1, 2. (a) Mulandu nshi cawamina ukubela ku lubali lwa kwa Yehova? (b) Finshi twalasambilila muli cino cipande?

TULINGILE ukulambatila kuli Yehova. Takwaba uwakwata amaka, amano no kutemwa ukucila Lesa wesu! Nani pali ifwe uushingafwaya ukuba ku lubali lwa kwa Yehova? (Amalu. 96:4-6) Lelo ilyo ababomfi ba kwa Lesa bamo baeshiwe balifililwe ukutwalilila ukuba ku lubali lwa kwa Yehova.

² Muli cino cipande, twalasambilila pa bantu abalemona kwati bali ku lubali lwa kwa Yehova uku ninshi balecita ne fyalemukalifya. Aya malyashi yalatusambilisha ifingatwafwa ukutwalilila ukuba aba cishinka kuli Yehova.

3. Mulandu nshi Yehova alandiile na Kaini, kabili finshi amwebele?

³ Natulande pali Kaini. Kaini aleti alepepa fye Yehova epela. Lelo Lesa talepokelela ukupepa uko Kaini alemupepa. Mu mutima wakwe mwali ifyabipa. (1 Yoh. 3:12) Yehova aebele Kaini ati: “Bushe na iwe nga wacita icisuma, te kuti utashiwe? Nomba nga taucitile icisuma, ishiba ukuti ulubembu nalukubelamina  pa mwinshi, kabili ni we lulefwaisha. Bushe walalucimfya?” (Ukute. 4:6, 7) Mu mashiwi yambi Yehova aleeba Kaini ati, “Nga walapila kabili waba ku lubali lwandi, na ine nkaba ku lubali lobe.”

4. Finshi Kaini acitile ilyo akwete inshita ya kuba ku lubali lwa kwa Yehova?

⁴ Yehova ali fye no kupaala Kaini nga ca kuti ayaluka mu fyo aletontonkanya. Lelo Kaini taumfwile ifyo Lesa amwebele. Ukulatontonkanya ifyabipa no lunkumbwa fyalengele alufyanya. (Yako. 1:14, 15) Ilyo Kaini ali umwaice, nalimo tabalile atontonkanyapo ukuti akafilwa ukuba ku lubali lwa kwa Yehova. Lelo mu kupita kwa nshita, acitile ifyalengele apondokela Lesa, aipaya na munyina!

5. Finshi fingalenga Yehova aleka ukutupaala?

⁵ Umwina Kristu muno nshiku na o kuti atendeka ukucita ifyabipa uku ninshi aleti ni kapepa wa kwa Yehova nga fintu Kaini alecita. (Yuda 11) Ku ca kumwenako, kuti atendeka ukulatontonkanya pa kucita ubulalelale, alafwaya ukulacita ifya kuisekesha, nelyo kuti apata Umwina Kristu munankwe. (1 Yoh. 2:15-17; 3:15) Ukutontonkanya kwa musango uyu kuti kwalenga acita ulubembu. Nalimo ilyo alecita ifi, alabila ne mbila nsuma lyonse kabili alasangwa na ku kulongana. Abantu bambi te kuti beshibe ifyo tutontonkanya ne fyo tucita, lelo Yehova alamona ifintu fyonse kabili aleshiba nga ca kuti twaliba ku lubali lwakwe no mutima onse.—Belengeni Yeremia 17:9, 10.

6. Nga twaba ku lubali lwa kwa Yehova, atwafwa shani ‘ukucimfya’ ifyo tucita ifyatwafya ukuleka?

⁶ Na lyo line, Yehova tangufyanya ukutusha. Umuntu nga acita ifingalenga ataluka kuli Yehova, amweba ati: ‘Bwelela kuli ine, na ine nkabwelela kuli iwe.’ (Mal. 3:7) Yehova alishiba ukuti kwaliba fimo ifyo tucita ifyatwafya ukuleka, lelo afwaya twaleka ukucita ifyabipa. (Esa. 55:7) Nga twacita ifi, na o akaba ku lubali lwesu, akatupeela amaka ya ‘kucimfya’ ifyo tucita ifyatwafya ukuleka.—Ukute. 4:7.

7. Cinshi calengele ukuti bucibusa Solomone akwete na Yehova bupwe?

⁷ Kuti twasambilila ifingi ku Mfumu Solomone. Ilyo Solomone ali umulumendo alefwaisha ukuti Yehova alemutungulula. Lesa alimupeele amano kabili alimupeele no mulimo wa kukuula itempele lya lulumbi mu Yerusalemu. Lelo Solomone alilekele ukuba cibusa wa kwa Yehova. (1 Isha. 3:12; 11:1, 2) Ifunde lya kwa Lesa lyalikeenye imfumu ‘ukuifushisha abakashi, pa kuti umutima wa iko wikafuma kuli ena.’ (Amala. 17:17) Solomone takonkele ili ifunde, aupile abanakashi 700. Alundilepo na bakanakashi 300. (1 Isha. 11:3) Abanakashi abengi abo aupile tabali bena Israele kabili balepepa balesa ba bufi. Solomone takonkole ifunde lya kwa Lesa ilyaleseshe abena Israele ukuupa abanakashi abashali abena Israele.—Amala. 7:3, 4.

8. Finshi Solomone acitile ifyalengele Yehova akalipe?

⁸ Panono panono Solomone alilekele ukutemwa amafunde ya kwa Yehova ica kuti asukile acita ifyabipa. Alikuulile balesa ba bufi ifipailo, cimo akuulile Astarte, lesa mwanakashi e lyo cimbi akuulile Kemoshe. Solomone atendeke ukupepa balesa ba bufi abo abakashi bakwe balepepela pali ifi ifipailo. Akuulile ifi ifipailo pa lupili ulwalungatene na Yerusalemu umo akuulile itempele lya kwa Yehova! (1 Isha. 11:5-8;  2 Isha. 23:13) Nalimo Solomone alemona kwati Yehova ali no kusuulako kuli filya ashalemumfwila cikulu fye atwalilila ukutuula amalambo pe tempele.

9. Finshi fyacitike filya Solomone ashakonkele ifyo Lesa amusokele?

⁹ Lelo umuntu nga acita ulubembu, Yehova talekapo fye. Baibolo itila: “Yehova afuliilwe Solomone, pa mulandu wa kuti umutima wakwe wafumine kuli Yehova . . . , uwamoneke kuli ena imiku ibili. Yehova alimwebele ukukanakonka balesa bambi; lelo taumfwilile.” Ici calengele Lesa aleka ukumupaala no kumutungilila kabili ilyo Imfumu ishapyene Solomone shatendeke ukuteka uluko lwa bena Israele lwalipaatukene, kabili shalikwete amafya ayakalamba pa myaka iingi nga nshi.—1 Isha. 11:9-13.

10. Ni bani bengalenga bucibusa bwesu na Yehova bwapwa?

¹⁰ Nga filya fine cali kuli Solomone, na ifwe nga tuleyampana na bantu abashaishiba Yehova nelyo abashikonka amafunde yakwe, bucibusa bwesu na ena kuti bwapwa. Bamo kuti no kulongana balalongana lelo nalimo tabakosa mu fya kwa Lesa. E lyo bambi kuti baba ni balupwa lwesu, bena mupalamano, tubomba nabo nelyo tusambilila nabo lelo tabapepa Yehova. Nga ca kuti abantu tuleyampana nabo tabakonka amafunde ya kwa Yehova, mu kupita kwa nshita kuti balenga bucibusa bwesu na Lesa bwapwa.

11. Finshi fingatwafwa ukusala bwino ifibusa?

¹¹ Belengeni 1 Abena Korinti 15:33. Abantu abengi balikwata imibele iisuma, kabili abengi abashipepa Yehova nalimo te lyonse bacita ifyabipa. Nga ca kuti aba musango uyu ebo mwampana nabo, bushe kuti mwatila fibusa ifisuma? Bushe bakalenga bucibusa bwenu na kwa Yehova bukabe shani? Bushe bukawaminako? Finshi babikako sana amano? Ku ca kumwenako, bushe ifyo balandapo sana kukwata ifya kufwala ifyo balepanga muno nshiku, kukwata indalama, kukwata amafoni na matabuleti, kulesha icitendwe, nelyo ifintu fimbi? Bushe ilingi line balalanda ifyabipa pa bantu nelyo balalanda ifya nsoni? Yesu alandile ati: “Umuntu alanda ifyaisula mu mutima wakwe.” (Mat. 12:34) Nga ca kuti mwailuka ukuti ifibusa fyenu kuti fyalenga bucibusa bwenu na Yehova bwapwa, mwilaba nabo lyonse, kabili nalimo mufwile ukuleka ukwampana nabo.—Amapi. 13:20.

12. (a) Finshi Yehova aebele abena Israele ilyo fye bafumine mu Egupti? (b) Finshi abena Israele balandile ilyo Lesa abebele ukuti afwaya ukupepwa fye eka?

¹² Kuti twasambililako na fimbi ku fyacitike ilyo fye abena Israele bafumine mu  Egupti. Ilyo Abantu balongene mwi samba lya Lupili lwa Sinai, Yehova alitentemukile pali ulu lupili mu nshila ya kupapusha. Abantu bamwene ikumbi ilyafiitisha, kwali ukupanta ne nkuba, bamwene icushi kabili baumfwile ukulila kukalamba ukwa ntandala. (Ukufu. 19:16-19) Lyena abena Israele baumfwile Yehova alelanda ukuti ni ‘Lesa uufwaya ukupepwa fye eka.’ Abebele ukuti akaba uwa cishinka ku bamutemwa kabili abakonka amafunde yakwe. (Belengeni Ukufuma 20:1-6.) Mu nshila imbi Yehova aleeba abantu bakwe ukuti, “Nga mwaba ku lubali lwandi na ine nkaba ku lubali lwenu.” Nga ca kuti ni mwe Yehova aebele ifi, kuti mwacita shani? Nalimo kuti mwacita nge fyo abena Israele bacitile. Baibolo itila “ba-aswike mwi shiwi limo no kutila: ‘Fyonse ifyo Yehova asosele natuitemenwa ukuficita.’” (Ukufu. 24:3) Lelo tapakokwele kwali ifyacitike ifyalengele abena Israele baleke ukuba aba cishinka kuli Lesa.

13. Cinshi calengele abena Israele baleke ukuba aba cishinka kuli Yehova?

¹³ Abena Israele balitiinine ilyo bamwene ikumbi ilyafiitisha, ukubyata e lyo ne fishibilo fimbi ifyafumine kuli Lesa. Baebele Mose ukuti e o alande na Yehova pa Lupili lwa Sinai. (Ukufu. 20:18-21) Ilyo Mose aile pa muulu wa lupili alikokwele ukubwela. Bushe abena Israele bali no kushala beka mu matololo ukwabula intungulushi yabo iyo bacetekele? Cimoneka kwati abantu balishintilile sana pali Mose. Batendeke ukusakamana kabili baebele Aarone abati: “Tupangile lesa uwa kututangilila, pantu uyu Mose, uwatufumishe mu Egupti, tatwishibe icimucitikile.”—Ukufu. 32:1, 2.

14. Finshi abena Israele baletontonkanya, kabili Yehova aumfwile shani?

¹⁴ Abantu balishibe ukuti ukupepa utulubi lwali lubembu ulukalamba. (Ukufu. 20:3-5) Lelo tapakokwele batendeke ukupepa umwana wa ng’ombe uwa golde! Nangu ca kuti balishibe ukuti ifyo bacitile lubembu, balemona kwati tabafumine ku lubali lwa kwa Yehova. Aarone aitile no ku ukupepa umwana wa ng’ombe ukuti “umutebeto kuli Yehova”! Bushe Yehova aumfwile shani? Aumfwile ukuti balimukeene. Yehova aebele Mose ukuti abantu ‘baliyonawile’ kabili ‘balifumine bwangu mu nshila abebele ukuyamo.’ Yehova alikalipe ica kuti alefwaya no kulofya uluko lwa bena Israele lonse.—Ukufu. 32:5-10.

15, 16. Bushe Mose na Aarone balangile shani ukuti bali ku lubali lwa kwa Yehova? (Moneni icikope pa ntendekelo ya cino cipande.)

¹⁵ Yehova asalilepo ukukanalofya abena Israele. Ifi ababelele uluse calengele abali ne cishinka bakwata ishuko lya kuba ku lubali lwakwe. (Ukufu. 32:14) Ilyo Mose amwene abena Israele balepunda, baleimba kabili balecinda pa ntanshi ya mwana wa ng’ombe, alimushonawile mpaka aba ulukungu. Lyena atile: “Nani ali ku lubali lwa kwa Yehova? Ese kuli ine!” Finshi bacitile? “Abana baume bonse aba kwa Lebi balongene kuli Mose.”—Ukufu. 32:17-20, 26.

¹⁶ Nangu ca kuti pa kubala Aarone alipangileko akalubi, alilapiile kabili ailelongana ukwali abena Lebi abali ku lubali lwa kwa Yehova. Aba abali ne cishinka tabali fye ku lubali lwa kwa Yehova lelo balitalwike na ku balecita ifyabipa. Ifi bacitile fyali bwino sana, pantu abantu abengi nga nshi balifwile pali bulya bwine bushiku pa mulandu wa kupepa akalubi. Lelo abali ku lubali lwa kwa  Yehova babalaile ukuti Lesa ali no kubapaala.—Ukufu. 32:27-29.

17. Finshi tulesambililako ku mashiwi ayo Paulo alandile pa lyashi lya mwana wa ng’ombe?

¹⁷ Finshi tulesambililako kuli ili lyashi? Umutumwa Paulo alandile ati: “Ifi fintu fyaishileba fya kutusambilisha, ukuti . . . twilapepa utulubi, nga filya bamo pali aba bacitile. [Ifi filangililo] fyalembeelwe ku kutusoka fwe baleikala mu nshiku sha kulekelesha. E ico uuletila naiminina ndi acenjele epali awa.” (1 Kor. 10:6, 7, 11, 12) Nga fintu Paulo alandile, nangu fye ni bakapepa ba cine kuti bacita ifyabipa. Na bacita ifyabipa kuti balamona kwati bacili ku lubali lwa kwa Yehova. Lelo ukulafwaya fye ukuba ku lubali lwa kwa Yehova nelyo ukulamona kwati tuli ba cishinka kuli Yehova te lyonse cipilibula ukuti Yehova alitutemwa.—1 Kor. 10:1-5.

18. Finshi fingalenga twataluka kuli Yehova, kabili finshi fingafumamo?

¹⁸ Nga filya abena Israele basakamene ilyo Mose akokwele ukubwela ku Lupili lwa Sinai, na Abena Kristu muno nshiku nabo kuti balasakamana nga bamona ukuti ubushiku bwa bupingushi ubwa kwa Yehova ne calo cipya tafileisa bwangu. Nalimo kuti twalamona kwati aya malayo tayakese bwangu nelyo ukuti te kuti yafikilishiwe. Nga tuletontonkanya muli uyu musango kuti twabika sana amano ku kucita ifya kuisekesha ukucila ukubika sana amano ku kucita ukufwaya kwa kwa Yehova. Mu kupita kwa nshita, kuti twataluka kuli Yehova kabili kuti twatendeka ukucita ifintu ifyo twalemona ukuti te kuti tucite.

19. Cishinka nshi icacindama tulingile ukulaibukisha, kabili mulandu nshi?

¹⁹ Tulingile ukulaibukisha ukuti Yehova afwaya tulemumfwila no mweo onse no kulamupepa fye eka. (Ukufu. 20:5) Nga twafuma kuli Yehova nangu fye panono ninshi twatendeka ukucita ukufwaya kwa kwa Satana, kabili ukucita ifi kuti kwalenga twaba na mafya. E mulandu wine Paulo atwebele ati: “Te kuti mulenwena muli kapu ya kwa Yehova na muli kapu ya fibanda; te kuti mulelya ‘ifya kulya fya kwa Yehova’ e lyo ne fya kulya fya fibanda.”—1 Kor. 10:21.

20. Bushe Yehova kuti atwafwa shani nga ca kuti twalufyanya?

²⁰ Ilyashi lya kwa Kaini, Solomone, ne lya bena Israele ilyo bali pa Lupili lwa Sinai liletusambilisha ukuti bonse balikwete ishuko lya ‘kulapila, no kwalukila kuli Lesa.’ (Imil. 3:19) Ukwabula no kutwishika, Yehova tangufyanya ukusha abantu abamubembukila. Yehova alibelele Aarone uluse. Muno nshiku Yehova atusokela mu malyashi ya mu Baibolo, mu mpapulo, nelyo mu wa bwananyina uwingatupandako amano. Nga tuleumfwa ifyo Yehova aletusoka, akatubelela uluse.

21. Finshi tulingile ukulafwaisha ukucita ilyo kwaba ifingalenga twafilwa ukutwalilila ukuba ne cishinka?

²¹ Icikuuku ico Yehova atulanga calikwata ubufwayo. (2 Kor. 6:1) Icikuuku cakwe cilatupeela ishuko lya “kukaana imikalile iishili ya bwina Lesa no lunkumbwa lwa pano calo.” (Belengeni Tito 2:11-14.) Muli cino calo lyonse tukalakwata amafya ayengalenga twafilwa ukuba aba cishinka kuli Yehova. Tulefwaisha ukuba ku lubali lwa kwa Yehova, pantu tulingile ‘ukulamutiina, ukulamubombela, kabili kuli ena e ko tulelambatila’!—Amala. 10:20.