1, 2. Eme ma re ru nọ u re dhesẹ nọ ma be tẹrovi Jihova?

MA BE rria “oke obẹbẹ” nọ o be “bẹ eyeri,” yọ eware e te tubẹ ga vi enẹ taure Ọghẹnẹ ọ tẹ te raha akpọ omuomu nana je ru nọ ahwo a ti ro wo udhedhẹ evaọ otọakpọ na kpobi. (2 Tim. 3:1) Fikiere u fo nọ ma rẹ nọ omamai nọ, ‘Diẹse mẹ be hai rri jọ gwọlọ obufihọ gbe ọkpọvio?’ Ẹsejọhọ uyo nọ ma te nwane kẹ họ, “Obọ Jihova,” yọ uyo nọ o mai woma kpaobọ oye.

² Eme ohwo o re ru nọ u re dhesẹ nọ o bi rri Jihova? Kọ eme ma re ru re ibiaro mai e tọvi ei ẹsikpobi nọ ma bi lele ebẹbẹ akpọ na muabọ na? Evaọ ikpe buobu nọ i kpemu, ọso-ilezi jọ ọ ta kpahe epanọ o rọ gwọlọ nọ ma rẹ kpare ibiaro mai rri Jihova kẹ obufihọ evaọ etoke nọ ma rẹriẹ ovao dhe ebẹbẹ. (Se Olezi 123:1-4.) Ọ ta nọ Jihova nọ ma re rri o wọhọ odibo nọ o re rri olori riẹ. Eme họ otọ ẹme ọso-ilezi na? Odibo o re rri hayo rẹroso olori riẹ inọ ọ te kẹe emu jẹ thọe ọvo ho, rekọ o gwọlọ nọ odibo na ọ rẹ jẹ tẹrovi olori riẹ ẹsikpobi re ọ riẹ oware nọ ọ gwọlọ, o ve ru ei. Epọvo na re, o gwọlọ nọ ma rẹ kiẹ Ẹme Ọghẹnẹ rri kẹdẹ  kẹdẹ re ma riẹ oware nọ Jihova ọ gwọlọ mi omai, ma ve ru lele iei. Ẹsiẹe ọvo ma sai ro wo imuẹro inọ Jihova o ti fiobọhọ kẹ omai evaọ oke ẹbẹbẹ.​—Ẹf. 5:17.

3. Eme ọ rẹ sai ru nọ ma gbẹ rọ tọ ibiaro mai vi Jihova ha?

³ Dede nọ ma riẹ epanọ u wuzou te re ma hai rri Jihova ẹsikpobi, ẹsejọ eware efa e rẹ sai si iroro mai noi. Oware utioye dẹẹ o via kẹ Mata, ọnọ ọ jọ ogbẹnyusu ọkpekpe Jesu. Mata “ọ roma kẹ eware ibuobu nọ ọ jẹ ruẹrẹhọ.” (Luk 10:40-42) Otẹrọnọ oware utioye o rẹ sae via kẹ ohwo otiọye nọ o wo ẹrọwọ evaọ okenọ Jesu omariẹ ọ rọ jọ kugbei, u re gbe omai unu vievie he inọ oware utioye o rẹ sae via kẹ omai nẹnẹ re. Nọ o rrọ ere na, eware jọ vẹ e rẹ sai ru nọ ma gbẹ rọ tọ ibiaro mai vi Jihova ha? Evaọ uzoẹme nana, ma te ta kpahe oghẹrẹ nọ uruemu amọfa o sai ro si iroro mai no Jihova. Ma ti je wuhrẹ kpahe oghẹrẹ nọ ma sae rọ tẹrovi Jihova ẹsikpobi.

4. Fikieme o sai ro gbe omai unu inọ Mosis o ku uvẹ nọ ọ hae rọ ruọ Ẹkwotọ Eyaa na fiẹ?

⁴ Avro ọ riẹ hẹ, Mosis o je rri Jihova ẹsikpobi re ọ kẹe uthubro jẹ kpọe. Ẹhẹ, “o dikihẹ ga ẹsikpobi wọhọ ẹsenọ ọ be ruẹ Ọnọ a rẹ ruẹ hẹ na.” (Se Ahwo Hibru 11:24-27.) A jọ Ebaibol na vuẹ omai nọ “a gbẹ re te jọ eva Izrẹl soso ruẹ [ọruẹaro] nọ o mu wọhọ Mosis hi, nọ ỌNOWO na ọ riẹ ovao riẹ.” (Izie. 34:10) Dede nọ Mosis o wo usu okpekpe utioye na kugbe Jihova Ọghẹnẹ, o ku uvẹ nọ ọ rẹ rọ ruọ Ẹkwotọ Eyaa na fiẹ ghele. (Ik. 20:12) Eme o lẹliẹ Mosis zoruẹ?

5-7. Ẹbẹbẹ vẹ ọ romavia okenọ ahwo Izrẹl a nwani no Ijipti no, kọ eme Mosis o ru kpahe iẹe?

⁵ Nọ ahwo Izrẹl a no Ijipti no, nọ enwene emerae ivẹ e vrẹ no, ẹbẹbẹ ologbo jọ ọ tẹ romavia taure a te ti te Ugbehru Saena dede. Ahwo na a te muhọ ẹgo fiki ame nọ ọ jariẹ hẹ. A tẹ be go kpahe Mosis. Ẹbẹbẹ na ọ ga te epanọ Mosis o ro bo se Jihova nọ: “Ẹvẹ me re ru ahwo ọnana? A ruẹrẹ oma kpahe, kiọkomojọ a rehọ itho fi omẹ.” (Ọny. 17:4) Jihova ọ tẹ vuẹ Mosis oware nọ o re ru. Ọ vuẹ riẹ nọ ọ rehọ ọkpọ riẹ te hayo fa utho nọ o rrọ Horẹb, ame o ve ti kporo lahwe. Ebaibol ọ ta nọ: “Mosis o te ru ere iraro ekpako Izrẹl na.” Ahwo Izrẹl na a tẹ da eva vọ, ere ẹbẹbẹ na o ro kuhọ.​—Ọny. 17:​5, 6.

⁶ Ikereakere na e ta nọ Mosis “o te se odẹ oria na Masa avọ Mẹriba, fiki ukpokpoma ahwo Izrẹl, gbe fiki epanọ a dawo ỌNOWO na, ta nọ, ‘Kọ ỌNOWO na ọ rọ udevie mai hayo ọ riẹ hẹ?’” (Ọny. 17:7) Edẹ yena i fo oria na keme otofa rai họ, “Dawo” gbe “Ẹwhọ.”

⁷ Ẹvẹ oware nọ o via evaọ Mẹriba na o jọ Jihova oma? O rri oware nọ ahwo Izrẹl a ru na inọ ọyomariẹ nọ ọ rrọ Ọghẹnẹ a kpareso na orọnikọ Mosis ọvo ho. (Se Olezi 95:​8, 9.) Ahwo Izrẹl na a gine ru oware nọ o thọ gaga. Evaọ oke yena, oware nọ Mosis o ru u kiehọ, o rri Jihova re ọ kpọe, ọ tẹ jẹ romatotọ ru lele oware nọ Jihova ọ ta nọ o ru.

8. Ẹbẹbẹ vẹ ọ romavia evaọ obọ ekuhọ ikpe udhuvẹ onya udhude na?

⁸ Rekọ eme ọ via nọ ẹbẹbẹ otiọna ọ romavia evaọ ikpe udhuvẹ nọ i lele i rie, evaọ obọ ekuhọ onya udhude na? Ahwo Izrẹl a jọ oria jọ nọ a se Mẹriba  uwhremu na. Rekọ oria nana u wo ohẹriẹ no orọ ọsosuọ na, o kẹle Kadẹsh, evaọ akotọ uwhru Ẹkwotọ Eyaa na. * Ahwo Izrẹl a tẹ wariẹ muhọ ẹgo fiki ame nọ ọ riẹ hẹ. (Ik. 20:​1-5) Rekọ evaọ onana, eware e riẹ nya kẹ Mosis hi.

9. Eme Ọghẹnẹ ọ vuẹ Mosis nọ o ru, kọ eme o ru? (Rri uwoho nọ o rrọ emuhọ uzoẹme na.)

⁹ Eme Mosis o ru kpahe ọkparesuọ nana? O rri Jihova re ọ kpọe wọhọ epaọ ọsosuọ na. Rekọ evaọ onana, Jihova ọ vuẹ riẹ nọ ọ fa utho na ha. Ọghẹnẹ ọ vuẹ Mosis nọ ọ rehọ ọkpọ riẹ, re o koko ahwo na họ aro utho na, kẹsena ọ vẹ ta ẹme kẹ utho na. (Ik. 20:6-8) Rekọ Mosis ọ ta ẹme kẹ utho na ha, wọhọ epanọ Jihova ọ ta kẹe nọ o ru. Ukpoye, o dhesẹ evedha riẹ via nọ ọ va ku ogbotu na nọ: “Wha yo, whai itu imuofu; kọ ma sai si ame no utho onana kẹ owhai?” Kẹsena ọ tẹ rọ ọkpọ riẹ fa utho na isiava soso.​—Ik. 20:10, 11.

10. Eme Jihova o ru fiki oware nọ Mosis o ru na?

¹⁰ Jihova o muofu kẹ Mosis gaga. (Izie. 1:37; 3:26) Fikieme Jihova o ro muofu kẹ Mosis ga tere? O sae jọ nọ eware sa-sa e wha riẹ ze. Wọhọ epanọ ma ta no vẹre na, o sae jọ nọ eva e dha Jihova fikinọ Mosis o ru lele oware okpokpọ nọ ọ ta kẹe nọ o ru na ha.

11. Ẹsejọhọ, ẹvẹ ẹfa nọ Mosis ọ fa utho na o lẹliẹ ahwo na rri iruo igbunu nọ Jihova o ru na?

¹¹ O sae jọ nọ oware ofa jọ o riẹ nọ o lẹliẹ eva dha Jihova. Itho nọ e rrọ oria Mẹriba ọsosuọ na yọ itho egaga. Ohwo ọ tẹ make fa utho na ga kẹhẹ, ame o sai hwẹ noi ze he. Rekọ oghẹrẹ itho efa nọ e rrọ oria Mẹriba avọ ivẹ na, e rẹ nwane ga tere he, a re se ai limestone. Fikinọ oghẹrẹ utho yena o ga tere he, ame ọ rẹ gwọlọ kokohọ obotọ riẹ, onọ ahwo a rẹ sae tọ, ame o ve noi ze. Kọ o sae jọ nọ okenọ Mosis ọ fa utho na isiava na, o tẹ lẹliẹ ahwo Izrẹl na roro nọ ame na o mu no otọ ze viukpenọ a re rri rie nọ Jihova o ru rie? Nọ orọnọ ẹfa Mosis ọ fa utho na ukpenọ ọ rẹ ta ẹme kẹe na, kọ o sae jọ nọ o lẹliẹ ahwo na rri nọ oware nọ o via na yọ iruo igbunu hu? * Ma sae ta gbiae he.

12. Oware ofa vẹ o rẹ sae jọnọ o lẹliẹ Jihova muofu kẹ Mosis avọ Erọn?

¹² O sae jẹ jọ nọ oware ofa jọ o wha riẹ ze nọ Jihova o ro muofu kẹ Mosis avọ Erọn. Muẹrohọ ẹme nọ Mosis ọ ta kẹ ahwo na: “Kọ ma sai si ame no utho onana kẹ owhai?” Ẹsejọhọ ẹme na “ma” nọ Mosis ọ ta na u dhesẹ nọ ọ be ta nọ ọyomariẹ avọ Erọn. Ẹme yena u dhesẹ nọ o wo adhẹẹ kẹ Jihova vievie he wọhọ Ọnọ o gine ru oware igbunu na. O wọhọ nọ ẹme nọ ọ rrọ obe Olezi 106:​32, 33 u dhesẹ onana via, inọ: ‘A tẹ jọ obọ ame Mẹriba ru ei evadha, u te yoma kẹ Mosis fiki rai; keme a ru ofu mu ẹzi riẹ, ọ tẹ rehọ evaedha ta eme egaga.’ * (Ik. 27:14) Oghẹrẹ nọ o rrọ kpobi kẹhẹ, oware nọ Mosis o ru na o  kẹ Jihova ọghọ nọ o te rie he. Jihova ọ tẹ ta kẹ Mosis avọ Erọn nọ: ‘Wha wọso ujaje mẹ.’ (Ik. 20:24) Onana yọ uzioraha ulogbo!

13. Fikieme oziẹ nọ Jihova o bru kpahe Mosis u ro kiehọ?

¹³ Nọ orọnọ Mosis avọ Erọn yọ isu evaọ udevie ahwo Jihova na, ae o mae gwọlọ nọ a re ru lele ujaje Ọghẹnẹ. (Luk 12:48) Evaọ oke jọ nọ o vrẹ, Jihova ọ kẹ oge ahwo Izrẹl jọ soso uvẹ ruọ ẹkwotọ Kenan he fiki ọkparesuọ rai. (Ik. 14:26-30, 34) Fikiere u kiehọ inọ ere ọvona o ru Mosis fiki ọkparesuọ riẹ. A kẹ riẹ uvẹ ruọ Ẹkwotọ Eyaa na ha wọhọ epanọ o jọ kẹ amọfa nọ a kpareso Ọghẹnẹ.

14, 15. Eme ọ lẹliẹ Mosis wọso Jihova?

¹⁴ Eme ọ lẹliẹ Mosis ru oware ọkparesuọ utioye? Wariẹ muẹrohọ eme nọ e rrọ Olezi 106:32, 33: “A tẹ jọ obọ ame Mẹriba ru ei evadha, u te yoma kẹ Mosis fiki rai; keme a ru ofu mu ẹzi riẹ, ọ tẹ rehọ evaedha ta eme egaga.” Jihova họ ohwo nọ ahwo Izrẹl a ru eva dha, rekọ Mosis họ ohwo nọ o muofu. Fikinọ ọ sai su omariẹ hẹ, u te ru ei ta eme ababọ eroro nọ o roro kpahe oware nọ o rẹ sai noi ze.

¹⁵ Mosis ọ kẹ uvẹ re oware nọ amọfa a ru o lẹliẹe si ibiaro riẹ no Jihova. Mosis ọ riẹ ru evaọ orọ ọsosuọ. (Ọny. 7:6) Rekọ o sae jọ nọ oma o lọhọ riẹ, eware e tẹ jẹ vẹso ẹe fiki ahwo Izrẹl aghẹmeeyo na nọ o bi su anwọ ikpe buobu ze na. Kọ o sae jọnọ Mosis o je roro kpahe omobọriẹ ọvo, epanọ uyero na o jọ kẹe viukpọ epanọ ọ rẹ rọ wha orro se Jihova?

16. Fikieme u ro fo re ma roro kpahe oware nọ Mosis o ru na?

¹⁶ Otẹrọnọ oware jọ u ru emamọ ọruẹaro wọhọ Mosis na si iroro riẹ no Ọghẹnẹ je zoruẹ, o rẹ sae via kẹ omai lọlọhọ re. Wọhọ Mosis, ma be te ruọ eva ẹkwotọ jọ kẹle na, akpọ ọkpokpọ nọ Jihova ọ ya eyaa riẹ kẹ omai na. (2 Pita 3:13) Mai ọvuọvo ọ gwọlọ nọ obọdẹ uvẹ yena o va omai abọ họ. Rekọ re ma sai wo uvẹ yena, o gwọlọ nọ ma rẹ tọ ibiaro mai vi Jihova, jẹ daoma gwọlọ epanọ ma re ro ru oreva riẹ ẹsikpobi. (1 Jọn 2:17) Eme u fo nọ ma re wuhrẹ no ethobọ Mosis na ze?

17. Eme o re fiobọhọ kẹ omai nọ ma gbe muofu vrẹta ha?

¹⁷ Who muofu vrẹta ha. O tẹ make rọnọ ma be rọ ovao dhe ẹbẹbẹ ọvona unuẹse buobu, “jọ oware uwoma uruo o bẹ omai no ho, keme nọ oke u te te, ma ti vu ibi riẹ otẹrọnọ oma o gbẹ rrọ omai no ho.” (Gal. 6:9; 2 Tẹs. 3:13) Nọ ma tẹ rẹriẹ ovao dhe eware nọ e rẹ wha evedha se omai hayo nọ ohwo jọ ọ tẹ be hai ru oware jọ nọ o be were omai hi, kọ ma be hae kpọ ẹrọo mai hayo ofu mai? (Itẹ 10:19; 17:27; Mat. 5:22) Nọ amọfa a tẹ kpọ omai eva, o gwọlọ nọ ma rẹ “kuvẹ kẹ ofu Ọghẹnẹ.” (Se Ahwo Rom 12:17-21.) Nọ ma tẹ tẹrovi Jihova ẹsikpobi, ma te rehọ adhẹẹ kẹe ẹkwoma ofu riẹ nọ ma rẹ kuvẹ kẹ, ma vẹ rọ odiri hẹrẹ iẹe re o ru oware jọ evaọ okenọ o rri nọ u fo. Ma gbẹ hẹrẹ iẹe he nọ mai ọvo ma jẹ kioja na kẹ omamai, kiyọ ma rọ adhẹẹ kẹ Jihova ha.

18. Eme u fo nọ ma rẹ kareghẹhọ kpahe ekpọvio ekpokpọ nọ a kẹ omai?

 ¹⁸ Romatotọ ru lele ekpọvio ekpokpọ. Kọ ma be hae nabi ru lele ekpọvio ekpokpọ nọ i no obọ Jihova ze? Ma tẹ be hai ru lele ekpọvio ekpokpọ, ma gbẹ te talamu oghẹrẹ nọ ma be hai ru eware anwẹdẹ hẹ. Ukpoye, ma te nwani ru lele edhere ọkpokpọ nọ Jihova ọ rehọ ukoko riẹ ta nọ ma ro ru eware. (Hib. 13:17) Evaọ oke ovona, ma rẹ yọroma re ma gbe “ru vrẹ eware nọ a kere na ha.” (1 Kọr. 4:6) Ma te bi ru ere, yọ ma be tọ ibiaro mai vi Jihova.

19. O tẹ make rọnọ ma be ruẹ ethobọ amọfa, eme ma re ru re usu mai kugbe Jihova o seba ẹraha?

¹⁹ Whọ kuvẹ re ethobọ amọfa e raha usu ra kugbe Jihova ha. Ma tẹ tọ ibiaro mai vi Jihova, ma te kuvẹ re eware nọ amọfa a ru i ru eva dha omai vrẹta ha hayo re e raha usu mai kugbei hi. Onana u wuzou gaga, maero nọ ma te wo owha-iruo jọ evaọ ukoko Ọghẹnẹ, wọhọ epanọ o jọ kẹ Mosis na. Dede nọ o gwọlọ nọ mai omomọvo ọ rẹ ‘hae rehọ ozodhẹ gbe enuhu thuẹhọ epanọ o re ro wo esiwo,’ ma rẹ kareghẹhọ nọ orọnikọ oghẹrẹ edhere ọvo jọ ọvo Jihova o re ro bruoziẹ mai hi. (Fil. 2:12) Ukpoye, epanọ ewha-iruo mai i bu te, ere a te nọ mi omai bu te. (Luk 12:48) Rekọ ma te gine you Jihova, oware ovo u re ru omai zoruẹ hayo hẹriẹ omai no uyoyou riẹ hẹ.​—Ol. 119:165; Rom 8:37-39.

20. Eme u fo nọ o rẹ jọ ọtamuo mai?

²⁰ Evaọ oke obẹbẹ nana, joma tọ ibiaro mai vi Ọnọ “ọ keria agbara-uvie obọ odhiwu” na ẹsikpobi, re ma sae riẹ oreva riẹ. Ajọ ma kuvẹ vievie he re eware nọ amọfa a ru e raha usu mai kugbe Jihova. Oware nọ o via kẹ Mosis na u re ru omai kareghẹhọ onana ẹsikpobi. Ukpenọ ma re ru oware nọ o thọ fiki sebaẹgba amọfa, jọ o jọ ọtamuo mai inọ “aro mai o re riwẹ ỌNOWO Ọghẹnẹ mai bẹsenọ ọ rẹ te re ohrọ mai no.”​—Ol. 123:1, 2.