1, 2. Twonanasya ata kana nĩtũmũsyaĩĩsye Yeova?

TWĨKALĨTE ‘mavindanĩ ma mũisyo,’ na maũndũ meendeea kweteea o ũndũ tũthengeee mũthenya wa Yeova wa kwananga nthĩ ĩno nthũku na kũtũngĩĩa mũuo. (2 Tim. 3:1) Kwoou nũseo tũkekũlya-ĩ, ‘Nyie nĩmanthaa ũtethyo va, na nĩthĩawa nĩkwatĩtye ũũ andongoesye?’ Nĩtũtonya kũsũngĩa mĩtũkĩ tũkasya, “No Yeova,” na nengĩ ũsu nĩw’o ũsũngĩo ũla waĩlĩte vyũ.

² Ĩndĩ twonanasya ata kana nĩtũmũsyaĩĩsye Yeova? Na tũtonya kwĩka ata nĩ kana twĩkalae tũmũsyaĩĩsye o na yĩla twĩ na mathĩna? Myaka mingĩ mĩvĩtu, ve mũandĩki wa Savuli waeleisye kana nĩtwaĩle kũmũkĩlĩlya Yeova metho maitũ atũtetheesye mavindanĩ ma thĩna. (Soma Savuli 123:1-4.) Aelekanilye ũndũ tũmũsiasya Yeova na ũndũ mũthũkũmi ũsyaĩĩasya vwana wake. Mũandĩki ũsu wa Savuli endaa kũtũtavya kyaũ? Aasya kana mũthũkũmi asyaĩĩasya vwana wake nĩ kana amũnenge lĩu na aimũsũvĩa. Na ti ũu w’oka; nĩwĩkalaa asyaĩĩsye vwana wake nĩ kana amanye eenda ata na aianĩsya wendi ũsu  wake. O naitũ nĩtwaĩle kũkunĩkĩla Ndeto ya Ngai kĩla mũthenya nĩ kana tũmanye Yeova eenda ata, na ĩndĩ tũyĩka kwĩanana na wendi wake. Tweeka ũu, now’o tũtonya kwĩthĩwa tũte na nzika kana Yeova ndetũtia yĩla twĩ thĩnanĩ.—Aev. 5:17.

3. Nĩ kyaũ kĩtonya kũtũvĩngĩĩsya tũkaeka kwĩkala tũmũsyaĩĩsye Yeova?

³ O na kũtw’ĩka nĩtwĩsĩ kana kwĩkala tũmũsyaĩĩsye Yeova nĩ kwa vata, ve mavinda tũtonya kũvĩngĩĩsĩka. Kĩu nokyo kyamũkwatie mũnyanyae wa Yesũ weetawa Matha. Mbivilia yaĩtye kana Matha ‘athĩnaw’a nĩ wĩa,’ na kĩu nĩkyatumie avĩngĩĩsĩka. (Luka 10:40-42) Ethĩwa mũndũ mũĩkĩĩku ta ũsu nĩwavĩngĩĩsĩkie e na Yesũ o vau vakuvĩ, tũyaĩle kũseng’a tũnakwatwa nĩ ũndũ ta ũsu. Kwoou kyo nĩ kyaũ kĩtonya kũtũvĩngĩĩsa tũkaeka kũmũsyaĩĩsya Yeova? Ĩsomonĩ yĩĩ nĩtũũsisya ũndũ meko ma angĩ matonya kũtũvĩngĩĩsa. O na nĩtũũmanya ũndũ tũtonya kwĩkalaa tũmũsyaĩĩsye Yeova.

4. Nĩkĩ tũtonya kũseng’a tweew’a kana Mose ndaaĩtĩkĩlw’a alike Nthĩ ya Watho?

⁴ Mose ekalaa ekwatĩtye Yeova amũtetheesye na aimũtongoesya. Mbivilia ĩtwĩĩte “nĩwomĩĩsye ta ũmwonaa ũla ũtonekaa.” (Soma Aevelania 11:24-27.) Na ĩsyokete ĩkasya kana “[kũtyaaũkĩla] nthĩnĩ wa Isilaeli mwathani ũilyĩ Mose, ũla Yeova wesene nake ũthyũ kwa ũthyũ.” (Kũt. 34:10) Ĩndĩ o na kau Mose aĩ na ngwatanĩo ĩseũvĩte ũu na Yeova, ndaaĩtĩkĩlw’a kũlika Nthĩ ya Watho. (Mot. 20:12) Nĩ va Mose wavĩtũkanĩisye matambya?

5-7. Nĩ thĩna wĩva waumĩlile kavinda kanini Aisilaeli mauma Misili, na Mose eekie ata?

⁵ Vatathelete myei ĩlĩ kuma Aisilaeli mauma Misili, nĩvaumĩlile thĩna mũnene o na matavikĩte Kĩĩmanĩ kya Sinai. Andũ mambĩĩe kũnyungunyĩsya nũndũ wa kwaĩwa nĩ kĩw’ũ. Mamũnyungunyĩisye Mose, na ũndũ ũsu waimba nginya Mose amwĩkaĩla Yeova aimũkũlya: “Nĩĩka andũ aa ata? makilĩlye kũngima na mavia.” (Kuma 17:4) Yeova nĩwaeleisye Mose nesa kĩla waaĩle kwĩka. Amwĩie ose ndata yake akũne ĩvia yaĩ Olevu nĩ kana kĩw’ũ kyume. Ngewa ĩsu yaĩtye: “Na Mose eeka ũu atumĩa ma Isilaeli mene.” Aisilaeli manywie kĩw’ũ makola, na thĩna ũsu wathelela vau.—Kuma 17: 5, 6.

⁶ Mbivilia ĩsyokete ĩkasya kana Mose eetie “syĩtwa ya vandũ vau Masa, na ĩngĩ Meliva, nũndũ wa motetan’yo ma ana ma Isilaeli, na nũndũ nĩmatatie Yeova, makĩkũlya, Yeova e vamwe naitũ, kana ti w’o?” (Kuma 17:7) Masyĩtwa asu nĩmaaĩle vyũ, nũndũ yĩmwe yonanasya “Motetany’o” na yĩla yĩngĩ “Kũtata.”

⁷ Yeova oosie ata ũndũ ũsu Aisilaeli meekie vau Meliva? Oonie nĩwe mamũleile e Ngai woo, na ti o Mose e weka. (Soma Savuli 95:8, 9.) Vate nzika Aisilaeli nĩmavĩtisye. Mũthenya ũsu Mose nĩweekie ũla waaĩle nũndũ nĩwamwĩkwatisye Yeova na eeka kĩla wamũtavisye.

8. Nĩ thĩna wĩva waumĩlile Aisilaeli makilyĩ kũmina kyalo kyoo kya myaka 40 weũnĩ?

⁸ Ĩndĩ kwaendie ata yĩla thĩna ta ũsu waumĩlile ĩngĩ ĩtina wa myaka 40 Aisilaeli makilyĩ kũmina kyalo kyoo weũnĩ? Ĩvinda yĩu maĩ manavika vandũ vangĩ vesie kwĩtwa o Meliva. Meliva ĩno ya kelĩ  yaĩ vakuvĩ na Ketesi wangĩe mũvakanĩ wa Nthĩ ya Watho. * Aisilaeli me vau nĩmambĩĩe ĩngĩ kũnyungunyĩsya nũndũ wa kĩw’ũ. (Mot. 20:1-5) Ĩndĩ ĩvindanĩ yĩu Mose nĩweekie ĩvĩtyo ĩnene.

9. Mose eeiwe eke ata, ĩndĩ eekie ũndũ wĩva wĩ kĩvathũkany’o? (Sisya visa ĩthangũnĩ ya 12.)

⁹ Mose eekie ata andũ mambĩĩa kũnyungunyĩsya? Amũvĩndũkĩie Yeova ĩngĩ amũtethye. Ĩndĩ ĩvindanĩ yĩĩ ya kelĩ Yeova ndaamwĩa akũne ĩvia. Amwĩie ose ndata yake, ombanĩsye andũ mbee wa ĩvia, na aineena nayo. (Mot. 20:6-8) Ĩndĩ Mose ndaaneena na ĩvia yĩu. Vandũ va ũu, aneenisye andũ asu e mũthatu mũno amea atĩĩ: “Ĩthukĩĩsyei yu, inyw’ĩ ang’endu; nĩtũũmumĩsya manzĩ ĩvianĩ yĩĩ?” Na ĩndĩ akũna ĩvia yĩu, na ti ĩkũna yĩmwe; ayĩkũnie kelĩ.—Mot. 20:10, 11.

10. Yeova eewie ata nũndũ wa ĩvĩtyo ya Mose?

¹⁰ Mose nĩwamũthatisye Yeova mũno. (Kũt. 1:37; 3:26) Yeova athatie nĩkĩ? Ve maũndũ meana ũna matonya kwĩthĩwa matumie athata. O tondũ twĩĩ tũnaweta, nũtonya kwĩthĩwa athatie nũndũ Mose ndaaĩka kĩla weeĩtwe eke savalĩ ũũ wa kelĩ.

11. Yĩla Mose wakũnie ĩvia, nĩ kwa nzĩa yĩva ũtonya kwĩthĩwa atumie Aisilaeli masũanĩa kana Yeova ndaneka kyama?

¹¹ Ve ũndũ ũngĩ ũtonya kwĩthĩwa watumie Yeova athata. Mavia ala maĩ kĩsionĩ kya Meliva ya mbee maĩ metu (granite). Ĩvia yĩu o na yĩkakũnwa ata, vai mũndũ ũsũanĩa kana nĩyĩsa kumya kĩw’ũ. Ĩndĩ kĩsio kĩla Meliva ya kelĩ yaĩ, kyaĩ na mavia mate metu mũno (limestone). Mavia asu me tũmyanya tũlikasya kĩw’ũ kĩkathi kũmbanĩa ungu wamo. Nũndũ wa ũu, mũndũ akenzũkũla ĩima ĩvianĩ ya mũthemba ũsu nũtonya kũkwata kĩw’ũ. Kwoou-ĩ, yĩla Mose wakũnie ĩvia yĩu kelĩ, we nũtonya kwĩthĩwa atumie Aisilaeli masũanĩa kana kĩw’ũ kyauma o ũndũ kyumaa ĩvianĩ ya mũthemba ũsu na ti kwa vinya wa Yeova? Kana nĩvatonyeka ũkethĩa akũna ĩvia yĩu vandũ va kũneena nayo, atumie Aisilaeli maema kwona kana ve kyama kĩnene kyeekĩka? * Tũitonya kũmanya nesa.

12. Nĩ ũndũ ũngĩ wĩva wĩthĩwa watumie Yeova ew’a woo nũndũ wa Mose na Aluni?

¹² Na ve ũndũ ũngĩ ũtonya kwĩthĩwa watumie Yeova ew’a woo nũndũ wa Mose na Aluni. Kwasisya kĩla Mose watavisye andũ: ‘Nĩtũũmumĩsya manzĩ ĩvianĩ yĩĩ?’ Mose aitũmĩa ndeto “nĩtũũmumĩsya” nũtonya kwĩthĩwa eewetaa we mwene na Aluni. Ndeto isu syake syoonanisye kana ndaanenga Yeova ndaĩa o na vanini, ũla nĩwe weekĩte kyama kĩu. Ĩandĩko ya Savuli 106:32, 33 yaĩtye ũũ: ‘O na ĩngĩ mamũthatĩsya manzĩnĩ ma Meliva, kwondũ wa ũu nĩkwaendie naĩ kwa Mose kwondũ woo; nĩkwĩthĩwa nĩmathatisye veva wake, na aneena na ilomo syake vate kũsũanĩa.’ * (Mot. 27:14) Kwoou o na kau tũitonya kũweta vyũ nĩ kyaũ kyatumie  Yeova athata, kĩla twĩsĩ nĩ kana Mose ndaanenga Yeova ndaĩa ĩla ĩmwaĩlĩte. Yeova atavisye Mose na Aluni atĩĩ: “Nĩmwang’endeie ndeto yakwa.” (Mot. 20:24) Vai nzika kana ĩsu yaĩ naĩ ngito!

13. Nĩkĩ ĩtambya yĩla Mose wooseiwe yaaĩle vyũ, na yoonanisye ata kana Yeova ndaalyũkaa?

¹³ Nũndũ Mose na Aluni maĩ na kĩanda kya kũtongoesya andũ ma Yeova, nĩmaaĩlĩte kwĩthĩwa me ngelekany’o nzeo. (Luka 12:48) Navu mbeenĩ, Yeova nĩwavatie nzyawa nima ya Aisilaeli kũlika nthĩ ya Kanaani nũndũ wa ũlei woo. (Mot. 14:26-30, 34) Kwoou Ngai ooseie Mose ĩtambya o yĩla wooseie asu angĩ nũndũ o nake nĩwamũng’endeie. O ta alei asu, o nake ndaaĩtĩkĩlw’a kũlika Nthĩ ya Watho.

14, 15. Nĩ kyaũ kyatumie Mose amũng’endea Yeova?

¹⁴ Nĩ kyaũ kyatumie Mose amũng’endea Yeova? Kwasisya ĩngĩ kĩla ĩandĩko ya Savuli 106:32, 33 yaĩtye: ‘O na ĩngĩ mamũthatĩsya manzĩnĩ ma Meliva, kwondũ wa ũu nĩkwaendie naĩ kwa Mose kwondũ woo; nĩkwĩthĩwa nĩmathatisye veva wake, na aneena na ilomo syake vate kũsũanĩa.’ O na kũtw’ĩka Aisilaeli mamũvĩtĩisye Yeova, Mose nĩwe wathatie. Kũema kwĩsiĩĩa kwatumie aneena ateũsũanĩa kĩla kĩtonya kũmũkwata nũndũ wa ndeto syake.

¹⁵ Mose nĩwaemiwe nĩ kwĩkala asyaĩĩsye Yeova yĩla weetĩkĩlile kũvĩngĩĩswa nĩ meko ma angĩ. Yĩla thĩna wa mbee waumĩlile, Mose eekie kĩla kyaĩle. (Kuma 7:6) Ĩndĩ nĩvatonyeka akethĩwa aĩ anoiw’e nĩ Aisilaeli nũndũ wa ũlei woo wa ĩvinda yĩasa. We nũtonya kwĩthĩwa asũanĩaa mũno ũndũ Aisilaeli mamũthĩnĩtye vandũ va kũsũanĩa ũndũ ũtonya kũmũtaĩa Yeova?

16. Nĩkĩ twaĩle kũsũanĩa kĩla Mose weekie?

¹⁶ Ethĩwa mwathani mũĩkĩĩku ta Mose nĩwavĩngĩĩsĩkie na amũvĩtĩsya Yeova, nĩ laisi mũno o naitũ tũkeka o take. Ĩvindanĩ yĩu Mose akilĩlye kũlika Nthĩ ya Watho. O ta ũu, tũkilyĩ tũnalika nthĩ nzaũ ĩla Yeova ũtwathĩte. (2 Vet. 3:13) Vai mũndũ wenda kũvĩtũkwa nĩ ũathimo ũsu. Nĩ kana tũũkwate, no nginya tũendeee kũmũsyaĩĩsya Yeova na ĩvinda yonthe tũyĩkaa kwenda kwake. (1 Yoa. 2:17) Tũtonya kwĩmanyĩsya kyaũ twasũanĩa ũndũ Mose wavĩtanisye?

17. Nĩ kyaũ kĩtonya kũtũtetheesya tũikaeme kwĩsiĩĩa yĩla tũthatĩte?

¹⁷ Ndũketĩkĩle ũthatu ũtume ũemwa nĩ kwĩsiĩĩa. O na tũkesa kwĩthĩa tũithĩnw’a nĩ ũndũ mũna ĩngĩ na ĩngĩ, “tũikanoe nĩ kwĩka nesa: nũndũ kyathĩ kyavika tũkaketha, ethĩwa tũileela.” (Aka. 6:9; 2 Ath. 3:13) Nũseo tũkekũlya-ĩ, ‘Ethĩwa ve kĩndũ kĩtũthĩnasya kana ve mũndũ tũkothaa kũvĩtũũkana nake, nĩtũtataa mũno kũthima ndeto sitũ na tũyĩsiĩĩa tũikathilĩke mũno?’ (Nth. 10:19; 17:27; Mt. 5:22) Yĩla twathatw’a nĩ angĩ, nĩtwaĩle ‘kũekea ũthatu wa Ngai ũthei,’ na ũu nĩ kwasya tũekee Yeova ũndũ ũsu. (Soma Alomi 12:17-21.) Twaendeea kũmũsyaĩĩsya Yeova, tũkeethĩawa tũimũnenga ndaĩa kwa kũekea ũthatu wake ũthei, kana kwa ndeto ingĩ, kũmĩĩsya nginya yĩla ũkosa ĩtambya ĩvinda yake yavika. Kwĩyĩĩvanĩsya kana kwosa ĩtambya yĩngĩ ta yĩu no ũndũ ũmwe na kũlea kũmũnenga Yeova ndaĩa.

18. Nĩ kyaũ twaĩle kũlilikana ĩũlũ wa kũatĩĩa myolooto ĩla Yeova ũtũnengae?

 ¹⁸ Atĩĩaa myolooto ya mĩtũkĩ ĩla twanengwa. Ithyĩ nĩtũatĩĩaa myolooto ya mĩtũkĩ ĩla Yeova ũtũnengete? Kwĩka ũu nĩkũtũtetheeasya tũikaatĩĩe nzĩa o ila ila sya kwĩka maũndũ tũtwĩe tũatĩĩaa. Vandũ va ũu, twaĩle kwĩthĩwa tũiatĩĩa mĩtũkĩ myolooto myeũ ĩla Yeova ũnenganĩte kwĩsĩla ũseũvyo wake. (Aevl. 13:17) Na yĩla tũkwĩka ũu, nĩtwaĩle kwĩsũvĩaa mũno ‘tũikavĩtũke mbee wa maũndũ ala maandĩkĩtwe.’ (1 Ako. 4:6) Kwĩka ũu kũkatũtetheeasya kwĩkalaa tũmũsyaĩĩsye Yeova mavinda onthe.

19. Tũtonya kwĩka ata tũiketĩkĩlye mavĩtyo ma angĩ matume twananga ngwatanĩo yitũ na Yeova?

¹⁹ Ndũketĩkĩle kwananga ngwatanĩo yaku na Yeova nũndũ wa mavĩtyo ma angĩ. Ethĩwa tũkekalaa tũmũsyaĩĩsye Yeova, tũiketĩkĩla kũthatw’a nĩ meko ma angĩ kana kũmetĩkĩlya matume twananga ngwatanĩo yitũ na Yeova. Ũndũ ũsu nĩ wa vata, na mũno mũno ethĩwa ve kĩanda tũnengetwe ũseũvyonĩ wa Yeova. Nĩ w’o kana kĩla ũmwe witũ nĩwaĩle ‘kwĩanĩsya ũtangĩĩo wake na kĩkĩo na kĩtetemo.’ (Avi. 2:12) Ĩndĩ o na vailyĩ ũu, Yeova endaa ala me na ianda mbingangĩ methĩwe me ngelekany’o nzeango. (Luka 12:48) Ĩndĩ ethĩwa nĩtwendete Yeova kuma ngoonĩ, vai kĩndũ kĩkatũlulutĩkya kana kĩtũtaanany’e na wendo wake.—Sav. 119:165; Alo. 8:37-39.

20. Twaĩle kũtw’a kwĩka ata?

²⁰ Tũtwĩe mavindanĩ metu, na kwoou nũseo kĩla ĩvinda twĩkalae tũkĩlĩtye metho maitũ tũsyaĩĩsye “ũla wĩkalaa matunĩ” nĩ kana tũmanye kwenda kwake. Na tũikaaĩtĩkĩle kwananga ngwatanĩo yitũ na Yeova nũndũ wa meko ma ala angĩ. Ekai kĩla kyamũkwatie Mose kĩtũlilikanasye ũndũ ũsu wa vata. Tũyaĩle kũthata mũno yĩla ala angĩ meeka mavĩtyo. Vandũ va ũu, ekai tũtw’e vyũ kũeka ‘metho maitũ masyaĩĩsye Yeova Ngai waitũ, kũvika atwĩw’ĩe tei.’—Sav. 123:1, 2.