1, 2. Kũroria maitho kũrĩ Jehova nĩ kuuga atĩa?

TŨRATŨŨRA “mahinda ma ũgwati maritũ kũhiũrania namo,” na ũtũũro ũgũthiĩ ũkĩritũhaga o na makĩria nginya rĩrĩa Jehova akaniina thĩ ĩno njũru na arehe thayũ wa ma thĩinĩ wa thĩ. (2 Tim. 3:1) Kwoguo nĩ wega o mũndũ eyũrie, ‘Ndoragia maitho makwa kũ rĩrĩa ndĩrabatara ũteithio na ũtongoria?’ No tuuge ĩmwe kwa ĩmwe “Nĩ kũrĩ Jehova,” na macio nĩmo macokio marĩa magĩrĩire.

² Kũroria maitho kũrĩ Jehova nĩ kuuga atĩa? Na tũngĩtigĩrĩra atĩa atĩ maitho maitũ megũikara marorete kũrĩ we rĩrĩa tũrahiũrania na moritũ? Mĩaka mĩingĩ mĩhĩtũku, mwandĩki ũmwe wa Thaburi nĩ onanirie bata wa kũroria maitho maitũ kũrĩ Jehova rĩrĩa tũrabatara ũteithio. (Thoma Thaburi 123:1-4.) Aaringithanirie kũroria maitho harĩ Jehova na ũrĩa ngombo ĩroraga mwathi wayo. Eendaga kuuga atĩa? Ngombo ndĩroraga mwathi wayo no getha tu amĩhe irio na amĩgitĩre, no nĩ yagĩrĩirũo nginya gũikara ĩkĩmũroraga nĩguo ĩmenye ũrĩa arenda na ĩgeka guo. Na njĩra o ta ĩyo, nĩ twagĩrĩirũo gũthomaga Kiugo kĩa Ngai o mũthenya nĩguo tũtaũkĩrũo nĩ ũrĩa  Jehova arenda twĩke, tũcoke tũrũmĩrĩre ũtongoria ũcio. Tũngĩka ũguo, norĩo tũngĩkorũo na ma atĩ Jehova nĩ arĩtũteithagia rĩrĩa tũrabatara ũteithio.—Ef. 5:17.

3. Nĩ kĩĩ kĩngĩtũhĩngĩca twage kũroria maitho harĩ Jehova?

³ O na gũtuĩka nĩ tũĩ bata wa gũthiĩ na mbere kũroria maitho harĩ Jehova, rĩmwe na rĩmwe no tũhĩngĩcĩke. Ũguo nĩguo gwathire harĩ mũrata wa hakuhĩ wa Jesu wetagwo Maritha. Nĩ aahĩngĩcĩkire tondũ “aahang’agĩra maũndũ maingĩ.” (Luk. 10:40-42) Angĩkorũo mũndũ mwĩhokeku ta Maritha nĩ aahĩngĩcĩkire nginya marĩ na Jesu-rĩ, nĩ ũhũthũ o na ithuĩ twĩkore ũndũ-inĩ ta ũcio. Nĩ ũndũ ũcio-rĩ, nĩ kĩĩ kĩngĩtũma tũhĩngĩcĩke tũtige kũroria maitho harĩ Jehova? Thĩinĩ wa gĩcunjĩ gĩkĩ tũkwarĩrĩria ũrĩa ciĩko cia andũ arĩa angĩ ingĩtũma tũhĩngĩcĩke. Ningĩ nĩ tũkwĩruta ũrĩa tũngĩtũũra tũroretie maitho harĩ Jehova.

4. Nĩkĩ nĩ ũndũ wa kũgegania atĩ Musa nĩ orirũo nĩ mweke wa kũingĩra Bũrũri wa Kĩĩranĩro?

⁴ Hatarĩ nganja Musa nĩ aacaragia ũtongoria harĩ Jehova. Ma nĩ atĩ “aathiire na mbere gũikara ehandĩte ta onaga Ũrĩa ũtangĩoneka.” (Thoma Ahibirania 11:24-27.) Bibilia ĩtwĩraga atĩ “kũu Isiraeli kuuma ihinda rĩu gũtiigana gũcoka kũgĩa mũnabii ũngĩ ũtariĩ ta Musa, ũrĩa Jehova aamenyanĩte nake na ũndũ wa kuonana ũthiũ na ũthiũ.” (Gũcok. 34:10) No o na gũtuĩka Musa aarĩ na ũrata wa hakuhĩ na Jehova, nĩ orirũo nĩ mweke wa kũingĩra Bũrũri wa Kĩĩranĩro. (Ndar. 20:12) Nĩ kĩĩ kĩamũhĩngĩcire?

5-7. Nĩ thĩna ũrĩkũ woimĩrire ihinda inini thutha wa Aisiraeli kuuma Misiri? Na Musa eekire atĩa?

⁵ Mĩeri ĩĩrĩ ĩtathirĩte kuuma Aisiraeli moima Misiri, nĩ kwagĩire na thĩna mũnene o na matakinyĩte Kĩrĩma-inĩ gĩa Sinai. Andũ nĩ maambĩrĩirie kũnegena nĩ ũndũ wa kwaga maĩ. Maambĩrĩirie gũtetia Musa, na ũndũ ũcio ũkĩneneha nginya Musa agĩkaĩra Jehova, akiuga: “Ngũgĩĩka andũ aya atĩa? Matigairie hanini ma’hũre na mahiga nyuguto.” (Tham. 17:4) Jehova nĩ eerire Musa ũrĩa egwĩka. Aamwĩrire oe rũthanju aringe ihiga rĩrĩa rĩarĩ Horebu na maĩ nĩ mangĩoimire. Tũthomaga ũũ: “Nake Musa agĩĩka o ta ũguo, athuri acio a Isiraeli me ho makĩĩonagĩra.” Aisiraeli maanyuire maĩ makĩnyotoka na thĩna ũcio ũgĩthira.—Tham. 17:5, 6.

⁶ Rũgano rũu rũtwĩraga atĩ Musa “[eetire] handũ hau Masa, o na Meriba, nĩ ũndũ wa ũrĩa ciana cia Isiraeli cianegeneire ho, o na ũrĩa ciageririe Jehova, ikiuga atĩrĩ, Ĩ Jehova akĩrĩ hamwe na ithuĩ hihi, kana aca?” (Tham. 17:7) Marĩĩtwa macio nĩ maagĩrĩire tondũ moigĩte “Kũgeria” na “Gũtetia.”

⁷ Jehova aaiguire atĩa nĩ ũndũ wa ũndũ ũcio wekĩkire kũu Meriba? Ndonire Aisiraeli ta arĩ o Musa tu maaremagĩra, no onire nginya nĩwe maaremagĩra arĩ Ngai wao. (Thoma Thaburi 95:8, 9.) Ũndũ ũcio Aisiraeli meekire warĩ ihĩtia inene mũno. Hĩndĩ ĩyo Musa nĩ eekire ũndũ ũrĩa wagĩrĩire tondũ aroririe maitho kũrĩ Jehova na akĩrũmĩrĩra ũtongoria wake.

8. Nĩ thĩna ũrĩkũ woimĩrire rĩrĩa Aisiraeli maarĩ hakuhĩ kũrĩkia rũgendo rwa mĩaka 40 werũ-inĩ?

⁸ O na kũrĩ ũguo-rĩ, gwathire atĩa rĩrĩa ũndũ o ta ũcio wekĩkire rĩngĩ mĩaka ta 40 thutha ũcio, rĩrĩa Aisiraeli maarĩ hakuhĩ  kũrĩkia rũgendo werũ-inĩ? O rĩngĩ Aisiraeli nĩ mekorire handũ haacokire gwĩtwo Meriba. No Meriba ĩno yarĩ ngũrani na ĩrĩa ya mbere tondũ yarĩ hakuhĩ na Kadeshi, hakuhĩ na mũhaka wa Bũrũri wa Kĩĩranĩro. * Aisiraeli nĩ maanegenire o rĩngĩ nĩ ũndũ wa kwaga maĩ. (Ndar. 20:1-5) No rita rĩrĩ Musa eekire maũndũ na njĩra ngũrani.

9. Musa eerirũo eke atĩa? No we eekire atĩa? (Rora mbica kĩambĩrĩria-inĩ gĩa gĩcunjĩ gĩkĩ.)

⁹ Musa eekire atĩa nĩ ũndũ wa ũremi ũcio? O rĩngĩ nĩ aaroririe maitho make harĩ Jehova nĩguo aheo ũtongoria. No rita rĩrĩ Jehova ndaamwĩrire aringe ihiga. Aamwĩrire oe rũthanju rwake, acokanĩrĩrie andũ mbere ya rwaro rwa ihiga, acoke arwarĩrie. (Ndar. 20:6-8) No Musa ndaarĩirie ihiga rĩu. Handũ ha ũguo, onanirie marakara na njĩra ya kũgũthũkĩra andũ akĩmeera: “Rĩu ta gĩthikĩrĩriei, inyuĩ aremi aya, anga no mũhaka tũkĩmũrutĩre maĩ ihiga-inĩ rĩrĩ?” Aacokire akĩgũtha ihiga rĩu, na ti rita rĩmwe tu, ĩndĩ maita merĩ.—Ndar. 20:10, 11.

10. Jehova eekire atĩa nĩ ũndũ wa ciĩko cia Musa?

¹⁰ Jehova nĩ aarakaririo mũno nĩ Musa. (Gũcok. 1:37; 3:26) No nĩ kĩĩ gĩatũmire arakare ũguo? Nĩ kũrĩ maũndũ maigana ũna mangĩkorũo maatũmire. O ta ũrĩa tũkũgwetete, no gũkorũo Jehova aarakarire tondũ Musa ndaarũmĩrĩire ũtongoria mwerũ ũrĩa aamũheire.

11. Rĩrĩa Musa aaringire ihiga-rĩ, nĩ na njĩra ĩrĩkũ angĩkorũo aatũmire kuoneke ta atarĩ Jehova waringa kĩama?

¹¹ Kwahoteka harĩ o na ũndũ ũngĩ watũmire Jehova arakare. Mahiga marĩa makoragwo Meriba ya mbere nĩ marĩa momũ. O na mũndũ angĩringa ihiga ta rĩu na hinya wake wothe, gũtirĩ mũndũ ũngĩrĩgĩrĩra riume maĩ. No iharũrũka cia mahiga iria ikoragwo Meriba ya kerĩ nĩ ngũrani tondũ mahiga ma cio ti momũ. Nĩ ũndũ wa ũrĩa mahiga macio makoragwo marĩ mahũthũ, maĩ nĩ mahotaga kũhĩtũka magecokanĩrĩria na thĩ na kwoguo no moime na njĩra hũthũ. Hihi no kũhoteke atĩ rĩrĩa Musa aaringire ihiga ta rĩu ihũthũ maita merĩ nĩ aatũmire andũ mecirie atĩ maĩ macio nĩmo meerutire, handũ ha kuona atĩ nĩ Jehova waringa kĩama? Hihi rĩrĩa Musa aaringire ihiga rĩu handũ ha kũrĩarĩria nĩ aatũmire ũndũ ũcio woneke ta atarĩ kĩama? * Tũtiũĩ wega.

12. Nĩ ũndũ ũrĩkũ ũngĩ ũngĩkorũo watũmire Jehova arakario nĩ Musa na Haruni?

¹² Nĩ harĩ ũndũ ũngĩ ũngĩkorũo watũmire Jehova arakario nĩ Musa na Haruni. Ta rora wone ũrĩa Musa eerire andũ: “Anga no mũhaka tũkĩmũrutĩre maĩ ihiga-inĩ rĩrĩ?” Rĩrĩa Musa oigire “tũkĩmũrutĩre,” kwahoteka aragia ũhoro wake na Haruni. Ciugo icio ciarĩ cia kwagĩra Jehova gĩtĩo tondũ nĩwe waringĩte kĩama kĩu. Ũndũ ũcio ũroneka ta ũrekĩrũo mũkonde nĩ ciugo iria irĩ thĩinĩ wa Thaburi 106:32, 33: ‘Na ningĩ makĩmũrakarĩria maĩ-inĩ ma Meriba, Musa agĩgĩkinyĩrĩrũo nĩ ũũru nĩ ũndũ wao, nĩ gũtuĩka nĩmaang’athĩirie roho wake, nake nĩ kwaria aaririe na mĩromo yake ũrĩa gũtaagĩrĩire.’ * (Ndar. 27:14) O ũrĩa kũngĩkorũo  kwarĩ, ũndũ ũrĩa Musa eekire watũmire Jehova age kũheo gĩtĩo kĩrĩa kĩmwagĩrĩire. Jehova eerire Musa na Haruni ũũ: “Nĩmwanemire mũkĩrega kũigua ũhoro wakwa.” (Ndar. 20:24) Rĩu rĩarĩ ihĩtia inene mũno!

13. Nĩkĩ itua rĩrĩa Jehova aatuĩrĩire Musa rĩarĩ rĩagĩrĩru?

¹³ Jehova nĩ eerĩgagĩrĩra maũndũ maingĩ kuuma kũrĩ Musa na Haruni tondũ maatongoragia andũ ake. (Luk. 12:48) Mbere ĩyo, Jehova nĩ aaregire rũciaro rũgima rwa Aisiraeli rũingĩre bũrũri wa Kanaani nĩ ũndũ wa ũremi wao. (Ndar. 14:26-30, 34) Kwoguo Jehova nĩ eekire ũrĩa kwagĩrĩire rĩrĩa aatuĩrĩire Musa nĩ ũndũ wa ũremi wake, o ta ũrĩa aatuĩrĩire Aisiraeli acio maaremire. O ta Aisiraeli acio aremi, Musa ndetĩkĩririo kũingĩra Bũrũri wa Kĩĩranĩro.

14, 15. Nĩ kĩĩ gĩatũmire Musa aremere Jehova?

¹⁴ Nĩ kĩĩ gĩatũmire Musa aremere Jehova? Ta rora rĩngĩ Thaburi 106:32, 33: ‘Na ningĩ makĩmũrakarĩria maĩ-inĩ ma Meriba, Musa agĩgĩkinyĩrĩrũo nĩ ũũru nĩ ũndũ wao, nĩ gũtuĩka nĩmaang’athĩirie kana makĩrakaria roho wake, nake nĩ kwaria aaririe na mĩromo yake ũrĩa gũtaagĩrĩire.’ O na gũtuĩka Aisiraeli nĩ Jehova maaremeire, Musa nĩwe warakarire. Kwaga kwĩgirĩrĩria gwatũmire arie atecirĩtie moimĩrĩro ma ciugo ciake.

¹⁵ Musa eetĩkĩririe ciĩko cia andũ arĩa angĩ itũme age gũikara aroretie maitho harĩ Jehova. Rita rĩa mbere Musa nĩ eekire ũrĩa eerĩtwo nĩ Jehova. (Tham. 7:6) No no kũhoteke atĩ thutha wa Musa kũhiũrania kwa ihinda iraihu na andũ maaikaraga makĩremagĩra Jehova, nĩ aanogete na agakua ngoro. Hihi Musa eeciragia o ũhoro wa ũrĩa aaiguaga handũ ha gwĩciria ũrĩa angĩatĩithirie Jehova?

16. Twagĩrĩirũo gwĩciria ũhoro wa ciĩko cia Musa nĩkĩ?

¹⁶ Angĩkorũo mũnabii mwĩhokeku ta Musa nĩ aahĩngĩcĩkire na akĩhia-rĩ, nĩ ũhũthũ o na ithuĩ twĩkore ũndũ-inĩ ta ũcio. O ta Musa, o na ithuĩ tũrĩ hakuhĩ kũingĩra thĩ njerũ ĩrĩa twĩrĩirũo nĩ Jehova. (2 Pet. 3:13) Gũtirĩ o na ũmwe witũ ũngĩenda kũũrũo nĩ mweke ũcio. No nĩguo tũkaingĩra thĩ njerũ, no mũhaka tũikare tũroretie maitho maitũ harĩ Jehova na hĩndĩ ciothe twĩkage wendi wake. (1 Joh. 2:17) Nĩ maũndũ marĩkũ tũngĩĩruta kuumana na ihĩtia rĩa Musa?

17. Nĩ kĩĩ kĩngĩtũteithia kwĩgirĩrĩria marakara?

¹⁷ Giragĩrĩria marakara. O na tũngĩĩkora tũkĩhiũrania na mathĩna o marĩa rĩngĩ na rĩngĩ, rekei “tũtikananogio nĩ gwĩkaga wega, nĩ gũkorũo nĩ tũkaagetha hĩndĩ ĩrĩa yagĩrĩire twaga kũnoga.” (Gal. 6:9; 2 Thes. 3:13) Rĩrĩa twarakario nĩ ũndũ kana nĩ mũndũ makĩria ma rita rĩmwe-rĩ, hihi nĩ twĩciragia mbere ya kwaria na tũkagirĩrĩria marakara? (Thim. 10:19; 17:27; Mat. 5:22) Rĩrĩa twarakario nĩ andũ arĩa angĩ, twagĩrĩirũo kwĩmenyeria “[gũtigagĩra] Ngai onanie marakara make.” (Thoma Aroma 12:17-21.) Angĩkorũo nĩ tũrĩikaraga tũroretie maitho kũrĩ Jehova, nĩ tũrĩmũheaga gĩtĩo kĩrĩa kĩmwagĩrĩire rĩrĩa twamũtigĩra onanie marakara make, tũgeterera tũtegũthethũka oe ikinya ihinda rĩrĩa ekuona rĩagĩrĩire. No tũngĩciria twĩrĩhĩrie, tũngĩkorũo tũkĩmwagĩra gĩtĩo.

18. Nĩ ũndũ ũrĩkũ twagĩrĩirũo kũririkanaga wĩgiĩ kũrũmĩrĩra ũtongoria?

 ¹⁸ Rũmagĩrĩra ũtongoria wa ica ikuhĩ. Hihi nĩ tũrũmagĩrĩra biũ ũtongoria wa ica ikuhĩ ũrĩa Jehova atũheete? Angĩkorũo nĩ twĩkaga ũguo, hĩndĩ ciothe tũtirĩkaga maũndũ ũrĩa twamekaga hau kabere. Handũ ha ũguo, nĩ tũrĩrũmagĩrĩra o na ihenya ũtongoria o wothe mwerũ Jehova araheana kũgerera ithondeka rĩake. (Ahib. 13:17) Ningĩ nĩ tũrĩĩmenyagĩrĩra ‘tũtikagarare maũndũ marĩa maandĩke.’ (1 Kor. 4:6) Gwĩka ũguo nĩ kuuga tũroretie maitho kũrĩ Jehova.

19. Tũngĩĩthema atĩa kũreka mahĩtia ma andũ arĩa angĩ mathũkie ũrata witũ na Jehova?

¹⁹ Ndũgetĩkĩrie mahĩtia ma andũ arĩa angĩ mathũkie ũrata waku na Jehova. Angĩkorũo nĩ tũrĩikaraga tũroretie maitho kũrĩ Jehova, tũtirĩrekaga ciĩko cia andũ arĩa angĩ itũrakarie kana ithũkie ũrata witũ nake. Ũndũ ũcio nĩ wa bata o na makĩria angĩkorũo nĩ twĩhokeirũo maũndũ ithondeka-inĩ rĩa Jehova, o ta Musa. O na gũtuĩka o mũndũ nĩ arabatara ‘gũthiĩ na mbere kũrutĩra ũhonokio wake wĩra agĩĩtigagĩra na akĩinainaga,’ no mũhaka tũririkanage atĩ Jehova ndakoragwo aigĩte watho ũmwe ũtangĩgarũrĩka wa gũtuĩra andũ othe. (Afil. 2:12) Handũ ha ũguo, o ũrĩa twĩhokeirũo maũndũ maingĩ, noguo tũkoorio maũndũ maingĩ. (Luk. 12:48) No angĩkorũo nĩ twendete Jehova biũ, gũtirĩ ũndũ ũngĩtũhĩnga kana ũtũtigithũkanie na wendo wake.—Thab. 119:165; Rom. 8:37-39.

20. Twagĩrĩirũo gũtua itua rĩrĩkũ?

²⁰ Tondũ tũratũũra mahinda-inĩ maritũ, rekei tũthiĩ na mbere kũroria maitho maitũ kũrĩ ũrĩa “ũikaire thĩ kũu igũrũ,” nĩguo tũkamenyaga ũrĩa arenda twĩke. Tũtikanareke ciĩko cia andũ arĩa angĩ ithũkie ũrata witũ na Jehova. Ũndũ ũrĩa wekĩkire harĩ Musa nĩ ũratũruta ũndũ wa bata mũno. Handũ ha kũrakaraga nĩ ũndũ wa mahĩtia ma andũ arĩa angĩ, rekei tũtue itua atĩ “maitho maitũ [marĩroragĩrĩria] Jehova Ngai witũ, o nginya agatũkinyĩria wega wake.”—Thab. 123:1, 2.