1, 2. (a) U mulandu ci uno cacindamila ukuya uku lusansa lwakwe Yeova? (b) I vyani vino tumasambilila umu cipande cii?

CACINDAMA sana ukutwalilila ukuya apiipi na Yeova. Kutaaya uwakwata sana amaka, amano, nanti ukutemwa ukuluta pali Leza witu! A weni pali sweswe aatanga atemwe ukuya uku lusansa lwakwe? (Masa. 96:4-6) Nanti ciye vivyo, yamwi pali ya kapepa yakwe Leza yafizilwe ukuomba ningo lino vimwi vyacitiike ivyali nu kuyalenga ukusoololapo ukuya uku lusansa lwakwe Yeova.

² Umu cipande cii, tumasambilila pa yantu yamwi aalandanga ukuti yaya uku lusansa lwakwe Yeova nomba pa nsita iliyonga kwene ala yakucita ivyakumusosya. Umu malyasi kwene yaa mwaya masambililo acindame sana aangatwazwa ukuya acisinka kuli Yeova.

3. U mulandu ci uno Yeova wezizye ukwazwa Kaini, nupya i vyani vino wamunenyile?

³ Lekini tulande pali vino vyacitiike kuli Kaini. Atapepanga tuleza twaufi. Nomba Yeova atatemilwe imipepele yakwe. Yeova waweni umu mwenzo wakwe Kaini nu kuzana ukuti wakweti  amelenganyo aipe. (1 Yoa. 3:12) Yeova wanenyile Kaini ukuti: “Ndu cita visuma ngani nakuzangila. Lelo pa mulandu wakuti watucita iviipe, iifyo lyatilikuteyamila pa mulyango wako wa cilyanyi. Likukulondesya kuti likuteeke uzya, lelo ufwile kulicimvya.” (Utan. 4:6, 7) Fwandi tungati Yeova wanenanga Kaini ukuti, “Ndi cakuti walapila nu kuya uku lusansa lwane, nani namaya uku lusansa lwako.”

4. Uzye Kaini wacisile uli lino wapeezilwe isyuko lya kuya uku lusansa lwakwe Yeova?

⁴ Kaini asenula imyelenganyizizye yakwe, Yeova wali nu kumutemwa nupya kwene. Nomba Kaini atiisile mano kuli vino yamunenyile. Imyelenganyizizye iipe na ukaitemwe vyalenzile acite iviipe. (Yako. 1:14, 15) Limwi lino Kaini wali umwance atatazile aelenganyepo ukuti angize apondokele Yeova uku nkoleelo. Nomba umukuya kwa nsita, wizile acita vino atatazile aelenganyepo, wapondokiile Leza nu kukoma umuto wakwe!

5. I myelenganyizizye ya musango ci iingalenga Yeova ate ukututemwa?

⁵ Wakwe vino cali kuli Kaini, Umwina Klistu ndakai angaacita iviipe nomba ala akuti akaapepa Yeova. (Yuda 11) Umwi angaelenganya pa upulumusi, pa kukwata ivintu ivingi sana nanti ukwelenganya iviipe pa Mwina Klistu muze. (1 Yoa. 2:15-17; 3:15) Ukwelenganya kwa musango uu kungalenga umwi acite iviipe. Umwi angaaombesya umu mulimo wa kusimikila nu kuzanwa lyonsi umu kulongana. Antu yauze yatanga yamanye vino tukaelenganya na vino tukacita, nomba Yeova wene akalola vyonsi nupya akamanya ndi cakuti tusikumuombela nu mwenso onsi.—Welengini Yelemiya 17:9, 10.

6. Uzye Yeova akatwazwa uli ‘ukucimvya’ iifyo ndi twatwalilila ukuya uku lusansa lwakwe?

⁶ Nanti ciye vivyo, Yeova asitutaluka papokwene sile. Ndi cakuti umuntu wata ukuombela Yeova, akamunena ukuti: ‘Ndi wawela kunondi, nani kwene ndawela kunuli.’ (Malaki 3:7) Ndi cakuti twakwata utonte ukatucuzya, Yeova akalonda ukuti twacimvya uyi. (Eza. 55:7) Ndi cakuti twatwalilila ukuya uku lusansa lwakwe, nawe alaya uku lusansa lwitu nu kutwazwa ukuti twamupepa ningo, ukuya na melenganyo asuma, nu umi usuma pakuti ‘tungaacimvya iifyo.’—Utan. 4:7.

7. Uzye Solomoni watiile uli ukuya cuza wakwe Yeova?

⁷ Tungasambilila ivingi kuli vino Umwene Solomoni wacisile. Lino wali umwance, walondelanga utunguluzi wakwe Yeova. Leza wamupeezile sana mano nupya wamupeezile umulimo wakukuula ing’anda ya lulumbi iya kupepelamo umu Yelusalemu. Nomba Solomoni wizile ata ukuya cuza wakwe Yeova. (1 Yamw. 3:12; 11: 1, 2) Isunde Lyakwe Leza lyalesizye umwene umu Yebulai “kukwata aci avule, pa mulandu wakuti cii cingalenga ukuti” afutatile Yeova. (Malan. 17:17) Solomoni atuuvwilile isunde lii, nupya umu kuya kwa nsita watwazile anaci 700 ana ya ene. Nupya watwazile anaci na yauze 300. (1 Yamw. 11:3) Ya mama yakwe aingi yataali aina Izlaeli, nupya yapepanga tuleza twaufi. Na cii calenzile Solomoni ukukana uvwila isunde lyakwe Leza ilyalesizye ukutwala anaci aina masi.—Malan. 7:3, 4.

8. Uzye Solomoni wasosizye uli Yeova?

⁸ Solomoni watandike ukuta panono panono ukucita vino Yeova akalonda nupya watandike ukucita ivintu ivipisye. Wakuuzile akavuwa akakupeelelapo impolelwa kuli tuleza twaufi wakwe kaleza kanaci ka Asyitaloti alino na kavuwa kauze kakwe kaleza kano yamanga ukuti Kemosyi. Solomoni watandike ukutungilila ya mama yakwe umu kupepa kwaufi. Wakuuliile utuvuwa tuto pa mwamba uwali apiipi ni mpongolo ya musumba  wa Yelusalemu, pano wakuuliile ing’anda yakwe Yeova iya kupepelamo! (1 Yamw. 11:5-8; 2 Yamw. 23:13) Limwi Solomoni waisombanga ukuti Yeova ataali nu kusumba mano kuli ucintuvwa wakwe pa mulandu wakuti watwalilile ukupeela impolelwa pa ng’anda ya kupepelapo.

9. I vyani vyacitiike lino Solomoni wakanyile ukuvwila ukucelula kwakwe Leza?

⁹ Nomba Yeova atiilileko sile ku vicitwa viipe. Baibo ikati: ‘Yeova wasokiile sana Solomoni pa mulandu wakuti umwenzo wakwe wafutatile Yeova, wiyo uwamulolekile amaila yaili, apa kumulesya nu kumukalipila palwa kupepa tuleza tuze, lelo wene ukwaula kucita vino Yeova wamunenyile.’ Ni cacitiike icakuti Yeova watiile ukumutungilila ata nu kumutemwa. Ya kateeka alondeliile Solomoni yafizilwe ukulemanya uwene wa ina Izlaeli nupya yacuzile sana pa myaka ingi.—1 Yamw. 11:9-13.

10. I cani icingalenga ucuza witu na Yeova ononeke?

¹⁰ Wakwe vino cali kuli Solomoni, icintu conga icikalenga ucuza witu na Yeova uye pa uzanzo, u kuya ya cuza ya yantu atamanya masunde yakwe Yeova. Yamwi yangaombela pamwi ni cilongano nomba yatakoma muli ukapepa. Ya cuza yamwi yangaya aalupwa, aina mupalamano, yano tukaomba nayo, nanti yano tukasambilila nayo aasi ya kapepa yakwe Yeova. Ndi cakuti ya cuza itu yatamanya masunde yakwe Yeova, umu kuya kwa nsita yangalenga tute ukupepa Yeova.

11. I vyani ivingatwazwa ukupingulapo ndi cakuti tungata ukuya cuza wa muntu umwi?

¹¹ Welengini 1 Kolinto 15:33. Antu aingi yakwata imiyele isuma, nupya aingi aataya umu cilongano cakwe Yeova yasicita ivintu iviipe. Ndi cakuti avino na antu yano mukacina nayo yaya, uzye mungati aacuza yasuma? Mwayuzya mweineco pali vino ucuza winu na antu yaa ungalenga ucuza winu na Yeova ukuya. Uzye yalalenga mukomye ucuza winu na Yeova? I vyani ivyaya umu myenzo yao? Uzye yakalanda sile pa mizwalile ya ndakai, impiya, utuombelo twa ndakai, ivya kuizanzya, nanti ivyuma? Uzye muli vino yakalanda mwaya nu kulanda iviipe pa yantu yauze nanti imyawe ya winyi? Yesu wacelwile ukuti: “Mulomo ukavwanga vintu iviziile mu mwenzo.” (Mate. 12:34) Ndi cakuti mwiluka ukuti ya cuza inu yangamononela ucuza winu na Yeova, mwaombelapo zuwa, imuta ukuzanwa nayo sana nanti ndi calinga imuta ukuya ya cuza yao.—Mapi. 13:20.

12. (a) I vyani vino Yeova wanenyile aina Izlaeli lino yafumile sile umu uzya umu Eguputo? (b) Uzye aina Izlaeli yaswike uli kuli vino Leza wayanenyile ukuti yalinzile ukupepa sile aliwe?

¹² Vyuze vino tungasambililako a viivi ivyacitiike lino aina Izlaeli yafumile  sile umu uzya umu mpanga ya Eguputo. Antu yakongine pa Mwamba wa Sinai. Yeova walenzile ciloleke ukuti wali nayo. Kwalolekiile ikumbi ilifiite sana. Yeova walenzile ukuti kuye icilulumo ca mvula, ukumyansya kwa nkuwa, icunsi, ni cuvwikanga wa congo ca ntandala. (Kufu. 19:16-19) Pa nsita ii, Yeova waisokolwile uku ina Izlaeli ukuti a Leza ‘asizumilizya kupepa tuleza tuze.’ Wayalangilile ukuti wali nu kuya uwa cisinka kuli yayo ali nu kulanga ukuti yamutemwa nupya yakasunga masunde yakwe. (Welengini Kufuma 20:1-6.) Fwandi tungati Yeova wanenanga antu yakwe ukuti: “Ndi cakuti mwatwalilila ukuya uku lusansa lwane, nani ndatwalilila ukuya uku lusansa lwinu.” Uzye ndi cali amwemwe nga mwacisile uli pali vino Leza walangilile ucisinka? Nga mwacisile vino aina Izlaeli yacisile. “Lyene antu yonsi yaasuka yati: ‘Endi, tumacitanga vyonsi vino Yeova watavwanga.’” (Kufu. 24:3) Nomba pataalengiile kwacitiike cimwi icalenzile ucisinka wa ina Izlaeli weziwe.

13. I vyani ivyacitiike ivyezizye ucisinka wa ina Izlaeli?

¹³ Aina Izlaeli yatiinyile lino yaweni ikumbi ilyafisiizye sana, ukumyansya kwa nkuwa, na vyuze ivya kutiinya vino Leza wacisile. Lino antu yanenyile Mose ukuti ayimililako kuli Yeova, wazumile ukuti amayanenanga vino Leza walanda pa Mwamba wa Sinai. (Kufu. 20:18-21) Mose waile aikala pa mwamba manda aingi. Uzye ivintu vyatalile sana aina Izlaeli vino uwayatungululanga wino yataile ataalipo? Cikaloleka kwati antu yasumvile sana mano kuli Mose. Yasakamile nu kunena Aaloni yati: “Utupangile leza wakuti aatutungulula, pa mulandu wakuti tutamanyile cino cati ciponela Mose wino uwatutungulwile pa kufuma mu Eguputo.”—Kufu. 32:1, 2.

14. Uzye aina Izlaeli yatandike ukuisomba uli umu myelenganyizizye yao, nupya Yeova wacisile uli pa vicitwa vyao?

¹⁴ Antu yamanyile ukuti ukupepa utuluwi kwasosyanga sana Yeova. (Kufu. 20:3-5) Nomba pataalengile izile yatandika ukupepa akana ka ng’ombe kakwe goldi! Nanti icakuti yacisile icintu kwene cii iciipe, aina Izlaeli yaitumpokanga ukuti yaali uku lusansa lwakwe Yeova. Aaloni walanzile pa kupepa akana ka ng’ombe ukuti ‘kuzevya kwa kucindika Yeova’! Uzye Yeova wacisile uli? Uvwile sana uyi. Yeova wanenyile Mose ukuti antu ‘yatiyifya nu kunkana’ nupya “yatiyafuma umu nzila ino napiile ilamulo kuti yalondela.” Pa mulandu wakuti Yeova ‘wasosile cuze,’ walondanga nu kulovya uluko lonsi ulwa ina Izlaeli.—Kufu. 32:5-10.

15, 16. Uzye Mose na Aaloni yalangiliile uli ukuti yaali uku lusansa lwakwe Yeova? (Lolini cikope ca kutandikilako.)

¹⁵ Yeova wapingwilepo ukukanalovya aina Izlaeli. Uluse lwakwe lwapeezile ya kapepa yakwe isyuko lya kutwalilila ukuya uku lusansa lwakwe. (Kufu. 32:14) Lino Mose waweni vino antu yacitanga, ala yakupunda, ukwimba, nu kucina pa nkoleelo ya kaluwi, Mose watamozile kaluwi kakwe goldi aka mwana wa ng’ombe. Lyene walanzile ati: “Wensi wino akulonda Yeova aize kunondi!” Acino aina Levi yaya yakongana kunoli.”—Kufu. 32:17-20, 26.

¹⁶ Nanti icakuti Aaloni nawe wali pali yano yapanzile kaluwi, wizile alapila nu kuya uku ina Levi aali uku lusansa lwakwe Yeova. Acisinka yaipaatwile kuli ya kacita ya viipe nu kuya uku lusansa lwakwe Yeova. Acisile vivyo yacisile ningo pano pa wanda uwa antu aingi cuze yumozilwe pa mulandu nu kupepa akaluwi. Nomba Yeova walavile yano yaali uku lusansa lwakwe ukuti wali nu kuyapolelela. —Kufu. 32:27-29.

17. I vyani vino tungasambilila kuli vino Paulo walemvile pa kaluwi kakwe goldi aka mwana wa ng’ombe?

¹⁷ Umutumwa Paulo walanzile pa kaluwi kakwe goldi aka mwana wa ng’ombe ukuti: “Lyene vii vyonsi i vilangililo kunotuli, vya kutusoka kuti tutalonda vintu viipe, . . . nanti kupepa tuluwi ndi vino yamwi munoyali yacisile. Cili ndi vino calembwa mu malembelo cati, ‘Antu yatenzi pansi kuti yalye nu kumwa pa cisila yakatuka nu kucina.’ Vintu vii vyonsi vyacitikile ivikolwe vitu kuti ciye ukusokwa, nupya vyalemvilwe kuti viye vyakutusambilizya swe muno tukulolela mpelelekezyo yakwe vyonsi. Wino wensi akwelenganya ukuti aimi nu kuzyansya, wene alinzile kutekela kuti atapona.” (1 Kol. 10:6, 7, 11, 12) Wakwe vino Paulo walanzile, na ya kapepa ya cumi kwene yangatandika ukucita iviipe. Yayo akatandika ukucita iviipe lino yeziwa yangatandika ukwelenganya ukuti yacili aacuza yakwe Yeova. Nomba ukulonda sile ukuya cuza wakwe Yeova nanti ukulanda sile ukuti twaya na ucisinka kuli aliwe cisisenula ukuti Yeova watutemwa.—1 Kol. 10:1-5.

18. I cani icingalenga tupumbuke ukufuma kuli Yeova, nupya i vyani ivingacitika?

¹⁸ Wakwe vino aina Izlaeli yasakamile pali vino Mose walengiile ukuwela ukufuma pa Mwamba wa Sinai, Aina Klistu ndakai yangatandika ukusakamikwa, kulola kwati uwanda wakwe Yeova uwa upinguzi ni insi ipya vikucelwa ukwiza. Ukufikiliziwa kwa malayo yaa kungaloleka kwati kuli sana uku nkoleelo nanti kwati vitanga vicitike. Imyelenganyizizye ya musango uwo ingalenga twakolezya ivya ku mwili ukuluta ukukolezya ukulonda kwakwe Leza. Umu kuya kwa nsita, tungapumbuka ukufuma kuli Yeova, nupya tungatandika ukucita ivintu vino tutelenganyanga ukuti tungacita lino twaombelanga ningo Yeova.

19. I vyani vino tulinzile ukwiusya lyonsi, nupya u mulandu ci?

¹⁹ Tutalinzile ukwilila ukuti Yeova akalonda twamuvwila nu mwenzo onsi nu kumupepa wenga mpo. (Kufu. 20:5) Ndi cakuti umuntu wata kupepa Yeova, akatandika ukucita ukulonda kwakwe Satana, nupya ukucita vivyo kukatungulula uku uzanzo uwipisye. Fwandi acino Paulo watwiusizyeko ukuti: “Mutangamwa mu lwako lwa Mwene nga nu mu lwako lwa mipasi yankota. Mutangalya pa cipango ca Mwene nga na pa cipango ca mipasi yankota.”—1 Kol. 10:21.

20. Uzye Yeova angatwazwa uli nanti sile twaluvyanya?

²⁰ Amalyasi ya muli Baibo aakalanda pali Kaini, Solomoni, na ina Izlaeli pa Mwamba wa Sinai yangatusambilizyako vimwi ivikolane. Antu yaa yakweti isyuko lya ‘kuzenzuka, nu kuswilila kuli Leza.’ (Mili. 3:19) I cumicumi, Yeova asitaluka zuwa yayo aakaluvyanya. Yeova wayelile Aaloni uluse nanti icakuti waluvyanyizye. Ndakai, Yeova angatucelula ukupitila umu malyasi alembwa muli Baibo, impapulo izikalanda pali Baibo, nanti ukupanda mano ukukafuma uku Mwina Klistu munji uwaya nu luse. Ndi tuvwila ukucelula, Yeova angatuyela uluse.

21. I vyani vino tulinzile ukucita ndi cakuti twatunkwa ukuta ukuya na ucisinka kuli Yeova?

²¹ Yeova akatulanga icikuuku cakwe ukulingana nu kulonda kwakwe. (2 Kol. 6:1) Cikalenga tukwate isyuko lya “kuti twakana uwikazi usi wa upefi ni vilondwa vya mu nsi.” (Welengini Tito 2:11-14.) Lino tucili tukwikala “muno nsi” ikateekwa na Satana, tulaakwata mezyo aangalenga citutalile ukutwalilila ukupepa sile Yeova. Lekini lyonsi twaya uku lusansa lyakwe, pano ‘Yeova Leza witu a wino tulinzile ukutiina. Tulinzile ukuya akutailwa kunoli nu kutwalilila ukuya piipi na aliwe.’—Malan. 10:20.