rẹn. Ehe ne a ghi do gha tie ẹre Mẹriba ẹre iran ghaa ye sokpan,  e Mẹriba na keghi re nọ sikẹ Kedẹs. * Emwa na, ẹre Ivbi Izrẹl na dọlegbe gha vian rhunmwuda ẹmwẹ amẹ ne iran ma miẹn wọn. (Nọm 20:1-5) Uyinmwẹ ne iran yinrin na, ẹre ọ ghi ye Mozis sọtẹ.

9. De adia ne Jehova rhie ne Mozis, sokpan de emwi ne Mozis ghi ru? (Ghee efoto nọ rre omuhẹn.)

⁹ Vbe Mozis a ghi ru ye isọtẹ na? Ọ na vbe tu tie Jehova nọ rhie adia ne irẹn. Vbe ẹghẹ na, e Jehova ma tama rẹn nọ ya ọkpọ re kinmwi okuta. Ọ keghi tama e Mozis nọ si Ivbi Izrẹl koko ye odaro okuta, vbe iyeke ọni, ọ ghi gu enene okuta guan. (Nọm 20:6-8) Sokpan, e Mozis ma lele adia nii, ọ ma gu okuta guan. Ohu keghi mu e Mozis sẹrriọ wẹẹ, ọ na gha goo yaẹn Ivbi Izrẹl ni si egbe koko. Ọ keghi kha wẹẹ: ‘Wa danmwehọ, wa ne emwa isọtẹ na! Uwu okuta na ọre ima gha ke sa amẹ ladian ne uwa ra?’ Evba nii, ẹre Mozis na ya ọkpọ re kinmwin okuta nii igbava.—Nọm 20:10, 11.

10. De aro ne Jehova ya ghee emwi ne Mozis ru?

¹⁰ Ohu e Mozis na wa kakabọ gha mu e Jehova. (Diut 1:37; 3:26) Vbọ ya ohu mu e Jehova sẹrriọ? Ọkpa vbe usun emwi nọ ye Jehova mu ohu sẹrriọ, sẹtin gha re ne Mozis ma na lele adia ne Jehova rhie nẹẹn, agharhemiẹn wẹẹ, ọ lughaẹn ne adia ne Jehova ka rhie nẹẹn.

11. Ne Mozis na kinmwi okuta nii igbava, de iziro nọ ghi ya Ivbi Izrẹl gha mwẹ?

¹¹ Ọ sẹtin vbe gha re emwi nọ sunu vbe Mẹriba nọ sikẹ Kedẹs. Okuta nii rre Mẹriba nọ sikẹ Rẹfidim keghi re okuta ni wa wegbe. Ẹi mwẹ vbene ọmwa gha kinmwi ẹnrẹn sẹ hẹ, ẹi sẹtin tugie ne amẹ ke uwu ẹre gha vẹ ladian. Ọmwa i khian vbe gha roro ẹre wẹẹ, amẹ nọ hẹnhẹn ye uwu ẹre ẹre ọ vẹ ladian. Sokpan avbe okuta ni rre Mẹriba nọ sikẹ Kedẹs keghi lughaẹn, iran ma mobọ wegbe rhunmwuda uvun ne iran mwẹ. Amẹ sẹtin la uwu uvun vberriọ ya hẹnhẹn ye ototọ ọre. Ne Mozis na kinmwi okuta nii igbava, ughaghe, te Ivbi Izrẹl ghaa roro ẹre wẹẹ, te amẹ tobọre vẹ ladian vbuwe okuta. Ọ gha kẹ, iran ma ghi yayi wẹẹ, odẹ ọghe ọyunnuan ẹre amẹ ya ladian. * Vbọrhirhighayehẹ, ima ma wa rẹn vbene ena hia ya sunu.

12. De emwi ọvbehe ne uwẹ roro ighẹ ọ si ẹre ne ohu e Mozis kevbe Erọn na mu e Jehova sẹrriọ?

¹² Emwi ọvbehe nọ ya ohu e Mozis kevbe Erọn mu e Jehova sẹrriọ sẹtin vbe gha re ẹmwẹ ne Mozis tama Ivbi Izrẹl. E Mozis Keghi tama iran wẹẹ: “Uwu okuta na ọre ima gha ke sa amẹ ladian ne uwa ra?” Ẹmwẹ ne Mozis loo ro mwa keghi ye vbe na miẹn wẹẹ, irẹn vbe Erọn ẹre ọ guan kaẹn. Vbọrhirhighayehẹ, e Mozis ma rhie ọghọ ne Jehova rhunmwuda ẹmwẹ ne ọ tae ma rhie ma wẹẹ e Jehova ẹre ọ ru emwi ọyunnuan nii. Ẹmwẹ nọ rre ebe Psalm 106:32, 33 ẹre ọ suigiẹ ye ọna. Ọ keghi kha wẹẹ: “Vbe ovbi ẹzẹ e Mẹriba, emwa nii keghi vbe ya ohu mu e Nọyaẹnmwa, e Mozis keghi la ẹmwẹ rhunmwuda iran. Iran keghi ya ohu muẹn sẹrriọ wẹẹ, ọ na wa gha talọ  vbe ne ẹi na zẹdẹ ka roro ẹre.” * (Nọm 27:14) E Mozis ma gele rhie uyi nọ khẹke ne Jehova, ọna ẹre ọ zẹe ne Jehova na tama e Mozis kevbe Erọn wẹẹ: ‘Wa eveva sọtẹ daa mwẹ vbe Mẹriba.’ (Nọm 20:24) Vbene ẹmwata, te Mozis gele sọtẹ!

13. Vbọzẹe ne ima gha na kha wẹẹ, Jehova ma gbe ewanmwẹ ghee obọ ọkpa vbe ọ buohiẹn gbe Mozis?

¹³ E Mozis Kevbe Erọn ẹre ọ te khẹke nọ rhie igiemwi esi ye otọ rhunmwuda iran ẹre ọ ghaa su Ivbi Izrẹl. (Luk 12:48) Rhunmwuda isọtẹ ọghe Ivbi Izrẹl, e Jehova ka yan rẹn nẹ wẹẹ iran i khian lae Otọ Na Ru Eyan Rẹn. (Nọm 14:26-30, 34) Nọnaghiyerriọ, e Jehova ma gbe ewanmwẹ ghee obọ ọkpa vbe ọ vbe tama e Mozis wẹẹ, ẹi khian lae Otọ Na Ru Eyan Rẹn rhunmwuda uyinmwẹ nọ yinrin. E Mozis kevbe Ivbi Izrẹl nikẹre ni sọtẹ ma gele lae Otọ Na Ru Eyan Rẹn.

14, 15. Vbọ ye Mozis sọtẹ dae Jehova?

¹⁴ Vbọ ye Mozis sọtẹ dae Jehova? Ebe Psalm 106:32, 33 keghi kha wẹẹ: “Vbe ovbi ẹzẹ e Mẹriba, emwa ni keghi vbe ya ohu mu e Nọyaẹnmwa, e Mozis keghi la ẹmwẹ rhunmwuda iran. Iran keghi ya ohu muẹn sẹrriọ wẹẹ, ọ na wa gha talọ vbe ne ẹi na zẹdẹ ka roro ẹre.” Agharhemiẹn wẹẹ, e Jehova ẹre Ivbi Izrẹl sọtẹ daa, ohu keghi kakabọ mu e Mozis sẹrriọ wẹẹ, ọ na taa ẹmwẹ eso nọ ma te khẹke ne ọ taa.

¹⁵ E Mozis keghi gi uyinmwẹ emwa ọvbehe yae sọtẹ dae Jehova. Ẹghẹ okaro ne Ivbi Izrẹl ya gha vian rhunmwuda amẹ, e Mozis wa lele adia ne Osanobua rhie nẹẹn. (Ẹks 7:6) Ọ gha kẹ, te egbe Ivbi Izrẹl ghi wọọ e Mozis rhunmwuda, te Ivbi Izrẹl wa gha sọtẹ dae Jehova vbe ẹghẹ hia. Ọ khọ wẹẹ, emwi ne Ivbi Izrẹl ru wa kakabọ da e Mozis sẹrriọ wẹẹ, ọ ma ghi rhie uyi nọ khẹke ne Jehova.

16. Vbọzẹe ne abakuru ọghe Mozis na kaẹn ima?

¹⁶ Deghẹ emwi vberriọ sẹtin sunu dae Mozis nọ ya ẹkoata gha ga e Jehova, ọ sẹtin vbe sunu daa ima. Kherhe ẹre ọ ghi kẹ ne Mozis lae Otọ Na Ru Eyan Rẹn vbe ọ sọtẹ dae Jehova. Kherhe ẹre ọ ghi vbe kẹ ne ima la agbọn ọgbọn. (2 Pit 3:13) Ma rhọkpa i hoo ne agbọn nii la ima ban. Nọnaghiyerriọ, te ọ khẹke ne ima ya egbe kọ e Jehova, ma ghi vbe gha họn ẹmwẹ nẹẹn vbe ẹghẹ hia. (1 Jọn 2:17) Vbe ima miẹn ruẹ vbe abakuru ọghe Mozis?

17. Vbe ima khian ya sẹtin dia egbe ima hẹ vbe ohu ghaa mu ima?

¹⁷ Ghẹ yin uyinmwẹ nọ ma khẹke. A sẹtin miẹn wẹẹ, ọ mwẹ ọlọghọmwa ne ima werriẹ aro daa, nọ rhiegbe ma vbe ẹghẹ hia. Ọ ghaa yerriọ, “wa ghẹ gie egbe emwi esi ne a ru wọọ uwa, rhunmwuda, adeghẹ a ma zobọ vbọ, ẹghẹ dee ne ima gha na rri ere ẹre.” (Gal 6:9; 2 Tẹs 3:13) Deghẹ ọ mwẹ ọmwa ra emwi nọ ya ohu mu ima vbe ẹghẹ hia, te ọ khẹke ne ima gbe ibiẹ rrie, ne ima ghẹ mieke na taa ẹmwẹ nọ ma khẹke. (Itan 10:19; 17:27; Mat 5:22) Ọmwa gha ru emwi nọ sọnnọ ruẹ “ghẹ rria ikhi,” sẹ emwi hia rae ya obọ e Jehova. (Tie Rom 12:17-21.) Ọna rhie ma wẹẹ, te ọ khẹke ne ima gha mwẹ izinegbe ne Jehova tobọre rria ikhi ne ima. Ma gha tobọ ima rria ikhi ne egbe ima, ẹko i khian rhiẹnrhiẹn e Jehova yọ hiehie.

18. De emwi nọ khẹke ne ima gha yerre vbe nọ dekaẹn adia na lele?

¹⁸ Lele adia nọ da ladian. Ma lele adia  nọ da ladian vbe otu e Jehova ra? Deghẹ ima lele adia nọ da ladian, ma i khian wa rhiegba ye odẹ na ya ru emwi ke otọ gha dee. Ma ghi rherhe gha lele avbe adia ni da ladian vbe otu e Jehova. (Hib 13:17) Ọrheyerriọ, te ọ khẹke ne ima gha begbe ne ima ghẹ ya rhie owẹ gberra iyi ni rre Baibol. (1 Kọr 4:6) Ma ghaa ru ọna, te ima rhiẹre ma wẹẹ, e Jehova ma ya aro kọ.

19. De emwi nọ khẹke ne ima ru ne abakuru ọghe emwa ọvbehe ghẹ ya ima khian rree ne Jehova?

¹⁹ Ghẹ gi abakuru ọghe emwa ọvbehe ya ruẹ khian rree ne Jehova. Deghẹ Jehova ẹre ima gele ya aro kọ, ma i khian gi uyinmwẹ emwa ọvbehe ya ima khian ọghian e Jehova. Te ọ wa khẹke ne etẹn ni mwẹ ukpamuyọmọ vbe otu e Jehova, vbene Mozis vbe gha ye, kọ ọna ye orhiọn. Vbọrhirhighayehẹ, te ọ khẹke ne dọmwadẹ ima gha “ya ohan kevbe uguọmwẹ rhiegba ye iwinna ne ima mieke na miẹnfan.” Ma ghi vbe gha yerre wẹẹ, e Jehova rẹn vbene ọ khian ya buohiẹn edọmwadẹ ima hẹ. (Fil 2:12) Rhunmwuda, vbene ukpamuyọmọ ọghe ima kpọlọ sẹ hẹ vbe otu e Jehova, ẹrriọ ọ vbe khẹke ne ima vbe ya gha rhie igiemwi esi ye otọ ne etẹn nikẹre. (Luk 12:48) Ma gha gele hoẹmwẹ Jehova, emwi rhọkpa i “sẹtin wannọ ima hin ahoẹmwọmwa” ọghẹe rre.—Psm 119:165; Rom 8:37-39.

20. De emwi nọ khẹke nọ gha re atamuolọyan ọghe ima?

²⁰ Ẹghẹ nọ wegbe ẹre ima gele ye. Nọnaghiyerriọ, te ọ khẹke ne ima ya egbe kọ Jehova nọ kha yan agbọn vbe ẹrinmwi, ne ima mieke na rẹn emwi nọ gualọ vbe obọ ima. Ma ghẹ gi uyinmwẹ emwa ọvbehe ya ima khian oghian e Jehova. Te ọ khẹke ne ima ya emwi nọ sunu dae Mozis waan ne egbe. Ọ ma khẹke ne ima mu ohu gberra egbe rhunmwuda abakuru ọghe emwa ọvbehe. Nọghayayerriọ, te ọ khẹke ne ima taa mu olọ yan rẹn wẹẹ, e Jehova ẹre ima khian ya egbe kọ, nọ mieke na fiangbe ima vbọ gha sẹ ẹghẹ.—Psm 123:1, 2.