1, 2. Kutala Yehowa ke tendula nki?

BETO ke zinga na “bantangu ya mpasi mpi ya nku.” (2 Timoteo 3:1) Nkutu, luzingu ta kuma diaka mpasi kuluta na ntwala nde Yehowa kufwa nsi-ntoto yai ya mbi mpi kutula ngemba ya kieleka na ntoto. Yo yina, beto fwete kudiyula nde, ‘Na nani mono ke sosaka lusadisu mpi lutwadisu?’ Beto lenda tuba nswalu nde “Na Yehowa” mpi yo kele mvutu ya mbote kibeni.

² Kutala Yehowa ke tendula nki? Inki mutindu beto lenda monisa nde beto ke tala kaka Yehowa ntangu beto ke kutana ti bampasi? Bamvula mingi me luta, nsoniki mosi ya Biblia tendulaka mutindu beto fwete tala kaka Yehowa ntangu beto kele na mfunu ya lusadisu. (Tanga Nkunga 123:1-4.) Yandi tubaka nde kutala Yehowa kele bonso nsadi yina ke tala mfumu na yandi. Inki mutindu? Nsadi ke talaka mfumu na yandi mpi ke tulaka ntima nde mfumu ta pesa yandi madia mpi ta tanina yandi. Kansi yandi fwete landa kutala mpi mfumu na yandi sambu na kubakisa mambu yina mfumu ke zola nde yandi sala, na nima yandi fwete sala yo. Mutindu mosi, beto fwete longuka mbote-mbote Ndinga ya Nzambi konso kilumbu sambu na kuzaba mambu yina  Yehowa ke zola nde beto sala, na nima beto fwete sala yo. Mpidina, beto ta ndima nde Yehowa ta sadisa beto ntangu beto ke sosa lusadisu.—Baefezo 5:17.

3. Inki lenda katula dikebi na beto na kutala Yehowa?

³ Beto me zaba nde beto fwete tala kaka Yehowa kansi mambu ya nkaka lenda katula dikebi na beto. Diambu yai kuminaka Marta, yina vandaka nduku ya ngolo ya Yezu. Yandi kumaka “kudiyangisa sambu na bisalu mingi.” (Luka 10:40-42) Kana muntu ya lukwikilu bonso Marta kumaka kutula dikebi na mambu ya nkaka ata Yezu vandaka pana, beto fwete yituka ve nde beto mpi lenda kuma kutula dikebi na mambu ya nkaka. Yo yina, nki lenda katula dikebi na beto na kutala Yehowa? Na disolo yai, beto ta tubila mutindu mambu ya bantu ya nkaka lenda katula dikebi na beto. Beto ta longuka mpi mutindu beto lenda landa kutala Yehowa.

4. Sambu na nki beto lenda yituka mutindu Moize vidisaka dibaku ya kukota na Ntoto ya Lusilu?

⁴ Ya kieleka Moize vandaka kusosa lutwadisu ya Yehowa. Biblia ke tuba nde: “Yandi bikalaka ngolo bonso nde yandi vandaka kumona Muntu yina ke monanaka ve.” (Tanga Baebreo 11:24-27.) Yo ke yika nde: “Ata mbikudi mosi ve me basikaka diaka na Izraele bonso Moize, yina Yehowa zabaka meso na meso.” (Kulonga 34:10) Ata Moize vandaka nduku ya ngolo ya Yehowa, yandi vidisaka dibaku ya kukota na Ntoto ya Lusilu. (Kutanga 20:12) Inki salamaka?

5-7. Inki salamaka ntangu fioti na nima ya kubasika ya bantu ya Izraele na Ezipte mpi nki Moize salaka?

⁵ Ntangu bantu ya Izraele basikaka na Ezipte bangonda zole lungaka ve, nkutu na ntwala nde bo kuma na Ngumba ya Sinai, diambu mosi ya mbi salamaka. Bo yantikaka kubokuta sambu na masa. Bo yantikaka kubokutila Moize mpi bo waka makasi ya ngolo yo yina “Moize didilaka Yehowa nde: ‘Nki mono fwete sala sambu na bantu yai? Kubika fioti bo ta losila mono matadi!’” (Kubasika 17:4) Yehowa pesaka Moize bantuma ya pwelele. Na Horebi, Yehowa songaka Moize na kubaka nti na yandi mpi kubula yo na ditadi. Biblia ke tuba nde: “Moize salaka mutindu yina na meso ya bankuluntu ya Izraele.” Na nima masa basikaka, bana ya Izraele zwaka masa mingi mpi bo yambulaka kubokuta.—Kubasika 17:5, 6.

⁶ Biblia ke tuba nde Moize pesaka kisika yina zina Massa, yina ke tendula “Mumekamu,” mpi Meriba, yina ke tendula “Kuswana.” Sambu na nki? “Sambu bantu ya Izraele swanisaka Moize mpi sambu bo mekaka Yehowa ntangu bo tubaka nde: ‘Keti Yehowa kele na kati na beto to ve?’”—Kubasika 17:7.

⁷ Inki mutindu Yehowa kudiwaka sambu na diambu yina salamaka na Meriba? Yandi monaka nde bantu ya Izraele kolamaka na yandi mpi na kiyeka na yandi kansi na Moize ve. (Tanga Nkunga 95:8, 9.) Mambu yina bantu ya Izraele salaka vandaka mbi kibeni. Kansi Moize salaka diambu ya mbote. Yandi tudilaka Yehowa ntima mpi landaka mbote-mbote bantuma ya Yehowa.

8. Inki diambu salamaka na ntoto ya zelo na zelo ntangu bantu ya Izraele kumaka pene-pene ya Ntoto ya Lusilu?

⁸ Kansi, nki diambu ya mutindu mosi salamaka bamvula kiteso ya 40 na nima? Bantu ya Izraele kumaka pene-pene na nsuka ya nzietelo na bo na ntoto ya zelo na zelo. Bo vandaka ntama ve ti Kadeshi, pene-pene ya ndilu ya Ntoto ya Lusilu. Bo kumaka  kubinga mpi kisika yango Meriba. * Sambu na nki? Bantu ya Izraele bokutaka diaka sambu masa vandaka ve. (Kutanga 20:1-5) Kansi na mbala yai, Moize salaka kifu ya nene.

9. Inki bantuma Yehowa pesaka Moize mpi Moize salaka nki? (Tala kifwanisu ya luyantiku ya disolo.)

⁹ Moize salaka nki ntangu bantu kolamaka? Yandi sosaka diaka lutwadisu ya Yehowa. Kansi na mbala yai, Yehowa songaka ve Moize na kubula nti na ditadi. Yandi songaka Moize na kubaka nti na yandi, kunata bantu pene-pene ya ditadi mpi na nima kutubila ditadi. (Kutanga 20:6-8) Keti Moize salaka yo? Ve. Yandi waka kiseku mpi makasi, yo yina yandi songaka bantu nde: “Beno wa ntangu yai, beno bankolami! Keti beto ta basisila beno masa na ditadi yai?” Na nima yandi bulaka nti na ditadi kaka mbala mosi ve kansi mbala zole.—Kutanga 20:10, 11.

10. Inki mutindu Yehowa tadilaka diambu yina Moize salaka?

¹⁰ Yehowa wilaka Moize makasi ya ngolo. (Kulonga 1:37; 3:26) Sambu na nki? Kikuma ya ntete lenda vanda nde Moize lemfukilaka ve bantuma ya mpa yina Yehowa pesaka yandi.

11. Ntangu Moize bulaka nti na ditadi, sambu na nki yo ke monana nde Moize pusaka bantu ya Izraele na kuyindula nde Yehowa ve muntu salaka kimangu yina?

¹¹ Ziku kele ti kikuma ya nkaka yina Yehowa waka makasi. Matadi ya nene yina vandaka na Meriba ya ntete vandaka matadi ya ngolo. Ata muntu kubula yo ngolo nki mutindu, yo lendaka ve kubasisa masa. Kansi matadi ya Meriba ya zole vandaka mutindu ya nkaka. Mingi na kati na yo vandaka pete-pete bonso matadi yina bo ke bingaka calcaire. Sambu matadi yai ke vandaka ve ngolo, mbala mingi masa ke kotaka na kati na yo mpi ke kumaka mingi na nsi na yo. Bantu lenda tobula matadi yango mpi kubaka masa. Yo yina ntangu Moize bulaka nti na ditadi na kisika ya kutuba, keti bantu ya Izraele yindulaka nde masa kudibasikilaka kansi Yehowa ve muntu salaka kimangu yina? * Beto me zaba mpenza ve.

12. Inki lenda vanda kikuma ya nkaka yina Yehowa wilaka Moize ti Aroni makasi?

¹² Yo lenda vanda ti kikuma ya nkaka yina Yehowa wilaka Moize ti Aroni makasi. Moize songaka bantu nde: “Keti beto ta basisila beno masa na ditadi yai?” Ntangu Moize tubaka nde “beto,” ntembe kele ve nde yandi sosaka kumonisa nde yandi ti Aroni bantu basisaka masa. Moize tubaka kibeni mambu kukonda luzitu sambu yandi pesaka ve Yehowa lukumu yonso sambu na kimangu yina. Nkunga 106:32, 33 ke tuba nde: “Bo pesaka yandi makasi na bamasa ya Meriba, mpi sambu na bo, mambu kwendilaka ve mbote sambu na Moize. Bo pesaka mpeve na yandi makasi, mpi yandi tubaka kukonda kuyindula.” * (Kutanga 27:14) Moize pesaka ve Yehowa lukumu yina me fwana. Yehowa songaka Moize ti Aroni nde: “Beno zole kolamaka na nsiku na mono.” (Kutanga 20:24) Yo vandaka disumu ya nene kibeni!

13. Sambu na nki ndola yina Yehowa pesaka Moize vandaka mbote mpi yo fwanaka?

 ¹³ Yehowa vandaka kuvingila nde Moize ti Aroni kuzitisa yandi mingi kuluta sambu bo vandaka kutwadisa bansadi na yandi. (Luka 12:48) Sambu bantu ya Izraele kolamaka, Yehowa pesaka ve nzila nde dikanda ya mvimba kukota na Ntoto ya Lusilu. (Kutanga 14:26-30, 34) Yo yina, yo vandaka mbote mpi yo fwanaka nde Yehowa kupesa Moize ndola ya mutindu mosi sambu yandi kolamaka. Kaka bonso bantu ya nkaka yina kolamaka, Moize kotaka ve na Ntoto ya Lusilu.

14, 15. Inki pusaka Moize na kukolama na Yehowa?

¹⁴ Inki pusaka Moize na kukolama na Yehowa? Tala diaka mambu yina Nkunga 106:32, 33 ke tuba: “Bo pesaka yandi makasi na bamasa ya Meriba, mpi sambu na bo, mambu kwendilaka ve mbote sambu na Moize. Bo pesaka mpeve na yandi makasi, mpi yandi tubaka kukonda kuyindula.” Ya kieleka, bantu ya Izraele kolamaka na Yehowa kansi Moize waka kiseku mpi makasi. Yandi kudiyalaka ve kansi yandi tubaka mambu kukonda kuyindula mpasi yina yo ta nata.

¹⁵ Moize yambulaka kutala Yehowa sambu yandi bikaka nde mambu ya bantu ya nkaka kukatula dikebi na yandi. Na mbala ya ntete yina bantu bokutaka sambu na masa, Moize salaka mambu ya mbote. (Kubasika 7:6) Ziku yandi lembaka mpi waka kiseku sambu bantu ya Izraele kolamaka mbala mingi. Mbala ya nkaka, Moize kumaka kuyindula kaka mambu yina pesaka yandi kiseku na kisika ya kuyindula mutindu ya kupesa Yehowa nkembo.

16. Sambu na nki mambu yina Moize salaka ke tadila beto?

¹⁶ Kana profete ya kwikama bonso Moize bikaka nde mambu ya bantu ya nkaka kukatula dikebi na yandi mpi salaka disumu, mambu yai lenda kumina beto mpi. Moize vandaka pene-pene ya kukota na Ntoto ya Lusilu, beto mpi me kuma pene-pene ya kukota na nsi-ntoto ya mpa. (2 Piere 3:13) Ya kieleka, beto ta zola ve kuvidisa dibaku yai ya mbote. Kansi sambu na kukota na nsi-ntoto ya mpa, beto fwete landa kutala Yehowa mpi kulemfukila yandi ntangu yonso. (1 Yoane 2:17) Kifu yina Moize salaka ke longa beto nki?

17. Inki mutindu beto lenda kudiyala ntangu beto me wa makasi?

¹⁷ Kudiyala ntangu nge me wa makasi. Bantangu ya nkaka, beto ke kutanaka ti diambu ya mutindu mosi mbala mingi. Kansi Biblia ke tuba nde: “Beto yambula ve kusala mambu ya mbote, sambu na ntangu yina me fwana, beto ta katula bambuma kana beto yambula ve.” (Bagalatia 6:9; 2 Batesalonika 3:13) Kana kima mosi to muntu mosi ke pesa beto makasi mbala na mbala, keti beto ke yindulaka na ntwala ya kutuba? Keti beto ke kudiyalaka? (Bingana 10:19; 17:27; Matayo 5:22) Kana bantu ke sosila beto, beto fwete “bika nde Nzambi kumonisa makasi na yandi.” (Tanga Baroma 12:17-21.) Mambu yai ke tendula nki? Na kisika ya kuwa makasi, beto ke vingilaka ti ntima-nda nde Yehowa kusala diambu mosi sambu na mambu na beto kana yandi me mona nde yo kele mfunu. Kana beto ke vutula mbi na mbi na kisika ya kubika nde Yehowa kumonisa makasi, beto ta zitisa yandi ve.

18. Inki beto fwete vila ve na yina me tala kuzitisa bantuma?

 ¹⁸ Zitisa mbote-mbote bantuma ya mpa. Keti beto ke zitisaka na kwikama yonso bantuma ya mpa yina Yehowa ke pesaka? Beto fwete landa ve kusala mambu kaka mutindu beto ke salaka ntete. Kansi, beto fwete vanda bantu ya ntete na kuzitisa konso ntuma ya mpa yina Yehowa ke pesa na nzila ya dibundu na yandi. (Baebreo 13:17) Diaka, beto fwete landa “kaka mambu yina bo me sonikaka.” (1 Bakorinto 4:6) Kana beto ke zitisa mbote-mbote bantuma ya Yehowa, pana beto ke tula meso na beto na yandi.

19. Inki mutindu beto lenda bika ve nde bifu ya bantu ya nkaka kubebisa kinduku na beto ti Yehowa?

¹⁹ Kubika ve nde bifu ya bantu ya nkaka kubebisa kinduku na nge ti Yehowa. Kana beto ke landa kutala Yehowa, beto ta bebisa ve kinduku na beto ti yandi to beto ta wa ve makasi sambu na bifu ya bantu ya nkaka. Yo kele mfunu mingi-mingi kana beto kele ti mikumba na dibundu ya Nzambi, mutindu Moize vandaka ti yo. Ya kieleka, konso muntu na kati na beto fwete sala ngolo mpi kulemfukila Yehowa sambu na kuguluka. (Bafilipi 2:12) Kana beto kele ti mikumba mingi, Yehowa ta vingila nde beto zitisa yandi mingi kuluta. (Luka 12:48) Kana beto ke zolaka kibeni Yehowa, ata kima mosi ve ta budisa beto sakuba to kukabula beto na zola na yandi.—Nkunga 119:165; Baroma 8:37-39.

20. Inki fwete vanda lukanu na beto?

²⁰ Beto ke zinga na bantangu ya mpasi kibeni. Yo yina yo kele mfunu nde beto landa kutula meso na Yehowa, “muntu yina me vanda na kiti ya kimfumu na zulu,” sambu na kubakisa mambu yina yandi ke zola nde beto sala. Beto fwete bika ve nde bifu ya bantu ya nkaka kubebisa kinduku na beto ti Yehowa. Mambu yina kuminaka Moize ke longa beto dilongi mosi ya mfunu. Na kisika ya kuwa makasi kana bantu ya nkaka me sala bifu, beto fwete tula meso na beto na “Yehowa Nzambi na beto tii kuna yandi ta monisila beto ntima ya mbote.”—Nkunga 123:1, 2.