1, 2. Etɛ nukún mǐtɔn lɛ sísɔ́ ɖó Jehovah jí ka nɔ byɔ?

MǏ ÐÒ gbɛ̀ nɔ wɛ ɖò “hwenu vɛwǔ lɛ” mɛ, bɔ jɛ nukɔn nú azǎn yɔyɔ̌ e ko sɛkpɔ, bɔ fífá jɔ fífá na lɛ́ wá nɔ ayikúngban elɔ jí é ɔ, gbɛ̀ tlɛ na lɛ́ vɛwǔ hú lě. (2 Tim. 3:1) Enɛ wu ɔ, é sɔgbe ɖɔ mǐ ni kanbyɔ mǐɖée ɖɔ: ‘Fitɛ un ka na kpɔ́n, bo mɔ alɔdo kpo alixlɛ́mɛ kpo?’ “Jehovah gɔ́n,” wɛ sixu nyí xósin e a na na tlolo é, bɔ enɛ wɛ ka nyí xósin ɖagbe hugǎn ɔ.

² Etɛ è ni kpɔ́n Jehovah gɔ́n ka nɔ byɔ? Nɛ̌ mǐ ka sixu kudeji ɖɔ nukún mǐtɔn lɛ ɖò jǐ tɔn ganji hwenu e wuvɛ̌ syɛnsyɛn lɛ kpannukɔn mǐ é gbɔn? Ðò xwè kanweko mɔkpan ɖíe ɔ, ɖɛhanwlantɔ́ ɖé mɔ nǔ jɛ mɛ ɖɔ mǐ ɖó na sɔ́ nukún mǐtɔn lɛ ɖó Jehovah jí, bonu é na d’alɔ mǐ hwenu e hudo tɔn tíìn é. (Xà Ðɛhan 123:1-4.) É sɔ́ Jehovah kpinkpɔn jlɛ́ dó ali e nu mɛsɛntɔ́ ɖé nɔ kpɔ́n gǎn tɔn ɖè é wu. Etɛ ɖɔ gbé ɖɛhanwlantɔ́ ɔ ka ja? Enyi bo na dó mɔ nùɖuɖu alǒ alɔcyɔnmɛji kɛɖɛ wutu wɛ mɛsɛntɔ́ ɖé nɔ kpɔ́n gǎn tɔn lɔ nu ǎ, loɔ, é ɖó na kpɔ́n gǎn tɔn gɔ́n hwebǐnu, bo na mɔ nukúnnú jɛ nǔ e é nɔ ba lɛ é mɛ, enɛ gudo ɔ, é na wà nǔ gbɔn mɔ̌. Mɔ̌  ɖokpo ɔ, ayihɔngbe ayihɔngbe ɔ, mǐ ɖó na nɔ ba dò nú Xó Mawu tɔn, bo na dó mɔ nukúnnú jɛ jlǒ e Jehovah ɖó nú mǐɖesunɔ é wu, enɛ ɔ gudo ɔ, mǐ na xwedó alixlɛ́mɛ enɛ. Mɔ̌ wiwa kɛɖɛ gblamɛ jɛn mǐ na sixu kudeji ɖɔ Jehovah na d’alɔ mǐ, hwenu e hudo tɔn na tíìn é.​—Efɛ. 5:17.

3. Etɛ ka sixu fɛ́ ayi mǐtɔn bɔ mǐ na gɔn nukún mǐtɔn lɛ sɔ́ ɖó Jehovah jí?

³ Mǐ na bo tlɛ tuùn nǔ e wu é ɖò taji ɖɔ è ni kpɔ́n Jehovah gɔ́n hwebǐnu é ɔ, ayi mǐtɔn sixu wá fɛ́ ɖò hweɖelɛnu. Nǔ e jɛ dó xɔ́ntɔn vívɛ́ Jezu tɔn e nɔ nyí Mata é wu pɛ́pɛ́pɛ́ é nɛ. Ðó é “ɖò azɔ̌ [gègě] wà wɛ nukún myamya” wutu ɔ, ayi tɔn fɛ́ sín nùjɔnǔ ɔ jí. (Luk. 10:40-42) Enyi nǔ mɔhun jɛ dó gbɛtɔ́ gbejinɔtɔ́ mɔhun ɖé jí hwenu e Jezu ɖò kpɔ́ xá ɛ cɔɔ lě é ɔ, é ɖó na kpaca mǐ ɖɔ nǔ mɔhun sixu jɛ dó mǐ wu ǎ. Etɛ lɛ ka sixu ɖè nukún mǐtɔn lɛ sín Jehovah kpinkpɔn jí? Ðò xota elɔ mɛ ɔ, mǐ na gbéjé lee nǔwiwa mɛ ɖevo lɛ tɔn sixu fɛ́ ayi mǐtɔn gbɔn é kpɔ́n. Mǐ na lɛ́ kplɔ́n lee mǐ sixu sɔ́ ayi mǐtɔn ɖó Jehovah jí gbɔn é.

4. Etɛwu é ka sixu kpaca mǐ ɖɔ wǔjɔmɛ e Mɔyizi ɖó, bo na yì Akpádídó Yikúngban ɔ jí é ɔ, é ba kpò?

⁴ É ɖò wɛn ɖɔ Mɔyizi nɔ kpɔ́n Jehovah gɔ́n, bonu é na d’alɔ ɛ, bo xlɛ́ ali i. Nugbǒ ɔ, “é kpan akɔ́n, ɖi é ɖò éyɛ Mawu e è ma nɔ mɔ ǎ é mɔ wɛ ɖɔhun.” (Xà Eblée lɛ 11:24-27.) Tan Biblu tɔn ɔ ɖɔ nú mǐ ɖɔ ‘è sɔ́ mɔ gbeyiɖɔ Mɔyizi tɔn ɖɔhun ɖebǔ ɖò Izlayɛli ǎ. Jehovah kpo é kpo nɔ kpé nu bo nɔ ɖɔ xó.’ (Sɛ́n. 34:10) Amɔ̌, Mɔyizi ɖó kancica syɛnsyɛn mɔhun ɖé xá Jehovah có, é ka ba wǔjɔmɛ e é ɖó bo na yì Akpádídó Yikúngban ɔ jí é kpò. (Kɛ́n. 20:12) Etɛ ka zɔ́n bɔ Mɔyizi ɖè afɔ nyì dò?

5-7. Izlayɛli-ví lɛ gosin Ejipu b’ɛ na nɔ zaan é ɔ, tagba tɛ ka fɔ́n? Nɛ̌ Mɔyizi ka ɖeɖɛ ninɔmɛ ɔ gbɔn?

⁵ Izlayɛli-ví lɛ gosin Ejipu gudo é ɔ, é kpé sun wè vɔ́vɔ́ ǎ bɔ tagba syɛnsyɛn ɖé fɔ́n; nǔ tlɛ nyí mɔ̌ cobɔ ye wá Sinayíi Só ɔ kɔn. Togun ɔ jɛ nǔ húnhún ɖɔ jí ɖó sìn ɖè ǎ wutu. Ye jɛ nǔ húnhún ɖɔ dó Mɔyizi wu jí, bɔ ninɔmɛ ɔ wá syɛn kaka bɔ Mɔyizi súxó ylɔ Jehovah bo ɖɔ: “Etɛ wɛ un na wà nú togun elɔ? É hú mɔ̌ kpɛɖé dìn ɔ, ye na nyì awinnya dó hu mì na.” (Tín. 17:4) Jehovah yí gbè nú Mɔyizi gbɔn alixlɛ́mɛ e zawě lɛ é nina ɛ gblamɛ. É na sɔ́ kpò tɔn bo zin dó Holɛbu Só ɔ wu, bɔ enɛ gudo ɔ, sìn na gbà wu. Mǐ xà ɖɔ: ‘Mɔyizi bló nǔ e Jehovah ɖɔ ɔ, ɖò tomɛxo Izlayɛli tɔn lɛ nukúnmɛ.’ Izlayɛli-ví lɛ mɔ sìn nu, bɔ tagba ɔ fó.​—Tín. 17:5, 6.

⁶ Tan e ɖò Biblu mɛ é ɖɔ nú mǐ ɖɔ Mɔyizi ‘ɖó nyikɔ nú fí enɛ ɔ ɖɔ Masa kpo Mɛliba kpo; tinmɛ tɔn wɛ nyí “tɛnkpɔn” kpo “xóbiba” kpo, ɖó Izlayɛli-ví lɛ ba xó Mɔyizi bo tɛ́n Jehovah kpɔ́n bo ɖɔ: “Jehovah ɖò tɛntin mǐtɔn à? Abǐ é ɖò tɛntin mǐtɔn ǎ?”’​—Tín. 17:7.

⁷ Nɛ̌ nǔ ka cí nú Jehovah dó nǔ e jɛ ɖò Mɛliba é wu? É kpɔ́n nǔwiwa Izlayɛli-ví lɛ tɔn dó mɔ Mawu e é nyí é tintɛnkpɔn, é nyí gǔfínfɔ́n dó Mɔyizi jí kpowun ǎ. (Xà Ðɛhan 95:8, 9.) É ɖò wɛn ɖɔ nǔ nyanya wɛ Izlayɛli-ví lɛ wà. Ðò ninɔmɛ enɛ mɛ ɔ, Mɔyizi wà nǔ ɖó ganji bo kpɔ́n Jehovah, bɔ ɖò enɛ gudo ɔ, é xwedó alixlɛ́mɛ tɔn lɛ céɖécéɖé.

8. Hwenu e xwè 40 e Izlayɛli-ví lɛ bló ɖò gbetótló mɛ é xwè vivɔnu é ɔ, tagba tɛ ka fɔ́n?

⁸ Ee ninɔmɛ mɔhun ɖevo wá xwetɔ́n ɖò xwè 40 mɔ̌ gudo ɖò ɖibla yì vivɔnu gbetótló mɛ ninɔ yetɔn tɔn é ɔ, etɛ ka jɛ? Izlayɛli-ví lɛ lɛ́ wá mɔ yeɖée ɖò fí e è wá ylɔ ɖɔ Mɛliba é. Amɔ̌, fí ɖevo wɛ  nyí fí elɔ, bo sɛkpɔ Kadɛci, ɖò dogbó Akpádídó Yikúngban ɔ tɔn kpá. * Izlayɛli-ví lɛ lɛ́vɔ jɛ nǔ húnhún ɖɔ jí, ɖó sìn ɖè ǎ wutu. (Kɛ́n. 20:1-5) Amɔ̌, ɖò ninɔmɛ elɔ mɛ ɔ, Mɔyizi wà nǔ lee Mawu ba gbɔn é ǎ.

9. Xó tɛ lɛ Jehovah ka ɖɔ nú Mɔyizi? Amɔ̌, nɛ̌ é ka wà nǔ gbɔn? (Kpɔ́n ɖiɖe e ɖò bǐbɛ̌mɛ é.)

⁹ Nɛ̌ Mɔyizi ka wà nǔ gbɔn ɖò gǔfínfɔ́n enɛ hwenu? É lɛ́ sɔ́ nukún tɔn lɛ ɖó Jehovah jí, bo ba alixlɛ́mɛ. Amɔ̌ dìn tɔn ɔ, Jehovah ɖɔ n’i ɖɔ é ni zin nǔ dó só ɔ wu ǎ. É ɖɔ nú Mɔyizi ɖɔ é ni sɔ́ kpò tɔn, bo kplé togun ɔ ɖó só ɔ nukɔn, enɛ gudo ɔ, é na ɖɔ xó nú só ɔ. (Kɛ́n. 20:6-8) Amɔ̌, Mɔyizi ka ɖɔ xó nú só enɛ ǎ. É nyɔ́ wà ɔ, é ɖè xomɛsin tɔn xlɛ́, bo súxó dó togun ɔ ta, bo ɖɔ: “Gǔfɔntɔ́ emi, mi ɖótó! Mǐ na sixu kpéwú bo ɖè sìn tɔ́n sín só elɔ mɛ nú mi à?”​—Kɛ́n. 20:10, 11.

10. Nɛ̌ Jehovah ka wà nǔ gbɔn ɖó nǔ e Mɔyizi wà é wu?

¹⁰ Jehovah sìn xomɛ tawun dó Mɔyizi wu. (Sɛ́n. 1:37; 3:26) Etɛwu Jehovah ka wà nǔ gbɔn mɔ̌? Nùɖé lɛ wu wɛ é na ko sín. Lee mǐ ko mɔ gbɔn ɖò aga é ɔ, Jehovah na ko sìn xomɛ, ɖó Mɔyizi xwedó alixlɛ́mɛ yɔyɔ̌ e é na ɛ lɛ é ǎ wutu.

11. Nɛ̌ kpò e Mɔyizi zin dó só ɔ wu é ka ɖè ayi mɛ lɛ tɔn sín nùjiwǔ e Jehovah wà é wu gbɔn?

¹¹ Ali ɖevo nu wɛ è na wà nǔ ɖè ɖò fí. Só ɖěɖee ɖò Mɛliba nukɔntɔn ɔ sín xá mɛ lɛ é nyí awinnya e syɛn ganji lɛ é. Mɛɖé na bo zin kpò dó awinnya enɛ lɛ wu gbɔn ɖebǔ ɔ, è sixu ɖó nukún ɖɔ sìn na tɔ́n sín ye mɛ ǎ. Amɔ̌, só e ɖò Mɛliba wegɔ ɔ sín xá mɛ lɛ é gbɔn vo tawun, bɔ hwɛhwɛ ɔ, ye nɔ nyí awinnya e ma syɛn ǎ lɛ é. Ðó sò ɖò só enɛ lɛ mɛ wutu ɔ, hwɛhwɛ wɛ sìn nɔ ɖò ayikúngban glɔ́ ɖò xá enɛ lɛ mɛ, bɔ è sixu wá kàn ayixa d’ewu bo zán. Hwenu e Mɔyizi zin kpò dó só enɛ wu azɔn wè é ɔ, ali wɛ éɖesunɔ ka hun nú xómɔɖɔdónǔwu ɖɔ sìn e gosin só ɔ mɛ é kún sín Jehovah wu ó, ɖɔ lee xá ɔ mɛ ɖesu ɖé é wɛ zɔ́n à? Xó e Mɔyizi ma ɖɔ nú só ɔ ǎ, bo zin kpò d’ewu é xlɛ́ ɖɔ é jló na ɖexlɛ́ ɖɔ emi lɔ nyí tɔn, bɔ nùjiwǔ enɛ jɛ wɛ à? * Mǐ kudeji ǎ.

12. Hwɛjijɔ ɖevo tɛ wu Jehovah ka sixu ko sìn xomɛ dó Mɔyizi kpo Aalɔ́ɔn kpo wu?

¹² È sixu lɛ́ tinmɛ xomɛ e Jehovah sìn dó Mɔyizi kpo Aalɔ́ɔn kpo wu é gbɔn alɔkpa ɖevo. Ðǒ ayi nǔ e Mɔyizi ɖɔ nú togun ɔ é wu: “Mǐ na sixu kpéwú bo ɖè sìn tɔ́n sín só elɔ mɛ nú mi à?” Xókwin “mǐ” e Mɔyizi zán é sixu ko xlɛ́ ɖɔ é ɖò gesí dó é kpo Aalɔ́ɔn kpo wɛ. Xógbe enɛ e Mɔyizi dó é xlɛ́ ɖɔ é kún ɖó sísí ɖebǔ nú Jehovah ee nyí Jɔtɛn nùjiwǔ enɛ tɔn nugbǒ ɔ é ó. É cí ɖɔ xó e ɖò Ðɛhan 106:32, 33 mɛ e dó zǒgbe linlin enɛ e mǐ ɖó é jí ɖɔhun, é ɖɔ: “Ye dó xomɛsin nú Mawu ɖò Mɛliba sìn ɔ kɔn, bɔ Mawu dɔn tó nú Mɔyizi ɖó yedɛɛ lɛ wu, ɖó ye dó xomɛsin nú Mɔyizi bɔ é kɛnu nyì dò.” * (Kɛ́n. 27:14) Ðebǔ wɛ é na bo nyí gbɔn ɔ, nùwalɔ Mɔyizi tɔn fɛ́ ayi mɛ lɛ tɔn sín susu e Jehovah jɛxa é wu. Jehovah ɖɔ xó dó Mɔyizi kpo Aalɔ́ɔn kpo wu, bo ɖɔ:  “Mi setónú nú mì . . . ǎ.” (Kɛ́n. 20:24) Hwɛ syɛnsyɛn ɖé wɛ nyí enɛ nugbǒ!

13. Etɛwu hwɛ e Jehovah ɖó nú Mɔyizi é ka jɛxa bo lɛ́ sɔgbe?

¹³ Ðó Mɔyizi kpo Aalɔ́ɔn kpo ɖò nu nú togun Jehovah tɔn wutu ɔ, ye na ɖó gbè n’i ɖó bǎ ɖaxó ɖé mɛ. (Luk. 12:48) Ðó Izlayɛli-ví lɛ fɔ́n gǔ wutu ɔ, Jehovah gbɛ́ ɖɔ kplékplé ye mɛ e nɔ gbɛ̀ ɖò hwenɛnu lɛ é tɔn kún na byɔ Kanáa tò ɔ mɛ ó. (Kɛ́n. 14:26-30, 34) Enɛ wu ɔ, é jɛxa bo lɛ́ sɔgbe ɖɔ Jehovah ni ɖó hwɛ ɖokpo ɔ nú Mɔyizi ɖó gǔfínfɔ́n núwiwa tɔn wu. Gǔfɔntɔ́ ɖě lɛ ɖɔhun ɔ, é lɔn nú é lɔ na yì Akpádídó Yikúngban ɔ jí ǎ.

14, 15. Etɛ ka zɔ́n bɔ Mɔyizi fɔ́n gǔ?

¹⁴ Etɛ ka zɔ́n bɔ Mɔyizi ɖó linlin gǔfínfɔ́n tɔn mɔhun? Lɛ̌vɔ ɖó ayi wu ɖɔ Ðɛhan 106:32, 33 ɖɔ: “Ye dó xomɛsin nú Mawu ɖò Mɛliba sìn ɔ kɔn, bɔ Mawu dɔn tó nú Mɔyizi ɖó yedɛɛ lɛ wu, ɖó ye dó xomɛsin nú Mɔyizi bɔ é kɛnu nyì dò.” Izlayɛli-ví lɛ ɔ, Jehovah jí wɛ ye fɔ́n gǔ dó có, Mɔyizi wɛ ka sìn xomɛ. Éɖée jí e é ma ɖu ɖè ǎ é zɔ́n bɔ é lin tamɛ dó nǔ e é na jì lɛ é jí cobo ɖɔ xó ǎ.

¹⁵ Mɔyizi jó nùwalɔ mɛ ɖevo lɛ tɔn dó, bɔ é fɛ́ ayi tɔn sín Jehovah kpinkpɔn jí. Mɔyizi ɖeɖɛ ninɔmɛ nukɔntɔn ɔ ganji. (Tín. 7:6) Xwè tobutobu e Mɔyizi ɖí xwi xá gǔfínfɔ́n Izlayɛli-ví lɛ tɔn na é na ko zɔ́n bɔ nǔ na ko cikɔ n’i bɔ akpɔ̀ na ko ɖó è. Lee nǔ cí nú Mɔyizi é wɛ ɖu ayi mɛ n’i hugǎn, b’ɛ gbɔ tamɛ lin dó lee é sixu kpa susu nú Jehovah gbɔn é jí à?

16. Etɛwu nùwalɔ Mɔyizi tɔn lɛ ka ɖó na ɖu ayi mɛ nú mǐ?

¹⁶ Enyi Mɔyizi e nyí gbeyiɖɔ gbejinɔtɔ́ ɖé é sín ayi fɛ́ sín Jehovah kpinkpɔn jí, b’ɛ ɖè afɔ nyì dò ɔ, blewun jɛn nǔ ɖokpo ɔ sixu jɛ dó mǐɖesunɔ jí. Ðò nùjlɛdonǔwu linu ɔ, mǐ lɔ xwè ayikúngban ɖé jí Mɔyizi ɖɔhun, é wɛ nyí gbɛ̀ yɔyɔ̌ e sín akpá Jehovah dó nú mǐ é. (2 Pi. 3:13) Mǐ ɖě na ba na hɛn wǔjɔmɛ bunɔ enɛ bú ǎ. Bo na dó kpé nǔ e gbé nya wɛ mǐ ɖè é wu ɔ, mǐ ɖó na nɔ sɔ́ nukún mǐtɔn lɛ ɖó Jehovah jí, bo na nɔ ba na wà jlǒ tɔn hwebǐnu. (1 Jaan 2:17) Etɛ lɛ afɔ e Mɔyizi ɖè nyì dò é ka ɖó na kplɔ́n mǐ?

17. Etɛ ka na d’alɔ mǐ, bɔ mǐ ma na jó mǐɖée dó nú akpɔɖómɛ ǎ?

¹⁷ Ma jó hwiɖée dó nú akpɔɖómɛ ó. Enyi mǐɖesunɔ na bo tlɛ wá ɖò xwi ɖí xá ninɔmɛ ɖokpo ɔ lɛ wɛ hwɛhwɛ ɔ, “awakanmɛ [na] kú mǐ dó nǔɖagbewiwa wu [ǎ]. Ðó nú awakanmɛ ma kú mǐ ǎ, bonu hwetɔnnu wá sù ɔ, mǐ na mɔ ajɔ tɔn yí.” (Ga. 6:9; 2 Tɛ. 3:13) Nú ninɔmɛ e nɔ ɖó akpɔ̀ nú mɛ lɛ é wá kpannukɔn mǐ, alǒ gbemanɔkpɔ́ lɛ nɔ tíìn hwɛhwɛ ɔ, mǐ ka nɔ hɛn nu mǐtɔn bo nɔ lɛ́ ɖu ɖò xomɛsin jí à? (Nùx. 10:19; 17:27; Mat. 5:22) Enyi mɛ ɖevo lɛ ba nǔɖɔ mǐ ɔ, mǐ ɖó na kplɔ́n bo na “jó xomɛsin Mawu tɔn dó ni nɔ wà azɔ̌.” (Xà Hlɔmanu lɛ 12:17-21.) Enyi mǐ nɔ kpɔ́n Jehovah gɔ́n ɔ, mǐ na na ɛ sísí e jɛxa ɛ é, gbɔn xomɛsin tɔn jijodó bonu é na w’azɔ̌, kpo hǔn kúkú bo nɔte kpɔ́n ɛ bonu é na wà nǔ hwenu e é mɔ ɖɔ é jɛxa dó é kpo gblamɛ. Nú mǐ ma wà mɔ̌ ǎ, bo ba hlɔn mǐɖesunɔ gbɔn alɔkpa ɖé ɔ, é na xlɛ́ ɖɔ mǐ kún ɖó sísí nú Jehovah ó.

18. Nú nǔ e kàn alixlɛ́mɛ lɛ xwixwedó é ɔ, etɛ mǐ ka ɖó na hɛn dó ayi mɛ?

¹⁸ Nɔ xwedó alixlɛ́mɛ gudogudo tɔn lɛ céɖécéɖé. Mǐ ka nɔ xwedó alixlɛ́mɛ gudogudo tɔn e Jehovah na mǐ lɛ é kpo  gbejininɔ kpo à? Mɔ̌ mɛ ɔ, mǐ na nɔ wà nǔ lɛ hwebǐnu lee mǐ ko nɔ wà ye gbɔn wá yì é ǎ. É nyɔ́ wà ɔ, mǐ na nɔ yawu xwedó alixlɛ́mɛ yɔyɔ̌ ɖebǔ e Jehovah nɔ na mǐ gbɔn tutoblonunu tɔn gblamɛ é. (Ebl. 13:17) Ðò hwe ɖokpo ɔ nu ɔ, mǐ na ɖò acéjí bo na “wà nǔ zɛ nǔ e è wlan ɔ wu [ǎ].” (1 Kɔ. 4:6) Mɔ̌ wiwa na zɔ́n bɔ mǐ na nɔ sɔ́ nukún mǐtɔn lɛ dó Jehovah jí.

19. Enyi mǐ tlɛ ɖò xwi ɖí xá nùwanyido mɛ ɖevo lɛ tɔn wɛ ɔ, nɛ̌ mǐ ka sixu bló bɔ kancica e ɖò mǐ kpo Jehovah kpo tɛntin é ma na gblé ǎ gbɔn?

¹⁹ Ma nú nùwanyido mɛ ɖevo lɛ tɔn hɛn kancica e ɖò hwi kpo Jehovah kpo tɛntin é gblé ó. Enyi mǐ nɔ sɔ́ nukún nùjlɛdonǔwu tɔn mǐtɔn ɖó Jehovah jí ɔ, mǐ na lɔn nú nǔwiwa mɛ ɖevo lɛ tɔn na dó akpɔ̀ nú mǐ, alǒ hɛn kancica mǐ kpo é kpo tɔn gblé ǎ. Enɛ lɛ́ ɖò taji tawun enyi mǐ ɖó azɔ̌ ɖé lɛ ɖò tutoblonunu Mawu tɔn mɛ Mɔyizi ɖɔhun ɔ nɛ. Nugbǒ wɛ ɖɔ ɖokpo ɖokpo mǐtɔn ɖó na nɔ “wà azɔ̌ kpo xɛsi kpo, kpodo sísɔ́sísɔ́ kpan nú hwlɛngán [mǐ]tɔn na nyí hwlɛngán kpíkpé,” amɔ̌, mǐ ɖó na lɛ́ hɛn dó ayi mɛ ɖɔ Jehovah kún ɖó sɛ́n syɛnsyɛn ɖě, alǒ sɛ́n e ɖò gángángán e ɖě bo nɔ zɔ́n d’ewu dó ɖó hwɛ nú mǐ ó. (Fili. 2:12) É nyɔ́ wà ɔ, enyi è sɔ́ azɔ̌ gègě d’así nú mǐ ɔ, è na ɖó nukún nǔ gègě ɖò mǐ sí. (Luk. 12:48) Amɔ̌, enyi mǐ yí wǎn nú Jehovah nugbǒ nugbǒ ɔ, nǔ ɖebǔ na nyí afɔklɛ́nnú nú mǐ alǒ ɖè mǐ ɖó vo nú wanyiyi tɔn ǎ.​—Ðɛh. 119:165; Hlɔ. 8:37-39.

20. Etɛ mǐ ka ɖó na kanɖeji bo na wà?

²⁰ Ðò hwenu vɛwǔ elɔ lɛ mɛ ɔ, mi nú nukún mǐtɔn lɛ ni nɔ ɖò Mɛ e ‘axɔsuzinkpo tɔn ɖò jixwé é’ kpɔ́n wɛ hwebǐnu, bo na dó sixu mɔ nǔ jɛ jlǒ tɔn wu. Mi nú mǐ ma lɔn gbeɖé bonu nùwalɔ mɛ ɖevo lɛ tɔn hɛn kancica e ɖò mǐ kpo Jehovah kpo tɛntin é gblé ó. Kpɔ́ndéwú nǔ e jɛ dó Mɔyizi jí é tɔn na hlɔnhlɔn lee nǔ enɛ nyí nǔ taji gbɔn é ɖò linlin mǐtɔn kpo ayi mǐtɔn kpo mɛ. Mǐ ɖó na sìn xomɛ gblagbla ɖó nùwanyido mɛ e lɛlɛ̌ dó mǐ lɛ é tɔn wu ǎ, é nyɔ́ wà ɔ, mi nú mǐ ni kanɖeji bo na ɖò ‘Jehovah, Mawu mǐtɔn kpɔ́n sɛ́dó wɛ, kaka jɛ hwenu e é na nyɔ́ xomɛ dó mǐ wu é.’​—Ðɛh. 123:1, 2.