Enda bua kuleshe mianda i muanka

Enda bua kuleshe kashibo ka mianda i muanka

Meeso oobe ngatadile kunyi?

Meeso oobe ngatadile kunyi?

“Meeso ande ngatadile koodi’be mushikame mwiyilu.”—MISAMBO 123:1.

NGONO: 143, 124

1, 2. Kutuula meeso kwi Yehowa akupushisha kinyi?

TWI mu “bipungo bi bukopo.” (2 Timote 3:1) Na nshalelo kwete kwenda na kunyisha kwela bukopo mu ano mafuku a kumpala kwa’shi Yehowa abutule uno ndumbulwilo e bubi na kutwala butaale bwa binyibinyi pa nsenga. Ngi bwakinyi, twi balombene kwiyipusha’shi: ‘Ne mutadishe meeso ande kwi nanyi bwa’shi ankwashe na kundudika?’ Twi kwaluula musango umune’shi, “nkwi Yehowa,” na luno ngi lwalulo lwi buwa.

2 Kutala meeso kwi Yehowa akupushisha kinyi? Na twi kwikala bashinkamishe’shi tukwete kutungunuka na kutula meeso eetu kwadi nsaa yatudi na myanda naminyi? Bipwa bibungi kumpala, ungi mufundji a Bible badi mupatuule byatudi na lukalo lwa kutuula meeso eetu kwi Yehowa mu nsaa yatudi na lukalo lwa bukwashi. (Badika Misambo 123:1-4.) Bambile’shi nsaa yatutuulu meeso eetu kwi Yehowa, twi nka bu mufubi mutuule meeso aaye kwi nfumwaye. Mu mushindo kinyi? Mufubi atuulaa meeso aaye kwi nfumwaye, sunga kukulupila kwadi bwa’shi amupe bya kudya na kumukalwila. Anka abitungu dingi atadile kwi nfumwaye nsaa yoso bwadya kupusha myanda yabamulungula’shi akite, na kunyima eyikite nka byabamulungulanga. Mu mushindo umune, abitungu twikale atulongo Eyi dy’Efile Mukulu kalolo efuku dyoso bwatudya kupusha myanda yabetutekye’shi tukite kwi Yehowa, kunyima twiyikite nka byadi mwitutekye. Su tubakitshi byabya, twi kwikala bashinkamishe’shi Yehowa aketukwasha mu nsaa yoso yatudi na lukalo lwa bukwashi.—Beena-Efeso 5:17.

3. Nkinyi kilombene kukumba meeso eetu twaleka kutala kwi Yehowa?

3 Sunga twekala atuuku’shi abitungu tutuule meeso eetu kwi Yehowa nsaa yoso, ingi nsaa twi balombene kutuula meeso eetu kungi. Uno ngi mwanda ubadi ukitshikile Maata lole a Yesu. “Badi mwanyibwe na mifubo ibungi ya mu nshibo” mu mushindo ubayidi ikumbe binangu na meeso aye. (Luka 10:40-42, EEM) Su Maata muntu sha lukumino lwi bukopo badi mutuule meeso aaye kungi sunga mbibadi Yesu mu bwipi mwaye, ta twi balombene kukema pa kupusha’shi natwe namu twi balombene kutula meeso eetu kungi. Byabya nkinyi kilombene kukumba binangu byetu na kuleka kutuula meeso eetu kwi Yehowa? Mu uno mwisambo, atukesambila mushindo ulombene myanda yabakitshi kwi bangi bantu kutuma meeso eetu kungi. Na dingi atukamono mushindo watudi balombene kutungunuka na kutala meeso eetu kwi Yehowa.

MUNTU SHA LUKUMINO BADI USHIMISHE MWABI WAYE

4. Bwakinyi twi kukema pa kumona’shi Moyiise badi mushimishe mwabi wa kutwela mu Nsenga ya mulayilo?

4 Moyiise badi mutuule meeso aaye kwi Yehowa bwa’shi amukunkushe. Bible etulungula’shi “badi mukankamane pe pô’nka bu kwete kumona Efile Mukulu shamwekâ.” (Badika Beena-Ebelu 11:24-27, EEM.) Amba dingi’shi “tammutuukye nyi mutemuki buu Moyiise, aye abaabaakulanga naaye kwi Yehowa mpala na mpala.” (Miiya Ikituulwe 34:10) Anka sunga mbibadi Moyiise bu kuku a Yehowa, badi mushimishe mwabi waye wa kutwela mu Nsenga ya mulayilo. (Mbadiko 20:12) Nkinyi kibakitshikile?

5-7. Nkinyi kibakitshikile mafuku apeela kunyima kwa bena Isaleele kutuka mu Ejiipitu, na Moyiise bakitshine kinyi?

5 Mweshi umune na kipindji kunyima kwa bena Isaleele kutuka mu Ejiipitu, na kumpala kwa’bo kufika ku mwengye wa Sinaayi, kubakitshikile mwanda ukata. Mwilo ubabangile kutompola pa mwanda wa’shi takubadi mema. Ababangile kuunauna Moyiise na kumufitshisha munda mu kipaso kibadi ‘Moyiise mwele Yehowa musaase’shi: “Nkitshine uno mwilo kinyi? Kapindji naaka, abakangasa mabwe.”’ (Efilu 17:4) Yehowa bapeele Moyiise mayi a kulonda aapushika kalolo. Yehowa bamulungwile bwadya kwata mukombo waye na kwiukupila ku lubwebwe lwa ku Horebe. Bible akula’shi: “Moyiise bakitshine byaabya ku meeso a bakulu ba bena Isaleele.” Kunyima mema abatuukile, bena Isaleele abapetele mema a kutoma, na uno mwanda wapwa.—Efilu 17:5, 6.

6 Bible etulungula’shi Moyiise baudikile ino mbalo bu Maasa, adipushisha’shi “Kitompwa,” na bu Meriba, adipushisha’shi “Eunga.” Bwakinyi? “Mwanda w’eunga dya bana ba Isaleele, dingi mwanda babaatompele Yehowa, pa kwipusha’shi: ‘Yehowa e munkatshi mwetu’nyi te mudi?’”—Efilu 17:7.

7 Yehowa bapushishe naminyi bwa uno mwanda ubakitshikile ku Meriba? Bapushishe’shi bena Isaleele abamutombokyela aye na matalwa aaye, ta mbatombokyele penda Moyiise nya. (Badika Misambo 95:8, 9.) Bena Isaleele abakitshine mwanda wi bubi bukile. Anka Moyiise bakitshine mwanda wibuwa. Badi mutale kwi Yehowa, kunyima balondele mayi ababamulungwile kwi Yehowa kalolo.

8. Nkinyi kibakitshikile pepi na nfudilo a lwendo lwa bena Isaleele mu kabaaka?

8 Nkinyi kibadi kikitshikye nsaa ibadi ikitshikye uno mwanda umune kunyima kwa bipwa 40? Bena Isaleele abadi ku nfudilo kwa lwendo lwabo lwa mu kabaaka. Abafikile pa mbalo i pepi na Kadeshe, pepi ngofu na mukalo wa kutwela mu Nsenga ya mulayilo. Ino mbalo abadi beyudikye dingi bu Meriba. * Bwakinyi? Mwanda bena Isaleele abadi batompole dingi pa mwanda wa’shi ta kwi mema. (Mbadiko 20:1-5) Anka uno mususa, Moyiise badi mukite kilubilo kikata.

9. Yehowa balungwile Moyiise mayi kinyi, kadi Moyiise bakitshine naminyi? (Tala kifwatulo ki ku mbangilo.)

9 Moyiise bakitshine kinyi nsaa ibatombokyele bantu? Uno mususa dingi, bakimbile bukunkushi kwi Yehowa. Anka Yehowa ta mulungule Moyiise bwadya kukupila ku lubwebwe nya. Bamulungwile bwadya kwata mukombo waye, ayitanyine bantu pepi na lubwebwe, na kwisamba n’ebwe. (Mbadiko 20:6-8) Moyiise bakitshine bino su? Nya. Badi mukalakashwe na mufite munda mu kipaso kibabangile kusaashila mwilo. Aye nkwamba’shi: “Byaabya teemeshaayi, anwe ba ntomboshi! Twi balombeene, mu luno lubwebwe, kwinutuushiisha mema.” Kunyima bakupiile ku lubwebwe, kushi penda mususa umune, kadi bakupile misusa ibidi.—Mbadiko 20:10, 11.

10. Yehowa bakitshine naminyi pa mwanda wa bibakitshine Moyiise?

10 Yehowa badi mufiitshile Moyiise munda ngofu. (Miiya Ikituulwe 1:37; 3:26) Bwakinyi Yehowa bakitshine bino? Kabingilo kamune nka’shi Moyiise ta mukookyele mayi a kulonda apya ababamulungwile kwi Yehowa.

11. P’aye kukupila ku ebwe, bwakinyi Moyiise badi mulombene kutakula bena Isaleele mu kunangushena’shi Yehowa ta mwibakitshine kilengyeleshi?

11 Kwi kwikala kangi kabingilo kabadi katakule Yehowa mu kufiita munda. Mbwebwe ikata i ku Meriba a kumpala i bukopo na ngikwatene ngofu. Sunga muntu eyikupila bi bukopo bwi naminyi, ta mulombene kukulupila’shi ayitusha mema nya. Anka mbwebwe ya ku Meriba a kabidi ngilekene ngofu. Ibungi ya ku yanka nyi mabwe abofule. Bu bi ano mabwe e na bisenga-senga na abofule, misusa ibungi mema aatukaa mwanka ashalanga mu nsenga. Na dingi bantu abatokolaa mu ano mabwe bwa kupeta mema e mwanka. Ngi bwakinyi nsaa ibadi Moyiise mukupile lubwebwe pamutwe pa kwakula, pangi bena Isaleele babelele binangu’shi mema abatuuku nka abitukaa mema oso kushi pa mwanda wa’shi Yehowa bebakitshina kilengyeleshi. * Tatwibishinkamisha kalolo nya.

MUSHINDO UBADI MOYIISE MUTOMBOKYE

12. Nkangi kabingilo kinyi kabadi kalombene kutakula Yehowa mu kufitshila Moyiise na Aarone munda?

12 Nkulombene kwikala kangi kabingilo kabadi katakule Yehowa bwadya kufitshila Moyiise na Aarone munda. Moyiise balungwile mwilo’shi: “Twi balombeene, mu luno lubwebwe, kwinutuushiisha mema.” Pabakwile Moyiise’shi “twi,” badi akula bwaye’ye nabene na Aarone. Bino bibakwile Moyiise badi mukutwe kaneemo mwanda tabadi mupe Yehowa kinemo kyoso kibadi mulombene kupeta bwa kino kilengyeleshi. Mukanda wa Misambo 106:32, 33 awamba’shi: “Babaafiitshishe Efile munda pepi na mema a Meriba, nkukolomwena Moyiise malwa. Mwanda ba[ba]kutshilwe kukookyela kikudi kyaye, Moyiise nkwakula bwakul’akule.” * (Mbadiko 27:14) Moyiise bakutshilwe kupa Yehowa kinemo kimupwandjikile. Ngi bwakinyi Yehowa balungwile Moyiise na Aarone’shi: “Nubaadi batombokyele eyi dyande.” (Mbadiko 20:24) Uno ubadi mulwisho ukata!

13. Bwakinyi mushindo ubabadi banyookye Moyiise kwi Yehowa ubadi ululame?

13 Yehowa badi atekye myanda ibungi kwi Moyiise na Aarone mwanda abo ngi babadi abakunkusha mwilo Waye. (Luka 12:48) Mu mafuku ashale, Yehowa badi mukutshishwe kipungo kishima kya bena Isaleele kutwela mu Nsenga ya mulayilo mwanda babadi bamutombokyele. (Mbadiko 14:26-30, 34) Ngi bwakinyi bibadi bilombane bwa’shi Yehowa anyookye Moyiise mu kipaso kimune nsaa ibadi mumutombokyele. Nka bu bangi bantu babadi batombokye, Moyiise badi mushimishe mwabi wa kutwela mu Nsenga ya mulayilo.

KIBADI KITOMBOSHE MOYIISE

14, 15. Nkinyi kibadi kitakule Moyiise bwadya kutombokyela Yehowa?

14 Nkinyi kibadi kitakule Moyiise bwadya kutombokyela Yehowa? Tala dingi abyamba mukanda wa Misambo 106:32, 33: “Babaafiitshishe Efile munda pepi na mema a Meriba, nkukolomwena Moyiise malwa. Mwanda ba[ba]kutshilwe kukookyela kikudi kyaye, Moyiise nkwakula bwakul’akule.” Sunga byekala’shi bena Isaleele abadi batombokyele Yehowa, Moyiise ngi bafitshile munda ngofu. Bakutshilwe kulesha butontshi bwa mbidi aye nkwakula kushi kunangushena pa masaku alombene kutuka.

15 Moyiise balekyele kutala meeso aaye kwi Yehowa mwanda badi mutadile bwa’shi bikitshino bya bangi bantu bikumbe meeso aaye. Mususa wa kumpala ubabadi batompole kwi mwilo pabitale mema, Moyiise bakitshine bibuwa. (Efilu 7:6) Pangi bi kwikala’shi badi mukookye na kufita munda pa mwanda bena Isaleele abadi batombokye munda mwa bipwa bibungi. Bi kwikala’shi yaya nsaa Moyiise badi anangushena nka pabitale bibadi apusha aye nabene pamuntwe pa kunangushena kipaso kyadi mulombene kutumbisha Yehowa.

16. Bwakinyi abitungu tunangushene ku myanda ibakitshine Moyiise?

16 Su Moyiise mutemuki sha lukumino na lulamato lwi bukopo badi mutuule meeso aaye kungi na kukita mulwisho, uno mwanda ngulombene kwitufikila mpa n’atwe. Moyiise badi pepi na kutwela mu Nsenga ya mulayilo, n’atwe namu twi pepi na kutwela mu ndumbulwilo mupya. (2 Mpyeele 3:13) Tatukumina kushimisha uno mwabi ukata watudi nao nya. Anka bwa kutwela mu ndumbulwilo mupya, abitungu tutungunukye na kutala meeso eetu kwi Yehowa na kumukookyela mu myanda yoso. (1 Yowano 2:17) Ndilongyesha kinyi dyatudi balombene kupetala ku kilubilo kya Moyiise?

TOTADILANGA MYANDA YABAKITSHI KWI BANGI YATUMA MEESO OOBE KUNGI

17. Twi kupela kushimisha butontshi bwa mbidi bwetu nsaa yabetufitshisha munda naminyi?

17 Toshimishanga butontshi bwa mbidi nsaa yabakufitshisha munda. Ingi nsaa atufumankanaa na myanda i mumune misusa na misusa. Anka Bible amba’shi: “Tukiteeyi myanda ibuwa kushii kubofula: mwanda, apakumbana nguba atukawumbula, su twakutwa kubofula.” (Beena-Ngalatea 6:9; 2 Beena-Tesalonika 3:13) Su muntu sunga kintu kampanda kyetufitshisha munda misusa ibungi, atunangushenaa kumpala kwa kwakula su? Atukambilaa nsungu yetu su? (Nkindji 10:19; 17:27; Mateo 5:22) Nsaa yabetoolomona kwi bangi bantu, abitungu tulongye bya “kutadiila nsungu y’Efile Mukulu ifube mufubo,” sunga kulekyela Yehowa mbalo yadya kulesha nsungu yaye. (Badika Beena-Looma 12:17-21.) Bino abipushisha kinyi? Pamutwe patudya kufita munda, abitungu tutengyele na lwishinko loso bwa’shi Yehowa akite kyoso kyakyebe pabitale mwanda wetu mu nsaa yamono’shi ngilombane. Su tubatompo bya kwiobwela atwe banabene pamutwe pa kutala meeso eetu kwi Yehowa, twi balombene kukutwa kumunemeka.

18. Abitungu tutentekyeshe kinyi pabitale kulonda bukunkushi bwa Yehowa?

18 Londa kalolo bukunkushi butukye binobino. Tukwete kulonda na lulamato loso bukunkushi bwabadi betupe kwi Yehowa binobino su? Tabitungu tutungunukye na kukita myanda mu mushindo watwikalanga baubile mu mafuku ashale nka pa mwanda wa’shi twi bapwe kuubila kukita myanda mu uno mushindo nya. Pamutwe pa byabya, abitungu twikale na bukidi bwa kulonda buludiki bupya bwabadi betupe kwi Yehowa kukidila kwi ndumbulwilo aaye. (Beena-Ebelu 13:17) Na dingi, abitungu tudimukye bwa kupela kwenda “kunundu kwa kyakya kifundjibwe.” (1 Beena-Kodinda 4:6, Kilombeeno kipya 2014) Nsaa yatulondo bukunkushi bwa Yehowa kalolo, atutungunuka na kutadisha meeso eetu kwadi.

Ndilongyesha kinyi dyatudi balombene kupeta pabitale mushindo ubakitshine Moyiise nsaa ibadi bangi bantu bakite bilubilo? (Tala kikoso kya 19)

19. Twi kupela kutadila bilubilo bya bangi bwa’shi tabilwishanga bukuuku bwetu na Yehowa naminyi?

19 Totadilanga bilubilo bya bangi byalwisha bukuuku bobe na Yehowa. Su tubatungunuka na kutala kwi Yehowa, tatukalwisha kipwano kyetu naye sunga kufita munda pa mwanda wa myanda yabakitshi kwi bangi nya. Bino bi na muulo bikishekishe patudi na mashito mu ndumbulwilo a Efile Mukulu bu bibadi Moyiise. Byabya, abitungu’shi oso a kwatudi ekitshishe ngofu na kukookyela Yehowa bwadya kupashibwa. (Beena-Fidipe 2:12) Anka, su tubapete mashito ebungi, Yehowa namu aketutekye bibungi. (Luka 12:48) Su twi bafule Yehowa binyibinyi, ta kwi kintu su nkimune kilombene kwitukokosha sunga kwitwabuula kula na kifulo kyaye nya.—Misambo 119:165; Beena-Looma 8:37-39.

20. Abitungu twikale na kitshibilo kya kukita kinyi?

20 Twi mu kipungo kibukopo mwatufumankana na nkalakashi ibungi. Ngi bwakinyi bi na muulo ngofu bwa’shi tutungunukye na kutala meeso eetu kwi Yehowa, aye “mushikame mwiyilu,” bwatudya kushinguula myanda yakumina’shi tukite. Tatutadilanga bikitshino bya bangi bwabidya kulwisha bukuuku bwetu na Yehowa. Myanda ibadi ifikile Moyiise ayitupetesha dino dilongyesha di na muulo ukata. Pamutwe pa kukita myanda na nsungu nsaa yabakitshi bilubilo kwi bangi, twikaleyi na kitshibilo kya’shi “meeso eetu atadiile kwi Yehowa Efile Mukulu eetu, atengyele lusa lwaye.”—Misambo 123:1, 2.

^ par. 8 Uno Meriba mmwilekene na Meriba e pepi na Refidime ababadi abayitanyina dingi bu Maasa. Anka ano ma mbalo ooso abidi abadi beayitanyine bu Meriba mwanda bena Isaleele babadi beele eunga, sunga kutompola mu ano ma mbalo.—Tala kalata ka nsenga ke mu Apandise B3 mu Bible a Les Saintes Écritures. Traduction du monde nouveau (avec notes et références).

^ par. 11 Ungi muntu mulongye myanda ya mu Bible amba’shi muyile kipikwa kya bena Yuuda, ba ntomboshi babadi abakula’shi kino takibadi kilengyeleshi nya, mwanda Moyiise badi auku’shi dino ebwe di na mema munda mwadyo. Ngi bwakinyi babadi abakumina’shi akite kino kilengyeleshi ku dingi ebwe. Bino ngi bibadi abinangushena bano bantu.

^ par. 12 Tala Kitenta kya Mulami, kya mu 15/10/1987, mu “Nkonko ya bantu ababadikaa.”