1, 2. (a) Amu jé da yiane na bi tebe ngame Yéhôva? (b) Jé bia zu yen ayé’é di?

DA YIANE na bi kabetane Yéhôva. Teke môte mfe a ne ngul a fek ane nye, a teke môt a nye’e bia ane Zambe wongan. Za ya be bia a ne kômbô tebe nye ngame yat? (Bs. 96:4-6) Ve e nga kui na bebo bisaé be Yéhôva béziñ be tebe nye ngame yat.

² Ayé’é di, bia zu kobô ajô bôt be mbe be jô’ô na, be ne ngame Yéhôva, ve be bo’o mam ma kolé nye ôbak. Minkañete mite mia ye liti bia mfi ya ke ôsu a kabetane Yéhôva a nleme wongan ôse.

3. Amu jé Yéhôva a nga kômbô volô Caïn, A nga jô nye aya?

³ Bi tame taté kobô ajô Caïn. A mbe a simesa’ane na a kañe Yéhôva. Ve Yéhôva a nji kañese ékaña’a jé. Amu a nga jô’é na abé é faa nye nlem été. (1 Jean 3:12) Yéhôva a nga kômbô volô nye, ane a nga jô nye na: “Nge w’abo mvaé, ke d’aye beta bo mvo’é? Ve nge ô nji bo mvaé, abé  d’ayatebe mbé si; nde d’aye fe kômbô wo, ve wo, tame jôô de.” (Met. 4:6, 7) A mbe ve ane Yéhôva a jô nye na: “Nge wo jôban a tyendé, a tebe ngame jam, bia wo bia ye bo ngame jia.”

4. Caïn a nga bo aya éyoñe Yéhôva a nga kômbô volô nye?

⁴ Asu na Yéhôva a yene nye mvaé, Caïñ a mbe a yi’ane tyendé ôsimesane wé. Ve Caïn a nji vô’ôlô Yéhôva. Mbia b’asimesan a mbia minkômban bi nga tindi nye na a bo mbia be mam. (Jc. 1:14, 15) Éyoñ a mbe mongô, éko éziñ Caïn a nji ve’ele simesane môs éziñe na, a ne tebe Yéhôva ngame yat. Ve a nga bo étua jam: a nga bo Yéhôva melo a wôé monyañ!

5. Aval asimesan avé é ne bo na bi yené abé mise me Yéhôva?

⁵ Dene fe, Kristen éziñ é ne jô anyu na ja kañe Yéhôva, ve é bo’o mbia be mam. (Jude 11) Kristen éte é ne yale minkômbane ya bisôk nlem été, é ne bo ôzañ akum, é ne fe feme monyañe wé éziñe nlem été. (1 Jean 2:15-17; 3:15) Aval asimesan ete e ne bo na bi bo mbia jam. Môt a ne bo ayôñ ésaé nkañete a mbane bisulan, bôte befe teke yeme na a bili mbia b’asimesan a mbia ntaban. Ve Yéhôva a yene mam mese, a yem éyoñ môt a nji tebe ngame jé a nlem ôse.​—Lañe’e Jérémie 17:9, 10.

6. Aval avé Yéhôva a volô môt a tebe ngame jé na a jôé abé e ne nye nlem été?

⁶ Ve to’o nalé, Yéhôva a ne te ji’a bene mbo ésaé wé. Éyoñ môt a taté na a lume nye mvus, Yéhôva a ye’elane nye na: “Bula’ane be ma, a m’aye bulane be [wo].” (Mal. 3:7) Éyoñ a tu’a yen ane bia wosane mbia mefulu méziñ, Yéhôva a yi a nlem ôse na, bi dañe me. (És. 55:7) Nge bi bo de, a ye su’u bia, a ye ve bia ngule ja sili bia na bi jôé abé é ne nleme wongan été.​—Met. 4:7.

7. Aval avé Salomon a nga jañele élate ba Yéhôva?

⁷ Éve’ela njôô bôte Salomon fe é ne ye’ele bia abui mam. Éyoñ a mbe mongô, Salomon a mbe a jeñe’e melebe me Yéhôva. Yéhôva a nga ve nye abui fek, a beta mbe’e ya lôñe temple ya Jérusalem. Ve Salomon a nga jañele élate ba Yéhôva. (1 Bb. 3:12; 11:1, 2) Atiñe Zambe e mbe jô’ô na, njôô bôt “a yiane bo te bi abui binga, a za lume Zambe mvus.” (Dt. 17:17, Mfefé Nkôñelan) Salomon a nga tyam atiñ ete, a lu’u binga 700. A mbe fe a bili bibone 300. (1 Bb. 11:3) Abui ya éte e mbe binga ya meyoñ mefe, be kañe’e bivuse bezambe. Ajô te, Salomon a nga tyame fe atiñe Zambe é mbe é jô’ô na, bone b’Israël be bo te lu’u binga ya meyoñ mefe.​—Dt. 7:3, 4.

8. Mbia jam mbé Salomon a nga bo?

⁸ Mbôle Salomon a nga ke ôsu a tyam metiñe me Yéhôva, a nga su’ulane bo angôndô ya mbia jam. A nga lôñ autel asu zambe minga be mbe be lo’one na Astarté; a lôñe fe autel mfe asu Kemosch, évuse zambe éfe. A nga taté fe na a kañ bezambe beyal be mbe be kañe’e. A nga bele fe lôñ beautel bete nkôl ô ne Jérusalem yat, vôm a nga lôñe temple Yéhôva!  (1 Bb. 11:5-8; 2 Bb. 23:13) Éko éziñ Salomon a nga buni na, Yéhôva a ye dime mis, amu a mbe a kele’ ôsu a ve metuna’a temple, ve a nga du’uban.

9. Jé é nga kui Salomon amu a nga tyam metiñe me Yéhôva?

⁹ Yéhôva ki a ne teke biasé mbia mboan. Bible a jô na: “Yéhôva a nga yaa Salomon, amu nleme wé ô nga mane viti a li’i Yéhôva . . . a nga kui be nye mekui mebaé, a lepe fe nye mfa’a ya jame dina na, a ye bo te tôñe bezambe befe: ve a nji ba’ale jam Yéhôva a nga lep.” Ane Yéhôva fe a nga lume nye mvus. Éyoñ a wuya, éjôé ya Israël é nga kandane mengam, a mvoñe bôte jé é nga tôban abui minjuk.​—1 Bb. 11:9-13.

10. Jé é ne ndaman élate jangan a Yéhôva?

¹⁰ Bia fe bi ne jañele élate jangan a Yéhôva nge bia yeñ a bôte be nji bisi memvinda me Yéhôva. Bevo’o ya été be ne akônda été, ve be ne ate’e nsisim. A ne fe bo bivuvumane biangan, bôte ba bômane bia, bôte bia be be bia saé, bongô besikôlô bevok. To’o bia jô aya, nge bia late ngbwa a bôte be nji semé metiñe me Yéhôva, bi ne ndaman élate jangan a Yéhôva.

11. Jé é ne volô bia na bi yemelan mbia mewoso?

¹¹ Lañe’e 1 Becorinthien 15:33. Abui bôt e bili mbamba mefulu; bôt béziñ be nji bo Bengaa, ve ba tyili bebien avale mvite mimboan éziñ. Nge wo yem avale bôt ete, ye wo yiane buni na be ne mbamba mewoso? Sili’i womiene na: ‘Nge ma yeñ a be, ye élate bia Yéhôva ja ye ke ôsu a yem? Jé é ne be minlem? Ye ba nye’e be kobô’ô ajô nyanga, ajô moné, ajô betablet, betéléfôn, beécran plat, ajô mimvôman, nge ke ajô njeñane moné? Ye ba nye’e be so’o bôte bevok a kobô mvite mam?’ Yésus a nga jô na “môt a kobô abui mejô e ne nye nlem.” (Mt. 12:34) Nge wo yene na mewoso môé me ne ndaman élate mia Yéhôva, te ba’a mo, kandan a me, nge nalé a sili.​—Min. 13:20.

12. (a) Jé Yéhôva a nga kôme kate bone b’Israël valé be ndeme kôlô Égypte? (b) Bone b’Israël be nga yalan aya?

¹² Bi ne nyoñ miñye’elane mife éyoñ bia fase jam é nga kui bone b’Israël valé be ndeme kôlô Égypte. Be nga sulane Nkôle Sinaï. Ane Yéhôva a nga bo bitua mesimba na be yeme  na a ne valé. Be nga tem afibe nkut. Yéhôva a nga lôme fe mindum mi mveñ, zo’oyañ, ôtita, a jôm é bo’o melo ane tyiñe toñ. (Nk. 19:16-19) Éyoñ éte a nga kate bone b’Israël na a ne “Zambe ya aban.” A nga ka’ale fe be na, a ye ba’ale élat a ba bese ba ye ke ôsu a nye’e nye a tôñe metiñe mé. (Lañe’e Nkôlan 20:1-6.) A mbe ve ane a jô be na: “Bia be mia bia ye bo ngame jia vengevenge ve mia tebe ngame jam.” Nge ô mbe valé éyoñe Yéhôva a nga bo ngaka’a éte, ô nga ye bo aya? Éko éziñ ane bone b’Israël. Bible a jô na “be nga yalane tyiñe jia, a jô na, Mejô mese Yéhôva a maneya jô, bi aye bo me.” (Nk. 24:3) Ve mvuse mon éyoñ, jam éziñ é nga telé mbunane wobe meve’ele été.

13. Jé é nga telé mbunane bone b’Israël meve’ele?

¹³ Éyoñ be nga yen afibe nkut, zo’oyañ, a mendem mese mevok, bone b’Israël be nga taté na ba ko woñ a nyeñeban. Ane Moïse a nga yebe na a bo nkalane nkobô zañe bone b’Israël a Yéhôva. (Nk. 20:18-21) Moïse a mbe a tabeya nkôle yôp aka’a ayap. Bone be Israël ba zu ñhe bo aya nkôte si, éyoñ be li’iya be tele étame ji? A mbe ve ane be mbe be buni’i Zambe amu be lôô Moïse. Be ve zu tyele minleme yôp a jô Aaron na: “Ô Bo bia [zambe, nnye a ye] ke bia ôsu, amu mfa’a ya Moïse nyô, môt a nga so bia si ya Égypte, bi nji yeme jam é boya nye.”​—Nk. 32:1, 2.

14. Aval avé bone b’Israël be nga du’uban, a Yéhôva a nga bo aya?

¹⁴ Bone b’Israël be mbe yeme’e na, e kañe bengunemelan a ne jam da vindane Yéhôva nlem. (Nk. 20:3-5) Ve be nga bele kañ ényaka or! Éyoñ éte be nga du’u fe bebiene na, be ngenane bebo bisaé be Yéhôva. Aaron a nga bele fe loon abô’ô be nga bo asu ényaka or na, ‘abô’ô Yéhôva’! Bi ne wô’ô amu jé Yéhôva a nga wô’ôtane na bone b’Israël be koñeya nye. Ane a nga jô Moïse na bôte bé “be ndamaneya bebien” a “li’i zen [A] nga tiñeti be.” A nga tataté fe na a fas aval a ne jiane mfefé ayoñ ete, amu ‘ayaa e nga yôñe nye nlem.’​—Nk. 32:5-10.

15, 16. Aval avé Moïse ba Aaron be nga liti na be tele ngame Yéhôva? (Fombô’ô fôtô ya atata’a.)

¹⁵ Yéhôva a nga tyi’i na a wôé ki fe bone b’Israël bese. Fulu nkoan éngôngole jé é nga ve benya bebo bisaé bé fane ya liti na be ne ngame jé. (Nk. 32:14) Éyoñ Moïse a nga koone bone b’Israël be yi’a bia a jem asu ényaka or, a nga bôé je, a mane ko’o je ndup. Ane a nga yôtane na: “Môt ase a ne ngame Yéhôva, a za’a be ma! Ane bon be Lévi bese be nga sulane vôm a nga to.”​—Nk. 32:17-20, 26.

¹⁶ Akusa bo Aaron a mbe nsamba ô nga kañ ényaka or, a nga kôñelane nlem a tebe ngame Yéhôva ane belévite bevok. Bôte bete be nji su’u ve na ba tebe ngame Yéhôva, ve be nga kandane fe a mbia be bôt. Be nga yeme bo, amu môs ôte betoyini be bôt be nga wu. Ve Yéhôva a nga ka’ale ba bese be nga tebe nye ngam abui bibotan.​—Nk. 32:27-29.

17. Mejô me Paul a lat a ényaka or ma ye’ele bia jé?

 ¹⁷ Paul a nga kobô ajô ényaka or éte, a jô Bekristene na: “Mam mete me nga kui ane bive’ela mfa’a wongan, ane bi aye bo te . . . [kañe] bengunemelan, ane bevo’o ya be be. [Bive’ela bite bi nga] tiliban asu ya ye’ele bia, e bia bete bi kuiya asu’ulane biyoñ. Ajô te, môt a simesane na a tele, a tabe ntyele ya ku!” (1 Bec. 10:6, 7, 11, 12, Mfefé Nkôñelan) Paul a bele, e ne kui na to’o nya Kristen a tyendé a taté na a bo mbia be mam. Môt a ne buni na ba Yéhôva be ngenane ngame jia, a to ke na a bo mbia be mam. Ve bi nji bo bemvôé be Yéhôva fo’o ve amu bia kômbô de nlem, nge ke amu bia jô de biyaé bia anyu.​—1 Bec. 10:1-5.

18. Jé é ne bo na bi subu Yéhôva ôyap, a mboan ôte ô ne telé bia été évé?

¹⁸ Bone b’Israël be nga tyele nleme yôp Nkôle Sinaï amu be nga yene na Moïse a bem. Dene fe Bekristene be ne taté na ba tyelé minleme yôp amu mfa’a wop, môse Yéhôva a asu’ulane ya mbia émo nyi bia langan. Asu dap, bi ngenane bi yiane yange ayap, bevo’o ba bubuni na bengaka’a bete be ne minlañ mi saison. Aval asimesan ete e ne bo na bi viane telé mame ya minsôn ôsu, nkômbane Yéhôva ki mvus. Ane éyoñ ja lôt, bi ne teme bi nga taté na bia subu Yéhôva ôyap, a bo nyé mam bi nji ve’ele simesane môs éziñe na bi ne bo.

19. Jé bi nji yiane vuane môs éziñ, amu jé?

¹⁹ Bi nji yiane vuane môs éziñe na, Yéhôva a yi na bi bo nye mewôk a nlem ôse, a na bi kañe ve nye étam. (Nk. 20:5) Nge bia lume nya ékaña’a mvuse ve mone jôm, wônaa bia bo nkômbane Satan, a jôme jia ja yange bia é ne ve abé. Ajô te Paul a nga bemene bia na: “Mi se ngule ya nyu élaé [Yéhôva], a élaé mimbia minsisim: mi se ngule ya nyoñ ngap ya tawôlô [Yéhôva], a tawôlô mimbia minsisim.”​—1 Bec. 10:21.

20. Aval avé Yéhôva a jeñe na a volô bia to’o éyoñ bia te kop?

²⁰ Minkañete ya ényiñe Caïn a Salomon, a wu ya jam é nga kui ayoñ Israël Nkôle Sinaï mia funan abui. Bôte bete be nga bi fane ya “kôñelane minlem a bulane” be Yéhôva. (Mam 3:19) Nalé a liti na, Yéhôva a ji’a ki bene mbo ésaé wôé éyoñ a kop. Yéhôva a nga mvamane fe Aaron abui. Den, Yéhôva a belane minkañete ya Bible, bekalate bangan, a Bekristene bevo’o na a lebe bia. Éyoñ ése bia bo melebe mé mewôk, bi ne tabe ndi na a ye fe mvamane bia.

21. Jé bia yiane bo éyoñ ése mbunane wongan ô tele meve’ele été?

²¹ Yéhôva a sôñe ngume jam éyoñ a liti bia mvame jé. (2 Bec. 6:1) A ve bia fane ya “lik abé a minkômbane ya si.” (Lañe’e Tite 2:11-14, Mfefé Nkôñelan.) Nté bia nyiñe mbia émo nyi, bia yiane yeme na mam méziñ ma ye tele mbunane wongan meve’ele été. Nde bi bo nkômesan éyoñ ése na bi tebe ngame Yéhôva, amu bia yiane ‘ko nye woñ a bo nye ésaé a kabetane nye.’​—Dt. 10:20.