1, 2. ¿Ima ninantaq Jehoväman rikarëqa?

KANANQA ‘alläpa mana alli tiempukunachömi’ kawëkantsik, y alli kawakï tiempu chämunqanyaqqa imëka mana allikunapam pasashun (2 Tim. 3:1). Tsëmi kënö tapukunantsik: “¿Pimantaq rikarantsik?”, juk parlakïchöqa, ¿pitataq yanapamänapaq ashintsik y pï nimanqantsiktataq rurëta munantsik? Itsa kë tapukïtaqa llapantsikpis kënö contestashwan: “Jehovätam ashï” nir. Y tsënö ninqantsikqa alläpa allim.

² ¿Ima ninantaq Jehoväman rikarëqa? Y ¿imatataq rurashwan problëmakunapa pasanqantsik höra Jehovällaman rikaraq cuenta yanapakïninta ashinapaq? Salmus qellqaqmi nirqan, problëmakunapa pasanqantsik höra yanapamänapaq Jehoväman rikarëqa alläpa precisanqanta (leyi Salmus 123:1-4 *). Juk sirwipakoq ruranqantawanmi igualatsirqan. “Juk sirwipakoq nuna patronnimpa makinta rikaran” nirqa, manam mikïnin qonanta munar y imapitapis tsapänanta munar rikaranqanllapaqtsu  parlëkan. Sinöqa patronnintaqa rikaran, imata munanqanta cuentata qokunampaq y tsënöpa munanqanta ruranampaqmi. Jina tsënöllam Diospa munënin ima kanqanta entiendinapaq y nimanqantsiknölla ruranapaqqa, cada junaq Bibliapita yachakunantsik precisan. Tsëta rurashqallam Diosnintsikqa yanapamäshun (Efes. 5:17).

3. ¿Imataq Diosnintsikman rikaränata qonqaratsimashwan?

³ Jehovällaman imëpis rikaränantsik precisanqanta musyëkarpis, höraqa qonqarishwanmi. Tsëmi pasarqan Jesuspa qateqnin Martatapis. Pëqa Jesus tsëchö këkaptimpis, ‘imëkata rurarninmi juk cösaskunaman yarpachakur’ qallëkurqan (Lüc. 10:40-42). Shonqupita patsë Diosta sirweq warmitapis tsënö pasëkaptinqa, noqantsiktapis pasaramashwanmi. ¿Imataq Diosnintsikman rikaränata qonqaratsimashwan? Wakinkuna rurayanqankunam, tsëtam kë yachatsikïchö rikärishun. Jina rikäshunmi, Jehoväman rikarëta mana jaqinapaq imata ruranantsik precisanqantapis.

4. ¿Imanirtaq creipaqnötsu Dios Änikunqan Patsaman Moises mana yëkunqanqa?

⁴ Imatapis manaraq rurarmi, Moisesqa Jehoväpa yanapakïnintaraq imëpis asheq. Tsëmi Bibliaqa kënö nin: “Mana rikakoq Kaqta rikëkaq cuentam imëpis tsarakur sïguirqan” (leyi Hebrëus 11:24-27). Jina Bibliaqa nin, Moisesnöqa Israelchö pipis mana kashqa kanqantam, porqui pëtaqa amïguntanömi Dios parlaparqan (Deut. 34:10). Peru Dioswan tsënö amïgu këkarnimpis, Dios Änikunqan Patsaman yëkunampaqna këkarmi yëkurqantsu (Nüm. 20:12). ¿Imataq pasakurqan?

5-7. (1) Egiptupita yarquyanqampita ichik tiempullata, ¿imataq pasakurqan israelïtakunawan? (2) ¿Imatataq Moises rurarqan?

⁵ Egiptupita yarquyanqampita ishkë killapis manaraq pasaptin y Sinaï jirkaman manaraq charninmi, israelïtakunaqa yaku mana kaptin alläpa quejakuyarqan. Tsëmi Moisesqa, contran churakäyaptin imatapis rurëta mana puëdir Jehoväman kënö mañakurqan: “¿Imataraq kë nunakunawan rurashaq? ¡Këkunaqa rumiwan tsampirchi ushayämanqa!” (Ex. 17:4). Tsënam Jehoväqa Moisesta mandarqan, Horeb jirkachö juk qaqata tukrunwan takanampaq, y tsëta rurariptinqa mëtsika yakum yarqunan karqan. Bibliaqa nin, “Moisesqa, respetashqa nunakuna rikarëkäyaptin” Jehovä ninqannölla ruranqantam. Y israelïtakunaqa yakunëninkuna päranqanyaqmi yakuta upuyarqan y mananam quejakuyarqannatsu (Ex. 17:5, 6).

⁶ Bibliaqa nin, tsë sitiuta Masäh nishpa Moises jutin churanqantam. Tsë ninanqa “Pruëbaman churë” ninanmi. Jina Meribä nirpis jutin churarqanmi, tsë ninanqa “Discuti” ninanmi. Tsënöqa Moises jutin churarqan, israelïtakuna tsëchö pëwan discutir kayanqampita, y Jehoväta pruëbaman churarnin “¿Jehoväqa noqakunawanku këkan, o manaku?” niyanqampitam (Ex. 17:7).

⁷ ¿Imanötaq Jehovä rikarqan Meribächö pasakunqanta? Manam Moisespa contran churakäyanqantanöllatsu rikarqan, sinöqa kikimpa contran churakäyanqantanö y mana respetayanqantanömi (leyi Salmus 95:8, 9 *). Israelïtakunaqa mana allitam rurayarqan. Peru Moisesqa, Jehoväpa yanapakïnintam ashirqan y mandanqannöllam rurarqan.

8. ¿Imataq pasakurqan Dios Änikunqan Patsaman israelïtakuna yëkuyänampaqna këkäyaptin?

 ⁸ Tsëpita 40 watakuna pasariptinmi, Dios Änikunqan Patsaman yëkuyänampaqna këkarnin israelïtakunaqa yakunar yapë quejakur qallëkuyarqan. Tsëqa pasakurqan Qades sitiupa amänunchömi, y tsë sitiutapis Moisesqa Meribä * nirmi jutin churarqan (Nüm. 20:1-5). Peru tsë kaq kutichöqa, Moisesqa manam Jehovä mandanqannötsu rurarqan.

9. ¿Imata ruranampaqtaq Jehoväqa Moisesta mandarqan, peru imatataq Moisesqa rurarirqan? (Rikäri kë yachatsikïpa qallananchö këkaq dibüjuta).

⁹ ¿Imatataq Moises rurarqan mana cäsukoq israelïtakuna tsënö portakuyaptin? Yapëmi Jehoväta tapurqan imata ruranampaq kaqta. Y kë kaq kutichöqa, Jehoväqa manam nirqantsu qaqata takanampaq. Tsëpa rantinqa, tukrunta tsarirkur qaqa puntanman nunakunata qayëkatsir, qaqata parlapänampaqmi mandarqan (Nüm. 20:6-8). Peru Moisesqa manam Jehovä mandanqannötsu qaqata parlaparqan, sinöqa alläpa piñakurninmi nunakunata kënö nir qayapëkurqan: “¡Mana cäsukoqkuna, kanan wiyayämë! ¿Kë qaqapitatsuraq upuyänëkipaq yakuta jorqayämushaq?”. Tsënö nirirnam qaqata takëkurqan, y manam juk kutillatsu sinöqa ishkë kutipam (Nüm. 20:10, 11).

10. ¿Imanötaq Jehovä sientikurqan Moises ruranqampita?

¹⁰ Jehoväqa alläpam piñakurqan Moises tsëta ruranqampita (Deut. 1:37; 3:26). ¿Imanirtaq tsëläya piñakurqan? Mandanqannö mana rurashqa kaptinchi. Itsa maskunarëkurpis piñakurqan. Rikärishun.

11. Moises qaqata takariptin, ¿imanir-raq israelïtakunaqa pensayanman karqan Jehovä juk milagruta mana rurashqa kanqanta?

¹¹ ¿Imanir masraq Jehoväqa Moiseswan piñakurqan? Këman pensarishun, punta kaq Meribä jirkaqa ichisaq rumikuna juntakarnin jatusaq chukru qaqakunaman tikrashqam karqan, y mëläya takayaptimpis tsëpita yaku yarqamunantaqa manam shuyaräyaqtsu. Peru juknin kaq Meribä jirkachö qaqakunaqa uchku uchkum kaq, tsëmi wakin qaqakunapa rurinchöqa yaku qochakaq, y tsëtam nunakunaqa utilizäyaq. Tsë qaqata parlapänampa rantin, Moises takariptinqa itsa israelïtakunaqa pensayarqan tsë qocharaq yakulla yarqëkämunqanta y juk milagruta Jehovä mana rurëkanqanta. *

12. ¿Imanir masraq Jehoväqa Moiseswan y Aaronwan piñakurqan?

¹² Jina Jehoväqa, Moiseswan y Aaronwan itsa piñakurqan nunakunata Moises kënö nishqa kaptinchi: “¿Kë qaqapitatsuraq upuyänëkipaq yakuta jorqayämushaq?”. “Jorqayämushaq” nirqan, itsa Moisesqa Aaronwan ishkan jorqayänampaq kaqta parlëkarqan. Imanö kashqa kaptimpis, Moisesqa manam Jehoväta respetëkanqantatsu rikätsikurqan, porqui Jehovämi tsë milagrutaqa rurarqan. Tsëchi Salmus 106:32, 33 textuqa kënö nin: “Yakuta jorqanqan Meribä sitiuchömi [Jehoväta]  alläpa piñatsiyarqan, y pëkunapa culpanrëkurmi Moisespis mana alliman charqan. Porqui alläpa piñatsiyaptinmi, piñakurnin lluta parlarirqan” * (Nüm. 27:14). Moisesqa ruranqanwan manam Jehoväta alabarqantsu. Tsëmi Jehoväqa Moisestawan Aaronta kënö nirqan: “Qamkunaqa manam mandakunqänötsu rurayarqunki” (Nüm. 20:24). Awmi, Moiseswan Aaronqa alläpa jutsatam rurariyarqan.

13. ¿Imanirtaq Jehoväqa Änikunqan Patsaman yëkunanta Moisesta permitirqantsu?

¹³ Moiseswan Aaronqa Diospa markanta dirigiyänampaq carguyoqmi kayarqan, tsëmi pëkuna rurayanqantaqa Jehoväqa mas jutsatanö rikarqan (Lüc. 12:48). Mas puntachöpis, wakin israelïtakuna mana cäsukushqa kayanqampitam, Jehoväqa permitirqantsu Änikunqan Patsaman yëkuyänanta (Nüm. 14:26-30, 34). Tsëmi Jehoväqa, pëkunatanö igual-lla castigarnin Moisestapis Änikunqan Patsaman yëkunanta permitirqantsu.

14, 15. ¿Imanirtaq Moises jutsallakurqan?

¹⁴ Moises imanir jutsallakunqanta musyanapaqqa, Salmus 106:32, 33 textuta yapë rikärishun, kënömi nin: “Yakuta jorqanqan Meribä sitiuchömi alläpa piñatsiyarqan, y pëkunapa culpanrëkurmi Moisespis mana alliman charqan. Porqui alläpa piñatsiyaptinmi, piñakurnin lluta parlarirqan”. Israelïtakunaqa Jehovätam ofendiyarqan, peru Moisesmi piñakurqan. Tsënö alläpa piñakurninmi, mana pensashpa lluta parlarirqan.

¹⁵ Wakinkuna rurayanqanman mas pensarninmi, Moisesqa Jehoväta rikarëta qonqarirqan. Punta kaq kutichö israelïtakuna yakupaq quejakuyaptinqa, Moisesqa Jehovä mandanqannömi rurarqan (Ex. 7:6). Peru qepa kaq kutichöqa, mëtsika watakunapana mana cäsukoq israelïtakunata dirigirninchi, alläpa utishqa y piñashqa sientikurqan. Tsëchi kikinllaman mas yarpararnin, Jehoväta alabëtaqa joqarirqan.

16. ¿Imanirtaq alläpa precisan Moisesta pasanqanta musyanantsik?

¹⁶ Moisesqa Jehovä mandanqantam imëpis cäsukoq, peru kë kutichöqa Jehovätam rikarëta jaqirirqan y jutsallakurirqanmi. Pëtapis tsënö pasëkaptinqa, ¿manatsuraq noqantsiktapis tsënö pasaramashwan? Moisesnömi Diosnintsik änimanqantsik Shumaq Patsaman yëkunapaqna këkantsik (2 Pëd. 3:13). Y manam tsë shumaq bendiciontaqa oqrëta munantsiktsu. Peru tsë bendicionta chaskita munarqa, Jehovätam imëpis rikarëkänantsik y munanqantam imëpis rurëkänantsik (1 Juan 2:17). ¿Imatataq yachakuntsik Moises jutsallakunqampita?

17. ¿Imaraq yanapamäshun alläpa mana piñakunapaq?

¹⁷ Ama alläpa piñakushuntsu. Höraqa juk problëmallapam kutin kutin pasantsik. Tsëmi Bibliaqa kënö nin: “Ama alli kaq rurëkunata rurëta qelanäshuntsu, porqui mana utirqa, tiempunchömi segashun” (Gäl. 6:9; 2 Tes. 3:13). Mana allikunapa kutin kutin pasarnin o piwampis piñatsinakurninqa, ¿llutallaku imatapis rurarintsik o parlarintsik? (Prov. 10:19; 17:27; Mat. 5:22). Wakinkuna piñatsimashqaqa, yachakunantsikmi ‘Diospa piñakïnimpaq jaqirita’, juk parlakïchöqa, Jehoväpa makinchömi tsë problëmata jaqirinantsik (leyi Romänus 12:17-21). Y Jehoväpa makinchöqa jaqintsik, pëpa yanapakïninta  ashirnin y altsamunanta pacienciawan shuyararninmi. Wakinkuna ruramanqantsikkunapita kikintsik vengakurninqa, manam Jehoväta respetëkashwantsu.

18. ¿Imatataq cuentachö katsinantsik mushoq willakïkuna yarqamuptinqa?

¹⁸ Tsëllaraq yarqamoq willakïkunata cäsukushun. Jehoväqa markanwanmi, mushoq willakïkunata musyatsimantsik. Y tsëta musyarirqa, tsë willakï ninqannönam imatapis ruranantsik y manam puntata ruranqantsiknöllatsu rurar sïguinantsik (Heb. 13:17). Peru manam “qellqashqa këkaqkunapita mastaqa” ruranantsiktsu (1 Cor. 4:6). Tsëkunata cäsukurmi, Jehoväman imëpis rikaraq cuenta këkäshun.

19. ¿Imatataq rurashwan wakinkunapa culpanrëkur Jehoväwan amïgu këta mana jaqinapaq?

¹⁹ Ama wakinkunapa culpanrëkur Jehoväwan amïgu këta jaqishuntsu. Jehoväman imëpis rikarëkarqa, manam wakinkuna imatapis rurayanqanta rikar piñakushuntsu y manam Jehoväwan amïgu kënintsikta ushakätseq rurëkunata rurashuntsu. Diosnintsikpa markanchö mas carguyoq kaqkunam tsëpitaqa mas cuidakuyänan. Rasunmi, salvakunapaqqa llapantsikmi Jehovä Diosnintsik nimanqantsikta wiyakunantsik. Peru Diosnintsikqa manam llapantsiktatsu igualpa juzgamantsik (Filip. 2:12). Mas carguyoq kashqaqa, ruranqantsikpitam Jehoväqa masta cuentata mañamäshun (Lüc. 12:48). Jehovä Diosnintsikta rasumpa kuyashqaqa, manam imapis jutsaman ishkitsimäshuntsu y manam kuyëtapis jaqishuntsu (Sal. 119:165; Rom. 8:37-39).

20. ¿Imata ruranapaqtaq decidïdu këkänantsik?

²⁰ Kananqa mana alli tiempukunachömi kawantsik, tsëmi alläpa precisan Diosnintsik imata munanqanta musyanapaq pëllaman alleq rikaränantsik. Ama wakinkuna mana allikunata rurayanqanrëkurqa Jehoväwan amïgu këta jaqishuntsu. Moisesta pasanqanta imëpis yarparäshun. Wakinkuna rurayanqampita piñakunantsikpa rantinqa, Jehovä Diosnintsikllata rikaränapaqmi decidïdu këkänantsik. Tsëta rurashqaqa pëqa yanapamäshunmi (Sal. 123:1, 2).