1, 2. ¿Toni kijtosneki se kiitas Jiova?

TINEMIJ itech tonalmej tein tel ouijkej, uan okachi ouij tein tikpanoskej achto ke Jiova kiixpolos tein amo kuali uan kiualkuis yekmelauj yolseuilis (2 Tim. 3:1). Yejua ika, moneki timotajtaniskej: “¿Kani titachixtokej?”, tein kijtosneki, ¿akoni tiktemouaj maj techpaleui uan maj techixyekana? Xa niman titanankiliskej: “Jiova”. Uan yejua nejon okachi kuali tanankilil.

² ¿Toni kijtosneki se kiitas Jiova? Uan ¿keniuj uelis tikyekmatiskej ke tiksentokaj tikitaj yejuatsin keman tikpanouaj kuejmolmej? Miak xiujmej achto, akin kijkuiloj se salmo kijtoj ke motelneki tikitaskej Jiova keman moneki maj techpaleuikan (xikonixtajtolti Salmo 123:1-4). Kijtoj ke keman tikitaj Jiova, titamatij kemej se takeual akin kiita iteko. ¿Toni kijtosnekik? Se takeual kiita iteko, oso takuaujtamati ke kimakas tein kikuas uan kiyekpias. Sayoj ke no moneki nochipa kiitas uan ijkon kiajsikamatis toni kineki maj kichiua, uan ompa moneki ijkon kichiuas. No ijkon, moneki mojmostaj timomachtiskej iTajtol Dios uan ijkon uelis tikitaskej oso tikajsikamatiskej katiyejua itanejnekilis Jiova uan tikchiuaskej. Sayoj ijkuak  yejuatsin techpaleuis (Efes. 5:17, TNM).

3. ¿Toni uelis techtapololtis uan kichiuas maj amo tiksentokakan tikitakan Jiova?

³ Maski tikmatij ke nochipa moneki tikitaskej Jiova, kemansa uelis teisa techtapololtis. Yejua nejon kipanok Marta, akin katka itasojikniuj Jesús. Yejua “iliuis yolpoliutinemia ika tekit” (Luc. 10:40-42). Komo nejon kipanok aksa akin tatakamatkej katka keman Jesús yetoya iuan, tejuan no uelis techpanos. ¿Toni ueliskia techtapololtis? Itech nejin tamachtilis, tikitaskej keniuj uelis techijtakos tein kichiuaj oksekin. No tikitaskej keniuj uelis tiksentokaskej tikitstoskej Jiova.

4. ¿Keyej ueliskia tikmoujkaitaskej maj Moisés amo kalakini itech Tal tein Dios motenkaujka kinmakas israelitas?

⁴ Tikmatij ke Moisés kitemouaya maj Jiova kiixyekana. Biblia kijtoua ke “kisentokaya takuautamatik porin Dios kiyolchikauaya maski Moisés amo kitstinemik” (xikonixtajtolti Hebreos 11:24-27). No kijtoua ke “amo keman moajsini okse tanauatijkej ompa Israel kemej Moisés, akin Jiova kiixmatik ijkuak moixitaya iuan” (Deut. 34:10). Sayoj ke, maski tel kuali mouikaya iuan Jiova, amo kalakikok itech Tal tein Dios motenkaujka kinmakas israelitas (Núm. 20:12). ¿Toni panok?

5-7. 1) ¿Toni kuejmol mochiuak tepitsin satepan ke israelitas kiskej Egipto? 2) ¿Toni kichiuak Moisés?

⁵ Keman ayamo ajsia ome metsti satepan ke israelitas kiskej Egipto uan achto ke ajsiskiaj itech tepet Sinaí, mochiuak se ueyi kuejmol. Israelitas peuak kualanij porin amo onkaya at uan kijijtojkej Moisés. Kemej tel ouij tein panotoya, Moisés kitataujtij Jiova: “¿Toni moneki nikchiuas ika nejin xolal? ¡Sayoj se tepitsin uan nechtetemaskej!” (Éx. 17:4). Keman Jiova kinankilij, kinauatij maj kichiua nejin: monekia kiuitekis ika itopil se tepejxit tein moajsia Horeb, uan ompa kisaskia tel miak at. Biblia kijtoua: “Moisés ijkon kichiuak ininixpan tayekananij itech Israel”. Israelitas tayikej nochi at tein kinekkej uan kuejmol moyektalij (Éx. 17:5, 6).

⁶ Biblia kijtoua ke Moisés tatokaytij ompa Masah, tein kijtosneki “Tayejyekolis”, uan Meribá, tein kijtosneki “Tajtolteuilis”. ¿Keyej kinnamikik nejon tokaymej? “Porin israelitas takuejmolchiujkej uan porin kiyejyekojkej Jiova keman kijtojkej: ‘¿Yetok Jiova touan oso amo?’” (Éx. 17:7.)

⁷ ¿Keniuj kiitak Jiova tein panok Meribá? Yejuatsin kiitak ke israelitas kiixnamikkaj yejua uan itaixyekanalis, amo ke sayoj kiixnamikkaj Moisés (xikonixtajtolti Salmo 95:8, 9). Senkis nesi ke israelitas amo kuali tein kichiujkej. Sayoj ke, Moisés kichiuak tein kuali: kitemoj Jiova uan kichiuak kemej kinauatij.

8. ¿Toni panok keman israelitas yaya kisatijya taluakyan?

⁸ Kemej cuarenta xiujmej satepan, keman israelitas yaya kisatijya taluakyan, panok se taman kemej nejon. Yejuan yetoyaj itech se tal kampa no motatokaytiskia Meribá. Sayoj ke nejin moajsia kampa ika Qadés, tein iuan monamikia kampa peuaya Tal  tein Dios motenkaujka kinmakas. * Israelitas oksepa kualankej porin amo onkaya at (Núm. 20:1-5). Sayoj ke ijkuak, Moisés kichiuak okse taman.

9. ¿Toni Jiova kinauatij Moisés maj kichiuani, sayoj ke toni kichiuak Moisés? (Xikonita taixkopin ipeujyan tamachtilis.)

⁹ ¿Toni kichiuak Moisés keman israelitas oksepa taixnamikkej? Yejua oksepa kitemoj maj Jiova kiluiani toni monekia kichiuas. Ijkuak, Jiova amo kiluij maj kiuitekini tepejxit, ta kinauatij maj kikuini itopil, maj kinsentiliani israelitas inakastan tepejxit uan maj kinojnotsani (Núm. 20:6-8). Sayoj ke Moisés amo kinojnotsak tepejxit, ta kemej kualantoya kintsajtsilij akin ompa yetoyaj: “¡Xikakikan, axkan, taixnamikinij! ¿Moneki tamechkixtiliskej at itech nejin tepejxit?”. Ompa, kiuitekik tepejxit amo sayoj sepa, ta ojpa (Núm. 20:10, 11).

10. ¿Keniuj momachilij Jiova ika tein kichiuak Moisés?

¹⁰ Jiova tel kualanik iuan Moisés (Deut. 1:37; 3:26). ¿Keyej? Xa miak taman kichiuak maj iuan kualanini. Se taman xa porin ijkuak amo kichiuak kemej kinauatij.

11. Keman Moisés kiuitekik tepejxit, ¿keyej israelitas ueliskia kinemiliskej ke Jiova amo kichiujka se ueyi tachiualis?

¹¹ Maj tikitakan okse taman tein xa kichiuak maj Jiova kualanini iuan Moisés. Tepejxit tein moajsi itech yekinika Meribá tel takuauak uan amo niman tatapaka. Maski chikauak se kiuitekis, ipa amo kisas at. Sayoj ke itech ojpatika Meribá tepejxit kemej yeskia xaltet. Kemej nejin ijtiuajkaltik, ompa mosentilia at tein taltikpakneminij ueli kikuij. Keman Moisés kiuitekik tepejxit uan amo kinojnotsak, israelitas xa kinemilijkej ke at kisaya porin ipa onkaya ompa uan amo porin Jiova kichiuak se ueyi tachiualis. *

12. ¿Keyej xa no kualanik Jiova iuan Moisés uan Aarón?

¹² Onkak okse taman tein xa kichiuak maj Jiova kualanini iuan Moisés uan Aarón. Maj tikitakan tein Moisés kiniluij israelitas: “¿Moneki tamechkixtiliskej at itech nejin tepejxit?”. Keman kijtoj “tamechkixtiliskej”, xa ika tajtojtoya yejua uan Aarón. Itajtoluan kinextijkej ke amo kipoujkaitaya Jiova, akin kichiujka nejon ueyi tachiualis. Nejin nesi ke melauak ika tein kijtoj se akin kijkuiloj salmos: “Yejuan kikualantijkej [Jiova] itech at tein onkaya Meribá, uan amo kuali kiyajki Moisés ika tein yejuan kichiujkej. Yejuan kiyolkualantijkej, uan yejua amo kiyeknemilij tein kijtoj ika itenoj” * (Sal. 106:32, 33; Núm. 27:14). Moisés amo kiueyichiuak Jiova kemej kinamikia. Jiova kiluij Moisés uan Aarón: “Nanomen nankiixnamikkej notanauatil”  (Núm. 20:24). Senkis nesi ke ueyi tajtakojkej.

13. ¿Keyej kinamikia uan taixejekol katka kemej Jiova kitatsakuiltij Moisés?

¹³ Moisés uan Aarón kiixyekanayaj ixolal Dios, yejua ika monekia okachiok tatakamatiskej (Luc. 12:48). Achto, Jiova amo kinkaujka maj kalakinij itech tal Canaán tel miakej israelitas akin uampoymej katkaj porin taixnamikkej (Núm. 14:26-30, 34). Yejua ika kinamikia uan taixejekol katka maj no ijkon kitatsakuiltiani Moisés porin taixnamikik. Yejua no amo kalakiskia itech Tal tein motenkaujka kinmakas.

14, 15. ¿Keyej Moisés taixnamikik?

¹⁴ ¿Keyej Moisés taixnamikik? Maj oksepa tikitakan tein kijtoua Salmo 106:32, 33: “Yejuan kikualantijkej [Jiova] itech at tein onkaya Meribá, uan amo kuali kiyajki Moisés ika tein yejuan kichiujkej. Yejuan kiyolkualantijkej, uan yejua amo kiyeknemilij tein kijtoj ika itenoj”. Maski akin israelitas kiixnamikkej katka Jiova, Moisés yejua akin kualanik. Kemej amo motsakuilij, tajtoj uan amo kinemilij tein ueliskia panos.

¹⁵ Moisés kikauak maj inintachiualisuan oksekin kitapololtianij, uan amo kisentokak kiitak Jiova. Keman israelitas yekinika kualankej porin amo onkaya at, Moisés kichiuak tein kuali (Éx. 7:6). Sayoj ke satepan xa sioujtoya uan kualantoya porin israelitas miak xiujmejya taixnamikiaj. Xa okachi itech tanemilij tein kikualantiaya uan amo keniuj kiueyichiuas Jiova.

16. ¿Keyej moneki titanemiliskej itech tein kichiuak Moisés?

¹⁶ Komo se tanauatijkej tatakamatkej kemej Moisés motapololtij uan tajtakoj, tejuan no uelis techpanos nejon. Ijkon kemej yejua, amo uejkaua tejuan no tikseliskejya yankuik taltikpak (2 Ped. 3:13). Nion semej tiknekij tikpoloskej nejon ueyi tatiochiualis. Yejua ika, moneki tiksentokaskej tikitaskej Jiova uan timochikauaskej tikchiuaskej itanejnekilis (1 Juan 2:17, TNM). ¿Toni techmachtia inepolol Moisés?

17. ¿Toni techpaleuis maj amo tiktayekanaltikan tokualanyo?

¹⁷ Maj amo tiktayekanaltikan tokualanyo. Kemansa, miakpa tikpanouaj sayoj se taman kuejmol. Sayoj ke Biblia techyolmajxitia: “Ma amo keman tisiouitij de tikchiutinemiske ten kuali. Porin komo amo timoyojyolkuepatij de totakuautamatilis, ijkuakon tiselijtiyaske in taxtauil ne tonal kuak Dios kimonekiltis” (Gál. 6:9; 2 Tes. 3:13). Keman teisa amo mochiuas kemej tiknekiskiaj oso amo techyolpaktis tein kichiua aksa, ¿tiknemiliskej tein tikijtoskej uan tiktsakuiliskej tokualanyo? (Prov. 10:19; 17:27; Mat. 5:22.) Komo oksekin techkualantiaj, moneki tikmatiskej tikauaskej maj Jiova kinexti ikualanyo (xikonixtajtolti Romanos 12:17-21). Nejin tikchiuaj komo tikitaj Dios uan tikchiaj ika nejmachkayot maj yejuatsin kiyektali ouijkayot keman kiitas ke monekis. Komo amo tikchiuaj nejon uan timomakepaj tiknextijtoskiaj ke amo tikpoujkaitaj.

18. ¿Toni moneki tikelnamikiskej keman techmakaj tanauatilmej?

 ¹⁸ Maj timochikauakan tikchiuaskej kemej yankuixtok motanauatij. Keman Jiova techmaka yankuik tanauatilmej itechkopa inechikol, moneki niman tikchiuaskej. Amo tiktemoskej tikchiuaskej teisa kemej achto mochiuaya (Heb. 13:17). Uan no, timoyekpiaskej ika nejin taman: “Amo xikpanauikan [...] tanauatilme de Dios ten namechijkuilouilij ya” (1 Cor. 4:6). Ijkon, tiknextiskej ke tiksentokaj tikitaj Jiova.

19. ¿Toni techpaleuis maj ininnepololuan oksekin amo kijtako tokuali uikalis iuan Jiova?

¹⁹ Maj amo tikauakan maj ininnepololuan oksekin kijtako tokuali uikalis iuan Jiova. Komo tiksentokaj tikitaj Jiova, amo tikauaskej maj inintachiualisuan oksekin techkualantikan oso techuikakan maj tikchiuakan teisa tein uelis kijtakos tokuali uikalis iuan. Nejin okachiok moneki kielnamikiskej akin kipiaj se tekit itech inechikol Dios, ijkon kemej Moisés. Tein melauj, tisejsemej moneki timochikauaskej tiktakamatiskej Jiova uan ijkon timakisaskej (Filip. 2:12). Komo tikpiaj okachi tekimej, Jiova okachiok kichia maj kuali timonejnemiltikan (Luc. 12:48). Komo yekmelauj tiktasojtaj Jiova, nion teyi techtapololtis nion kichiuas maj amo techtasojtaok (Sal. 119:165; Rom. 8:37-39).

20. ¿Toni moneki tikixtaliskej tikchiuaskej?

²⁰ Itech nejin tonalmej tein semi ouijkej, maj tiksentokakan tikitakan akin tokotsyetok itech itrono ne iluikak uan ijkon tikajsikamatiskej katiyejua itanejnekilis. Maj amo keman tikauakan maj inintachiualisuan oksekin kijtako tokuali uikalis iuan Dios. Tein kipanok Moisés techmachtia nejin tein motelneki. Maj amo tikualanikan keman oksekin mopolouaj, okachi kuali maj tikixtalikan tikitaskej “Jiova toDios hasta maj techikneli” (Sal. 123:1, 2).